του Θάνου Καμήλαλη

Φυσικά οι τρεις δομές που εκκενώθηκαν δεν αποτελούσαν «άντρο αναρχικών» ή οτιδήποτε άλλο προσπαθεί τρομολαγνικά να τις χαρακτηρίσει η συντηρητική προπαγάνδα (μαζί με πολλά ΜΜΕ). Πρόκειται για καταλήψεις στέγης, δηλαδή για δομές που δημιουργηθηκαν από ομάδες αλληλέγγυων, ο οποίες μπήκαν μέσα σε εγκαταλειμμένα κτίρια και κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον κατάλληλο να φιλοξενεί άστεγους και πρόσφυγες. Καταλήψεις στέγης δεν συμβαίνουν μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε πολλές χώρες του εξωτερικού. Οι «καταληψίες» εκεί, στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν διώκονται, ειδικά σε χώρες με «προοδευτικές» κυβερνήσεις . Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις, όπως στους δήμους της Μαδρίτης ή της Βαρκελώνης, οι δημοτικές αρχές παραχωρούν οι ίδιες τα εγκαταλειμμένα κτίρια για την στέγαση των πιο αδύναμων, ενώ σε άλλες, όπως η κοινότητα Christiania στη Δανία, επεκτείνονται.

Στην Ελλάδα ωστόσο η κυβέρνηση «φυσικά και καλύπτει» τις εκκενώσεις καταλήψεων στέγης από την αστυνομία, όπως δήλωσε ο υπουργός Δημόσιας Τάξης, Νίκος Τόσκας. Φαίνεται ότι μετά τη «συγγνώμη» του υπουργού Γ.Μουζάλα προς τον Νίκο Δένδια για χειρισμούς του στο προσφυγικό, η κυβέρνηση προχωρά και σε ενέργειες που μπορούν ακόμα και να εντυπωσιάσουν τον πρώην υπουργό της ΝΔ. Ίσως τελικά, να οφείλει και αυτός μια φιλοφρόνηση…

Ποιοι όμως έδωσαν την αφορμή για τις προχθεσινές εκκενώσεις; Ένας ιδιώτης, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και η Μητρόπολη της πόλης. Ας αφήσουμε στην άκρη τον πρώτο, επισημαίνοντας απλά πως έκρινε ότι καλύτερα η περιουσία του να είναι ρημαγμένη, παρά να παράγει κοινωνικό έργο. Μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι δύο άλλες περιπτώσεις, γιατί αφενός πρόκειται για κρατικές αρχές, αφετέρου αποφάσισαν να διεκδικήσουν δύο κτήρια τα οποία δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν, για οικονομικούς και νομικούς λόγους.

Η κόντρα με το No Border

Για να καταλάβουμε το μένος της διοίκησης του ΑΠΘ για τους «καταληψίες», θα πρέπει να πάμε μερικές μέρες πίσω, στον πόλεμο που ξεκίνησε το Πανεπιστήμιο προς την κατασκήνωση «No Border Camp» που επρόκειτο να διεξαχθεί εντός του Πανεπιστημίου. Το «No Border Network είναι μια κοινότητα αυτόνομων οργανώσεων και ομάδων, από όλη την Ευρώπη δημιουργημένο το 1999, με κεντρικό σύνθημα τα ανοιχτά σύνορα και την εναντίωση στον ρατσισμό κατά προσφύγων και μεταναστών.

Από την πρώτη στιγμή η διοίκηση του Πανεπιστημίου και κυρίως ο πρύτανης, Περικλής Μήτκας, αντιμετώπισε τη διοργάνωση ως «επικίνδυνη» κι εχθρική, μιλώντας για «γνωστούς – αγνώστους», αγνοώντας ότι η κατασκήνωση πραγματοποιείται εδώ και περισσότερα από δέκα χρόνια σε μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις (Βρυξέλλες, Στοκχόλμη, Κολωνία, Ρότερνταμ, Στρασβούργο μεταξύ άλλων) αλλά και στην Ελλάδα (Πάτρα, Λέσβος). Έκανε λόγο για «περίοδο κατοχής στο Πανεπιστήμιο», μολονότι οι δραστηριότητες του (π.χ. ορκωμοσίες φοιτητών) συνεχίζονταν κανονικά. Μετά το τέλος της διοργάνωσης μάλιστα, η διοίκηση του ΑΠΘ εξέδωσε ανακοίνωση απαριθμώντας τις ζημιές από τους κατασκηνωτές, που αφορούν… μερικά λουκέτα και παραβιάσεις πορτών ασφαλείας (που θα μπορούσαν να αποφευχθούν αν υπήρχε η ελάχιστη συνεννόηση) και… γκράφιτι.

Μάλιστα το ΑΠΘ παραδέχεται ότι  οι κατασκηνωτές άφησαν τον χώρο του πανεπιστημίου καθαρό, ωστόσο «καταφέρνει» να καταλάβει ακόμα και τα κίνητρα τους, αποδίδονταςτην καθαριότητα σε «προσπάθεια εξωραϊσμού». Η ανακοίνωση έχει και άλλα τερατώδη, όπως κατηγορίες για… στρατιωτικές ασκήσεις των κατασκηνωτών (ενώ στην πραγματικότητα άξονας του πολιτικού τους χώρου είναι ο αντιμιλιταρισμός) κ.α. Με το ζήτημα ασχολήθηκε και η Νέα Δημοκρατία, με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να χαρακτηρίζει την κατασκήνωση «αθλιότητα» και τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο, Γιώργο Κουμουτσάκο, να αναφέρεται επανειλημμένα στο θέμα, εκτοξεύοντας κατηγορίες προς την κυβέρνηση.

Στο μεταξύ το «No Border» πραγματοποιήθηκε, βάζοντας ξανά στην καρδιά της πόλης το προσφυγικό ζήτημα, με συζητήσεις, συναυλίες και πορείες διαμαρτυρίας για την συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας, τα κλειστά σύνορα και τις συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων στα κέντρα κράτησης. Ζητήματα που θα μπορούσαν να απασχολούν και τη διοίκηση του ΑΠΘ, αν βέβαια είχε την όρεξη να ασχοληθεί με τα πραγματικά σημαντικά. Μάταιη ελπίδα.

Όταν ένα Πανεπιστήμιο εκδικείται

Ελάχιστες μέρες μετά τη λήξη του No Border Camp, η αστυνομία εκκένωσε την κατάληψη στο κτίριο «Μανδαλίδειο» που ανήκει στο ΑΠΘ, αλλά δεν χρησιμοποιείται. Το κτίριο έχει εγκαταλειφθεί από το Πανεπιστήμιο από τις αρχές του 2000, όταν μετακινήθηκε από εκεί το Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ. Έχει κριθεί ακατάλληλο για πανεπιστημιακή χρήση, καθώς αντιμετωπίζει προβλήματα στατικότητας, που το κάνουν εξαιρετικά επικίνδυνο σε περίπτωση σεισμού.

Αυτό είναι και ο λόγος που το Πανεπιστήμιο δεν χρησιμοποίησε έκτοτε το κτίριο, ωστόσο τα προβλήματα δεν εμπόδισαν ομάδες αλληλέγγυων να δημιουργήσουν δομή φιλοξενίας αστέγων, πρόθυμων φυσικά λόγω ανέχειας να αναλάβουν το ρίσκο και, τα τελευταία χρόνια, προσφύγων και μεταναστών. Παράλληλα το ξέσπασμα της κρίσης και η ολοένα και μικρότερη χρηματοδότηση του ιδρύματος έκαναν αδύνατη την επισκευή του κτιρίου και τη χρησιμοποίηση του από το Πανεπιστήμιο, κάτι που αναγνώριζε η προηγούμενη διοίκηση, που είχε τονίσει στην εισαγγελία ότι «τα άτομα που βρίσκονται στο κτίριο δεν μας ενοχλούν»

Αν το 2012 το Πανεπιστήμιο δεν είχε τους πόρους να επισκευάσει και να χρησιμοποιήσει το «Μανδαλίδειο», μοιάζει σίγουρο ότι, λόγω της περίπου κατά 70% μείωσης στη χρηματοδότηση του στα χρόνια της κρίσης, δεν τους έχει και τώρα. Παρόλα αυτά όμως, η διοίκηση του ΑΠΘ προτίμησε να απομακρύνει τους πρόσφυγες που φιλοξενούνταν εκεί και να σέρνει στα δικαστήρια του αλληλέγγυους που δημιούργησαν ένα φιλόξενο περιβάλλον προκειμένου να… Να τι, αλήθεια; Να πάρει εκδίκηση για λόγους που μάλλον μόνο η ίδια καταλαβαίνει; Να κάνει επίδειξη δύναμης και να στραφεί τυφλά ενάντια μιας μερίδας του αντιεξουσιαστικου χώρου που προσφέρει κοινωνικό έργο; Αν ο κ.Μήτκας θέλει να «παίζει πόλεμο» με φανταστικούς εχθρούς έχει την εξουσία, καλώς ή κακώς, να το κάνει. Απλά οι «μάχες» του να μην έχουν θύματα ανθρώπους που έχουν περάσει αδιανόητα δεινά, εντός κι εκτός Ελλάδας και δεν έχουν όρεξη να ασχολούνται και μαζί του

Το Ορφανοτροφείο, η Μητρόπολη και η παρέμβαση Λοβέρδου

Ανάλογο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η εκκένωση και στη συνέχεια κατεδάφιση του παλιού Ορφανοτροφείου, στην περιοχή της Τούμπας, με εντολή της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης. Το κτίριο, επίσης εγκαταλειμμένο και κατειλημμένο για χρόνια, άνηκε στο υπουργείο Υγείας μέχρι το 2011. Μολονότι ο Δήμος Θεσσαλονίκης διεκδικούσε την παραχώρηση τουγια να δημιουργήσει εκεί Οργανισμό Βρεφονηπιακής, Παιδικής, Οικογενειακής Μέριμνας, ο τότε υπουργός Υγείας, Ανδρέας Λοβέρδος, αποφάσισε να το παραχωρήσει στη Μητρόπολη (για 25 χρόνια που αργότερα έγιναν 50), που είχε σκοπό να δημιουργήσει ιδιωτικό θεραπευτήριο. Απόφαση ανεξήγητη, καθώς η Μητρόπολη έχει μια ιδιαίτερα μεγάλη ακίνητη περιουσία στη Θεσσαλονίκη. Η σύμβαση που υπεγράφη μεταξύ Μητρόπολης και κράτους προβλέπει ότι, είτε σε δύο χρόνια η εκκλησία θα λειτουργήσει το κτίριο, είτε θα πρέπει μέσα σε πέντε χρόνια να έχει προχωρήσει στην ανέγερση νέου και τη λειτουργία του.

Η σύμβαση λήγει τον Νοέμβριο του 2016, που σημαίνει ότι μέσα σε τέσσερις μήνες θα πρέπει η Μητρόπολη να έχει επενδύσει 12 εκατ. ευρώ, (να θυμίσουμε εδώ ότι δεν πληρώνει ΕΝΦΙΑ γιατί «δεν έχει περιουσία») όπως προβλέπει η σύμβαση, να χτίσει ένα ογκωδέστατο κτίριο 5.500 τ.μ. (σε μια εξαιρετικά πυκνοκατοικημένη περιοχή) και να το λειτουργεί κανονικά, κάτι που φαντάζει αδύνατο. Οπότε ουσιαστικά η Μητρόπολη δεν μπορεί να εγείρει καμία ουσιαστική αξίωση για το «Ορφανοτροφείο», κάτι που δεν την εμπόδισε βέβαια από το να κάνει έξωσε σε δεκάδες αδύναμους που φιλοξενούνταν εκεί, να γκρεμίσει το «σπίτι τους» και να καταστρέψει και τις μεγάλες ποσότητες υλικής βοήθειας που είχαν μαζέψει οι αλληλέγγυοι. Το «Ορφανοτροφείο» διεκδικεί ξανά και ο δήμος, με τρεις δημοτικούς συμβούλους από διαφορετικές παρατάξεις (Ε.Ιωαννίδου, Ρ.Καλφακάκου και Α.Κουράκης) να έχουν κάνει έκκληση να χρησιμοποιηθεί ως κοινωνική δομή. Βέβαια, υπάρχει πάντα το σενάριο κάποιας…«θεικής» παρέμβασης υπέρ του Άνθιμου, όπως το 2011…

Και τώρα;

Το αποτέλεσμα των διώξεων και εκκενώσεων εκθέτει όλους τους υπευθύνους. Οι αλληλέγγυοι οδηγούνται στα δικαστήρια και μερικοί από αυτούς καταδικάστηκαν ήδη (οι υπόλοιποι θα δικαστούν στις αρχές Αυγούστου). Οι πρόσφυγες θα καταλήξουν στα «κέντρα φιλοξενίας», τα ίδια κέντρα που το ΚΕΕΛΠΝΟ και η Διεύθυνση Υγείας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας μετά από αυτοψία  ζήτησαν να κλείσουν λόγω των τραγικών συνθηκών στις οποίες ζουν οι πρόσφυγες. Σε ένα από αυτά τα κέντρα, μία γυναίκα απεβίωσε χθες, καθώς έπαθε επιληπτική κρίση και δεν υπήρχε γιατρός να τη βοηθήσει.

Στο μεταξύ οι εκκενώσεις ανάλογων καταλήψεων είναι πολύ πιθανό να συνεχιστούν. Ήδη οι δήμαρχοι Αθηνών και Θεσσαλονίκης, Καμίνης και Μπουτάρης, ζητούν πογκρόμ κατά τέτοιων δομών. Αλλά αντί περισσότερου επιλόγου, ας αφήσουμε ένα δημιούργημα του Plasticobilism.