του Άρη Βασιλά
Το Προσφυγικό είναι τόσο μεγάλο θέμα, που σκέφτεσαι ότι κανένας δεν έχει δικαίωμα όχι μόνο να μην έχει άποψη, αλλά ούτε καν να την κρατάει αποκλειστικά για τον εαυτό του. Οπότε, υπενθυμίζοντας ότι θα μπορούσαμε να είμαστε εμείς στη θέση των προσφύγων, ας δούμε τις… δυνάμεις στο χάρτη. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από το κέντρο, από τη Γερμανία. Η Γερμανική κυβέρνηση όταν βρίσκεται αντιμέτωπη με κάτι εξαιρετικά σοβαρό, σκέφτεται μόνο την εσωτερική πολιτική της, όχι την “ευρωπαϊκή” – όπως άλλωστε και όλες οι κυβερνήσεις της ΕΕ. Η κατάσταση που έβλεπε η Μέρκελ είχε ως εξής:
Οι εγκλωβισμένοι πρόσφυγες στην εχθρική και ξενοφοβική Ουγγαρία είχαν συγκινήσει τη γερμανική κοινή γνώμη και οι πολίτες ήθελαν να ειλικρινά να νιώσουν εθνική ανάταση και ηθική υπεροχή έναντι των… αγγλογάλλων που είχαν καθηλώσει τους δικούς τους πρόσφυγες σε πραγματικά εφιαλτικές συνθήκες στο Καλαί – τροφοδοτώντας έτσι καθημερινά με αποκρουστικές εικόνες τα γερμανικά ΜΜΕ. Πολύ από τους Σύρους ήταν μάλιστα και ειδικευμένοι, ευκατάστατοι στη χώρα τους, άμεσα χρήσιμοι για την οικονομία. Ταυτόχρονα, η καγκελάριος σκέφτηκε ότι έχει μια καλή ευκαιρία να εξευμενίσει τους Πράσινους, πιθανούς εταίρους σε μελλοντική κυβέρνηση συνεργασίας μετά τις επόμενες εκλογές. Γι αυτό και η πρώτη υποδοχή και η πολύ θετική διάθεση στην εγκατάσταση προσφύγων. Βέβαια ακολούθησε η Κολωνία αλλά και οι μαζικές αιτήσεις χωρίς τέλος, που άλλαξαν τους εσωτερικούς συσχετισμούς και έκαναν την Άνγκελα Μέρκελ να σκεφτεί… Ευρωπαϊκά και να προβάλλει ως εκ των ουκ άνευ την ζυγισμένη μοιρασιά των προσφύγων σε όλους. Μάλιστα, καθώς είναι ρεαλίστρια και ξέρει ότι η ποσόστωση δε θα γίνει αποδεκτή από όλους, έχει ετοιμάσει κατάλληλα να κλείσει και τα δικά της σύνορα – έστω κι αν ξέρει ότι οι Γερμανοί έχουν ταυτίσει την Ευρωπαϊκή ιδέα πρώτα και κύρια με τη βολή που τους δίνουν τα ανοικτά σύνορα και έτσι θα δώσει άθελά της ώθηση στους αντιπάλους της ευρωσκεπτικιστές.
Ας γυρίσουμε τώρα στην περιφέρεια της περιφέρειας, δηλαδή σε μας. Εδώ όμως έχουμε κάνει πλέον επάγγελμα την ιδεολογική σύγχυση σε σχέση με την (φορτισμένη φαντασιακά) οντότητα “Ευρώπη”: Ευρώ, Ευρωπαϊκή Ένωση και Σένγκεν έχουν γίνει για τις ντόπιες πολιτικές και μιντιακές δυνάμεις μια μεγάλη σούπα, όπου για ένα ανεξήγητο λόγο η έξοδος από το ένα ταυτίζεται με την έξοδο από το άλλο και όλα μαζί βέβαια με την έξοδο από τον Παράδεισο των Πρωτόπλαστων.
Για παράδειγμα, η Σένγκεν: Τα κράτη της ΕΕ, αν θέλουν μπορούν τεχνικά να εξαιρεθούν από τη Σένγκεν (η Βρετανία πχ δεν μπήκε στη Ζώνη), στην οποία άλλωστε ανήκουν και χώρες εκτός ΕΕ. Οπότε, από την αρχή ήταν λίγο πολύ δεδομένο ότι εμείς που ουσιαστικά έχουμε την ατελείωτη ακτογραμμή με την Τουρκία, θα έχουμε τους πρόσφυγες εγκλωβισμένους σε ατέρμονο (με ροπή προς το εφιαλτικό) τράνσιτ – που γρήγορα μπορεί να εξελιχθεί σε γενικευμένη ανθρωπιστική κρίση.
Η ιδέα ότι οι χώρες της κεντρικής και της βόρειας Ευρώπης θα «υποχρεωθούν» από το πνεύμα αν όχι από το γράμμα των συνθηκών να δεχτούν την ακριβοδίκαιη μοιρασιά των σχετικών υποχρεώσεων και θα υποδεχτούν όσους έχουν υποχρέωση, ανήκει στο πρόσφατο ιδεολογικό νέφος που έφεραν μαζί τους τα Μνημόνια – πώς είναι δήθεν αδύνατο να παραλλάξεις τις διεθνείς «υποχρεώσεις» σου, πώς αυτές είναι αιώνιες και ανεπίδεκτες ερμηνείας, γραμμένες στην πέτρα και προβεβλημένες στον ουρανό και πώς ο καιρός του εθνικού κράτους είναι πλέον οριστικά και αμετάκλητα παρελθόν! Αν οι άλλες χώρες της ΕΕ, ΘΕΛΟΥΝ να κλείσουν τα σύνορα τους, απλά θα ισχυριστούν ότι δε… φυλάμε καλά τα δικά μας σύνορα ή ότι δεν κάνουμε καλή διαλογή, ώστε να έχουν μια εύσχημη αφορμή – ακόμα κι αν εμείς γίνουμε δράκοντες ή θυρωροί αντάξιοι των παραβολών του Κάφκα. Το θέμα τους είναι μόνο ο αριθμός των προσφύγων και η προοπτική που δίνουν στη ροή να αυξηθεί, αν δηλαδή αυτή η «οχληρή εξέλιξη» ξεπεράσει τα οφέλη τους από τα ανοικτά σύνορα ή όχι και κυρίως αν η κοινή γνώμη τους αντιδράσει.
Ας σεβαστούμε λοιπόν τις υποχρεώσεις μας απέναντι στους πρόσφυγες, όχι ανάλογα με γελοίες δούναι και δήθεν λαβείν τακτικές, γεωΑπολιτικά δόγματα και φαντασιόπληκτες ρεάλ πολιτίκ, αλλά σύμφωνα με τα στάνταρ που ως αυτόνομη πολιτική κοινωνία αυτεξούσιων ανθρώπων που θα έπρεπε να είμαστε, επιθυμούμε: Με περίσκεψη, με γνώση του ευρύτερου περιβάλλοντος αλλά πάνω απ’ όλα γενναία και ανθρώπινα. Ακούγονται ξανά φωνές, ότι «αν κάνουμε ακριβώς ότι μας πουν», τότε θα… σωθούμε. Ό,τι μας πουν; Ποιοι; Εμείς θα πληρώσουμε ούτως ή άλλως το τίμημα, καλό λοιπόν να παίρνουμε και τις αποφάσεις. Καλώς διεθνοποιούμε το πρόβλημα, αλλά κακώς, κάκιστα, βασιζόμαστε σαν τη Μπλανς Ντιμπουά στην καλοσύνη των άλλων. Ας μην ξαναπούμε επίσης την κυνική ανοησία «όπου τσακώνονται τα βουβάλια, την πληρώνουν τα βατράχια», για να βολευτούμε πάλι με την ιδέα ότι αποφασίζουν άλλοι. Άλλωστε ενίοτε, αυτό που επιμένεις να αντιμετωπίζεις αποκλειστικά σαν Μουτζούρη, αυτό είναι που θα σου μείνει στο τέλος και στα χέρια.