του Κώστα Εφήμερου
UPDATE: ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ TPP, ΟΠΩΣ ΤΟ ΓΝΩΡΙΖΑΤΕ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ...
Πώς ξεκινάς ένα κείμενο σαν κι αυτό; Όταν ξέρεις ότι κάποιοι θα το χαρούν, κάποιοι άλλοι θα το παρεξηγήσουν και κάποιοι δεν θα μπουν καν στον κόπο να το διαβάσουν «γιατί είναι σεντόνι»;
Λοιπόν, το κείμενο αυτό είναι εντελώς προσωπικό και ταυτόχρονα δημοσίου συμφέροντος. Είναι αυτό που λέμε «ο ορισμός του blog», ένα προσωπικό ημερολόγιο, δηλαδή, μιας συναρπαστικής δημόσιας ιστορίας χωρίς γραμμένο τέλος. Το τέλος θα το αφήσω σε εσάς.
Σας γράφω από το γραφείο του σπιτιού μου το βράδυ της Παρασκευής 7 Οκτωβρίου και έξω βρέχει καταρρακτωδώς. Ακούω αυτό το τραγούδι σε repeat (αν θέλετε να νιώσετε στο πετσί σας την «καρέκλα» αυτού του κειμένου σας προτείνω να το κάνετε και εσείς). Στον καναπέ του σαλονιού βρίσκεται η Γρανέτα με τον γιο μας, τον Μάρκο, κοιμισμένο στην αγκαλιά της. Η Γρανέτα είναι η υπέροχη σύζυγος μου (θα αναγκαστείτε να διαβάστε μερικές τέτοιες προσωπικές βλακείες παρακάτω αλλά σας υπόσχομαι ότι αν σας κουράσω θα είναι για τελευταία φορά).
Πρέπει πρώτα να σας συστήσω έναν άνθρωπο που δεν είναι πια εδώ. Το όνομα του ήταν Ορέστης και ήταν ένας εξαιρετικός άνθρωπος. Οραματιστής και επίκεντρο μιας παρέας, που επειδή κατοικοέδρευε στα Μελίσσια Αττικής την ονομάζαμε Μελισσοπαρέα. Οι άλλοι της περιοχής ωστόσο μας ήξεραν ως «τα τσακάλια» (οι νεότεροι που δεν καταλαβαίνετε τις αναφορές μην ανησυχείτε, δεν χάνετε τίποτα φοβερό. Τίποτα από αυτά που έγιναν την δεκαετία του '80 δεν είναι για να τα περηφανεύεσαι). Μας έλεγαν έτσι γιατί είχαμε όλοι μηχανές -σαν συμμορία- και η αλήθεια είναι ότι δεν μας πείραζε και πολύ που μας έλεγαν «τσακάλια» (εδώ δεν μας πείραζε το ζουζουνίστικο Μελισσοπαρέα) γιατί και τη ντίσκο μας τη χορεύαμε τα βράδια και όλα τα καραγκιοζιλίκια της εποχής τα κάναμε. Γιατί σας τα λέω όλα αυτά; Γιατί ο Ορέστης που ήταν ο ηγέτης αυτής της παρέας ένα απόγευμα, λίγο πριν ξεκινήσουμε για μια μηχανόβια εξόρμηση γύρισε και μας είπε «μαλάκες, έχουμε γαμηθεί στις βόλτες με τις μηχανές, στατιστικά κάποιος, σε κάποια από αυτές τις βόλτες δεν θα γυρίσει πίσω, να κάτσουμε να γράψουμε τις διαθήκες μας». Και κάτσαμε και τις γράψαμε. Και όντως, σε ένα ταξίδι πολύ κοντινό δεν γύρισε πίσω ο Ορέστης. Ο Ορέστης ήταν ο ένας από τους δύο ανθρώπους που με άλλαξαν τόσο πολύ αλλά δεν είναι εδώ να διαβάσουν αυτό το κείμενο.
Έκανα όλη αυτή την εισαγωγή -έτσι θα πάει η φάση, να το ξέρετε- για να σας πω ότι στο περίπλοκο και μεγαλεπήβολο στρατηγικό μου σχέδιο για την δημιουργία του πιο αξιόπιστου, ανεξάρτητου και συναρπαστικού ΜΜΕ στη χώρα μας υπήρχε εδώ και δύο χρόνια ένα κείμενο που περιλαμβάνεται στη διαθήκη μου. Το κείμενο αυτό το έγραψα προς εσάς, τους αναγνώστες του ThePressProject, για να διαβαστεί όταν θα έχω φύγει, αν στο μεταξύ το TPP δεν ήταν βιώσιμο από το κοινό του. Έχω αναπηρία 93% μετά από ένα έμφραγμα που πέρασα το 2008, οπότε και μικρό προσδόκιμο. Σκέφτηκα λοιπόν ότι εκτός του να είμαι προετοιμασμένος για την οικογένειά μου -ώστε να υπάρχει μια επιστολή για τα παιδιά μου στην περίπτωση που θα έφευγα αρκετά νωρίς για να με θυμούνται όταν μεγαλώσουν- θα έπρεπε να υπάρχει και ένα ακόμα κείμενο που θα εξηγούσε τι είναι το TPP και για ποιο λόγο πιστεύω ότι πρέπει, απόντος εμού, να το στηρίξετε με όλες σας τις δυνάμεις. Τα έφερε έτσι όμως η ζωή και -χωρίς τη θέλησή μου- αναγκάζομαι σήμερα να δημοσιεύσω μια αντίστοιχη μακροσκελή επιστολή για λόγους που θα εξηγήσω παρακάτω.
Πρώτα θα σας πάω ακόμα πιο πίσω. Στη φοβερή ηλικία των 9 ετών. Γέλασα πάρα πολύ όταν η μητέρα μου ήρθε μια ημέρα στο γραφείο κρατώντας μαζί της κάτι χειρόγραφες εφημερίδες (πάνω από 10) που εξέδιδα τότε σε ένα αντίτυπο. Να εδώ είναι μια από αυτές:
Τι είναι το ThePressProject; Ακόμα και τώρα -στην περίεργη ψυχολογική κατάσταση που βρίσκομαι- χαμογελάω κάθε φορά που το σκέφτομαι. Είναι, σας το ορκίζομαι, το πιο συναρπαστικό εγχείρημα που έγινε ποτέ στη δημοσιογραφία στην Ελλάδα. Ένα νησάκι ελευθερίας της έκφρασης που μεγάλωσε σιγά-σιγά. Έκανε ερευνητική δημοσιογραφία επιπέδου, κατάφερε να κρατήσει ανοικτό τον δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό φορέα -αντιστεκόμενο στο παράλογο κράτος, έγραψε για αυτούς που δεν τόλμησε κανείς, τα ρεπορτάζ του οδήγησαν σε διώξεις πρώην ακλόνητους αξιωματούχους, έφερε τα Wikileaks στην Ελλάδα, γνώρισε στον κόσμο εξαιρετικούς διανοούμενους που δεν είχαν φωνή, έκανε ραδιόφωνο και τηλεόραση στο επίπεδο του εχθρού, κατάφερε, ορισμένες φορές, να θέσει ακόμα και την ατζέντα του πολιτικού διαλόγου, σκαρφάλωσε στην πρώτη θέση του ελληνικού διαδικτύου την ημέρα του δημοψηφίσματος, χαρακτηρίστηκε ως «το μόνο ανεξάρτητο ελληνικό ΜΜΕ» σε έκθεση του πανεπιστημίου LSE για την κατάσταση των ΜΜΕ στην Ελλάδα και μερικά από τα μεγαλύτερα διεθνή μέσα, όπως οι New York Times, η Guardian, η Süddeutsche Zeitung, το NPR, το ARTE και άλλα πολλά αφιέρωσαν άρθρα τους για το εγχείρημά μας. Δεν τα πήγε, δηλαδή, άσχημα.
Στον πυρήνα της δημιουργίας του υπήρξε πάντοτε η αναζήτηση της ανεξαρτησίας και ενός βιώσιμου οικονομικού μοντέλου. Όταν ξεκινούσαμε -μαζί με τον Ηρακλή Μπογδάνο- γράψαμε «το ThePressProject είναι ένα εγχείρημα για την αναζήτηση της νέας δημοσιογραφίας των πολιτών αλλά και τη νέα πολιτεία των δημοσιογράφων». Ήταν από την πρώτη του ημέρα επαγγελματικό και συνειδητοποιημένο. Ως παιδί της οικονομικής κρίσης ήταν υποχρεωμένο να ξεκινήσει απεξαρτημένο από όλες τις δουλείες. Αποφασίσαμε λοιπόν ότι δεν θα δεχτούμε χρήματα από τις τράπεζες και το κράτος (άλλα ΜΜΕ που ξεκίνησαν 2 και 3 χρόνια μετά γράφουν ακόμα ότι αυτοί πήραν πρώτοι αυτή την απόφαση). Τότε δεν είχαμε ιδέα πως στο διάβολο θα προχωρούσε οικονομικά, αλλά και από την άλλη, δύο άνθρωποι ήμασταν, δεν χρειάζονταν και πολλά.
Όμως το TPP μεγάλωνε εξαιτίας της ανταπόκρισης που είχε, και έτσι, από μια ενδιαφέρουσα παράπλευρη δραστηριότητα εξελίχθηκε σε προσωπική εμμονή. Δεν σας είπα όμως τι έκανα πριν. Ε, λοιπόν το background μου είναι η γραφιστική και ο προγραμματισμός. Ό,τι βλέπετε στο TPP το έχω σχεδιάσει και το έχω προγραμματίσει μοναχούλης μου. Εξαιτίας αυτής της δυνατότητας, από το 2000 είχα ξεκινήσει μια εταιρία πληροφορικής που από το 2004 λέγεται BitsnBytes και η οποία μέχρι και σήμερα είναι η «μαμά» του TPP.
Και αυτή η εταιρία πέρασε να ξέρετε μεγάλες και όμορφες ημέρες. Εκεί, γύρω στο 2008 δεν υπήρχε μεγάλο ελληνικό ΜΜΕ που να μην περιλαμβάνει κομμάτια που τους είχαμε ετοιμάσει εμείς. Το πιο διαδεδομένο ήταν το σύστημα ζωντανής μετάδοσης εκλογών για το διαδίκτυο. Από το 2000 μέχρι και το 2014 ήταν αυτό που βλέπατε είτε επισκεπτόσασταν το in.gr, είτε το skai.gr, είτε το newsbeast.gr, το zougla.gr ακόμα και το protothema.gr. Στις εκλογές του 2008 πρέπει να καλύπταμε το 90% των ελληνικών ιστοσελίδων.
Σας τα γράφω όλα αυτά γιατί καθώς το TPP μεγάλωνε όλο και περισσότερο, τα έσοδα από την BitsnBytes κατευθύνονταν προς αυτό. Δημιούργησα δηλαδή ένα ΜΜΕ με τον ίδιο τρόπο που το έκανε περίπου και ο Μπόμπολας. Έφτιαξα ένα ζημιογόνο ΜΜΕ που ζούσε από τρίτες δραστηριότητες. Με τη μόνη διαφορά ότι εγώ δεν είχα χρήματα και οι δουλειές μου δεν προέρχονταν από διαπλοκή με την εξουσία. Και όταν λέω ότι δεν είχα χρήματα, το εννοώ. Είχα όμως τα χέρια μου και την ικανότητά μου να σχεδιάζω πράγματα που απ' έξω φαίνονταν σαν να τα δουλεύουν πολλοί, καταφέρνοντας έτσι να τα χρεώνω δυο και τρεις φορές πάνω απ' ότι θα τα χρέωνα αν καταλάβαιναν οι πελάτες μου ότι ο αναλυτής, ο γραφίστας και ο προγραμματιστής της BitsnBytes ήταν ο ίδιος άνθρωπος.
Και κάπως έτσι το ThePressProject προχωρούσε και μεγάλωνε και από 2 γίναμε 4 και μετά 7 και μετά 11 και σήμερα το TPP έχει 20 εργαζόμενους και συνεργάτες.
Δεν ήταν πάντα εύκολα όμως τα πράγματα. Η αγορά πληροφορικής από το 2010 έφθινε (και συνεχίζει να φθίνει) χρόνο με το χρόνο και τα διαθέσιμα έσοδα μειώνονταν μαζί της, δημιουργώντας αρκετές φορές σοβαρά προβλήματα. Ένα από αυτά εμφανίστηκε τις ημέρες που προσπαθούσαμε να εκδώσουμε ένα περιοδικό σχετικά με το σκάνδαλο LUXLEAKS που έφερε το TPP στη δημοσιότητα, για το οποίο είχαμε ζητήσει από τον κόσμο χρηματοδότηση. Τελικά στο ενδεχόμενο να κλείσει το TPP αποφάσισα να διαθέσω τα χρήματα που είχαμε συγκεντρώσει για να πληρωθούν οι server και η μισθοδοσία. Αυτή την αστοχία χρησιμοποίησε μια ομάδα λίγων ανθρώπων ως αφορμή για να γίνει η πρώτη επιχείρηση να κλείσει το TPP. Τότε κάποιοι πρότειναν στους εργαζόμενους να με αφήσουν όλοι μαζί και να δημιουργηθεί ένα νέο ΜΜΕ «από τους εργαζόμενους του ThePressProject».
Δεν τους ακολούθησαν όμως όλοι όσοι ήθελαν. Ένας από αυτούς που δεν τους ακολούθησε ήταν ο δεύτερος άνθρωπος που με άλλαξε τόσο πολύ και σήμερα δεν διαβάζει τούτο το κείμενο. Τον έλεγαν Σωτήρη και ήταν ο πιο ακέραιος και στοχοπροσηλωμένος άνθρωπος που έχω γνωρίσει. Θεωρούσε τη δημοσιογραφία λειτούργημα και όχι μέσο προβολής και ήταν αυτός που μεγάλωσε το TPP όσο κανείς άλλος. Έφυγε ξαφνικά από καρδιά μέσα από τα χέρια μου, πάνω που κατάλαβα -από μια περιγραφή του- ότι τα συμπτώματα που απέδιδε στο τσιγάρο ήταν αυτά που αγνόησα εγώ πριν το έμφραγμα. Είχε ξεκινήσει τις εξετάσεις όταν έσβησε.
Από το 2010, οπότε ξεκινήσαμε, οι επόμενες τρεις ημέρες από τον θάνατο του Σωτήρη ήταν και οι μόνες (εκτός από τις απεργίες φυσικά) που το ThePressProject δεν ενημέρωσε τους αναγνώστες του. Σε αυτές τις τρεις ημέρες και υπό το φορτίο του θρήνου για αυτή την άδικη απώλεια πήρα την απόφαση να μην αφήσω κανέναν να «διαχειριστεί» το όραμά μου. Επέστρεψα αποφασισμένος να κάνω το TPP το μεγαλύτερο μέσο μαζικής ενημέρωσης στην Ελλάδα (είμαι ψώνιο από κούνια, να με συμπαθάτε).
Οι καταιγιστικές εξελίξεις του 2015 και η ετοιμότητα που επέδειξαν οι συνεργάτες μας εκτόξευσαν την επισκεψιμότητα και τότε για πρώτη φορά διαφάνηκε στον ορίζοντα μια προοπτική πραγματικής επίλυσης του οικονομικού προβλήματος. Έτσι δημιουργήθηκε η ιδέα των 1101. Μιας ομάδας ανθρώπων, δηλαδή, που προσφέροντας ελάχιστα χρήματα κάθε μήνα θα μπορούσαν να μας προσφέρουν ένα δίχτυ ασφαλείας προκειμένου να κάνουμε απερίσπαστοι την δημοσιογραφική μας δουλειά. 1000 άνθρωποι που θα έβαζαν από 5€ και 100 που θα μπορούσαν να συνεισφέρουν 50€ το μήνα θα ήταν αρκετοί με την βοήθεια του ενός, που ήταν η BitsnBytes να κρατήσουν το TPP ζωντανό. Η καμπάνια ξεκίνησε με ένα τρικ που έφαγαν ΟΛΑ τα συστημικά ΜΜΕ όταν ζήτησα από τον Γιάνη Βαρουφάκη να χρησιμοποιήσω μια φωτογραφία του για την προώθηση, γνωρίζοντας ότι τα μέσα δίψαγαν να μάθουν τι θα κάνει μετά την παραίτησή του. Απόλυτη επιτυχία! Την πρώτη κιόλας ημέρα περίπου 700 άνθρωποι συμπλήρωσαν μια φόρμα εγγραφής στους 1101. Τις ημέρες που ακολούθησαν γράφτηκαν περίπου άλλοι τόσοι.
Εκεί ξαναχτύπησε η ομάδα που προσπάθησε να κλείσει το TPP πριν μερικούς μήνες, εμπλουτισμένη μάλιστα με ανθρώπους που δεν είχαν στην πραγματικότητα σχέση με το TPP ή δεν είχαν καν οφειλές. Βγήκε στη δημοσιότητα ένα κείμενο «πρώην εργαζομένων» που λίγο-πολύ έγραφε ότι «δεν μπορούν να κρατήσουν άλλο το στόμα τους κλειστό» και έπρεπε να προστατεύσουν τον κόσμο από εμένα, που είμαι ένας κακός εκδότης. Βρέθηκα έτσι στην περίεργη θέση να δέχομαι πυρά από δύο μεριές. Το Πρώτο Θέμα μού αφιέρωσε 2 σελίδες με την «αποκάλυψη» ότι οι τραπεζικοί λογαριασμοί που χρησιμοποιώ για τους 1101 είναι προσωπικοί (κάτι που είναι υποχρεωτικό από το νόμο όταν δέχεσαι δωρεές δηλωμένες ως αυτοτελώς φορολογούμενες) και ότι ΑΝ γράφονταν 50.000 μέλη θα τσέπωνα 250.000 το μήνα. Ρε μαλάκες, αν έβγαζα 250.000 ευρώ το μήνα δεν θα σας αγόραζε ούτε η μάνα σας. Το TPP κάνει 10 φορές ποιοτικότερη δημοσιογραφία με budget μικρότερο των 23.000 ευρώ το μήνα.
Κι όμως, ενώ γέλασα πολύ με το δημοσίευμα του ΠΘ, το κείμενο των «πρώην εργαζόμενων» με έφερε στα όρια μου. Πέρασα ένα ισχαιμικό επεισόδιο και χρειάστηκε λίγος καιρός μέχρι να συνέλθω εντελώς. Βλέπετε, επειδή ξέρω ότι δεν θα είμαι εδώ για πολύ ακόμα, με ενδιαφέρει όταν φύγω να μην έχω αδικήσει κανένα.
Επέστρεψα στο TPP με αυτό που λένε (στη δική μου περίπτωση κυριολεκτικά) «μισή καρδιά» για να συνειδητοποιήσω δύο ακόμα πράγματα: Το πρώτο είναι ότι ο κόσμος που λέει «ας δώσω 5 ευρώ το μήνα» τείνει να μη θεωρεί σημαντικό το ποσό και ως εκ τούτου αμελεί να καταθέσει την πάγια εντολή. Το δεύτερο είναι ότι η διαδικασία εκκαθάρισης και αυτοτελούς φορολόγησης είναι χρονοβόρα και όταν τελικά τα χρήματα έρχονται είναι σχεδόν αδύνατο να καταλάβεις ποιος βάζει πόσα κάθε πότε. Τα δύο προηγούμενα, σε συνδυασμό με την απειρία μου στην δημιουργία ενός εύκολου και αποτελεσματικού συστήματος συνδρομών (και επικοινωνίας με τα ενδιαφερόμενα μέλη), με οδήγησε στο να επενδύσω τα χρήματα που νόμιζα ότι θα πάρουμε από τους 1101 κάνοντας προσλήψεις και αναβαθμίζοντας τον εξοπλισμό μας, καταφέρνοντας έτσι αντί να κάνω το μεγαλύτερο βήμα προς την ανεξαρτησία μας να κάνω τη μεγαλύτερη γκάφα στην ιστορία των ελληνικών εκδόσεων.
Το 2016 μπήκε λοιπόν πολύ δύσκολα για το TPP και ήδη από τον Φεβρουάριο ήξερα ότι σύντομα θα αντιμετωπίζαμε προβλήματα. Η αγορά της πληροφορικής συνέχισε να φθίνει και τα έσοδα από τους 1101 ήταν και αυτά μειωμένα. Μάζεψα τα παιδιά του γραφείου και τους είπα ότι το μοντέλο όπως είναι δεν βγαίνει και ότι ή θα χρειαζόταν να βάλουμε καπέλο καταβολής στους μισθούς ορίζοντας μια φλατ μισθοδοσία των 600€ για όλους ή θα έπρεπε να γίνουν απολύσεις. Δεν υπήρξε ενθουσιασμός άλλα όλοι συμφωνήσαμε στο να γίνει το πρώτο. Δηλαδή όχι όλοι ακριβώς γιατί υπήρξε ένας εργαζόμενος που μετά τη συνάντηση μου ξεκαθάρισε ότι αυτός δεν μπορούσε -για λόγους επιβίωσης- να ζει με τα 600€ και έτσι στην περίπτωσή του διατηρήθηκε το προηγούμενο καθεστώς. Σημειώστε σας παρακαλώ ότι οι βάρδιες στο ThePressProject είναι εξάωρες, η εργασία πενθήμερη και όποτε κάποιος εργάζεται μια τετράωρη βάρδια το ΣΚ παίρνει μια επιπλέον ημέρα ρεπό την ερχόμενη εβδομάδα. Ο μέσος όρος εργασίας δηλαδή ενός εργαζόμενου που δουλεύει 2 φορές το μήνα μέσα στο σαββατοκύριακο είναι 26 ώρες την εβδομάδα, οπότε δεν θεωρούσα ότι τα 600€ ήταν μια προσβλητική μισθοδοσία.
Για να τα βγάλουμε πέρα το 2006 προσπάθησα να κάνω δύο επιπλέον πράγματα. Από τη μια ομιλίες στο εξωτερικό (έχει αρκετή πλάκα που οι έξω είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν για να με ακούσουν, αλλά για το ελληνικό σύστημα των ΜΜΕ θεωρούμαι σχεδόν λούμπεν wannabe δημοσιογράφος) και κατά δεύτερο επιχείρησα να βρω κάποιους μεγαλύτερους δωρητές, όχι των 5 ή των 50€. Με αυτό τον τρόπο κατάφερα να φτάσουμε έως το τέλος Μαΐου καταβάλλοντας τις μισθοδοσίες και τα πάγια ανελαστικά στην ώρα τους αλλά τον Ιούνιο τρία συνεχόμενα «κανόνια» πελατών μας και μια υπόσχεση δωρεάς που δεν εκπληρώθηκε έφερε νέα προβλήματα που αυτή τη φορά ήταν ανυπέρβλητα.
Μαζευτήκαμε ξανά όλοι στο γραφείο και είπα για μια ακόμη φορά ότι επειδή το TPP δεν παίρνει χρήματα από τη διαπλοκή, το καλύτερο που θα μπορούσε να γίνει θα ήταν να φύγουν κάποιοι συντελεστές ώστε να περιοριστούν τα έξοδά του. Εγώ είχα φτάσει πλέον στα όρια μου. Είχα ήδη χρησιμοποιήσει όλα τα χρήματα που μπορούσα να διαθέσω. Δανείστηκα από την οικογένεια της Γρανέτας, από συγγενείς, γνωστούς και φίλους. Όλοι στο γραφείο ξέρουν ότι δεν παίρνω ούτε ένα ευρώ από το 2013. Ζω αποκλειστικά με όσα βγάζει η σύζυγός μου (πώς το λένε αυτό; σώγαμπρος;) και τον Νοέμβριο που μας πέρασε χρειάστηκε να ανακόψω έξωση από το σπίτι μου.
Τους ζήτησα, λοιπόν, όποιος δεν πιστεύει ότι το εγχείρημα των 1101 μπορεί να πετύχει, να φύγει νωρίτερα παρά αργότερα, με αναγνωρισμένες φυσικά όλες του τις απολαβές και με αποζημίωση. Δεσμεύτηκα ότι δεν θα προσλάβω αντικαταστάτες και ότι θα αναλάβω προσωπικά τις βάρδιες ροής των ατόμων που θα φύγουν προκειμένου να συγκεντρωθούν γρήγορα τα χρήματα για τις αποζημιώσεις τους -το κείμενο έχει αρχίσει να γίνεται λιγάκι Βασιλάκης Καΐλας αλλά είναι σημαντικό για μένα να ειπωθούν όλα όσα πρέπει να ειπωθούν, και σας ζητάω συγγνώμη για αυτό.
Τα παιδιά με ρώτησαν (ήδη βρισκόμαστε πλέον σε κακό κλίμα) τι προοπτικές υπήρχαν και τους είπα ότι το καλοκαίρι οι εισπράξεις είναι εξαιρετικά αμφίβολες και τα επόμενα «σίγουρα» χρήματα (τα εισαγωγικά υπήρχαν και στην τοποθέτησή μου) θα έρχονταν τον Σεπτέμβριο. Κάποιος από το γραφείο ρώτησε αν στο χειρότερο σενάριο μείνουν όλα ως έχουν και δεν μπουν χρήματα το καλοκαίρι, αν ο Σεπτέμβριος θα είχε αρκετά έσοδα ώστε να καλυφθούν και οι τρεις μισθοί και απάντησα ότι οριακά βγαίνουν.
Θέλω εδώ να προσθέσω ένα ακόμα στοιχείο. Όταν ρώτησα τα παιδιά αν έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους σε εμένα και αν πιστεύουν ότι υπάρχει κάποιος τρόπος με τον οποίο θα μπορούσαμε να βγάλουμε χρήματα που δεν έχω σκεφτεί, οι απαντήσεις που πήρα ήταν του τύπου από «γιατί δεν παίρνουμε χρήματα από εκδοτικούς οίκους» μέχρι του ιδιαίτερα αποκαρδιωτικού «δεν με ενδιαφέρει αν παίρνεις χρήματα από τη διαπλοκή, γιατί αν έπαιρνες και μας πλήρωνες αυτό θα το ήξερες εσύ εδώ μέσα και έξω δεν θα το καταλάβαινε κανείς». Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να εξηγήσω γιατί δεν με ενδιαφέρει το δεύτερο. Θα σας πω μόνο ότι χρήματα της διαπλοκής μού έχουν προσφερθεί αρκετές φορές τα τελευταία χρόνια και δεν τα δέχτηκα. Δεν μπορούσα να το καταγγείλω κιόλας, γιατί η διαπλοκή έχει έξυπνους τρόπος να σ' τα προτείνει. Ένας γνωστός-γνωστού κάνει «αθώες» ερωτήσεις πάντα από ενδιαφέρον για το μέσο. Τέλος πάντων, να απαντήσω στο πρώτο σκέλος: Δεν υπάρχουν χρήματα από τις διαφημίσεις. Μην πιστεύετε αυτούς που λένε ότι υπάρχουν. Αν δεν κλείνεις διαφημίσεις με τα εμπορικά τμήματα των τραπεζών, των ΔΕΚΟ, του ΟΠΑΠ κ.λπ. (με τις γνωστές εξαρτήσεις) τα κανονικά ποσά που προσφέρονται από τις διαφημιστικές είναι στη καλύτερη περίπτωση των 1.000€ το μήνα για μπάνερ στην κορυφή σε όλες τις σελίδες. Ένα ΜΜΕ σαν το TPP με πάνω από 1,2 εκατομμύρια απόλυτα μοναδικούς επισκέπτες κάθε μήνα και με έξοδα της τάξης των 20.000€ / μήνα θα έπρεπε να έχει το πιο γαμάτο εμπορικό τμήμα και να παίρνει 30 τέτοιες διαφημίσεις (που θα δημιουργούσαν προφανώς εμπόδια στην ανάγνωση των άρθρων) τα οποία θα πληρώνονταν σε διάστημα 4 έως 12 μηνών, να προπληρώνει φόρους και ΦΠΑ και να δίνει επιστροφή στη διαφημιστική από 20 έως 30%. Μιλάμε δηλαδή για net έσοδα της τάξης των 200€ ανά διαφήμιση των 1000€, και αυτά αν στο μεταξύ δεν βαρέσει κανόνι το media shop (το 50% βαράει), οπότε καταλήγεις να έχεις χρηματοδοτήσει την διαφήμιση.
Έτσι περάσαμε το καλοκαίρι. Χωρίς χρήματα, δεν μπορώ να φανταστώ πόσο δύσκολα μπορεί να πέρασαν τα παιδιά εξαιτίας μου και νιώθω ακόμα ντροπή που τα θαλάσσωσα τόσο πολύ στους υπολογισμούς μου στο τέλος του 2015.
Τον Αύγουστο, μετά από τρομερή εσωτερική προσπάθεια να σκεφτώ κάτι που να είναι αποτελεσματικό αποφάσισα ότι υπάρχει μία και μόνο λύση: Να πετύχουν οι 1101. Και αυτή τη φορά για να πετύχουν οι 1101 έπρεπε να γίνουν τρία πράγματα. α) Να δημιουργηθεί ένα αποτελεσματικό σύστημα συνδρομών, με εσωτερική επικοινωνία και επαγγελματικό μηχανισμό προ-εκκαθάρισης των εσόδων β) να αλλάξει τελείως το δημοσιογραφικό δόγμα του TPP προκειμένου να προσφέρει καθημερινά αποκλειστικό πρωτογενές περιεχόμενο και γ) να εξηγήσουμε με αποτελεσματικό τρόπο τα δύο προηγούμενα στο κοινό.
ΚΑΙ ΠΕΤΥΧΕ! Για το α) Δούλεψα 20 ώρες την ημέρα επί 22 ημέρες και προγραμμάτισα το ThePressProject όπως το βλέπατε τις τελευταίες ημέρες. Για το β) έκανα μια εσωτερική αναδιοργάνωση των δημοσιογράφων και έκλεισα νέες συμφωνίες με εξαιρετικούς ανθρώπους προκειμένου να αναβαθμιστεί κάθε επίπεδο παροχής του TPP και για το γ) έγραψα ένα μανιφέστο (μπορείτε να το βρείτε εδώ αλλά είναι άλλες 8.000 λέξεις οπότε… γάμησε τα).
Το καινούριο ThePressProject ξεκίνησε στις 12 Σεπτεμβρίου. Μέσα σε αυτές τις τρεις εβδομάδες συγκέντρωσε 10.000 ευρώ σε απευθείας δωρεές και γράφτηκαν πάνω από 200 νέα μέλη στους 1101, από τα οποία με το νέο σύστημα έχουμε ποσοστό ολοκληρωμένης διαδικασίας πάγιας εντολής που ξεπερνάει το 85%. Το νέο TPP είναι υπέροχο και ακόμα δουλεύει στο ρελαντί, πριν ενταχθεί δηλαδή πλήρως το ερευνητικό τμήμα και πριν ξεκινήσουμε το Data Reporting. Πριν αρχίσουν όλοι οι αρθρογράφοι με τους οποίους έχουμε συμφωνήσει να στέλνουν τα κείμενά τους και πριν ξεκινήσουν οι αποκαλύψεις του Wikileaks, οι οποίες θα είναι συγκλονιστικές και στις οποίες είμαστε επίσημοι συνεργάτες. Δεν μπορούσα να σταματήσω να χαμογελάω επί τρεις εβδομάδες συνεχόμενα. Μέχρι την Τετάρτη το μεσημέρι δηλαδή.
Καθώς συνέβαιναν όλα αυτά τα ευχάριστα στο TPP από την άλλη μεριά -της BitsnBytes- όλα πήγαιναν λάθος. Δύο πελάτες πέραν πάσης υποψίας εδώ και 20 μέρες μεταφέρουν τις πληρωμές τους από μέρα σε μέρα και τα περίπου 10.000€ που περιμένουμε από δύο-σε-ένα προγράμματα συνεργασίας για μια διεθνή έρευνα της κατάστασης στον Ευρωπαϊκό Τύπο (τα οποία έχουμε εκτελέσει από το Μάιο) που θα έπρεπε να καταβληθούν μέχρι τέλος Αυγούστου (μετά από ήδη μια παράταση από τον Ιούλιο) ακόμα δεν βρίσκονται στον τραπεζικό μας λογαριασμό.
Ωστόσο η μεγάλη αποδοχή του νέου εγχειρήματος και το νέο σύστημα που μας επιτρέπει την γρήγορη εκκαθάριση μου έδωσε τη δυνατότητα να καταβάλλω ένα μισθό στα μέσα του Σεπτέμβρη και να εξασφαλίσω τα 2/3 μιας ακόμα μισθοδοσίας. Αυτά τα χρήματα τα κράτησα όμως γιατί είχε δημιουργηθεί ένα ακόμα σοβαρό πρόβλημα.
Είπα στα παιδιά ότι παρόλο που δεν έχουν μπει ακόμα τα χρήματα που υπολογίζαμε, η πλατφόρμα θα μας προσφέρει την πολυπόθητη βιωσιμότητα που ψάχνω από την πρώτη ημέρα και πήγα να προτείνω -αφού θεωρώ σχεδόν σίγουρο ότι την ερχόμενη εβδομάδα θα κάνουμε τουλάχιστον μια από τις τρεις εισπράξεις που περιμένουμε- να μου επιτρέψουν αυτά τα χρήματα που έχω συγκεντρώσει να τα δώσω στο ενοίκιο του γραφείου και να τους τα βάλω την επόμενη εβδομάδα.
Εκεί λοιπόν με έκπληξη είδα ένα από τα παιδιά (αυτόν που είχε αρνηθεί να παίρνει τα ίδια με τους υπόλοιπους παλαιότερα) με πεταγμένες φλέβες να μου φωνάζει ότι είμαι αλήτης αν έχω τα χρήματα του και δεν του τα δίνω. Το παιδί αυτό συνόδεψε μια άλλη κοπέλα που μου είπε «να σταματήσεις να πληρώνεις το γραφείο και να δουλεύουμε από το σπίτι μας». Αυτό το τελευταίο μου φάνηκε τρομερή ιδέα. Σκεφτόμουν τους πελάτες της BitsnBytes που πληρώνουν το 80% των μισθών του ThePressProject να έρχονται στο σπίτι μου για να συζητήσουμε για τη νέα τους ιστοσελίδα κρατώντας το μωρό μου στην αγκαλιά και τις τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές του TPP να γίνονται στο σαλόνι του σπιτιού μου με φόντο μουσαμά.
Το άλλο που ανακάλυψα όταν μιλούσα για τα έσοδα από την πλατφόρμα είναι ότι οι περισσότεροι από το γραφείο γέλασαν. Ήξερα ήδη εκείνη τη στιγμή ότι έχω χάσει την εμπιστοσύνη των εργαζομένων μου. Η πλατφόρμα των 1101 είναι ό,τι σημαντικότερο έχω κάνει στη ζωή μου στην προσπάθειά να αλλάξω μια σταλιά τον κόσμο όσο είμαι εδώ. Εγώ δεν θα γελούσα. Χρωστάω συνολικά από 2 έως 5 μισθούς (αυτό συμβαίνει γιατί όπως σας είπα όταν πρότεινα μείωση στις αρχές του χρόνου εννοούσα μείωση καταβολών και όχι μισθών. Δηλαδή ο εργαζόμενος που είχε μισθό 720€ ή 800€ έπαιρνε 600 αλλά τα υπόλοιπα καταγράφονταν, οπότε αν τα ανάγεις σε μισθούς αντί για 3 βγαίνουν 5).
Το τρίτο που όμως με άφησε άφωνο είναι ότι τα παιδιά δεν είχαν έρθει για να μιλήσουμε αλλά είχαν ήδη βρεθεί νωρίτερα και είχαν έρθει να μου ανακοινώσουν ότι θα απεργήσουν μέχρι να καλυφθεί η συμφωνία του Ιουλίου. Δηλαδή να μπει ένας ακόμα μισθός και το 1/3 του, αφού πρώτα τους κατέβαλα την ίδια ημέρα τα χρήματα που κράταγα για τα ενοίκια του γραφείου. «και να καεί, να καεί, το μπουρδέλο το TPP».
Με πήραν τα κλάματα. Τους παρακάλεσα να μου εξηγήσουν πως θα μπορούσε να συνεχίσει το TPP αν κατέρρεε δημοσιογραφικά; Πώς θα έβαζε ο κόσμος χρήματα σε ένα μέσο ενημέρωσης που δεν ενημερώνει; Τους είπα ότι η απεργία έχει ένα νόημα διεκδίκησης όταν μπορεί να πιέσει το αφεντικό να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του και ότι αφού κανείς δεν αμφισβητεί ούτε ότι βάζω κάθε διαθέσιμο σεντ στη μισθοδοσία, ούτε ότι θα βάλω τα χρήματα έτσι και αλλιώς αμέσως μόλις τα έχω, είτε έκαναν απεργία είτε όχι, για ποιό λόγο να καταρρεύσουμε τώρα που είμαστε τόσο κοντά στην επιτυχία; Τους εξήγησα ότι ακόμα και αν καθόμουν μόνος μου και έγραφα ό,τι μπορούσα αργά ή γρήγορα θα το καταλάβαιναν οι αναγνώστες μας. Τους παρακάλεσα τέλος όποιος αντιλαμβάνεται ότι αυτό είναι πυροβολισμός στα πόδια μας να διαθέσει 1-2 ώρες κάθε μέρα να κάνει ροή προκειμένου να μπορώ τουλάχιστον να δουλεύω τις δουλειές της BitsnBytes για να εισπράττουμε χρήματα για τους μισθούς τους. Μου αρνήθηκαν τα πάντα. Με απείλησαν μάλιστα ότι αν δεν βάλω τα χρήματα τις επόμενες ημέρες θα δημοσιεύσουν δημόσιο κείμενο καταγγελίας εναντίον μου.
Σας γράφω αυτό το κείμενο (πλέον είναι Σάββατο 8 Οκτωβρίου) από το γραφείο στο σπίτι μου. Τις πρώτες 48 ώρες μετά από αυτή την εντελώς παράλογη, κατά την άποψή μου, απόφαση των εργαζομένων αφιέρωσα 20 ώρες το 24ωρο γράφοντας οτιδήποτε διαβάσατε στο TPP μέχρι σήμερα. Δεν είχα σκεφτεί τι θα κάνω με το γραφείο τη Δευτέρα. Δεν είχα σκεφτεί και πολλά βασικά, δεν έχεις χρόνο όταν γράφεις 60 θέματα την ημέρα και 4 ρεπορτάζ. Ζήτησα από τα παιδιά να το ξανασκεφτούν και να καταλάβουν ότι η κίνησή είναι εναντίον των συμφερόντων τους. Ότι έχουν παραπλανηθεί από το ένα άτομο που δεν έχει στην πραγματικότητα οικονομικές απαιτήσεις αλλά θέλει να κλείσει το TPP φεύγοντας (άλλωστε έχει βρει ήδη μια πολύ ενδιαφέρουσα δουλειά αλλού). Με ξέρει αρκετά χρόνια και γνωρίζει ότι δεν πρόκειται να αφήσω χρέη σε κανένα. Θα πάρει τα λεφτά του σταδιακά και θα φύγει νιώθοντας μεγάλος συνδικαλιστής κλείνοντας το μέσο. Στις 3 ημέρες που πέρασαν αναγκάστηκα να απορρίψω ένα streaming που θα μας απέφερε 1600€ και ένα ραντεβού για μια νέα ιστοσελίδα που θα μας απέφερε άλλα 2-3000 ευρώ. Χρήματα που θα έμπαιναν στις τσέπες τους. Τους έστειλα ένα μήνυμα παρακαλώντας τους για μια τελευταία φορά να σκεφτούν ποιανού τα συμφέροντα υπηρετούν με αυτή την απόφαση. Δεν έλαβα απολύτως καμία απάντηση.
Σήμερα το μεσημέρι δούλευα από το σπίτι. Είχα βάλει πάλι το ξυπνητήρι στις 7 και προσπαθούσα να σας κοροϊδέψω. Μπήκε όμως στο γραφείο μου η 14 μηνών κόρη μου, που την λένε Λήδα και η οποία μεγαλώνει σχεδόν εν απουσία μου, κρατώντας στα χέρια της 3 παραμύθια, φωνάζοντας «μπαμπάαααα». Είπα στη Γρανέτα να έρθει να την πάρει γιατί δεν προλάβαινα να σηκώσω τα θέματα στο TPP και μόλις την πήρε μακριά μου… κάτι έσπασε μέσα μου.
Αναρωτήθηκα τι στο διάβολο κάνω; Ξαφνικά κατάλαβα ότι ακόμα και αν την Δευτέρα καλύψω τη συμφωνία, όταν θα γύριζαν τα παιδιά και θα τους έλεγα ότι θα πρέπει να φύγουν 4 άτομα προκειμένου στο εξής το TPP να είναι βιώσιμο, πάλι θα έβγαινε εναντίον μου ένα κείμενο και αυτή τη φορά θα έλεγε «ο Εφήμερος κάνει εκδικητικές απολύσεις» Γιατί έτσι και αλλιώς η μόνη λογική της απεργίας είναι το κλείσιμο του TPP. Και τότε σκέφτηκα αυτό που λένε εύγλωττα οι αμερικάνοι: I didn't sign up for this shit…
Πέρασα το απόγευμα μου με δύο ανθρώπους που προσπάθησαν να με πείσουν να μη γράψω αυτό το κείμενο. Τους ζητάω συγγνώμη που για να διασφαλίσω την υγεία μου δεν μπορώ παρά να το γράψω. Είχαν και οι δύο δίκιο όταν μου έλεγαν ότι το TPP είναι ένα όραμα που ξεπερνάει ακόμα και εμένα. Αλήθεια είναι. Το TPP είναι οξυγόνο. Αλλά γύρω μου όλες οι θέσεις στο γραφείο ήταν άδειες…
Ακούστε λοιπόν τι θα γίνει από εδώ και πέρα
Πέρασα έξι χρόνια να σας ψάχνω. Πού είστε; Είμαι σίγουρος ότι είστε εκεί έξω. Είμαι σίγουρος ότι από τους 190.000 ανθρώπους που περνάτε καθημερινά από το TPP θα υπάρχετε τουλάχιστον 3.000 που αντιλαμβάνεστε τι προσφέρει αυτό το μέσο στην ελληνική κοινωνία.
Αν όντως υπάρχετε, ήρθε η ώρα να εμφανιστείτε. Εγώ θα αφήσω αυτό το κείμενο εδώ για μια εβδομάδα και το άλλο Σάββατο θα κοιτάξω τους λογαριασμούς του TPP. Αν υπάρχετε, θα επιστρέψω στο γραφείο με τους ανθρώπους που εμπιστεύομαι. Οι υπόλοιποι θα πάρουν τις αποζημιώσεις τους και θα πάνε στην ευχή της Παναγίας.
Τα παιδιά που σήμερα βρίσκονται σε απεργία δεν καταλαβαίνουν ότι ζητάνε το κλείσιμο του TPP και χλευάζουν το μοναδικό μοντέλο που είναι ένα βήμα από το να δημιουργήσει το πρώτο πραγματικά ανεξάρτητο και αξιόπιστο ΜΜΕ στην Ελλάδα. Θεωρώ ότι είναι στην πλειοψηφία τους παραπλανημένα και παγιδευμένα σε μια ηλίθια απόφαση. Ωστόσο αυτή η φάση τελείωσε για μένα.
Θεωρώ ότι μπορώ να σας προσφέρω το καλύτερο ΜΜΕ που είδατε ποτέ, αλλά από εδώ και πέρα θέλω να το κάνω μόνο με τους δικούς μου όρους και με τους ανθρώπους που έχουν το ίδιο όραμα με μένα.
Αν είστε όντως εκεί έξω, οι εργαζόμενοι της ΕΡΤ, εσείς που μπορείτε να διαθέσετε κάτι παραπάνω από 5 ή 50€, εσείς που αξιολογείτε τη δουλειά που κάναμε εδώ και 6 χρόνια αλλά αμελήσατε να κάνετε έστω και την κατάθεση των 5€, τώρα είναι η ώρα. Δεν έχω δύναμη να το παλεύω άλλο χωρίς εσάς.
Εγώ δεσμεύομαι ότι οι οφειλές των παιδιών θα καλυφθούν όπως πάντα. Με το πρώτο ευρώ που θα έχω. Είτε αυτό είναι όντως το προτελευταίο κείμενο του TPP είτε όχι, κανένα από αυτά τα 12 παιδιά δεν θα μείνει απλήρωτο.
Σίγουρα κάποιοι από εσάς δεν θα συμφωνούν με όσα διάβασαν. Σίγουρα κάποιοι θα σκεφτούν «είσαι εργοδότης και είναι εργαζόμενοι, κάθε μέσο διεκδίκησης είναι δικαιολογημένο». Δίκιο έχετε. Αλλά η διαφορά είναι ότι στους απίστευτους καιρούς που ζούμε είναι αδιανόητο οι εργαζόμενοι του in.gr να συνεχίζουν να δουλεύουν επειδή σήμερα ο Ψυχάρης τούς κατέβαλε το πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιανουαρίου, κάνοντας ό,τι περνάει από το χέρι τους για να μην κλείσει το ΜΜΕ και χάσουν εντελώς τις δουλειές τους και το μοναδικό ΜΜΕ που τελεί σε απεργία διαρκείας να είναι το TPP. Δεν έχω τα κρυμμένα εκατομμύρια του Ψυχάρη. Δεν έχω ούτε ένα ευρώ κρυμμένο.
Σε κάθε περίπτωση, εσείς που θεωρείτε προσβλητικά όσα διαβάσατε, τουλάχιστον αναγνωρίστε μου ότι αναλαμβάνω την ευθύνη, όχι όπως ο Τόσκας αναλαμβάνει την ευθύνη για τον ξυλοδαρμό των γερόντων. Αν δεν με εγκρίνετε, θα εγκαταλείψω την εκδοτική δραστηριότητα (και να είστε σίγουροι ότι δεν θα το κάνω όπως ο Πιτσιρίκος). Έκανα ό,τι μπορούσα. Κοιμάμαι 4 ώρες την ημέρα εδώ και 3 χρόνια για να τα καταφέρουμε. Βλέπω τα παιδιά μου τόσο σπάνια που καταλαβαίνω πόσο ψηλώνουν, δεν είναι φυσιολογικά πράγματα αυτά. Είμαι καρδιακός με μεγάλη αναπηρία και δεν πληρώνω τις προσωπικές μου ασφαλιστικές εισφορές από το 2013. Δεν έχω να δώσω κάτι άλλο. Δεν θα έκανα αυτή την επιλογή. Αυτή η παράλογη απόφαση των εργαζομένων που διεκδικούν το κακό τους με αναγκάζει να γράφω αυτές τις πολύ δυσάρεστες γραμμές.
Δείτε εδώ τα πρωτογενή κομμάτια του TPP των τελευταίων 3 εβδομάδων. Αυτή είναι η βάση για το ΜΜΕ που ονειρεύομαι. Δείτε εδώ το μανιφέστο του TPP. Πάρτε εσείς την απόφαση για το τι θα γράφει το κείμενο του ερχόμενου Σαββάτου.
Αν τελικά έκανα τόσο πολύ λάθος και δεν υπάρχετε ή βρίσκετε λάθος όσα σας έγραψα σήμερα σας ζητάω συγνώμη. Εγώ θα προσπαθήσω να πείσω τον Κωνσταντίνο Πουλή, τον μοναδικό άνθρωπο που μου στάθηκε από την πρώτη μέχρι την τελευταία ημέρα, να συνεχίσουμε τουλάχιστον την ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ακόμα και αν το ThePressProject είναι ήδη παρελθόν. Γιατί η ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ είναι ίσως ένα από τα σημαντικότερα κατορθώματα του TPP.
Μέχρι τότε, το μόνο που θέλω να κάνω τις επόμενες ημέρες είναι να διαβάσω μερικά παραμύθια στην κόρη μου.
Καληνύχτα σας, λοιπόν, και καλή τύχη.