Οι λαοί της «δικής μας Αμερικής» γυρίζουν την πλάτη στον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών
Οι φετινή σύνοδος της Κοινότητας Κρατών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής (CELAC) ξεκίνησε στις 18 Σεπτεμβρίου στην Πόλη του Μεξικού, στον απόηχο της έντονης δυσαρέσκειας των λαών της περιοχής κατά του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών (OAS) για την συμμετοχή του δεύτερου στις ξένες επεμβάσεις στην περιοχή. Συγκεκριμένα οι προοδευτικές κυβερνήσεις της Βολιβίας, της Βενεζουέλας, της Αργεντινής και του Μεξικού κατηγορούν τον OAS και τον πρόεδρο του Λουίς Αλμάγκρο πως ενεργεί ως όργανο των Ηνωμένων Πολιτειών και της δεξιάς, με αποκορύφωμα τη συμμετοχή του οργανισμού στο σύντομο αλλά αιματηρό πραξικόπημα κατά του σοσιαλιστή Έβο Μοράλες στη Βολιβία.
Στην τελευταία σύνοδο του OAS στις 25 Αυγούστου, το θέμα τέθηκε δυναμικά από τον υπουργό Εξωτερικών της Βολιβίας Ροτζέλιο Μάιτα, ο οποίος παρουσία του ίδιου του Αλμάγκρο, δήλωσε πως δεν έχουν ανάγκη μια ηγεσία που να χωρίζει του λαούς της περιοχής αντί να τους ενώνει: «Έχει νόημα να συμμετέχουμε σε μια συνθήκη όπου τίποτα δεν οικοδομείται και, αντ’ αυτού, δεχόμαστε επίθεση;», «έχει νόημα να διατηρήσουμε αυτό το φόρουμ ως έχει τώρα;», «είναι λογικό να υπάρχει ένα φόρουμ για την αμερικανική ολοκλήρωση στο οποίο δεν συμμετέχουν όλες οι χώρες του ημισφαιρίου μας;», αναρωτήθηκε, αναφερόμενος στον αποκλεισμό της Βενενεζουέλας και της Κούβας από τον οργανισμό. «Πιστεύουμε ότι χρειαζόμαστε περισσότερη ολοκλήρωση και ότι πρέπει να συνεχίσουμε να ποντάρουμε στην πολυμερή προσέγγιση, σύμφωνα με τις αρχές της μη παρέμβασης στις εσωτερικές υποθέσεις, του σεβασμού του διεθνούς δικαίου, της κυριαρχίας των κρατών και της αυτοδιάθεσης των λαών», κατέληξε ο Βολιβιανός υπουργός Εξωτερικών. Στην ίδια κατεύθυνση, η Μπολιβαριανή Συμμαχία για τους Λαούς της Αμερικής μας – Λαϊκό Εμπόριο (ALBA-TCP) έκανε μια έκκληση για τις οργανώσεις σε όλη τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική για να λάβουν μια σαφή και άμεση θέση απέναντι του OAS «προκειμένου να τεθεί ένα τέλος σε αυτό το “υπουργείο αποικιών”, που δεν έφερε τίποτα άλλο εκτός από δυσκολίες στους λαούς μας », προσθέτοντας ότι «δεν θα επιτρέψουμε άλλα πραξικοπήματα, σφαγές, εισβολές ή απειλές. Δεν είμαστε η αυλή οποιασδήποτε αυτοκρατορίας».
Η ενίσχυση της CELAC και των εναλλακτικών περιφερειακών ολοκληρώσεων
Ενώ ο OAS, ο οποίος χρηματοδοτείται κατά κύριο λόγο από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά, αποδείχτηκε ανίκανος να καταστεί κάτι παραπάνω παρά από ένα εργαλείο των ιμπεριαλιστικών επιχειρήσεων αλλαγής καθεστώτος, η CELAC και νέες περιφερειακές πρωτοβουλίες επιχείρησαν να καλύψουν το κενό. Τον περασμένο Ιούλιο, η κοινότητα υπέγραψε την ίδρυση της Διαστημικής Υπηρεσίας Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής (ALCE). Στο μέτωπο κατά της Covid-19, η ALBA-TCP, προχώρησε τον Ιανουάριο στην δημιουργία μιας Τράπεζας Εμβολίων ώστε οι λαοί της περιοχής να προστατευθούν από τον εθνικισμό των εμβολίων, το πραγματικό ιατρικό απαρντχάιντ που έχει επιβληθεί στα αναπτυσσόμενα κράτη από το μονοπώλιο των ιδιωτικών φαρμακευτικών εταιρειών με έδρα τον ανεπτυγμένο Παγκόσμιο Βορρά. Αντίστοιχες πρωτοβουλίες, όπως η Σύνοδος για τον Διεθνισμό Εμβολίων, που διοργανώθηκε από την Προοδευτική Διεθνή (PI) και αγκαλιάζει μια σειρά κράτη του Παγκόσμιου Νότου, αφορούν την αλληλεγγύη και τη συνεργασία.
Σε αυτό το κλίμα ο ρόλος της CELAC αναβαθμίζεται, με το Νικολάς Μαδούρο να προτείνει ένα νέο θεσμικό πλαίσιο με τη δημιουργία Γενικής Γραμματείας της Κοινότητας και τον διορισμό ενός συναινετικού γενικού γραμματέα με έδρα το Μεξικό. Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας στάθηκε υπερήφανα κατά την σύνοδο της CELAC απέναντι στους ακροδεξιούς προέδρους της Παραγουάης και της Ουρουγουάης, προκαλώντας τους να δηλώσουν ένα τόπο και μέρος για να αντιπαρατεθούν «με σεβασμό και χωρίς φαντασιώσεις για τα ζητήματα δημοκρατίας, ελευθεριών, αντίστασης και επανάστασης». Παράλληλα, η πρόταση του αριστερού προέδρου του Μεξικού Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ για αντικατάσταση του παρεμβατικού OAS από μια ενισχυμένη CELAC, υποστηρίχθηκε και από τη Βολιβία, με τον πρέσβη της στον ΟΗΕ Ντιέγκο Πάρι Ροδρίγκες δηλώνει πως «ο OAS έχει χάσει κάθε ισχύ, δεν έχει ούτε ηθική εξουσία, ούτε είναι αντιπροσωπευτικός των κρατών για να κάνει το έργο που αντιστοιχεί στο CELAC». Ο Εκτελεστικός Γραμματέας της ALBA-TCP Σάσα Λορέντι δήλωσε στο «Διεθνές Φόρουμ Ειρήνης» της πρωτοβουλίας «Νο Cold War» πως «ο ΟΑS εμποδίζει την ενσωμάτωση και κάθε πραγματική προσπάθεια για μια πολυμερή οργάνωση στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, και αυτό γίνεται με σχεδιασμό».
Εξαιρετική ήταν και η παρέμβαση του υπουργού Εξωτερικών της Νικαράγουα, ο οποίος από το βήμα της CELAC καταδίκασε τις εγκληματικές κυρώσεις και το εμπάργκο εναντίον των επαναστάσεων της Κούβας, της Βενεζουέλας και της ίδιας της χώρας των Σαντινίστας. Η Κοινότητα πήρε μέσω ειδικής διακήρυξης ξεκάθαρη θέση για την ανάγκη λήξης του αποκλεισμού των ΗΠΑ στην Κούβα, ενώ απέρριψε τα «μονομερή μέτρα εξαναγκασμού» στο πλαίσιο της Διακήρυξης της Συνόδου Κορυφής, αποτυγχάνοντας ωστόσο να αναφερθεί ρητά στις κυρώσεις που επιβλήθηκαν κατά της Βενεζουέλας και της Νικαράγουας. Δυναμικά υπέρ της Κούβας βγήκε και η Κοινοπολιτεία της Δομινίκας, με τον πρόεδρο Ρούζβελτ Σκέριτ να δηλώνει πως «Χωρίς την Κούβα, κάθε χώρα της Καραϊβικής θα είχε μεγάλη δυσκολία να καταπολεμήσει αυτή την πανδημία του Covid».
Στην σύνοδο της CELAC δεν έλειψαν ωστόσο οι αντιπαραθέσεις, με τη Νικαράγουα να αρνείται να επικυρώσει την προσωρινή προεδρία από την Αργεντινή, καταγγέλλοντας την αριστερή κυβέρνηση του Αλμπέρτο Φερνάντες έχει γίνει «ένα όργανο του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, υποταγμένο στα ηγεμονικά της συμφέροντα». Η Αργεντινή και το Μεξικό, έχουν δεχθεί κριτική από τις συμμαχικές της χώρες στην περιοχής για την απόφασή τους να ανακαλέσουν τους πρέσβεις τους σε ένδειξη διαμαρτυρίας στις φερόμενες «πολιτικές συλλήψεις» από τη κυβέρνηση της Νικαράγουα. Ο νόμος 1055 είναι η απάντηση της κυβέρνησης των Σαντινίστας στον Νόμο περί Επενδυτικών Προϋποθέσεων της Νικαράγουα (NICA), που θεσπίστηκε από τις ΗΠΑ τον Απρίλιο του 2017 και έχει ως στόχο να αντιμετωπίσει τη νέα γενιά Contas που προωθείται ως 5η φάλαγγα από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Η Αργεντινή ψήφισε ακόμα πέρσι κατά της Βενεζουέλας στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, γεγονός που αποδόθηκε στην πίεση που δεχόταν η πρώτη από τους διεθνείς πιστωτές της και οδήγησε στην παραίτηση της βετεράνου Αργεντίνης πρέσβειρας Αλίσια Κάστρο σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Ωστόσο, παρά τις αμφιταλαντεύσεις τους αξίζει να σημειωθεί πως τόσο η Αργεντινή όσο και το Μεξικό έχουν κρατήσει στάση μη παρέμβασης του OAS στα εσωτερικά της Βενεζουέλας και της Νικαράγουα.
Το ναρκο-κράτος της Κολομβίας, το οποίο διατηρεί τον ρόλο της προκεχωρημένου φυλάκιου των ΗΠΑ στην περιοχή, είναι ιδιαίτερα απομονωμένο από τους γείτονές του, καθώς έχει αρνηθεί τόσο τη μεταρρύθμιση του OAS όσο και την αντικατάσταση του από τη CELAC. Η κυβέρνηση της Κολομβίας εξέφρασε ακόμα την περιφρόνηση της στην Κοινότητα, καταγγέλλοντας την συμμετοχή της Μπολιβαριανής κυβέρνησης του Νικολάς Μαδούρο. Οι παραπάνω προκλητικά παρεμβατικές δηλώσεις λαμβάνουν χώρα μάλιστα σε μια περίοδο που η κυβέρνηση Ντούκε της Κολομβίας καταγγέλλεται για δολοφονίες αφοπλισμένων πρώην ανταρτών και ακτιβιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την πρωτοφανή βία ενάντια στη λαϊκή εξέγερση που λαμβάνει χώρα εδώ και ένα χρόνο, αλλά και την εμπλοκή της σε παραβιάσεις συνόρων γειτονικών χωρών και τις επεμβάσεις «αλλαγής καθεστώτος» της Ουάσιγκτον. Η Αντιπρόεδρος της Βενεζουέλας, Ντέλσι Ροντρίγκες, αντέδρασε λέγοντας πως «Η Κολομβία διαφεύγει από την CELAC και είναι πιο απομονωμένη από ποτέ για τη πολεμοκάπηλη της στάση! Ο Ιβαν Ντούκε απέτυχε και είναι ήδη παρελθόν! Η Βενεζουέλα θα συνεχίσει να λάμπει με τον Πρόεδρο Νικολά Μαδούρο».
Συμβολική και σίγουρα ιδιαίτερα ενοχλητική για τις ΗΠΑ, ήταν η εικονική εμφάνιση του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ ως προσκεκλημένου στη σύνοδο της CELAC. Ο Σι επεσήμανε ότι πριν από 10 χρόνια, η CELAC γεννήθηκε κάτω από τις προσπάθειες των χωρών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής να επιδιώξουν την ανεξαρτησία και να αναζητήσουν δύναμη στην ενότητα, ενώ αποτέλεσε ορόσημο στη διαδικασία της περιφερειακής ολοκλήρωσης. «Τον Ιούλιο του 2014, οι ηγέτες των περιφερειακών χωρών και εγώ ανακοινώσαμε από κοινού τη δημιουργία του Φόρουμ της Κίνας και της CELAC, το οποίο ανέπτυξε έναν νέο τρόπο για την ολοκληρωμένη συνεργασία μεταξύ Κίνας και Λατινικής Αμερικής», πρόσθεσε ο Κινέζος πρόεδρος. Δήλωσε ακόμα πως «έχοντας περάσει τη δοκιμασία της αλλαγής του διεθνούς τοπίου, οι σχέσεις Κίνας-Λατινικής Αμερικής έχουν εισέλθει σε μια νέα εποχή που χαρακτηρίζεται από την ισότητα, το αμοιβαίο όφελος, την καινοτομία, το άνοιγμα και τα απτά οφέλη για τους λαούς», ενώ σημείωσε την ολοκληρωμένη συνεργασία των δύο πλευρών στο ζήτημα της πανδημίας, προσθέτοντας ότι η Κίνα είναι πρόθυμη να εργαστεί με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής για να ξεπεράσουν τις δυσκολίες μαζί και να δημιουργήσουν από κοινού ευκαιρίες για τη δημιουργία μιας κοινότητας κοινού μέλλοντος μεταξύ της Κίνας και της Λατινικής Αμερικής.
Με το πέρας της συνόδου, οι χώρες της CELAC ενέκριναν ομόφωνα ένα σχέδιο για αυτάρκεια σε θέματα υγείας στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, έναν οδικό χάρτη που παρουσίασε η Οικονομική Επιτροπή για Λατινική Αμερική και Καραϊβική (ECLAC) για ενίσχυση της παραγωγής και διανομής φαρμάκων, ιδίως εμβολίων, στις χώρες της περιοχής και τη μείωση της εξωτερικής εξάρτησης. Εν τω μεταξύ, κατά τις παρατηρήσεις του, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, υπογράμμισε σε ένα εικονικό μήνυμα ότι όταν υπάρχουν κοινές προκλήσεις, είναι απαραίτητο να εντοπιστούν συγκεκριμένοι τομείς για συλλογική απάντηση και προτάσεις για πολυμερείς λύσεις. «Με τη σημερινή σύνοδο κορυφής, οι ηγέτες της περιοχής δείχνουν τη δέσμευσή τους για την ανανέωση της CELAC ως χώρου για την ενίσχυση της περιφερειακής συνεργασίας» ανέφερε η ανώτατη αρχή του ΟΗΕ. Σε αυτό το πλαίσιο, η ECLAC ιεράρχησε επτά γραμμές δράσης: i) Ενίσχυση των μηχανισμών για ενωμένες διεθνείς προμήθειες εμβολίων και βασικών φαρμάκων. ii) Χρήση μηχανισμών δημοσίων συμβάσεων για φάρμακα για την ανάπτυξη περιφερειακών αγορών. iii) Δημιουργία κοινοπραξιών για την ανάπτυξη και παραγωγή εμβολίων. iv) Εφαρμογή μιας περιφερειακής πλατφόρμας κλινικών δοκιμών. v) Εκμετάλλευση των κανονιστικών ευελιξιών για να αποκτηθεί πρόσβαση στην πνευματική ιδιοκτησία. vi) Ενίσχυση των ρυθμιστικών μηχανισμών σύγκλισης και αναγνώρισης. και vii) Ενίσχυση των πρωτοβάθμιων συστημάτων υγείας για καθολική πρόσβαση στα εμβόλια και ισότιμη κατανομή τους.
Οι αναπτυσσόμενες χώρες σηκώνουν κεφάλι στον ΟΗΕ
Το μήνυμα της ενότητας των προοδευτικών, αντι-ιμπεριαλιστικών και σοσιαλιστικών κυβερνήσεων των αναπτυσσόμενων χωρών απέναντι στο μονοπολισμό των ΗΠΑ, ξεπερνά την αμερικανική ήπειρο και έρχεται να εκφραστεί στην καρδιά των Ηνωμένων Εθνών. Ήδη από το Μάρτιο οι χώρες που έχουν χτυπηθεί με κυρώσεις δημιούργησαν ένα συνασπισμό στον ΟΗΕ για την Υπεράσπιση του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Η ενίσχυση της φωνής των αναπτυσσόμενων εθνών εκφράστηκε στην 76 η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στις 23 Σεπτεμβρίου, με τους προέδρους της Γουιάνας, της Νότιας Αφρικής, της Δομινίκης, του Βιετνάμ, της Ομοσπονδία Αγίου Χριστοφόρου και Νέβις, της Γρενάδα και του Σουρινάμ απαιτούν πλήρη τερματισμό του μονομερούς αποκλεισμού των ΗΠΑ στην Κούβα.
Μεταξύ των παρεμβάσεων που ξεχωρίζουμε στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών είναι αυτή του υπουργού Εξωτερικών της Νικαράγουα, ο οποίος εξέφρασε την αλληλεγγύη της κυβέρνησης των Σαντινίστας στο σκοπό και τη λαχτάρα του ηρωικού λαού της Παλαιστίνης για αυτοδιάθεση, ειρήνη και δικαιοσύνη, στην προστασία της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας της κυβέρνησης και του λαού της Συρίας, όπως και την πάλη της ενάντια στην ξένη επιθετικότητα και τη διεθνή τρομοκρατία», καλώντας σε τερματισμό του πολέμου. Εξέφρασε ακόμα την αλληλεγγύη της Νικαράγουα στον λαό των Σαχούι, την απο-αποικιοποίηση του Πουέρτο Ρίκο, την επιστροφή της κυριαρχίας της Αργεντινής στις Μαλβίδες, το τέλος των κυρώσεων κατά του Ιράν, την μη παρέμβαση κατά της Λευκορωσίας, όπως και τις οικονομικές και στρατιωτικές ενέργειες των ΗΠΑ κατά της Κίνας, της Κορέας και της Ρωσίας.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ακόμα την παρέμβαση του Ιρανού προέδρου Εμπραχίμ Ραΐσι, πως αμερικανική παρέμβαση αποτελεί «το μεγαλύτερο εμπόδιο στην ειρήνη και τη σταθερότητα», καθώς κατήγγειλε τις δολοφονικές αμερικανικές κυρώσεις και τον νέο ψυχρό πόλεμο. Ο πρόεδρος της Κουβανικής Επανάστασης Κανέλ Ντίαζ κατήγγειλε την κυβέρνηση Μπάιντεν πως συνεχίζει τις εγκληματικές επιθέσεις του Τραμπ και τον μη συμβατικό πόλεμο, ενώ ζήτησε αποζημιώσεις για τη δουλεία των λαών του έχουν ιστορικό αποικιοποίησης, όπως και την ανεξαρτησία της αποικίας του Πουέρτο Ρίκο. Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο κάλεσε τα έθνη του Παγκόσμιου Νότου να πρωτοστατήσουν στην οικοδόμηση «ενός νέου κόσμου χωρίς ιμπεριαλισμό». Τέλος, ενδιαφέρον είχε παρθενική εμφάνιση του αριστερού ηγέτη του Πέδρο Καστίγιο, ο οποίος κάλεσε για έναν «κοινωνικό μετασχηματισμό» που θα εγγυάται τα «οικονομικά δικαιώματα», ενώ θα μειώνει την πείνα, τη φτώχεια και την ανισότητα, δηλώνοντας πως η υγειονομική περίθαλψη, η εκπαίδευση, η στέγαση και οι θέσεις εργασίας είναι θεμελιώδη δικαιώματα.