Διπλό έγκλημα: τυρόπιτα στα Εξάρχεια!

του Κωνσταντίνου Πουλή

Αυτό που έχει μάθει ο φαυλοκράτης, λέει ο Θωμάς Κοροβίνης, είναι να αρμέγει την εθνική αγελάδα, να καμαρώνει για τα αξιώματα και να διεκπεραιώνει ρουσφέτια. Η λίστα δεν είναι πλήρης, με βάση την πρόσφατη εμπειρία μας. Πρέπει να συμπληρωθεί: ο φαυλοκράτης αρμέγει, καμαρώνει, διεκπεραιώνει και ηθικολογεί. Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των ανθρώπων που μας κάθονται στο σβέρκο και καλοπερνάνε εις βάρος μας είναι το υψωμένο δάχτυλο, για όλους τους μικροκινδύνους που έχουμε υποτιμήσει, αλλά που είναι σημαντικότεροι όλων. Κι έτσι, καθισμένοι πάνω στο σβέρκο μας, μας καλούν να κηρύξουμε πόλεμο ενάντια στις μύγες που μας τσιμπάνε. Στο άβατο των Εξαρχείων, τον απρόσεκτο τυροπιτοφάγο, όλους αυτούς που μας τρώνε τη ζωή. Με λίγα λόγια, ετοιμαστείτε για αυτό που συνήθως ονομάζεται “λαϊκισμός” στην τρέχουσα πολιτική αργκώ.

Το άβατο των Εξαρχείων είναι κάτι σαν έλεγχος πραγματικότητας για την πολιτική μας σκηνή. Είναι ένα κριτήριο με το οποίο μπορείς να αντιληφθείς κατά πόσο ζούμε στον ίδιο πλανήτη με τον άνθρωπο που μιλά,  ή σε ποιο βαθμό μιλάμε την ίδια γλώσσα αλλά δεν καταλαβαινόμαστε.  Η προσπάθεια του Κυριάκου Μητσοτάκη είναι εντελώς διαφανής: ο μέσος νοικοκυραίος φοβάται τα μπάχαλα και αγαπάει την ασφάλεια. Όσο περισσότερο του λείπει η ασφάλεια, τόσο περισσότερο χρειάζεται να του τη θυμίζεις και να ρίχνεις το φταίξιμο σε αυτούς που σε βολεύει. Ανασφάλεια όμως σε αυτό το σύμπαν δεν είναι η εργασιακή ανασφάλεια, αυτή είναι «ευελιξία» ή (ακόμη χειρότερα) «ευελφάλεια», ευελιξία και ασφάλεια μαζί, όπως πρέπει επιτέλους να μάθουμε να λέμε.  Η ασφάλεια απειλείται από τις ορδές των βαρβάρων που κατοικούν μέσα στην πόλη μας. Ή, όπως έγραψε iefimerida, αντιεξουσιαστές που καθημερινά δεν διστάζουν να διαλύουν τα σπίτια των κατοίκων για να φτιάξουν πολεμοφόδια για τη μάχη με την αστυνομία. Φωτογραφίες από τοίχους με γκράφιτι πείθουν για του λόγου το αληθές. Θυμόμαστε  το ρεπορτάζ με τους ιπτάμενους αναρχικούς, ως δείγμα της ξεκαρδιστικής ηλιθιότητας με την οποία ασκείται ενίοτε η συστημική προπαγάνδα. Σε αυτό τώρα προστίθεται το άβατο των Εξαρχείων.

Ποιος επηρεάζει τη ζωή των σημερινών πολιτών; Ποιος επεμβαίνει πραγματικά στη ζωή τους, μπαίνει στα ντουλάπια της κουζίνας τους και αποφασίζει τι θα περιέχουν, μπαίνει στην κρεβατοκάμαρά τους και αποφασίζει ποιος τσακώνεται και ποιος αντέχει το πρόσωπό του στον καθρέφτη;  Ο αντιεξουσιαστής; Αυτή η περιγραφή της πραγματικότητας απαιτεί να θεωρήσουμε ως επικίνδυνη βία το ξεχαρβάλωμα των σπιτιών (που παρουσιάζεται ως καθημερινό, μάλιστα) προκειμένου να φτιαχτούν πολεμοφόδια. Εικόνες γνώριμες, βεβαίως: όλοι ξέρουμε ότι τα σπίτια στα Εξάρχεια σπανίως εμφανίζουν τοίχους και παράθυρα.

Έχω μία διαφορετική αντίληψη για το τι συνιστά βία: να, για παράδειγμα το γεγονός ότι πέντε πρόσφυγες έχουν βρεθεί νεκροί μέσα σε λίγες εβδομάδες, μου φαίνεται χειρότερη εκδήλωση βίας. Μάλλον επειδή καταλήγει σε θανάτους, κι αυτή θα έλεγα ότι είναι η έσχατη εκδήλωση της ανθρώπινης αναλγησίας. Όμως τι ψήφους να φέρει στον Κυριάκο μια τέτοια ευαισθησία; Εδώ τη σκαπουλάρει ο Τσίπρας με τον υπουργό του να δηλώνει ότι τώρα θα γίνουμε όλοι σοφότεροι, μετά από αυτούς τους θανάτους. Αλλά όχι, αυτοί είναι αλλουνού παπά ευαγγέλιο, δεν είναι καν χριστιανοί. Αν προσθέσουμε και τις βόμβες που έχουν διαλύσει τα σπίτια τους, με φωτογραφίες αρκετά πιο τρομακτικές από αυτές που δημοσίευσε iefimerida, ομολογουμένως, τότε καταλαβαίνουμε ότι είναι λίγο απρεπές να λέμε ότι είναι αβίωτη αυτή η ζωή. Αλλά έτσι φτιάχνεται μια ιστορία με ενόχους που ελάχιστοι θα θέλουν να υπερασπιστούν, λοιπόν είναι πολύ βολικοί ένοχοι.

Κι έτσι, μπορεί να αρθρωθεί μια ηθικολογική κρίση εντελώς ανώδυνη πολιτικά. Εις ό,τι αφορά τη μικροεγκληματικότητα, δεν έχω καμία αμφιβολία: δεν με συγκινούν τα καμένα τρόλεϊ, δεν βλέπω κανένα όφελος στο να προσφέρει κανείς στον αντίπαλο τη χαρά να λέει ότι είναι αντιμέτωπος με βανδάλους. Επιμένω όμως ότι αυτό είναι προκάλυμμα πίσω από το οποίο κρύβεται ο εγκληματίας του λευκού κολάρου, που καταπίνει ανθρώπινες ζωές για πρωινό.

Ο Κυριάκος έχει την ατυχία να φέρει το οικογενειακό όνομα αλλά και την προσωπική αμαρτωλή ιστορία που τον συνδέει με τη Siemens. Διαθέτει όμως ανταγωνιστή. Έδωσε πριν από λίγες μέρες μία ακόμη συνέντευξη ο ανεκδιήγητος Θόδωρος Πάγκαλος, αυτό το βαθύ πηγάδι της ξετσιπωσιάς, για να απαντήσει στο ερώτημα ποιος φταίει για την κρίση. Επέμεινε ότι φταίει αυτός που δεν κόβει απόδειξη για την τυρόπιτα. Κατηγόρησε την εξουσία, και όταν του αντέτειναν πως «κυβερνούσατε κι εσείς» απάντησε «απατεώνες είμαστε κι εμείς». Αυτό το απύλωτο τέρας, το πολυβόλο των ηθικών προκλήσεων, είχε ένα μόνο σημείο που τον έκανε συμπαθή, ότι τον λοιδορούσαν για το πάχος του. Φρόντισε να το απαλείψει σχολιάζοντας χυδαία τον Φίλη, ώστε να διεκδικεί επάξια τον τίτλο του πιο αχώνευτου πολιτικού στην ιστορία της μεταπολίτευσης. Η ενοχοποίηση των λαών όμως είναι διεθνής πρακτική.

Να πούμε γι’  αυτό μερικά παραδείγματα όχι από την εγχώρια πολιτική, αλλά από την κεντρική σκηνή της ηθικολογίας. Από τη σκηνή στην οποία όντως ασκείται η πολιτική. Αυτές τις μέρες παρακολουθήσαμε με αγωνία την πορεία των διαπραγματεύσεων για το αν θα συμμετάσχει το ΔΝΤ στο πρόγραμμα σωτηρίας της χώρας μας. Η Κριστίν Λαγκάρντ δεν είναι πια ελεγχόμενη από τον νόμο, έχει αθωωθεί (καταδικάστηκε αλλά δεν επεβλήθη ποινή) για μια υπόθεση που στοίχισε στο γαλλικό δημόσιο σχεδόν μισό δις. Ξαναλέω, μισό δις. 400 εκατομμύρια για την ακρίβεια, αλλά αυτά τα ποσά στο δικό μας λεξιλόγιο είναι σαν να υπολογίζουμε σε σκούδα ή γιεν: ποσά χωρίς αντίκρισμα. Πόσα λεωφορεία πρέπει να κάψω για να το ισοφαρίσω αυτό; Και, ας υπολογίσουμε: όταν κρίνεται η αμνήστευση τέτοιας κλίμακας ζημίας, πόσο πιθανό είναι ο άνθρωπος που αμελεί να αναζητήσει ένα ποσό 400 εκατομμυρίων, να μην έχει μπει στον πειρασμό να ωφεληθεί από αυτή του την αβλεψία; Αυτά για τη Λαγκάρντ.

Συζητάμε αυτές τις μέρες για τη Fraport. Δηλαδή πουλάμε στους ίδιους που μας νουθετούν, και υπό την πίεσή τους ξεπουλάμε κερδοφόρα αεροδρόμια σε εταιρεία τους που δεν έχει λεφτά να τα αγοράσει, με εγγύηση του δημοσίου. Πώς λέγεται αυτό; Ελεύθερη αγορά;

Ο Γιούνκερ επίσης ανήκει στην τάξη αυτών που μας νουθετούν: υπήρξε πρωθυπουργός του μεγαλύτερου φορολογικού παραδείσου  σε ευρωπαϊκό έδαφος, που έφερε στην επιφάνεια το σκάνδαλο Luxleaks. Τι σημαίνει αυτό;  Ότι εξασφαλίζεται με τη βοήθειά του η νόμιμη φοροαποφυγή, δηλαδή ότι ο πλούτος θα εξαιρείται από τα βάρη που λυγίζουν τους φτωχούς.

Την ώρα που βάζουμε τη ζυγαριά για να καταλάβουμε γιατί μας ζητούν να τρομάξουμε για το άβατο των Εξαρχείων και την τυρόπιτα, ενώ η ζωή μας διαλύεται από τους πιο καλοντυμένους εκπροσώπους της νομιμότητας, η απάντηση είναι μία: δεν ανήκουμε στην ίδια κοινωνία. Αυτή η κοινωνία έχει στεγανά. Άλλοι νόμοι ισχύουν στη μία όχθη, άλλοι νόμοι ισχύουν στην άλλη. Αλλιώς περνάνε εδώ, αλλιώς εκεί. Στον ήλιο κάθονται οι φτωχοί, στον ίσκιο οι αρχοντάδες. Κάθε προσπάθεια να μας εμφανίσει ως ενιαίο σώμα που απειλείται από τις ίδιες δυνάμεις είναι εκ του πονηρού και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται.  Ο ομολογημένα απατεώνας Πάγκαλος, ο διεφθαρμένος ηθικολόγος Μητσοτάκης δεν μιλούν εξ ονόματός μας. Ηθικολογούν όπως οφείλουν να ηθικολογούν οι καθολικοί ιερείς που συγκαλύπτουν σκάνδαλα παιδοφιλίας. Η ένταση της ηθικολογίας είναι ευθέως ανάλογη της υποκρισίας.

Δεν τρομάζουμε με τα τρόλεϊ, δεν θυμώνουμε για τις τυρόπιτες χωρίς αποδείξεις, γιατί εξεγείρεται κάθε ίνα της συνείδησής μας απέναντι στον άνθρωπο που το λέει. Ποιοι είμαστε αυτοί οι “εμείς”; Αυτό είναι ένα ερώτημα που οφείλουμε να μην αποσιωπήσουμε: Πώς ψηφίζονται αυτοί οι πολιτικοί; Το μεγαλύτερο φταίξιμο των πολλών έγκειται στην αποδοχή αυτών των ανθρώπων στην εξουσία. Αυτό είναι, μαζί με την ηθική και τον έναστρο ουρανό, το μεγάλο ερώτημα. Το μείγμα προπαγάνδας και εθελοδουλείας που εξασφαλίζει αυτό το παράδοξο είναι αντικείμενο προς μελέτη και απόγνωση. Αλλά όποιος νομίζει ότι το γεγονός αυτό αποδεικνύει αυτομάτως την ενοχή των μαζών, απλώς επιλέγει στρατόπεδο.

Υπάρχει κάτι που νιώθω ότι μπορώ να το πω με μεγαλύτερη βεβαιότητα. Αυτή η πολιτική συνθήκη δύει. Κανείς δεν πιστεύει τον Κυριάκο, κανείς δεν πιστεύει τον Αλέξη. Ο Φλαμπουράρης που δηλώνει ότι δεν τρώνε άνθρωποι από τα σκουπίδια, ο Μητσοτάκης που δηλώνει ότι υπάρχει χάος λόγω των επεισοδίων, iefimerida που κάνει πολεμική ανταπόκριση από μια γειτονιά της Αθήνας, είναι όνειρο που τελειώνει. Ακόμη και τον Αλέξη Τσίπρα, που δεν είχε ποτέ δοκιμαστεί, κατηγορηθεί, διαφθαρεί, ο ελληνικός λαός τον επέλεξε με το σλόγκαν «ας κάνει και το 20% από όσα λέει» (εξ ου και τον ξαναψήφισε και τον ανέχεται ακόμα). Πόσο μάλλον τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Αυτοί οι άνθρωποι επιλέγονται από αδράνεια, χωρίς τα λόγια τους να έχουν την παραμικρή σημασία.

Δεν υπαινίσσομαι καθόλου ότι έρχεται κάτι καλύτερο. Μπορεί να είναι απείρως χειρότερο, ή και εφιαλτικό. Όμως αυτή η πολιτική που βασίζεται στην άρνηση της πραγματικότητας είναι ένα κέρινο ομοίωμα. Όταν πέθανε ο Σεπτίμιος Σέβηρος, ακολουθήθηκε ένα τελετουργικό της εποχής. Μετά τον θάνατό του, μετά το δημόσιο πένθος, έφτιαξαν ένα κέρινο ομοίωμα και το τοποθέτησαν σε δημόσια θέα, πάνω σε ελεφαντόδοντο, σκεπασμένο με χρυσοκέντητα υφαντά. Οι πολίτες το παρακολουθούσαν και οι γιατροί έλεγαν ότι «δεν είναι καλά στην υγεία του», παρότι το πρόσωπο αυτό ήταν στην πραγματικότητα ήδη νεκρό. Μετά από επτά ημέρες αποφαίνονταν ότι είναι νεκρός, οι δικαστές παραιτούνταν και καιγόταν το κέρινο ομοίωμα στην πυρά. Έξω από την πόλη στηνόταν μία κατασκευή σαν σπίτι, με μεγάλους κορμούς δέντρων, όπου άναβαν τη φωτιά την ώρα που ψάλλονταν ύμνοι.

Αυτό που βλέπουμε είναι κέρινα ομοιώματα πολιτικών που εδώ και πολύ καιρό δεν υπάρχουν. Διανύουμε το τελετουργικό επταήμερο της λατρείας του κέρινου ομοιώματος. Από κάπου ακούγονται αυτές οι αλλόκοτες φωνές με τις αλλόκοτες, απόκοσμες θεωρίες για το τι συμβαίνει και τι μας απειλεί, αλλά στην πραγματικότητα απλώς κοιτάζουμε το ομοίωμα κάποιου που ήταν κάποτε ζωντανός, περιμένοντας την πυρά που θα βάλει τα πράγματα στη θέση τους.