του Μηνά Κωνσταντίνου

Σύμφωνα με το πρόγραμμα, στο επίκεντρο των συζητήσεων στις Βρυξέλλες αναμένεται να τεθούν το μεταναστευτικό, το Brexit και οι εξωτερικές σχέσεις της Ένωσης, με τα σχετικά ρεπορτάζ να κρατούν χαμηλά τον πήχη, καθώς δεν αναμένεται να ληφθούν αποφάσεις. Ωστόσο, σύμφωνα με ασφαλείς κοινοτικές πηγές του TPP, οι ευρωπαίοι ηγέτες αναμένεται να ασχοληθούν και με το ζήτημα της τρομοκρατίας, επικεντρωμένο στον έλεγχο του διαδικτύου και των ηλεκτρονικών επικοινωνιών των πολιτών, φέρνοντας στο τραπέζι ένα νέο αντιτρομοκρατικό σχέδιο.

Το αντιτρομοκρατικό πακέτο στοχεύει, μεταξύ άλλων, στην αύξηση της προστασίας στους δημόσιους χώρους, την αποτροπή πρόσβασης στα υλικά κατασκευής εκρηκτικών, την καταπολέμηση της «ριζοσπαστικοποίησης» και την πρόσβαση της ευρωπαϊκής αστυνομίας σε ιδιωτικές ηλεκτρονικές συνομιλίες, καθώς και τη διεύρυνση συνεργασίας για την παρακολούθηση με τρίτες χώρες.

Συγκεκριμένα, το αντιτρομοκρατικό πακέτο που έχει τεθεί επί τάπητος περιλαμβάνει:

  • Μέτρα για τη στήριξη των κρατών μελών για την προστασία των δημόσιων χώρων, συμπεριλαμβανομένου ενός Σχεδίου Δράσης για τη στήριξη της προστασίας των δημόσιων χώρων και σχέδιο δράσης για την ενίσχυση της ετοιμότητας έναντι κινδύνων χημικής, βιολογικής, ραδιολογικής και πυρηνικής ασφάλειας
  • Μέτρα για τη διακοπή πρόσβασης στα μέσα που χρησιμοποιούν οι τρομοκράτες για την προετοιμασία και την πραγματοποίηση επιθέσεων, όπως οι επικίνδυνες ουσίες ή η χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, συμπεριλαμβανομένης μιας σύστασης αναφορικά με τα άμεσα μέτρα για την πρόληψη της κατασκευής αυτοσχέδιων εκρηκτικών, καθώς και μέτρα στήριξης των αρχών επιβολής του νόμου και των δικαστικών αρχών, όταν αντιμετωπίζουν κρυπτογράφηση σε ποινικές έρευνες
  • Τα επόμενα βήματα για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης
  • Τα επόμενα βήματα για την ενίσχυση της εξωτερικής διάστασης της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, περιλαμβανομένης της πρότασης για αποφάσεις του Συμβουλίου σχετικά με τη σύναψη, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για το πρόσθετο πρωτόκολλο για την πρόληψη της τρομοκρατίας, καθώς και σύσταση προς το Συμβούλιο να επιτρέψει την έναρξη διαπραγματεύσεων για αναθεωρημένη συμφωνία αρχείων καταγραφής επιβατών με τον Καναδά

Σύμφωνα με τις ίδιες κοινοτικές πηγές, η Κομισιόν ενέκρινε σειρά αντιτρομοκρατικών μέτρων που πρέπει να ληφθούν κατά τους επόμενους έξι μήνες σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Μάλιστα, στην «Ενδέκατη έκθεση προόδου προς μια αποτελεσματική και γνήσια Ένωση Ασφάλειας» καθορίζονται όλα τα επιχειρησιακά μέτρα που θα διατεθούν στα κράτη μέλη για να αντιμετωπίσουν «σημαντικές ευπάθειες που διαπιστώθηκαν από τις  πρόσφατες επιθέσεις και θα κάνουν πραγματική διαφορά στην ενίσχυση της ασφάλειας».

Στόχος, όπως μεταφέρεται, η ολοκλήρωση μιας Ένωσης Ασφαλείας, «όπου ο τρομοκράτης δεν θα μπορεί πλέον να εκμεταλλεύεται κενά για να επιτελέσει επιθέσεις», σε βάθος χρόνου μόλις των επόμενων 16 μηνών. Άλλωστε, είναι γνωστό πως η Επιτροπή εργάζεται για τη δημιουργία μιας «μελλοντικής ευρωπαϊκής μονάδας πληροφοριών», όπως ανακοίνωσε ο πρόεδρος Γιουνκέρ στο πλαίσιο του οράματός του για την Ευρωπαϊκή Ένωση με ορίζοντα το 2025.

Ανοίγοντας «πίσω πόρτα» στις ιδιωτικές επικοινωνίες

Στη σχετική ανακοίνωση της Ένωσης σημειώνεται πως η ΕΕ θα συζητήσει για τη συμμετοχής της ως μέρος της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη της τρομοκρατίας του 2005 και του πρόσθετου πρωτοκόλλου του, εκχωρώντας τις σχετικές αρμοδιότητές της. Η σύμβαση, αφορά την ποινικοποίηση των τρομοκρατών και των τρομοκρατικών δραστηριοτήτων, τη διεθνή συνεργασία σχετικά με τέτοιου είδους αδικήματα και την προστασία, αποζημίωση και υποστήριξη των θυμάτων της τρομοκρατίας.

Σύμφωνα με την ΕΕ, το πρόσθετο πρωτόκολλο προωθεί μια κοινή αντίληψη και απάντηση σε αδικήματα που σχετίζονται με ξένους τρομοκράτες. Η ΕΕ υπέγραψε τη σύμβαση και το πρόσθετο της πρωτόκολλο τον Οκτώβριο του 2015. Παράλληλα, με την έγκριση της οδηγίας για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους, η ΕΕ έχει πλέον μεταφέρει όλες τις διατάξεις του οργάνου, ανοίγοντας το δρόμο για την ολοκλήρωση της δέσμευσής της να γίνει μέρος στη σύμβαση και στο πρόσθετο πρωτόκολλό της.

Όπως αναφέρει δημοσίευμα του κοινοτικού Euobserver, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιδιώκει να δώσει στην αστυνομία μεγαλύτερες εξουσίες να αποκρυπτογραφήσει τα ιδιωτικά μηνύματα στο πλαίσιο μιας ευρύτερης πρότασης για την καταστολή των εγκληματιών και των τρομοκρατών.

«Πιστεύουμε ότι μπορούμε να κάνουμε περισσότερα για να υποστηρίξουμε τις αρχές επιβολής του νόμου και τις δικαστικές αρχές όταν αντιμετωπίζουν κρυπτογραφημένα μηνύματα» δήλωσε την Τετάρτη ο Επίτροπος για θέματα ασφάλειας, Τζούλιαν Κινγκ, υπογραμμίζοντας πως τα σχέδια περιλαμβάνουν νομικά, οικονομικά και τεχνικά μέτρα για την παραβίαση των κρυπτογραφημένων μηνυμάτων.


Το σχέδιο περιλαμβάνει την παροχή πρόσθετου προσωπικού στη Europol για την περαιτέρω ανάπτυξη της ικανότητάς της για αποκρυπτογράφηση. Μάλιστα, προβλέπει τη δημιουργία ενός δικτύου εμπειρογνωμόνων κρυπτογράφησης σε εθνικό επίπεδο, ένα «εργαλείο εναλλακτικών τεχνικών έρευνας» και ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την εκπαίδευση της αστυνομίας, ύψους 500.000 ευρώ.
Σημειώνεται πως ήδη, το προηγούμενο διάστημα, αρκετές κυβερνήσεις έχουν ζητήσει από τους παρόχους κρυπτογραφημένης ηλεκτρονικής επικοινωνίας, όπως WhatsApp, Telegram ή Messenger, να εισάγαγουν «πίσω πόρτες» στις εφαρμογές τους ή να παραδώσουν τα κλειδιά της κρυπτογράφησης.

Σύμφωνα με το ειδικό σε θέματα ασφάλειας δεδομένων, Infosecurity, μία έκθεση της Κομισιόν αναφορικά με την κρυπτογράφηση συνομιλιών τον περασμένο Μάρτιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδίαζε να προσφέρει στους προμηθευτές ηλεκτρονικών επικοινωνιών «τρεις ή τέσσερις» επιλογές για να τους αναγκάσουν να διαθέσουν τις επικοινωνίες των υπόπτων στην αστυνομία. Μάλιστα, όπως αναφέρεται, μία από τις επιλογές, θα ήταν να επιτρέπεται στην αστυνομία να χακάρει απευθείας τις συσκευές των υπόπτων, ένα σχέδιο για το οποίο τονίζεται πως ετοιμάζεται «προφανώς» η γερμανική κυβέρνηση.

Άλλωστε, ήταν η Γαλλία και η Γερμανία που το 2016, σε κοινή τους δήλωση για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας είχαν ζητήσει την απαγόρευση της αδιάρρηκτης κρυπτογράφησης πληροφοριών. Στο ίδιο μήκος κύματος, η βρετανίδα υπουργός Εσωτερικών για τη μετανάστευση και την ασφάλεια είχε επίσης απαιτήσει την ώθηση για βελτιωμένη πρόσβαση σε κρυπτογραφημένα εργαλεία επικοινωνίας.

Υπογραμμίζεται ότι το Ηνωμένο Βασίλειο έχει ήδη παραχωρήσει στις αρχές ορισμένες από τις πιο σημαντικές δυνάμεις παρακολούθησης στον κόσμο. Οι αστυνομικές υπηρεσίες και οι υπηρεσίες μυστικών υπηρεσιών μπορούν να πραγματοποιήσουν μαζικό χακάρισμα που καλύπτει μεγάλο μέρος του πληθυσμού, ακόμα και χωρίς υποψίες παραβίασης.

Από την άλλη, χώρες όπως η Εσθονία διατυπώνουν αντιρρήσεις προς τον σχεδιασμό, προειδοποιώντας από τα τέλη του Αυγούστου πως περίπου 750.000 ταυτότητες είναι ευάλωτες σε χάκερ, ενώ μόλις πριν λίγες ημέρες, την Τσεχία και τη Σλοβακία συγκλόνισαν αποκαλύψεις για σοβαρές αδυναμίες των κυβερνητικών και εταιρικών καρτών αποκρυπτογράφησης.

«Βουνό άχρηστων δεδομένων»

Σύμφωνα με το Euobserver, κατά την συζήτηση της έκθεσης του Μαρτίου που καλούσε στην πλήρη άλωση της κρυπτογράφησης, ο ίδιος ο Επίτροπος Κινγκ είχε επιμείνει πως τέτοια κενά «θα μπορούσαν να εξασθενήσουν την ασφάλεια του κυβερνοχώρου μας».

Παράλληλα, οργανώσεις όπως η «Ένωση Πολιτικών Ελευθεριών για την Ευρώπη», όχι μόνο θέτουν προβληματισμούς για την ασφάλεια, αλλά εκθέτουν τις αρχές για τη μέχρι τώρα δράση τους αναφορικά με την επεξεργασία των στοιχείων που συλλέγουν. Υπογραμμίζει, δε, ότι «είναι κάθε άλλο παρά σαφές ότι η κρυπτογράφηση είναι ένα εργαλείο-κλειδί, μέσω του οποίου οι τρομοκράτες αποφεύγουν τον εντοπισμό».

Όπως τονίζει σε έκθεσή της η εν λόγω οργάνωση, οι άνθρωποι πίσω από τις τρομοκρατικές επιθέσεις του 2015 στο Παρίσι είχαν χρησιμοποιήσει μη κρυπτογραφημένα κινητά τηλέφωνα, ενώ ήταν ήδη γνωστοί στην αστυνομία.
Επιπροσθέτως, τονίζει πως αστυνομία γνώριζε επίσης, πριν τις επιθέσεις, τους ανθρώπους που συμμετείχαν στις βομβιστικές επιθέσεις στο σιδηρόδρομο της Μαδρίτης το 2004, τις βομβιστικές επιθέσεις στο Λονδίνο το 2005, τις δίδυμες εκρήξεις στις Βρυξέλλες το 2016, καθώς και τις επιθέσεις του 2017 σε Μάντσεστερ και Λονδίνο.

Όπως αναφέρει, η αδυναμία της αστυνομίας να παρακολουθήσεις τα στοιχεία που ήδη συλλέγει σε ανάλογες επιθέσεις προδίδει την έλλειψη πόρων για την εξέταση ενός «βουνού άχρηστων δεδομένων». Του λόγου το αληθές επιβεβαιώνει και μελέτη που δημοσιεύει ο ιστότοπος Intercept, που διαπιστώνει πως το 97% των κλήσεων, των μηνυμάτων και των δεδομένων που συλλέχθηκαν από ένα πρόγραμμα επιτήρησης του Ηνωμένου Βασιλείου δεν το ανέλυσε ποτέ κανείς ή απλώς αγνοήθηκαν από τις αρχές.

Περισσότερα όπλα σε επικίνδυνα χέρια

Η Επιτροπή θα προτείνει επίσης την ενίσχυση της εξωτερικής δράσης της ΕΕ και της συνεργασίας με τις τρίτες χώρες για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, με την συζήτηση να περιλαμβάνει την έναρξη διαπραγματεύσεων για συμφωνίες σχετικά με τη διαβίβαση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα μεταξύ της Europol και τρίτων χωρών. Στις χώρες αυτές περιλαμβάνονται Αλγερία, η Αίγυπτος, το Ισραήλ, η Ιορδανία, ο Λίβανος, το Μαρόκο, η Τυνησία και η Τουρκία.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση υποστηρίζει πως οι συμφωνίες αυτές «θα ενισχύσουν περαιτέρω τις δυνατότητες της ευρωπαϊκής αστυνομίας να συνεργάζεται με αυτές τις τρίτες χώρες για την πρόληψη και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και των σοβαρών εγκλημάτων».

Αυτό σημαίνει πως χώρες όπως η Αίγυπτος και η Τουρκία, που ήδη καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και διαπράττουν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, με εκτεταμένα βασανιστήρια αντιφρονούντων και τη φυλάκιση δημοσιογράφων και ακτιβιστών με την κατηγορία της τρομοκρατίας  αντίστοιχα, θα βρεθούν με ακόμα μεγαλύτερες εξουσίες στα χέρια τους.

Στο στόχαστρο και οι δημόσιοι χώροι

Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να παρουσιάσει σχέδιο δράσης για την ενίσχυση της στήριξης των κρατών μελών, στην προσπάθεια τους «να προστατεύουν και να θωρακίζουν τους δημόσιους χώρους».

Στο πλαίσιο αυτό, προβλέπει μέτρα που περιλαμβάνουν αυξημένη χρηματοδοτική στήριξη, με ένα κοινοτικό πακέτο 18,5 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας, ενώ το επόμενο έτος αναμένεται να διατεθούν επιπλέον 100 εκατ. ευρώ από την πρωτοβουλία Αστικές Καινοτόμες Δράσεις, σε πόλεις που επενδύουν στην ασφάλεια.

Παράλληλα, στα μέτρα προβλέπεται να εκδοθεί νέο σχέδιο καθοδήγησης των κρατών μελών για την αντιμετώπιση  μίας σειράς ζητημάτων που σχετίζονται με την προστασία των δημοσίων χώρων, το οποίο αναφέρεται πως περιλαμβάνει τεχνικές λύσεις «ασφάλειας εκ σχεδιασμού» για τους δημόσιους χώρους.
Επιπροσθέτως, προβλέπεται η «ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, με την θέσπιση ενός «δικτύου προστασίας έναντι υψηλού κινδύνου» για την ετοιμότητα αντιμετώπισης επιθέσεων, καθώς και βελτίωση της συνεργασίας τοπικών φορέων και ιδιωτικού τομέα.

Τέλος, η Επιτροπή προωθεί ακόμα ένα σχέδιο δράσης, με στόχο να ενισχυθεί η ετοιμότητα σε επίπεδο ΕΕ, καθώς και την ανθεκτικότητα και τον συντονισμό κατά των επιθέσεων με χρήση χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών και πυρηνικών υλικών (ΧΒΡΠ). Τα μέτρα που προτείνονται σήμερα περιλαμβάνουν τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού δικτύου ασφάλειας ΧΒΡΠ και ενός κόμβου γνώσης ΧΒΡΠ, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Αντιτρομοκρατικού Κέντρου (ECTC) της Europol.

Συντονισμός Ευρωπαϊκής Ένωσης και G7

Την ώρα που στις Βρυξέλλες οι 27 θα συζητούν για τα παραπάνω, στην Ιταλία θα συναντώνται οι υπουργοί Εσωτερικών των επτά ισχυρότερων οικονομιών του κόσμου (G7), με την αντιμετώπιση της αυξανόμενης απειλής των εξτρεμιστών στο διαδίκτυο να βρίσκεται στην ατζέντα τους. Μάλιστα, σύμφωνα με τους Economic Times, στη συνεδρίασή τους θα παρευρεθούν υψηλά ιστάμενα στελέχη της Google, του Facebook, του Twitter και της Microsoft.

Σε μια πρώτη συνεδρίαση της G7, εκπρόσωποι των τεσσάρων κολοσσών του διαδικτύου και της ηλεκτρονικής επικοινωνίας θα συμμετάσχουν στις συνομιλίες μεταξύ των επτά υπουργών από τη Βρετανία, τον Καναδά, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, την Ιαπωνία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Εκτός των παραπάνω, στις συζητήσεις που θα διεξαχθούν κυρίως την Παρασκευή θα συμμετάσχουν ο Ευρωπαίος επίτροπος Μετανάστευσης Δημήτρης Αβραμόπουλος, ο Ευρωπαίος επίτροπος Ασφάλειας Τζούλιαν Κινγκ και ο γενικός γραμματέας της Interpol, ο Γερμανός Γιούργκεν Στοκ.

«Το Διαδίκτυο διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη ριζοσπαστικοποίηση, πάνω από το 80% των συνομιλιών και της ριζοσπαστικοποίησης συμβαίνουν σε απευθείας σύνδεση», δήλωσε ο Ιταλός Μάρκο Μιννίτι, ο οποίος φιλοξενεί τη Σύνοδο Κορυφής για το ηφαιστειακό νησί κοντά στη Νάπολη.

«25.000 με 30.000 άνθρωποι εκατό διαφορετικών εθνικοτήτων (εκ των οποίων οι 5.000 προέρχονται από την Ευρώπη) αποτελούν τους ξένους μαχητές που πολεμούσαν στο ΙΚ και οι οποίοι πρόκειται να διασπαρούν σε όλο τον κόσμο και να αναγκάσουν πολλές χώρες να αντιμετωπίσουν αυτή «τη διασπορά που επιστρέφει», ανέφερε ο Ιταλός υπουργός, που θα προεδρεύσει της G7.

Τον Ιούνιο, το Facebook, η Microsoft, το Twitter και το YouTube ανακοίνωσαν την έναρξη μιας αντιτρομοκρατικής συνεργασίας, του «Παγκόσμιου Διαδικτυακού Φόρουμ για την Καταπολέμηση της Τρομοκρατίας», που αποσκοπεί στην αποτροπή της εξάπλωσης του εξτρεμιστικού περιεχομένου σε απευθείας σύνδεση. Άλλωστε, το Facebook ξεκίνησε εκστρατείες στο Βέλγιο, τη Βρετανία, τη Γαλλία και τη Γερμανία για να αναπτύξει «βέλτιστες πρακτικές».

Υπενθυμίζεται πως η πιο δημοφιλής πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης στον κόσμο, παρέδωσε προ ημερών στο Κογκρέσο αντίγραφα περίπου 3.000 διαφημίσεων που σύμφωνα με τα όσα υποστηρίζει αγοράστηκαν στο Facebook πιθανώς από Ρώσους.

Σύμφωνα με τα ηγετικά κράτη στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας διεθνώς, οι αυστηροί νόμοι περί προστασίας της ιδιωτικής ζωής και οι προστασίες που απολαμβάνουν οι μεγάλοι αμερικανικοί «γίγαντες του ίντερνετ» στέκονται εμπόδιο στις έρευνες των αρχών.