Την 21η Απριλίου 1946, ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, Μάξιμος ο Ε’, νέος στον θρόνο, κατά τον εορτασμό του Πάσχα, αποφάσισε να τηρήσει ένα έθιμο που πολλοί τον είχαν προειδοποιήσει πως δεν θα του έβγαινε σε καλό. Δεν τον ενδιέφερε. Μπήκε στην εκκλησιά έχοντας δίπλα του τους δύο ορθοδόξους πρέσβεις στην Πόλη: τον Έλληνα και τον Σοβιετικό. Το έθιμο αυτό, ήταν από την Τουρκοκρατία ερχόμενο -τότε ήταν μόνο ο Ρώσος πρέσβυς εγγυητής της ελευθερίας του θρησκεύεσθαι των Ορθοδόξων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Τον ρόλο του, δικαίως, ο Πατριάρχης έδωσε στο Σοβιετικό Πρέσβυ.
Όμως, και μόνο η εμφάνιση του σοβιετικού επίσημου δίπλα στον Πατριάρχη, ήταν αρκετή για να χτυπήσουν όλα τα καμπανάκια στο δυτικό στρατόπεδο, Άγγλων κι Αμερικάνων. Αυτό που ακολούθησε, και ολοκληρώθηκε το 1948 υπήρξε η πρώτη ξεκάθαρη παρέμβαση κι επιβολή πατριάρχη από τις ΗΠΑ στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Μάξιμος, που είχε «αδελφική σχέση με το Πατριαρχείο Μόσχας» έπρεπε να φύγει, αποφάσισαν οι Αμερικάνοι κι οι Εγγλέζοι, με τους Τούρκους υπάκουα στο πλευρό τους και τις τουρκικές εφημερίδες να τον βρίζουν καθημερινά και να τον αποκαλούν “Ερυθρό Πατριάρχη”, κομμουνιστή.
Παράλληλα, στην Ελλάδα, η ορθοδοξία ήταν διχασμένη, όπως όλοι, όμως εκατοντάδες ιερείς ήταν στο βουνό με ΕΑΜ και ΕΛΑΣ και ένας πατριάρχης σαν το Μάξιμο δεν επρόκειτο να τους αποκηρύξει.
Εδώ αξίζει να αναφερθεί πως, ο Μάξιμος ήταν πνευματικό τέκνο του Γερμανού Καραβαγγέλη, εκείνος τον έσπρωξε προς την Ιεροσύνη.
Οι φίλοι και σύμμαχοι, λοιπόν, αποφάσισαν και διέταξαν πως ο Μάξιμος έπρεπε να φύγει. Η τότε ελληνική κυβέρνηση συμφώνησε απολύτως, διετάχθη και άρχισε να πιέζει με κάθε τρόπο, έχοντας έτοιμη την επιστολή παραίτησής του, που ο Μάξιμος αρνούνταν να υπογράψει – η «ελληνική» κυβέρνηση έφτασε στο σημείο να επιβάλλει «θεραπεία» με όπιο και ηλεκτροσόκ στον Πατριάρχη, όταν τον έφερε στην Αθήνα, δήθεν για να βελτιωθεί η υγεία του… Οι πιέσεις έγιναν αφόρητες, η ίδια του η ζωή παιζόταν και το ήξερε. Σύντομα η Ελλάδα σταμάτησε να αποστέλλει και οικονομική βοήθεια στο Πατριαρχείο: αυτή θα ξανάρχιζε μόνο αν έφευγε ο Μάξιμος. Ο μόνος που ήταν στο πλευρό του Πατριάρχη ήταν …ο Ριζοσπάστης, κι αυτό μάλλον δε βοηθούσε τα πράγματα…
Ο Μάξιμος έσπασε. Υποχρεώθηκε σε παραίτηση “για λόγους υγείας”. Την ίδια ώρα το αεροπλάνο του Τρούμαν έφερε στην Κωνσταντινούπολη τον εκλεκτό των Αμερικάνων, Αθηναγόρα, το πρώτο σκυλί τους στον οικουμενικό πατριαρχικό θρόνο.
Ο Μάξιμος αποτελεί το πρώτο σαφές παράδειγμα των δυτικών προθέσεων και έργων στην Ορθοδοξία. Ο έλεγχος των επικεφαλής της εκκλησίας ήταν ο στόχος. Και το Φανάρι ο πρώτος και πιο ελέγξιμος οργανισμός, λόγω του ειδικού καθεστώτος στο οποίο βρίσκεται. Από ότι δείχνουν τα πράγματα, όμως, από το Μαϊντάν και μετά, έχει ξεκινήσει μια νέα μεγαλειώδης προσπάθεια των Αμερικάνων. Με νέο πεδίο δράσης λαμπρό την Ουκρανία, ξεκινά η προσπάθεια ελέγχου των πιστών, και της (εθνικιστικής) πλύσης εγκεφάλου ώστε η θρησκευτική παράδοσή τους να γίνει όπλο του εθνικισμού – ο οποίος, ας σημειωθεί, ως «εθνοφυλετισμός», έχει καταδικαστεί ως αίρεση από την Ορθόδοξο Εκκλησία.
Η εκκλησία της Ουκρανίας, η κανονική Ορθόδοξη, υπό τον Ουκρανίας Ονούφριο, ζει τις νέες αυτές απόπειρες διχασμού και καταστροφής της, από την εποχή που ο τότε υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, φανατικός σιωνιστής ευαγγελικός, Μάικ Πομπέο, έχοντας στο πλευρό του τον τότε πρέσβυ στην Ελλάδα, Τζέφρυ Πάιατ, «έπεισαν» τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο να δώσει αυτοκεφαλία σε μία κατασκευασμένη – τότε χωρίς καν πιστούς – εθνικιστική Εκκλησία, της οποίας πρώτοι «πιστοί» και φύλακες του ηγέτη της, Επιφανίου, υπήρξαν οι Ουκρανοί νεοναζί. Τόσο ο Πομπέο όσο και ο Πάιατ έχουν περηφανευτεί ουκ ολίγες φορές για το έργο των χειρών τους, δημοσίως…
Κι εδώ ας αναφερθεί ότι τόσο ο ρωσικός λαός όσο και ο ουκρανικός είναι βαθιά πιστοί λαοί στην πλειονότητά τους.
Την Μεγάλη Τρίτη είχα την ευκαιρία, μαζί με τρεις ακόμη Έλληνες συναδέλφους, να συνομιλήσω με τον αρχιεπίσκοπο Σίλβεστρο, Ουκρανό, πρύτανη της Θεολογικής Ακαδημίας του Κιέβου, που εδρεύει στην υπό κρατική πολιορκία Λαύρα των Σπηλαίων του Κιέβου.
Με την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, το ίδιο πρώτο απόγευμα, οι πιστοί της κανονικής Εκκλησίας, άκουσαν τον Ουκρανίας Ονούφριο να καταδικάζει την εισβολή και τον εισβολέα και να αποκηρύσσει τις πολεμοκάπηλες δηλώσεις του Πατριάρχη Μόσχας. «Ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας άρχισε στις 24.02.2022. Ήδη αυθημερόν, ο μακαριώτατος μητροπολίτης Κιέβου και πάσης Ουκρανίας Ονούφριος έκανε δήλωση με την οποία καταδίκασε τη ρωσική στρατιωτική επίθεση. Σε όλους τους μήνες, ήδη ένα έτος και, που διαρκεί ο πόλεμος, επανειλημμένως η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία και προσωπικά ο μακαριώτατος και στις δηλώσεις της Συνόδου εκφράζονταν της πλήρους εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας και καταδίκασαν τις στρατιωτικές ενέργειες της Ρωσίας. Παρ’ όλ’ αυτά δημιουργείται για εμάς ένα συγκεκριμένο είδος μύθου όντως εξαπολύεται προπαγάνδα και διηγούνται ότι είμαστε πράκτορες των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών, ότι δεν αναγνωρίζουμε την ύπαρξη ρωσικής επίθεσης, ότι έχουμε κάτι άλλο υποστηρίξει και ούτω καθεξής. Φυσικά θα ήθελα να πω ότι η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία και ξεχωριστά η Θεολογική Ακαδημία του Κιέβου, πρύτανης της οποίας είμαι, όλη αυτή τη χρονιά βοήθησε πολύ κατά δύναμη τους άνδρες του ουκρανικού στρατού. Παραδώσαμε τρόφιμα, δίναμε αίμα και ούτω καθεξής. Είναι όλα καταγεγραμμένα και όλα αυτά τα γνωρίζουν οι Αρχές. Και τώρα απλώς ισοπεδώνονται όλα αυτά. Και κανείς δεν τα θυμάται. Όμως πρέπει να παραδεχτούμε ότι υπήρξαν ορισμένες μεμονωμένες περιπτώσεις, συνεργασίας με τον εισβολέα ιερέων ή άλλων εκπροσώπων της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Όμως ήταν μεμονωμένες περιπτώσεις…. Ωστόσο δημιουργείται ο μύθος και έντονα καλλιεργείται, ότι σχεδόν ο ένας στους δύο από εμάς είναι συνεργάτης του εισβολέα» θα πει ο Αρχ. Σίλβεστρος, που σήμερα ζει υπό πολιορκία. Μια πολιορκία του ιερότερου των ιερών επί ουκρανικού εδάφους, της Λαύρας του Κιέβου, αποτέλεσμα του εκκλησιαστικού εμφυλίου που έχουν επιβάλλει στην Ουκρανία οι ΗΠΑ, η CIA και οι Ουκρανοί εθνικιστές και νεοναζί, όσοι επιδιώκουν και θρησκευτική «καθαρότητα» δίπλα στην «εθνική».
Ο ίδιος περιγράφει την (στημένη) αφορμή για την πολιορκία της Λαύρας ως εξής – οι υπογραμμίσεις δικές μου: «Η κυβέρνηση αποφάσισε να ακυρώσει το συμφωνητικό, που υπήρχε μεταξύ του μουσείου-εθνικού πάρκου και της μονής της Λαύρας των Σπηλαίων του Κιέβου. Για να βρεθεί η δικαιολογία για τη μονομερή διακοπή του συμφωνητικού, το υπουργείο Πολιτισμού της Ουκρανίας συνέστησε μια ειδική Επιτροπή, η οποία επιθεώρησε τα ευρισκόμενα στο χώρο της Λαύρας κτήρια, ως προς την ορθή χρήση τους. Ως αποτέλεσμα της εργασίας αυτής της Επιτροπής, προέκυψε το πόρισμα, ότι η μονή χρησιμοποίησε με ακατάλληλο τρόπο ιστορικά, αρχιτεκτονικά και πολιτιστικά μνημεία. Και αυτός στάθηκε ο λόγος, για τη διακοπή του συμφωνητικού παραχώρησης μονομερώς. Ωστόσο, τα πορίσματα των εργασιών αυτής της επιτροπής, δεν μας παραδόθηκαν ποτέ επισήμως, και όχι μόνο σε μας, αλλά ούτε και στην κοινή γνώμη. Δηλαδή, κυκλοφόρησε μόνο ένα είδος δελτίου Τύπου που έλεγε πως σύμφωνα με την Επιτροπή η Λαύρα διαχειρίστηκε τα κτήρια κατά μη κατάλληλο τρόπο. … η διακοπή του συμφωνητικού προκύπτει χωρίς να εξηγηθούν αναλυτικά οι συγκεκριμένοι λόγοι. Η κατάσταση είχε έτσι σχεδιαστεί, ώστε δεν μας δόθηκε καν η δυνατότητα να δώσουμε εξηγήσεις για κάποια σημεία και κατευθύνσεις των παρατηρήσεων».
Οι στόχοι ήταν προφανείς. Σε όλους. Και στο λαό, που έχει στείλει τα παιδιά του στο μέτωπο. Η πλειοψηφία των πιστών στην Ουκρανία συνεχίζει να ανήκει στην κανονική Εκκλησία, κάτι που είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω και τον Αύγουστο του 2021, όταν κάλυψα την επίσκεψη στο Κίεβο του Οικουμενικού Πατριάρχη και τις συγκλονιστικές αντιδράσεις του πιστού λαού που ζητούσε εις μάτην να τους απευθυνθεί και να λύσει το πρόβλημα που ο ίδιος δημιούργησε…
«Ο πιστός λαός της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, που έχει προκαθήμενο τον μακαριώτατο μητροπολίτη Ονούφριο από τις 29 Μαρτίου, δηλαδή από τη στιγμή που δημοσιεύθηκε η απόφαση για την ακύρωση του συμφωνητικού, άρχισε να συγκεντρώνεται στη Λαύρα, και τώρα βρίσκονται εκεί σχεδόν καθημερινά, ένα μέρος των ορθοδόξων πιστών κι ένα μέρος των λεγόμενων “πατριωτών – ακτιβιστών”, που ζητούν την έξωσή μας. Είναι απολύτως προφανές ότι πρόκειται για μια πολιτική απόφαση και η κυβέρνηση έλαβε απόφαση, αν όχι ολοκληρωτικής καταστροφής, τότε μέγιστης αποδυνάμωσης της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και φυσικά σε αυτό το θέμα δεν έχουμε προστασία ούτε νομική, ούτε ως προς τα δικαιώματά μας, γι’ αυτό και επιμένουμε στα έγγραφα, που έχουμε επανειλημμένα στείλει σε διάφορες διεθνείς οργανισμούς, ότι επιβάλλονται διακρίσεις εις βάρος της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας με θρησκευτικά κριτήρια». Και δεν έμεινε εκεί η κυβέρνηση Ζελένσκυ, παρότι αρχικά, προπολεμικά, είχε υποσχεθεί σεβασμό στην ανεξιθρησκεία. «Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι είχε υποσχεθεί στην προεκλογική του εκστρατεία, ότι θα τηρήσει ίσες αποστάσεις από όλα τα θρησκευτικά και δογματικά θέματα στην Ουκρανία, δηλαδή θα επικρατήσει το λεγόμενο κοσμικό κράτος». Το πρώτο διάστημα της Προεδρίας του, μάλιστα, είχε συναντηθεί αρκετές φορές με τον Ουκρανίας Ονούφριο, τον οποίο επισήμως καλούσε σε σε κρατικές εκδηλώσεις.
Οι ελπίδες τότε ήταν άλλες, αλλά δεν ευοδώθηκαν. «Είμαστε κι εμείς οι ίδιοι σοκαρισμένοι από αυτό που συμβαίνει τώρα στο θρησκευτικό πεδίο στην Ουκρανία, γιατί είχαμε τη σοβαρή ελπίδα ότι η Ουκρανία θα ακολουθούσε τον ευρωπαϊκό δρόμο και τελικά ακόμη και τα περίπλοκα θρησκευτικά ζητήματα, καθώς η Ουκρανία ήταν πάντα ένα περίπλοκο θρησκευτικό πεδίο, θα επιλύονταν στο πλαίσιο του δικαίου και του νόμου. Αυτό δεν συμβαίνει καθόλου αυτή τη στιγμή. Περιμέναμε και περιμένουμε ενεργή υποστήριξη, αν όχι σ’ εμάς προσωπικά, τουλάχιστον στο να καταδικαστεί η παραβίαση όλων των νόμιμων διαδικασιών, από διάφορους θρησκευτικούς ηγέτες και εν γένει από ανθρώπους με επιρροή».
Στο μεταξύ, η Εκκλησία ξαναζεί τη φρίκη των διχασμών λόγω γεωπολιτικής – κάτι που δεν αρνείται ο αρχιεπίσκοπος: «Όλες οι θρησκευτικές οργανώσεις σε όλο τον κόσμο είναι πάντοτε, στον ένα ή τον άλλο βαθμό, κάποτε συμμετέχοντες και άλλοτε όμηροι των γεωπολιτικών κινήσεων. Από πλευράς μου θα ήταν ανειλικρινές και αναληθές να ισχυριστώ ότι κάποιος Πατριάρχης ή κάποια τοπική Ορθόδοξη Εκκλησία είναι απολύτως απαλλαγμένοι από πολιτική πίεση ή επιρροή κάποιων ομάδων ή της πολιτικής εξουσίας. Ωστόσο η εμπειρία και η ισχύς της Εκκλησίας έγκειται στο ότι παρ’ όλ’ αυτά και σε τελική ανάλυση να ζει και να πετυχαίνει τους στόχους που έχει θέσει, με αμιγώς εκκλησιαστικούς τρόπους. Κάθε φορά που η Εκκλησία θέλει να πετύχει κάποιους στόχους με πολιτικά μέσα, υποφέρει από αυτό πάρα πολύ. Δεν γνωρίζω και δεν θέλω να εικάσω ποιες ήταν οι δυνατότητες ή ποιο ήταν το πλαίσιο λήψης των αποφάσεων του Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Όμως γνωρίζω επακριβώς, ευρισκόμενος εδώ στην Ουκρανία ότι η απόφασή του από την άποψη του συμφέροντος της Εκκλησίας ήταν βεβιασμένη. Διότι ένας ιεράρχης τόσο υψηλού επιπέδου, όπως ο Οικουμενικός Πατριάρχης, πρέπει να προσπαθεί σε τελική ανάλυση για το μέγιστο καλό. Όμως βλέπουμε το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα. Όχι μόνο δεν επιλύθηκε το εσωτερικό Ουκρανικό ζήτημα, αλλά και διαιρέθηκε η παγκόσμια Ορθοδοξία. Ποιο είναι λοιπόν το καλό που έπραξε ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος; Εδώ ενθυμούμαστε τη φράση από την Παλαιά Διαθήκη: «ἔστιν ὁδός, ἣ δοκεῖ παρὰ ἀνθρώποις ὀρθὴ εἶναι, τὰ δὲ τελευταῖα αὐτῆς ἔρχεται εἰς πυθμένα ᾄδου».
Στο ίδιο πλαίσιο, της γεωπολιτικής, εντάσσονται και οι επί του προσωπικού πιέσεις που ασκούνται στους ιερείς, ιεράρχες και πιστούς: «Σε ιδιωτικές συνομιλίες ανθρώπων από τις [ουκρανικές] μυστικές υπηρεσίες με πολλούς επισκόπους και ιερείς, έγινε πρόταση: είτε “μετεγγραφόμαστε” στην αυτοκέφαλη Εκκλησία και τότε μας αφήνουν ήσυχους και δεν θα υπάρχει ουδεμία αξίωση, ούτε για τα κτήρια, ούτε με το συμφωνητικό, ούτε με τη χρήση της γης, είτε δεν το κάνουμε, και περαιτέρω θα μας συντρίβουν με κάθε τρόπο και θα μας υποβάλλουν σε καθεστώς διακρίσεων. Κάποιος δεν θα θελήσει να το πιστέψει αυτό, κάποιος θα πει ότι δεν πρέπει τώρα να μιλάμε γι’ αυτό, γιατί θα πλήξει τη διεθνή εικόνα της Ουκρανίας και αυτή πρέπει τώρα να είναι μόνο θετική. Όμως θα περάσουν χρόνια, ίσως δεκαετίες, όμως έτσι κι αλλιώς θα γίνει γνωστό, όπως έχουν γίνει γνωστά και τα εγκλήματα, που έγιναν για θρησκευτικούς λόγους ή λόγω διακρίσεων γενικά και σε πολλές χώρες».
Στην έρώτησή μου αν οι πολιτικοί κατανοούν πως«ο διχασμός επηρεάζει το ηθικό στα μέτωπα, την κοινωνία», αφού οι Ουκρανοί που πολεμούν στην πρώτη γραμμή είναι νέοι άνδρες και από τις δύο εκκλησίες, απαντά: «Κάνω την ίδια ερώτηση κι εγώ κάθε μέρα που ξυπνώ. Δυστυχώς πρέπει να πω ότι προφανώς ο Κύριος κάπως έχει μπλοκάρει την κατανόηση και αφαίρεσε το μυαλό από εκείνους που λαμβάνουν και υποστηρίζουν αυτή την απόφαση, γιατί η Ουκρανία τώρα κατά τη διάρκεια του πολέμου με βεβαιότητα δεν χρειάζεται καμία εσωτερική αντιπαράθεση, διαίρεση και, Θεός φυλάξοι, ένα θρησκευτικό πόλεμο στο εσωτερικό της χώρας. Είμαι πεπεισμένος ότι από την κατάσταση, όπως εξελίσσεται στο θρησκευτικό πεδίο της Ουκρανίας, κερδίζουν μόνο οι εχθροί της Ουκρανίας. Γνωρίζουμε την ευαγγελική ρήση ότι “οἰκία μερισθεῖσα καθ᾽ ἑαυτῆς οὐ σταθήσεται”. Και είναι ολοφάνερο ότι ορισμένες δυνάμεις θέλουν να διαιρέσουν στο μέγιστο βαθμό την Ουκρανία έσωθεν.».
Μια διαίρεση που, από πλευράς κρατικής εξουσίας, εκδηλώνεται με βία, κακοποιήσεις και διώξεις των απλών πιστών, κάτι που δε φαίνεται να σταματά: «Νομίζω ότι το κράτος θα προσπαθήσει με κάθε δυνατό τρόπο να “ισοπεδώσει” εκείνους τους ανθρώπους που έρχονται στη Λαύρα ώστε να πάψει να συγκεντρώνονται, να μειωθεί η προσέλευση. Γιατί αυτή η εικόνα, που εκπέμπει τώρα η Λαύρα, δεν συμφέρει την κυβέρνηση. Σχετικά με τα αιματηρά επεισόδια, ελπίζω πως δεν θα φτάσουμε μέχρι εκεί και πως η κυβέρνηση καταλαβαίνει ότι αν αυτό πραγματοποιηθεί, τότε θα δείξουν σε όλον τον κόσμο, ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου, δεν ελέγχουν την κατάσταση στο κέντρο της πρωτεύουσας. Βέβαια αναμένουν ότι σταδιακά ο κόσμος θα κουραστεί, ή ότι θα ξεκινήσει το καλοκαίρι και πολλοί θα σκορπίσουν, με αποτέλεσμα ο κόσμος που συγκεντρώνεται μπροστά από τη Λαύρα, σταδιακά θα διαλυθεί. Φυσικά υπάρχουν και διάφοροι γνωστοί τρόποι εκφοβισμού..». Δεν φαίνεται να πιάνουν, προς το παρόν. «Ο λαός μας εισπράττει με μεγάλο ενθουσιασμό αυτό που συμβαίνει και πραγματικά πιστεύουν ότι είναι μια ευκαιρία για αυτούς, να ομολογήσουν την πίστη τους κατά τέτοιο τρόπο, που κάθε χριστιανός έχει διαβάσει στους βίους των μαρτύρων και νεομαρτύρων. Η αστυνομία νομίζει ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι που στέκονται στη Λαύρα, προσκαλούνται ή έχουν οργανωθεί από κάποιον, αλλά είχα μια συζήτηση με τους ενορίτες ενός από τους ναούς, όπου οι ενορίτες μου είπαν ευθέως: “Αν εσείς φύγετε από τη Λαύρα, μπορείτε να κάνετε ό,τι θέλετε, αλλά εμείς τη Λαύρα δεν πρόκειται με τη θέλησή μας να τη δώσουμε”. Είναι ένα πραγματικά λαϊκό κίνημα».
Τα τελευταία του λόγια, στο κλείσιμο της συνέντευξης αυτής, ας είναι και το μόνο δικό μου σχόλιο: «Όποιος πιστεύει στον ρωσικό ή τον ελληνικό ή τον σλαβικό ή κάποιον άλλο κόσμο απαρνιέται τον κόσμο του Χριστού, που είναι η Αγία Συνοδική Ορθόδοξη Εκκλησία. Είναι η μόνη Μεγάλη Κοινωνία, στην οποία ο καθένας από εμάς ανήκει και είναι κατανοητό ότι ο καθένας από εμάς μπορεί να είναι διαφορετικής εθνικότητας, γλώσσας, φύλου… εν Χριστώ Ιησού δεν υπάρχει ούτε Έλληνας, ούτε βάρβαρος, ούτε Σκύθης, ούτε Ιουδαίος, ούτε δούλος, ούτε ελεύθερος. …. Εάν για κάποιον είναι πιο σημαντικό να είναι Έλληνας παρά Ορθόδοξος ή να είναι περισσότερο Ρώσος παρά Ορθόδοξος ή να είναι περισσότερο Ουκρανός παρά Ορθόδοξος, αυτό σημαίνει ότι δεν είμαστε έως τέλους Χριστιανοί, ο Χριστός δεν είναι πλήρως μέσα μας και μεις δεν είμαστε πλήρως εντός του.
Τώρα, αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, οι ευρισκόμενοι και υπαγόμενοι στις ελληνόφωνες κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες, πρέπει να κατανοήσετε και να συνειδητοποιήσετε ότι οι εν Χριστώ αδελφοί και αδελφές σας οι ευρισκόμενοι στην Ουκρανία υφίστανται διακρίσεις, δημιουργούνται διάφοροι μύθοι για μας. Υπάρχουν όλων των ειδών οι αναληθείς πληροφορίες για εμάς, αλλά έτσι ήταν πάντα…. Οι κατηγορίες είναι χαλκευμένες στο πολιτικό πεδίο και τώρα επαναλαμβάνεται αυτή η φρικιαστική ιστορία. Μόλις τώρα αρχίζει να παίρνει μια τροπή, που μπορεί να σταματήσει μόνο υπό τον όρο ότι θα υψώσετε τη φωνή σας και προσπεράσετε ίσως κάποιες πικρίες, την ακατανοησία, συμπεριλαμβανομένων των ιστορικών και μας αντιμετωπίσετε τους αδελφούς και αδελφές σας της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας με επικεφαλής τον μακαριώτατο μητροπολίτη Ονούφριο ως αδελφούς και αδελφές εν Χριστώ, οι οποίοι αγωνίζονται για την πίστη και τις αρχές τους και όχι για κάτι άλλο. Και αν σας διηγούνται ότι είμαστε κάποιοι πράκτορες, ή ότι ομολογούμε κάποιον ρωσικό κόσμο ή ότι είμαστε έτοιμοι να δώσουμε τη ζωή μας για κάτι άλλο εκτός από την ορθόδοξη πίστη, μην τους πιστεύετε. Είμαστε ορθόδοξοι χριστιανοί της Ουκρανίας, αφοσιωμένοι στον Κύριο Ιησού Χριστό και το περισσότερο, που θέλουμε αυτό, για το οποίο προσευχόμαστε σε κάθε λειτουργία, είναι να ζήσουμε μια ήσυχη και γαλήνια χριστιανική ζωή και εάν θα γίνει αυτό, είτε δεν θα γίνει, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό και από τη δική σας θέση, που πρέπει να ακουστεί και στην παγκόσμια Ορθοδοξία και στην παγκόσμια κοινότητα. Σας παρακαλούμε αυτές τις μέρες να προσευχηθείτε για μας».