Από τη Διαμαντοπούλου στην Κεραμέως: Οκτώ χρόνια κατάργησης του ασύλου

Το νέο νομοσχέδιο για την Παιδεία που πρόκειται να καταθέσει η υπουργός Νίκη Κεραμέως, εμπεριέχει τρεις διατάξεις σχετικά με τις ακαδημαϊκές ελευθερίες. Όπως δημοσιεύει η «Καθημερινή» πρώτη έχει να κάνει με την προστασία και κατοχύρωση και προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας στην έρευνα και τη διδασκαλία. Η δεύτερη διάταξη αφορά την προστασία σε όλους τους χώρους των ΑΕΙ, της ακαδημαϊκής ελευθερίας και της ελεύθερης έκφρασης και διακίνησης των ιδεών.

Η τελευταία διάταξη όμως είναι αρκετά ξεκάθαρη και συμβαδίζει πλήρως με τα όσα έχει εξαγγείλει η Ν. Κεραμέως. Ορίζεται ουσιαστικά η πλήρης κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου, εφόσον προβλέπεται η επέμβαση των αρχών σε περίπτωση που κρίνουν ότι τελούνται αξιόποινες πράξεις εντός των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Μάλιστα η συγκεκριμένη διάταξη είναι αρκετά παρόμοια με αυτή που είχε καταθέσει το 2011 η τότε υπουργός Παιδείας, Άννα Διαμαντοπούλου.

Το επίμαχο άρθρο, όπως δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή: 

Άρθρο 3

Ακαδημαϊκές ελευθερίες – Αναβάθμιση της ποιότητας του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος

1. Στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (Α.Ε.Ι.) κατοχυρώνεται και προστατεύεται η ακαδημαϊκή ελευθερία στην έρευνα και τη διδασκαλία, η οποία αποτελεί θεσμική εγγύηση της αδέσμευτης και απαραβίαστης επιστημονικής σκέψης, έρευνας και διδασκαλίας.
2. Η ακαδημαϊκή ελευθερία, καθώς και η ελεύθερη έκφραση και διακίνηση των ιδεών, προστατεύονται σε όλους τους χώρους των Α.Ε.Ι., έναντι οποιουδήποτε προσπαθεί να τις καταλύσει ή περιορίσει.
3. Εντός των χώρων των Α.Ε.Ι. οι αρμόδιες αρχές ασκούν όλες τις κατά νόμο αρμοδιότητές τους συμπεριλαμβανομένης της επέμβασης λόγω τέλεσης αξιόποινων πράξεων.

Από τη Διαμαντοπούλου στον Γαβρόγλου

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη στο δόγμα «νόμος και τάξη» που έχει δηλώσει ότι υπηρετεί, επιχειρεί να καταργήσει το πανεπιστημιακό άσυλο ή όπως το χαρακτηρίζει «άσυλο ανομίας». Ωστόσο η πρώτη προσπάθεια κατάργησης του ασύλου τα τελευταία χρόνια ήταν αυτή της υπουργού Παιδείας Άννας Διαμαντοπούλου το 2011. Τότε η Διαμαντοπούλου είχε προσπαθήσει να περάσει την κατάργηση του ασύλου, παραλείποντας οποιαδήποτε αναφορά σε αυτό εντός του νομοσχεδίου και ορίζοντας μόνο ότι οι πανεπιστημιακοί χώροι τελούν υπό την κοινή νομοθεσία (ν.4009/2011, άρ.3, παρ.2).

Στη συνέχεια των προσπαθειών κατάργησης του ασύλου, ήρθε το 2017 το νομοσχέδιο του μέχρι πρόσφατα υπουργού Παιδείας, Κώστα Γαβρόγλου. Ο νόμος Γαβρόγλου, εξασφάλιζε το ακαδημαϊκό άσυλο αναγνωρίζοντάς το ως «ασπίδα» στην κατοχύρωση των δημοκρατικών αξιών, των ακαδημαϊκών ελευθεριών της έρευνας και της διδασκαλία, της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών, της προστασίας του δικαιώματος στη γνώση και τη μάθηση έναντι οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει. Ωστόσο στο νομοσχέδιο εμπεριεχόταν και η επέμβαση δημόσιας δύναμης σε χώρους των Α.Ε.Ι. σε περιπτώσεις κακουργημάτων και εγκλημάτων κατά της ζωής αυτεπαγγέλτως και σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση μετά από απόφαση του Πρυτανικού Συμβουλίου (ν.4485/2017, άρ.3, παρ.2). Πιο συγκεκριμένα οι διατάξεις του νομοσχεδίου ήταν οι εξής:

Άρθρο 3

Ακαδημαϊκές ελευθερίες

1. Στα Α.Ε.Ι. κατοχυρώνεται η ακαδημαϊκή ελευθερία στην έρευνα και στη διδασκαλία, καθώς και η ελεύθερη έκφραση και διακίνηση των ιδεών. Το ακαδημαϊκό άσυλο αναγνωρίζεται για την κατοχύρωση των δημοκρατικών αξιών, των ακαδημαϊκών ελευθεριών στην έρευνα και στη διδασκαλία, την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, την προστασία του δικαιώματος στη γνώση και τη μάθηση έναντι οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει.
2. Επέμβαση δημόσιας δύναμης σε χώρους των Α.Ε.Ι. λαμβάνει χώρα σε περιπτώσεις κακουργημάτων και εγκλημάτων κατά της ζωής αυτεπαγγέλτως και σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση μετά από απόφαση του Πρυτανικού Συμβουλίου. Οι ως άνω περιορισμοί δεν ισχύουν για το Πυροσβεστικό Σώμα.

«Δε θα περάσει»

Ήδη από τις προηγούμενες ημέρες έχουν ξεκινήσει έντονες αντιδράσεις σχετικά με την επικείμενη κατάργηση του ασύλου. Στις 23 Ιουλίου, φοιτητές, σπουδαστές, εκπαιδευτικοί αλλά και πολιτικές οργανώσεις διαδήλωσαν στο κέντρο της Αθήνας σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Η πορεία κατέληξε ως πράξη συμβολισμού στο Πολυτεχνείο, όπου οι φοιτητικοί σύλλογοι που συμμετείχαν πραγματοποίησαν συντονιστικό αποφασίζοντας την περαιτέρω δράση τους.

Για την Πέμπτη, 1η Αυγούστου, έχει προγραμματιστεί στις 9:00, παράσταση διαμαρτυρίας στη Σύγκλητο του ΕΚΠΑ, με σκοπό οι πανεπιστημιακές αρχές να λάβουν θέση υπέρ της υπεράσπισης του ασύλου.