Είναι λίγοι οι ιστορικοί που η απώλειά τους μπορεί να προκαλέσει το θρήνο ενός ολόκληρου λαού. Ο  Εουσέμπιο Λεάλ Σπένγκλερ είναι ένας από αυτούς τους λίγους. Ο θάνατος «μετά από επώδυνη ασθένεια» του επίσημου Ιστορικού της Αβάνας, του ανθρώπου που αφιέρωσε τη ζωή του στην αναστήλωση και συντήρηση της πόλης που αποτελεί θησαυρό της Ουνέσκο, έβγαλε στο δρόμο το λαό της πρωτεύουσας της Κούβας, που θρηνεί εκείνον που ο λαός αυτός αποκαλούσε «Αιώνιο Εραστή της Αβάνας».

Ολόκληρες γειτονιές, πάνω από 300 κτίρια, ιστορικές πλατείες και μικρές αυλές, όλα είχαν την προσοχή του και όλα ξαναβρήκαν την παλιά τους αίγλη και ομορφιά, κάτω από την καθοδήγησή του και χάρη στο πάθος του.

Το έργο του, όμως δεν περιοριζόταν σε αυτό. Ήταν συνεπής κομμουνιστής και στήριξε, από το δικό του μετερίζι, και ως μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κούβας, τους αγώνες του λαού του. Η επιμόρφωση του λαού της Κούβας για την αρχιτεκτονική και πολιτισμική του ιστορία, για το ρόλο που οφείλει να έχει στην διατήρηση της ταυτότητάς του και την συνέχειά του, ήταν ένα ακόμη μεράκι του.

Ήταν δάσκαλος όχι μόνο φοιτητών και άλλων ιστορικών, όχι μόνο μέσω εκπομπών και ντοκυμανταίρ, αλλά και μέσω του διαλόγου με τους λαϊκούς ανθρώπους, για τους οποίους εύρισκε πάντα το χρόνο, ακόμη και αν τον σταματούσαν στο δρόμο. Ήταν, άλλωστε, από τις πιο αναγνωρίσιμες κι αγαπητές φιγούρες της χώρας- μέχρι και οι Νιου Γιορκ Τάιμς έχουν παραδεχθεί ότι «όταν βγαίνει στο δρόμο ο λαός τον υποδέχεται σα ροκ σταρ».

Βαθύς γνώστης της Ιστορίας της χώρας του και φιλέλληνας, έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στην σύσφιξη των σχέσεων Κούβας και ελληνορθοδόξων. Είναι ο άνθρωπος πίσω από την ανοικοδόμηση του ελληνορθόδοξου ναού του Αγίου Νικολάου, στο λιμάνι της Αβάνας αλλά και τη δωρεά κτιρίου στο κέντρο της παλιάς πόλης, στην πλατεία Σαν Πέδρο, για τη δημιουργία ορθόδοξης θεολογικής σχολής, μάλιστα με άγαλμα του Κύπρου Μακαρίου στην αυλή, ώστε να τονισθούν και οι κοινοί αντι-αποικιοκρατικοί αγώνες των λαών. Αληθινός φιλέλληνας και με σεβασμό για την Ορθοδοξία, ο Εουσέμπιο Λεάλ υπήρξε και συχνός επισκέπτης του Αγίου Ορους. «Πολλοί [κομμουνιστές] θεωρούσαν δύσκολο να δουν ταιριαστές Εκκλησία και Επανάσταση» είχε πει, «αλλά για μένα ποτέ δεν υπήρξαν αταίριαστες».

Ο Λεάλ είχε πάντα το ευήκοον ους του Φιντέλ, οι δύο άνδρες υπήρξαν πολύ στενοί φίλοι κάτι που έκανε το Λεάλ να δηλώνει: «Είμαι Μαρξιστής, μα πιο πολύ ακόμη είμαι Φιντελιστής». Οι εξουσίες που του είχαν παραχωρηθεί ήταν πολλές, ειδικά στην ανοικοδόμηση της πόλης αλλά και της Κούβας, που, μετά την πτώση της ΕΣΣΔ βρέθηκε σε ιδιαίτερα άσχημη κατάσταση. Η έλλειψη κεφαλαίων και η καταρρέουσα οικονομία στις αρχές της δεκαετίας του ’90, πάντα υπό το βάρος των εξοντωτικών αμερικανικών κυρώσεων, δεν έκαμψε τη θέληση των δύο ανδρών να προχωρήσουν: ο Λεάλ έπεισε το Φιντέλ ότι ο τουρισμός μπορούσε να χρηματοδοτήσει την ανασυγκρότηση και αναπαλαίωση της Αβάνας, κάνοντάς την και πιο βιώσιμη για τους κατοίκους της και πιο ελκυστική στους ξένους. Η ίδρυση της εταιρίας Αβαγκουανέξ, που συναποφάσισαν και της οποίας επικεφαλής ετέθη ο Λεάλ, αποτέλεσε σημαντική πρωτοβουλία. Φρόντισε με σεβασμό να χρησιμοποιηθούν οι υποδομές της πόλης για την αναβίωση του τουρισμού, έδωσε τη δυνατότητα στην Αβάνα να αυτοχρηματοδοτείται και έκανε το Λεάλ τον «ντε φάκτο δήμαρχο» της πόλης.

Ο μεγάλος λατινοαμερικάνος ιστορικός και κομμουνιστής έφυγε από τη ζωή στα 77 του χρόνια, την Παρασκευή 31/7/2020. #EusebioLealPorSiempre