Τον τελευταίο καιρό στο ThePressProject έχουμε ξεκινήσει την παραγωγή ενός ντοκιμαντέρ που δεν θα μοιάζει με κανένα άλλο σχετικό με τη διαπραγμάτευση του 2015. Εργαζόμαστε με μεγάλη προσοχή πάνω σε υλικό που δεν έχει δει ποτέ το φως της δημοσιότητας. Υλικό συνταρακτικό, που προέρχεται από το Wikileaks, από Έλληνες και ξένους αξιωματούχους και από ανθρώπους κοντά σε Έλληνες και ξένους αξιωματούχους οι οποίοι είναι πλέον έτοιμοι να μιλήσουν. Όταν θα ολοκληρωθεί η επεξεργασία του οπτικοακουστικού υλικού και των εγγράφων και προστεθούν οι συνεντεύξεις, όλοι θα έχουν τη δυνατότητα να δουν πώς λειτουργούν οι Θεσμοί με ένα τρόπο που ουδέποτε έχει καταγραφεί μέχρι σήμερα. Μπορούμε πλέον να σας διαβεβαιώσουμε ότι δεν ήταν μόνο ο Γιάνης Βαρουφάκης που ηχογραφούσε -κατά δική του ομολογία- τις συζητήσεις του Eurogroup. Ήταν περισσότεροι και ήταν καλά εξοπλισμένοι.
Δεν θα σας δώσω ακόμα περισσότερες πληροφορίες για το ντοκιμαντέρ που ετοιμάζουμε. Αυτό θα γίνει σύντομα, όταν θα έχουμε ολοκληρώσει το πρώτο στάδιο της επεξεργασίας και ταυτοποίησης του υλικού και έχουμε στα χέρια μας τις νομικές γνωμοδοτήσεις σχετικά με τα τμήματα του. Θα σας πω μόνο ότι την παραγωγή θα την κάνει το ThePressProject, ότι θα γυριστεί ταυτόχρονα σε ελληνικά, αγγλικά και γαλλικά και ότι το μέγεθος της παραγωγής θα εξαρτηθεί κυρίως από τη δική σας συμμετοχή. Τη σκηνοθεσία και τη δημοσιογραφική ευθύνη θα την αναλάβω προσωπικά, αλλά το σενάριο θα το γράψουμε μαζί με τον Κωνσταντίνο Πουλή, ενώ στη δημοσιογραφική επιμέλεια θα εμπλακεί ολόκληρη η ερευνητική ομάδα του ThePressProject. Για περισσότερες πληροφορίες αναμείνατε στις οθόνες των υπολογιστών και των κινητών σας (και κατεβάστε το ερχόμενο Σάββατο το torrent με το κρυπτογραφημένο backup ασφαλείας που θα δημοσιεύσουμε στο The Pirate Bay).
Μια συζήτηση περί δημοκρατικών επιλογών
Το κλίμα είναι ήδη πολύ βαρύ στην Ευρώπη. Στην Αθήνα έχει αρχίσει να διαρρέει στους δημοσιογράφους η απόφαση του Αλέξη Τσίπρα να θέσει την πρόταση των δανειστών στη κρίση του ελληνικού λαού. Σε μια αίθουσα του κτιρίου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις Βρυξέλλες δύο Έλληνες αξιωματούχοι ακούν τον ανήσυχο εκπρόσωπο ευρωπαϊκού οργάνου:
Αξιωματούχος Α: Να σου πω πώς καταλαβαίνω εγώ την κατάσταση και να μου πεις αν κάνω λάθος. Αυτό που καταλαβαίνω είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει απορρίψει την πρόταση συμφωνίας και θα ζητήσει από τη Βουλή να διεξαχθεί ένα δημοψήφισμα στο οποίο θα κατατεθεί η πρόταση των Θεσμών με αρνητική εισήγηση. Και για να το συμπληρώσετε μας ζητάτε επιπλέον παράταση του προγράμματος μέχρι μετά τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος.Έλληνας Α: Επίτρεψέ μου να το πω με δικά μου λόγια, γιατί οι λέξεις έχουν σημασία. […] Μελετήσαμε πολύ προσεκτικά (τις προτάσεις σας), ιδιαίτερα υπό την οπτική που σχετίζεται με τη βιωσιμότητα, τόσο την οικονομική όσο και την πολιτική τους βιωσιμότητα […] και καταλήξαμε στο δυσάρεστο συμπέρασμα ότι η απάντηση είναι «όχι». Έχουμε πλήρη επίγνωση της ιστορικής κρισιμότητας της στιγμής. Αποφασίσαμε ότι εμείς απλά δεν έχουμε τη λαϊκή εντολή να περάσουμε αυτή τη συμφωνία και πάντως θεωρούμε πολύ πιθανό ότι η συμφωνία δεν θα μπορούσε να περάσει από τη Βουλή. […] Τα δύο κυβερνητικά κόμματα εκπροσωπούν μόνο το 40% των πολιτών ενώ αυτό είναι ένα κρίσιμο ζήτημα για όλους τους Έλληνες πολίτες και γι' αυτό το λόγο πιστεύουμε ότι είναι επιτακτική ανάγκη να ζητήσουμε την άποψη του εκλογικού σώματος. Οπότε ερμηνεύσαμε την πρόταση των θεσμών που εσύ είπες ότι μπορώ να εκλάβω ως τελεσίγραφο…
Αξιωματούχος Α: Ποτέ δεν το είπα αυτό!
Έλληνας Α: Νομίζω ότι το είπες. Είπες «αν επιθυμείτε μπορείτε να την ερμηνεύσετε ως μία πρόταση-τελεσίγραφο από τους Θεσμούς». Σε κάθε περίπτωση, ήταν μια πρόταση που ήρθε στο παρά πέντε (και άρα αποτελεί ουσιαστικά τελεσίγραφο από τη στιγμή που η μη αποδοχή του σημαίνει ρήξη). Οπότε αποφασίσαμε να τεθεί στον ελληνικό λαό προκειμένου να κλείσει το θέμα. Αν η ετυμηγορία του ελληνικού λαού είναι ότι θέλει να υπογράψουμε βάσει της πρότασης των Θεσμών, θα προσπαθήσουμε να δράσουμε πολύ γρήγορα, εντός είκοσι-τεσσάρων ωρών και θα κάνουμε όλα τα απαραίτητα βήματα για να την εφαρμόσουμε. Αν όχι, δεν θα έχουμε τη νομιμοποίηση να πράξουμε κάτι τέτοιο.
Έλληνας Β: […] (Αν καταθέταμε την πρόταση στο κοινοβούλιο), αυτή δεν θα περνούσε, θα προκαλούσε την πτώση της κυβέρνησης και την προκήρυξη εκλογών. Η προεκλογική περίοδος χρειάζεται τουλάχιστον 23 ημέρες. […] Ακόμα και αν υποστηρίζαμε την πρόταση, δεν θα τα καταφέρναμε. Αυτή είναι η πολιτική μας εκτίμηση. Οπότε είχαμε μόνο δύο επιλογές: 23 ημέρες ή 9 ημέρες.
Ο Ευρωπαίος αξιωματούχος υποστηρίζει ότι το δημοψήφισμα θα προκαλέσει χάος και η συζήτηση αρχίζει να περιστρέφεται γύρω από το αν θα έπρεπε οι τρεις Θεσμοί να δώσουν δυο βδομάδες επέκταση του προγράμματος μέχρι να εκφραστεί η λαϊκή ετυμηγορία. Γίνονται κάποιες τεχνικές συζητήσεις και οι Ευρωπαίοι που βρίσκονται στην αίθουσα υποστηρίζουν ότι υπάρχει ακόμα χρόνος να ανακληθεί το δημοψήφισμα και να δεχτεί η ελληνική πλευρά την πρόταση των Θεσμών που περιλαμβάνει πέντε μήνες παράταση του προγράμματος. Ο εκπρόσωπος Α της ελληνικής κυβέρνησης, όμως, φαίνεται να μην είναι καθόλου πεισμένος, όχι μόνο ότι μπορεί να γίνει αποδεκτή η πρόταση των Θεσμών, αλλά ούτε καν ότι αυτή μπορεί να περάσει από το Eurogroup:
Έλληνας Α: […] Στην συνάντηση που είχαμε τις προάλλες, όταν ζήτησα (από τους εκπροσώπους της ΕΚΤ να μου πουν) τι σκέφτονταν σχετικά με τα SMP, μου απάντησαν να πάρω χρήματα από το buffer του EFSF, εξαντλώντας τα χρήματα που προορίζονταν αποκλειστικά για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, για ανάγκες δηλαδή που αυξάνονται καθημερινά εξαιτίας των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Δεν μπορούσα να καταλάβω τι θα κάναμε εάν φτάναμε σε συμφωνία και κατόπιν οι τράπεζες χρειάζονταν αυτά τα χρήματα. Και η απάντηση που πήρα […] ήταν ότι το ταμείο του EFSF θα αναπληρώνεται από τον ESM. Αλλά φυσικά αυτό σημαίνει τρίτο πρόγραμμα. […] Έξι υπουργοί (Οικονομικών) είπαν ότι είναι τόσο μακριά από αυτό που θεωρούσαν βιώσιμο και σύμφωνο με τη δική τους αντίληψη που δεν είναι σε θέση να το περάσουν από τα κοινοβούλιά τους. Έτσι εδώ έχουμε έναν πραγματικό γρίφο.
Αξιωματούχος Α: Ναι αλλά θα κάνετε εκστρατεία υπέρ του «όχι».Έλληνας Α: Μα έτσι λειτουργεί η δημοκρατία. Παίρνουμε εντολές από το εκλογικό σώμα. Εμείς καταθέτουμε προτάσεις προς το εκλογικό σώμα. […] Η κυρίαρχη εξουσία είναι το εκλογικό σώμα. Δεν είναι η κυβέρνηση ούτε ο υπουργός. Παίρνουμε τις εντολές μας από το εκλογικό σώμα.
Αξιωματούχος Α: Τα πολιτικά κόμματα κάνουν καμπάνιες…
Έλληνας Α: Φυσικά. Αλλά αυτό δεν είναι θέμα αυτής της συζήτησης. Το ποια πρόκειται να είναι η εκστρατεία μας είναι δική μας δουλειά. Αυτό που πρέπει να γνωρίζετε…
Αξιωματούχος Α: Ναι, αλλά δείχνει τις προθέσεις σας.
Έλληνας Α: Οι απόψεις σου για τις πολιτικές μας προθέσεις δεν είναι της παρούσης. Όπως και οι απόψεις μου για τις δικές σου πολιτικές προθέσεις δεν είναι της παρούσης. Αυτά αφορούν εσένα και το εκλογικό σου σώμα. Αυτό που λέω είναι ότι θα θέσουμε αυτές τις προτάσεις στον ελληνικό λαό. Ανέφερα πριν ότι εκλεγήκαμε με το 36% των ψήφων. Αν το 50%+1 μας δώσει την εντολή να υπογράψουμε, θα το κάνουμε αμέσως χωρίς διαπραγματεύσεις, εκτός αν θέλετε να αποσύρετε την πρόταση βοήθειας. Αν ο λαός πει όχι, τότε θα πρέπει να συνεχίσουμε τις διαπραγματεύσεις.
Πάμε τώρα σε ένα ακόμα ενδιαφέρον απόσπασμα. Χθες το βράδυ ο Γερούν Ντάισεμπλουμ έκανε δηλώσεις σχετικά με τα προβλήματα εμπιστοσύνης που υπάρχουν στις σχέσεις με την Ελλάδα. Αλλά και ο Αξιωματούχος της συζήτησής μας αναφέρει κάτι σχετικό:
Αξιωματούχος Α: […] Καταλαβαίνω ότι θα θέλατε να συζητήσουμε ένα πρόγραμμα, αλλά θέλετε να δεσμευτούμε μελλοντικά, για ανταλλαγές χρέους κ.λπ. Ας δούμε την πολιτική πιθανότητα. Χτίστε πρώτα την εμπιστοσύνη (σ.σ. Λαμβάνοντας τα μνημονιακά μέτρα) και μετά το καλοκαίρι ακόμα και οι σκληρότεροι υπουργοί θα είναι προετοιμασμένοι να το συζητήσουν. Εφόσον ανακτηθεί ένα μέρος της εμπιστοσύνης και το πρόγραμμα βρίσκεται ξανά στο σωστό δρόμο.Έλληνας Α: Το δέχομαι αυτό. Και το καταλαβαίνω. Αλλά καταλαβαίνεις ότι η εμπιστοσύνη πρέπει να είναι αμφίδρομη; Ο ελληνικός λαός δεν έχει εμπιστοσύνη ότι το Eurogroup μπορεί να εκπληρώσει κάτι τέτοιο. Το Eurogroup δεν έχει εμπιστοσύνη στην κυβέρνησή μας, αλλά η εμπιστοσύνη έχει διαρραγεί και από τις δύο πλευρές της εξίσωσης. Είναι ώρα να το αποδεχτούμε αυτό. Και ο λόγος που συμβαίνει είναι επειδή οι προηγούμενες κυβερνήσεις δέχτηκαν όλους τους όρους και υπήρξαν, τουλάχιστον σε κάποιες περιόδους, και πολύ ενθουσιώδεις στην εφαρμογή τους. Έχουμε υποστεί την πιο αυστηρή δημοσιονομική προσαρμογή στην παγκόσμια ιστορία και το αποτέλεσμα είναι η πλήρης κατάρρευση της οικονομίας. Καταλαβαίνεις γιατί υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης από την πλευρά του ελληνικού λαού;
Αξιωματούχος Α: […] Η μόνη επιλογή που υπάρχει σήμερα είναι να έχετε μία μόνο συνεδρίαση ακόμα με τους Θεσμούς, να αφήσετε κατά μέρος όλα αυτά και να πείτε ότι μπορεί να επιτευχθεί μια συμφωνία επί της αρχής. […] Μπορούμε να υποσχεθούμε τον Οκτώβριο, στην βάση μιας σωστής εφαρμογής του προγράμματος, τη συζήτηση της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους. Οπότε αυτό που λέω είναι ότι υπάρχει μια επιλογή για σήμερα. Μια ακόμα συνεδρίαση με τους Θεσμούς και αν υπάρξει συμφωνία, θα υπάρξει συμφωνία και στο ανακοινωθέν του Eurogroup με την προοπτική που θα δοθεί. Πιστεύεις ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να δουλέψει; Δεν έχουμε την άνεση που θα θέλαμε έτσι και αλλιώς.
Έλληνας Α: Δεν είναι θέμα άνεσης. Πρόκειται για ζήτημα ελπίδας. Να το θέσω πολύ απλά. Πρέπει να έχουμε κάτι να περάσουμε από το κοινοβούλιο, για το οποίο θα μπορώ να πω ότι έχει προοπτική και ότι το Grexit είναι πια εκτός του ορίζοντα. Γιατί αυτό είναι που σκοτώνει την οικονομία. Επειδή το Grexit χρησιμοποιείται ως μηχανισμός προκειμένου να μας βάλετε να υπογράψουμε μια συμφωνία που δεν μπορούμε να δούμε πώς θα είναι βιώσιμη.
Έλληνας Β: Ποια επιλογή έχουμε; Τι να πούμε στη Βουλή; Πραγματικά δεν καταλαβαίνω.
Αξιωματούχος Α: […] Θα θέλατε να έχετε μια διαφορετική επιλογή. Αλλά αυτή δεν είναι διαθέσιμη. Θα πρέπει να πάρετε αυτό το απαίσιο πακέτο (awful package στο πρωτότυπο).
Έλληνας Α: […] Αν πραγματικά ενδιαφερόσασταν να κλείσουμε μια καλή συμφωνία, σεβόμενοι τη χρονική ακολουθία (που προτείνετε), θα μπορούσαμε να έχουμε μια ανεπίσημη συζήτηση για την αναδιάρθρωση και τις ανταλλαγές του χρέους. Έτσι θα είχαμε εμπιστοσύνη ότι υπάρχει κάτι πέραν των υποσχέσεων για μια αόριστη συζήτηση τον Οκτώβριο. Επειδή, να σου θυμίσω, τον Νοέμβριο του 2012 το ανακοινωθέν του Eurogroup για την ελάφρυνση του χρέους καταγράφηκε στην ιστορία και από τις δύο πλευρές του ελληνικού κοινοβουλίου ως μια πολύ κακή στιγμή μιας υπόσχεσης (του Eurogroup) που ουδέποτε εκπληρώθηκε. Υποσχεθήκατε στις προηγούμενες κυβερνήσεις ότι όταν θα επιτευχθούν συγκεκριμένα πρωτογενή πλεονάσματα… και ακόμα…
Αξιωματούχος Α: Είσαι πολύ έξυπνος άνθρωπος. Ξέρεις τι ήταν αυτή η υπόσχεση. Δεν αφορούσε μόνο τα πρωτογενή πλεονάσματα. Προϋπόθετε την πλήρη εφαρμογή του προγράμματος και θετική αξιολόγηση. Αυτό δεν το φτάσαμε ποτέ. Ο Σαμαράς σταμάτησε το πρόγραμμα ένα χρόνο πριν.
Σημείο δεύτερο: Μετά τη σημερινή αποκάλυψη από το TPP οποιοσδήποτε συνεχίσει να υποστηρίζει ότι η ελληνική πλευρά ήθελε το Grexit και οι Ευρωπαίοι προσπαθούσαν να το αποτρέψουν εθελοτυφλεί με ύποπτα κίνητρα. Η ελληνική αντιπροσωπεία ζητάει την απόσυρση της απειλής από το τραπέζι και η Ευρώπη κωφεύει (και άρα την παραδέχεται).
Έγραψα νωρίτερα για τη διαφορές που υπήρχαν μεταξύ της ελληνικής αντιπροσωπείας. Στο σημείο που γίνεται η παραπάνω συζήτηση ο δεύτερος Έλληνας κάνει μια πρόταση:
Έλληνας Β: Προτείναμε στον ΧΧΧΧΧΧΧ μια παράλληλη διαπραγμάτευση. Αφήστε τους ανθρώπους μας να μιλήσουν στους ανθρώπους του ESM και ας δούμε τι επιλογές έχουμε… κάτι θα μπορούσε να γίνει. Ακόμα και αν δεν το πούμε σε όλους τουλάχιστον θα είχαμε την πεποίθηση ότι αυτή είναι μια πιθανή συμφωνία.
Και ένα σχόλιο
Τώρα που διαβάσατε το υλικό κάντε τον κόπο και ανατρέξτε στη δημοσιογραφική κάλυψη εκείνων των ημερών. Αλλά και στις αναλύσεις που έγιναν από τότε σχετικά με τον ρόλο που έπαιξαν συγκεκριμένα πολιτικά πρόσωπα κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης. Σκεφτείτε πώς παρουσιαζόταν η ελληνική αντιπροσωπεία και πώς στήθηκαν τα αφηγήματα για την απόδοση των ευθυνών. Έπειτα κρατήστε αυτή τη σκέψη προκειμένου να είστε έτοιμοι να μελετήσετε σε βάθος το υλικό που σκοπεύουμε να σας προσφέρουμε τις επόμενες εβδομάδες.