Οι φοιτητές ξεσηκώνουν την Αλβανία 28 χρόνια μετά

Ρεπορτάζ της Τζένης Τσιροπούλου

Η εξέγερση και τα αιτήματα

Το νέο της αύξησης των διδάκτρων διαδόθηκε από σχολή σε σχολή και από πόλη σε πόλη μέχρι που στις 5 Δεκεμβρίου 2018 χιλιάδες φοιτητές κατέβηκαν στους δρόμους να διαμαρτυρηθούν με τελικό προορισμό το αλβανικό υπουργείο Παιδείας. Για τρεις βδομάδες – μέχρι τις χειμερινές διακοπές των πανεπιστημίων – οι δρόμοι ήταν πλημμυρισμένοι με φοιτητές που διεκδικούσαν δημόσια δωρεάν παιδεία και καλύτερη ποιότητα στα πανεπιστήμια. Τον Γενάρη ξαναέπιασαν το νήμα των κινητοποιήσεων, που συνεχίζονται εντός των πανεπιστημίων μέχρι και σήμερα.

Το κυβερνών Σοσιαλιστικό Κόμμα του Έντι Ράμα (μετεξέλιξη του Εργατικού Κόμματος που ήταν στην εξουσία από το 1945-1991) πέρασε το 2015 τον Νόμο για την Ανώτατη Εκπαίδευση. Στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων που βασίζονται σε αυτόν τον νόμο, τα δημόσια πανεπιστήμια θα μοιράζονται τον κρατικό προϋπολογισμό που προβλέπεται για την ανώτατη εκπαίδευση, με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Τα κρατικά χρήματα για την εκπαίδευση δεν αυξήθηκαν όμως, και το αποτέλεσμα είναι τα δημόσια ιδρύματα να αυξάνουν σήμερα τα φοιτητικά δίδακτρα για να καλύψουν το κενό.

«Οι μεταρρυθμίσεις βασίζονται στην ιδέα ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών πανεπιστημίων προκειμένου να εξασφαλίσουν από μόνα τους το σύνολο των χρημάτων που απαιτούνται για μισθούς και υποδομές, θα ανεβάσει την ποιότητα των δημόσιων. Μέχρι στιγμής, το μόνο που ανεβαίνει είναι τα δίδακτρα. Ο μέσος μισθός στην Αλβανία είναι 350 ευρώ τον μήνα, όταν τα δίδακτρα μπορεί να φτάσουν μέχρι και τα 1.800 ευρώ. Ευνοούν το προνομιούχο 1% του πληθυσμού και όχι το 99% των αλβανικών οικογενειών που ζουν σε συνθήκες φτώχειας» διαμαρτύρεται η φοιτήτρια Πολιτικών Επιστημών, Gresa Hasa, που συμμετέχει δυναμικά στο φοιτητικό κίνημα.

Η πρώτη αντίδραση του πρωθυπουργού ήταν να υποτιμήσει και να προσβάλει τους φοιτητές που εξεγέρθηκαν. Βλέποντας τη δυναμική του κινήματος, η επόμενη επιλογή του ήταν να επιδιώξει διάλογο με τους σπουδαστές, τον οποίο εκείνοι αρνήθηκαν, υποστηρίζοντας ότι ο Έντι Ράμα θέλει με την προπαγάνδα του να ασκήσει πίεση για να τερματιστούν οι διαμαρτυρίες. Στη συνέχεια, κατήργησε το πρόστιμο για τους μετεξεταστέους και υποσχέθηκε να ικανοποιήσει τα αιτήματα των φοιτητών, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει προβεί σε επαρκείς και πειστικές ενέργειες. Στις 28 Δεκεμβρίου ο Ράμα προχώρησε σε ανασχηματισμό της κυβέρνησής του, αντικαθιστώντας και την υπουργό Παιδείας, χωρίς όμως αυτό να σημάνει κάποια πρόοδο στο θέμα των πανεπιστημίων.  

Πολλοί καθηγητές συμμερίζονται τις ανησυχίες και τον συσσωρευμένο θυμό των φοιτητών τους και αποφάσισαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους με το κίνημα των νέων. Ένας από αυτούς είναι και ο Armando Memushi που διδάσκει στο τμήμα Οικονομικών και στη Νομική Σχολή.

«Η κατάσταση είναι ήδη πολύ άσχημη στα δημόσια πανεπιστήμια, οπότε φανταστείτε τώρα που προσπαθούν να μοιράσουν τα λεφτά σε δύο καλάθια. Αν δείτε τις βιβλιοθήκες μας, τα πανεπιστημιακά κτίρια και τις φοιτητικές εστίες, θα δείτε μια κατάσταση παρακμής. Ξέρετε πόσα χρήματα δόθηκαν πέρσι από το κράτος στο δικό μας πανεπιστήμιο για έρευνα; Μηδέν. Στις βιβλιοθήκες μας, τα βιβλία είναι ελάχιστα και απαρχαιωμένα ενώ ούτε οι φοιτητές ούτε οι καθηγητές έχουμε πρόσβαση στα online διεθνή ακαδημαϊκά περιοδικά. Όσο για τις εστίες, οι φοιτητές στοιβάζονται στα δωμάτια, υπάρχουν ελάχιστες ντουζιέρες και σπάνια έχουν ζεστό νερό. Για ίντερνετ στις εστίες, ούτε συζήτηση. Και τώρα ζητάνε αύξηση στα δίδακτρα, ενώ οι φοιτητές δεν έχουν ούτε τις βασικές υποδομές για να ζήσουν. Πολλοί καθηγητές στηρίζουμε το κίνημα των φοιτητών, στηρίζοντας έτσι και τις δικές μας ανάγκες. Η εξέγερση είναι αποτέλεσμα της συσσώρευσης προβλημάτων, όπως ανεργία, μετανάστευση λόγω απογοήτευσης και έλλειψης ευκαιριών, κατάχρηση εξουσίας και διαφθορά. Πρόσφατα το 70-80% των νεαρών Αλβανών δήλωσαν σε έρευνα ότι είναι έτοιμοι να μεταναστεύσουν για εργασία ή σπουδές, ενώ έχουμε έλλειψη σε γιατρούς γιατί φεύγουν στη Γερμανία ή την Αγγλία» μου λέει ο πανεπιστημιακός.   

Τα αιτήματα των καθηγητών και των φοιτητών είναι να αυξηθεί ο κρατικός προϋπολογισμός για τα δημόσια πανεπιστήμια, να αρθεί ο υπάρχων Νόμος για την Ανώτατη Εκπαίδευση και ένας νέος νόμος να συνταχθεί με τη συμβολή ακαδημαϊκών και σπουδαστών. Οι φοιτητές ζητάνε ακόμα αυξημένη συμμετοχή στις πανεπιστημιακές διαδικασίες λήψης αποφάσεων.

Το ανέλπιστο, οι συνελεύσεις, η Ευρώπη και οι κουβέρτες

Στη σχολή Πολιτικών Επιστημών της 25χρονης Gresa, οι συμφοιτητές της μαζεύονται και οργανώνουν διαλέξεις, κάνουν προβολές ταινιών και ντοκιμαντέρ, διαβάζουν, συζητούν ή παίζουν μουσική. Αυτές τις μέρες, ο αγώνας των φοιτητών έχει μεταφερθεί από τους δρόμους στο δεύτερό τους σπίτι, το πανεπιστήμιο, με τους ίδιους και τους καθηγητές τους να κάνουν σε κάποιες σχολές απεργία και μποϊκοτάζ στα μαθήματα, οργανώνοντας παράλληλες δράσεις. «Για πρώτη φορά στην ιστορία του Πανεπιστημίου των Τιράνων γίνονται συνελεύσεις και οι αποφάσεις λαμβάνονται δημοκρατικά με συζήτηση και ψηφοφορία. Στις συνελεύσεις συμμετέχουμε μαζί φοιτητές και καθηγητές» λέει η νεαρή ακτιβίστρια του Κινήματος για το Πανεπιστήμιο (Lëvizja Për Universitetin) που για την ίδια και τους Αλβανούς συμφοιτητές της, αυτές είναι εμπειρίες πρωτόγνωρες.

«Είναι το πιο σημαντικό πράγμα που συνέβη κοινωνικά τα τελευταία 28 χρόνια. Δεν έχουμε ξαναδεί κάτι τέτοιο. Ήταν μια μεγάλη έκπληξη.» Αυτές τις μέρες συζητάω με Αλβανούς δημοσιογράφους, φοιτητές και καθηγητές και οι μαρτυρίες τους συναντιούνται, κι ας είναι κάποιοι από διαφορετικούς πολιτικούς χώρους. Αυτό το φοιτητικό κίνημα δεν το περίμενε κανένας, αφού δεν υπήρχε κανένα παράδειγμα και καμία εμπειρία τέτοιου βεληνεκούς στη χώρα από τότε που οι δρόμοι είχαν γεμίσει από έναν άλλο «Δεκέμβρη».

Ήταν χειμώνας, 8 Δεκέμβρη του 1990 όταν μερικοί Αλβανοί φοιτητές ξεκίνησαν διαμαρτυρία στις εστίες γιατί δεν είχε ηλεκτρικό ρεύμα. Οι μερικοί έγιναν χιλιάδες και για τρεις μέρες έπαιξαν για πρώτη φορά σε δημόσιο χώρο απαγορευμένες μουσικές, έβγαζαν λόγους και φώναζαν συνθήματα. Ένα από τα συνθήματα εκείνου του Δεκέμβρη το φωνάζει και σήμερα το φοιτητικό κίνημα: «Θέλουμε η Αλβανία να είναι όπως η υπόλοιπη Ευρώπη». Το νόημα όμως είναι εντελώς διαφορετικό. Αυτό που διεκδίκησαν οι φοιτητές το 1990 ήταν πολιτικός πλουραλισμός και ελευθερία του λόγου μετά από 40 χρόνια εξουσίας του Ενβέρ Χότζα και 45 του Εργατικού Κόμματος. Το 1991 τελικά εισήχθη ο πολυκομματισμός στη χώρα.

Σήμερα, αυτό το ίδιο σύνθημα απηχεί την απαίτηση των φοιτητών να αυξηθεί το ποσοστό του ΑΕΠ για την εκπαίδευση: στην Αλβανία ανέρχεται στο 2,5%, ενώ στις χώρες της ΕΕ κυμαίνεται στο 5%. «Νιώθουμε τόσο κοντά κι όμως τόσο μακριά από τους γείτονές μας. Αρκετές χώρες της ΕΕ προσφέρουν δωρεάν δημόσια πανεπιστημιακή εκπαίδευση, όπως η Ελλάδα» λέει η Gresa.

Σχεδόν τρεις δεκαετίες αφού οι φοιτητές απαιτούσαν πολιτικό πλουραλισμό, οι σημερινοί Αλβανοί που κάθονται στα ίδια αμφιθέατρα παλεύουν για να μην υπάρξει κομματική παρείσφρηση στο κίνημά τους, καθώς μέλη κομμάτων της αντιπολίτευσης θέλησαν να συμμετάσχουν με ψηφοθηρικές βλέψεις. «Στην Αλβανία δεν έχουμε κόμματα με διαφορετικές ιδεολογίες ή πολιτικά προγράμματα. Νιώθουμε ότι έχουμε μαφίες που έχουν αιχμαλωτίσει τη χώρα. Δεν εμπιστευόμαστε το πολιτικό σύστημα! Τα κόμματα εδώ δουλεύουν εις βάρος των πολιτών» λέει η Gresa, αντιπροσωπεύοντας μάλλον μεγάλο μέρος της κοινωνίας, που στις τελευταίες εκλογές του 2017 κατέγραψε ρεκόρ αποχής στα αλβανικά χρονικά.  

Πώς βλέπει όμως αυτός ο κόσμος το φοιτητικό κίνημα;

«Οι γονείς μας, ακόμα και οι γιαγιάδες μας μας υποστήριξαν. Ο περισσότερος κόσμος συμπαραστάθηκε στο κίνημά μας. Κάποιοι σταματούσαν και μας έδιναν φαγητό ή μας ενθάρρυναν με τα λόγια τους. Τα βράδια που κατασκηνώσαμε έξω από το υπουργείο μάς έφερναν κουβέρτες. Όλο αυτό ήταν υπέροχο» συμφωνούν οι απαντήσεις διαφορετικών φοιτητριών.

Πανεπιστήμια, λογοκλοπές και διαφθορά

«Ο βασικός στόχος της κυβέρνησης ήταν να δώσει ίσες ευκαιρίες στους φοιτητές στα δημόσια και στα ιδιωτικά πανεπιστήμια, χρηματοδοτώντας τα εξίσου. Τα δημόσια και τα ιδιωτικά παίζουν έτσι επί ίσοις όροις σε ένα περιβάλλον ελεύθερης αγοράς. Οι συνέπειες είναι σημαντικές. Δεν θα έλεγα ότι αυτό είναι εντελώς άδικο, αν και είναι σκληρό. Ταράζει τα νερά στην αγορά των δημόσιων πανεπιστημίων, τα οποία είναι πιο επιρρεπή στη διαφθορά, την ανικανότητα και στο να δίνουν πτυχία με λάδωμα. Πολλοί [διεφθαρμένοι] καθηγητές νιώθουν τον κίνδυνο. Επισημαίνουν μόνο τον κοινωνικό αντίκτυπο στους φοιτητές τους, παρακινώντας τους να ξεσηκωθούν. Στην πραγματικότητα, οι μεταρρυθμίσεις έχουν ως στόχο τους διεφθαρμένους καθηγητές που φοβούνται να μην χάσουν τη θέση τους» μου γράφει ο Mero Baze, δημοσιογράφος και εκδότης της μεγάλης σε κυκλοφορία εφημερίδας TEMA, ενώ ένα μεγάλο σκάνδαλο λογοκλοπής έχει ξεσπάσει στην Αλβανία. Ο Baze είναι αμφιλεγόμενος δημοσιογράφος και θεωρείται ότι αλλάζει συχνά πολιτικές θέσεις, ενώ δεν είναι καθόλου αγαπητός στο φοιτητικό κίνημα. Όσο για το σκάνδαλο λογοκλοπής, πολιτικοί και κυβερνητικά στελέχη, ακόμα και υπουργοί, κατηγορούνται ότι πήραν ψεύτικα διδακτορικά, και μάλιστα ενώ βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας. Για παράδειγμα, στις 3 Δεκέμβρη – μόλις δύο μέρες πριν τον ξεσηκωμό των φοιτητών – ήρθε στη δημοσιότητα ότι η υπουργός Υγείας είχε αντιγράψει, μεταφράζοντας πιστά από τα αγγλικά στα αλβανικά, μεγάλα μέρη του διδακτορικού της στο Τμήμα Χημείας των Τιράνων από τη διπλωματική εργασία φοιτήτριας στη Νότια Αφρική.
   
Στα ιδιωτικά πανεπιστήμια στην Αλβανία συναντάς φοιτητές που ανήκουν στη μεσαία τάξη και οι οποίοι κατά βάση δεν κατάφεραν να περάσουν σε δημόσιο πανεπιστήμιο. Αρκετοί φοιτητές επίσης τα προτιμούν καθώς είναι εγγυημένο ότι αφού πληρώνουν, θα τελειώσουν στην ώρα τους. Η αλβανική ελίτ επιλέγει τις σπουδές στο εξωτερικό και κυρίως στην Ιταλία.

«Δεν μπορώ να το αποδείξω, αλλά είναι κοινή πεποίθηση ότι τα λόμπι των ιδιωτικών πανεπιστημίων πίεσαν για να γίνουν αυτές οι μεταρρυθμίσεις. Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια ανήκουν σε ισχυρούς επιχειρηματίες με πολύ καλές διασυνδέσεις και στα δύο μεγάλα πολιτικά κόμματα και με καλές σχέσεις με συγκεκριμένα μίντια» λέει από τη μεριά του ο ακαδημαϊκός κ. Memushi, προσθέτοντας ότι:

«Ένας από τους υποτιθέμενους στόχους των μεταρρυθμίσεων είναι η δημιουργία ενός εκπαιδευτικού συστήματος με βιώσιμες πηγές χρηματοδότησης. Στην πραγματικότητα κλονίζει τη βιωσιμότητα των δημόσιων πανεπιστημίων. Η κυβέρνηση δεν παρέχει τους πόρους για υψηλής ποιότητας ανώτατη εκπαίδευση και εφόσον ο προϋπολογισμός θα μοιράζεται ανάμεσα στα δημόσια και τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, τα δημόσια πρέπει να αναζητήσουν άλλες πηγές χρηματοδότησης. Μέρος των χρημάτων προβλεπόταν να έρθει από τοπικές επιχειρήσεις και φιλανθρωπία. Λόγω της έκτασης της παραοικονομίας και της απουσίας μιας παράδοσης ιδιωτικών χρηματοδοτήσεων, αναπόφευκτα τα δημόσια μετακυλούν το οικονομικό βάρος στους φοιτητές. Δεδομένης της υψηλής ανεργίας στους νέους, αυτό θα οδηγήσει σε μια έκρηξη στα φοιτητικά δάνεια. Δεν έκαναν σε βάθος έρευνα για τα υπέρ και τα κατά. Θέλουν να εφαρμόσουν το αγγλοσαξονικό μοντέλο χωρίς να βλέπουν αν είναι συμβατό με τα αλβανικά δεδομένα. Όσο για ανήθικες πρακτικές όπως η λογοκλοπή, το φοιτητικό κίνημα διεκδικεί να διερευνηθούν, αλλά ο νέος νόμος δεν έχει συμβάλει καθόλου προς αυτή την κατεύθυνση».

Η οργάνωση Qëndresa Qytetare (Αντίσταση των Πολιτών) ιδρύθηκε το 2016 και επικεντρώνει την έρευνά της σε εκπαιδευτικά ζητήματα, με έμφαση στη διαφθορά και τη διαφάνεια στην ανώτατη εκπαίδευση. Ρωτάω τον επικεφαλής της, Rigels Xhemollari, τι συμβαίνει με τη διαφθορά στα πανεπιστήμια. «Στο πλαίσιο του πρότζεκτ Monitoring of the financial transparency and autonomy of public universities (Παρατηρητήριο οικονομικής διαφάνειας και αυτονομίας των δημόσιων πανεπιστημίων) διαπιστώσαμε ότι γίνεται κακοδιαχείριση και απάτες σε τρία πανεπιστήμια και υπήρξαν αντιδράσεις. Τα πανεπιστήμια δεν ξόδευαν τα χρήματα για τις ανάγκες των φοιτητών, αλλά για πολυτέλειες στα γραφεία. Για επιστημονική έρευνα ξόδεψαν μηδέν ευρώ. Τριάντα φοιτητές ζήτησαν να ενημερωθούν εγγράφως για το πώς ακριβώς δαπανώνται τα δίδακτρα που πληρώνουν. Το πανεπιστήμιο απάντησε μόνο σε 2 από αυτούς, ζητώντας λεφτά για να τους δώσει τα στοιχεία. Μετά από παρέμβασή μας, το πανεπιστήμιο των Τιράνων υποχρεώθηκε να καταργήσει τη χρέωση για το δικαίωμα στην ενημέρωση. Σύμφωνα με τα στοιχεία μας, το 73% των φοιτητών παραδέχεται ότι υπάρχει διαφθορά στις σχέσεις φοιτητών-καθηγητών. Όσο για τις μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση, πιστεύουμε ότι πρέπει να αναβαθμιστούν και να εφαρμοστούν σωστά. Το φοιτητικό κίνημα πιέζει την κυβέρνηση και οι ιθύνοντες προβαίνουν σε βελτιώσεις μόνο τώρα που οι φοιτητές ύψωσαν τη φωνή τους. Τέτοιους πολίτες χρειαζόμαστε».

Αστυνομική βία και μίντια

Ρωτάω την Gresa αν έχουν αντιμετωπίσει αστυνομική βία. «Στους δρόμους, όχι. Σύμφωνα με τον νόμο για την Ανώτατη Εκπαίδευση, η αστυνομία μπορεί να μπει στο πανεπιστήμιο σε περίπτωση κάποιας φυσικής καταστροφής ή αν κληθεί από τον πρύτανη, και πάλι πρέπει να συντρέχουν εξαιρετικές συνθήκες. Παρ’ όλα αυτά είδαμε την αστυνομία να μπαίνει στο πανεπιστήμιο απειλώντας τους φοιτητές».   

Και τα μίντια; Πώς αντιμετώπισαν τις φοιτητικές κινητοποιήσεις; Θέτω το ερώτημα στον δημοσιογράφο του politiko.al, Alfred Lela, που θεωρείται φιλελεύθερος, δεξιός κοσμοπολίτης.

«Μεροληπτικά. Ένα κανάλι κάλυψε τις κινητοποιήσεις εκτενώς αλλά τα υπόλοιπα έμειναν ασυγκίνητα. Μεγάλα ΜΜΕ άλλοτε προσεκτικά και άλλοτε απροκάλυπτα υπονόμευσαν το κίνημα. Προφανώς αυτό έχει να κάνει με το με ποιους πολιτικούς συμμαχούν ώστε να μη ρισκάρουν να χάσουν τα προνόμια των διαφημίσεων. Όμως, αυτά που δεν μπορούν να λογοκρίνουν είναι τα social media και εκεί παίχτηκε το παιχνίδι. Κάποια ιντερνετικά Μέσα κάλυψαν επίσης σωστά και δίκαια το κίνημα. Αν αγοράσεις πάντως μια εφημερίδα σήμερα, δε θα βρεις το θέμα ψηλά. Πολλά Μέσα έγραψαν ότι οι φοιτητές δεν είναι παρά όργανα των κομμάτων της αντιπολίτευσης [σ.σ. Του συντηρητικού Δημοκρατικού Κόμματος και του Σοσιαλιστικού Κινήματος Ολοκλήρωσης]. Τα κόμματα είχαν φυσικά όφελος να καρπωθούν αλλά σε καμία περίπτωση δεν ήταν η ατμομηχανή της εξέγερσης».  

«Γάμος ή εκμετάλλευση αν δεν σπουδάσουμε»

«Οι καλοί καλλιτέχνες δεν γίνονται πρωθυπουργοί» είναι ένα από τα συνθήματα που φώναζαν η Νίκη και οι συμφοιτητές της στην Καλών Τεχνών. Η 24χρονη Νίκη είναι Ελληνοαλβανίδα και σπουδάζει χορό στο Πανεπιστήμιο των Τιράνων. Δεν είναι ευρέως γνωστό αλλά ο Έντι Ράμα υπήρξε επαγγελματίας ζωγράφος με συμμετοχή σε διεθνείς εκθέσεις μέχρι και πρόσφατα. Φοίτησε στη σχολή Καλών Τεχνών στα Τίρανα και αργότερα δίδασκε εκεί.

Η Νίκη κατέβηκε πολλές φορές στις πορείες. «Όλα τα παιδιά είναι πιο ενεργοποιημένα από ποτέ και ψάχνονται περισσότερο ενώ προσπαθούν να είναι όλο και πιο οργανωμένοι για να διεκδικούν. Εγώ αρρώστησα για έναν μισθό 200 ευρώ σε μια καφετέρια. Οι σερβιτόροι δουλεύουν συχνά χωρίς ρεπό και το χειρότερο είναι ότι δεν τους κάνει εντύπωση. Στη σχολή πληρώνω 400 ευρώ για δίδακτρα, τα οποία είναι πολλά. Στο σούπερ μάρκετ τα πράγματα κοστίζουν όσο στην Ελλάδα. Γενικά υπάρχει εκμετάλλευση και ειδικά στους φοιτητές που έρχονται από την επαρχία και πρέπει να δουλέψουν για να τα βγάλουν πέρα. Για αυτό είναι σημαντικό που ανοίγουν οι ορίζοντές μας τώρα. Στην Αλβανία έχουν εγκατασταθεί call center πολυεθνικών, κέντρα εξυπηρέτησης πελατών δηλαδή, κι εκεί δουλεύουν πολλοί νέοι για λίγα λεφτά. Παίρνεις στην εξυπηρέτηση πελατών μιας εταιρείας και ενώ νομίζεις ότι καλείς στην Ελλάδα ή την Ιταλία, στην πραγματικότητα έχεις πάρει τηλέφωνο στην Αλβανία και σου απαντάνε στα ελληνικά ή τα ιταλικά. Η αύξηση των διδάκτρων αναγκάζει τους φοιτητές να υποστούν κακές εργασιακές συνθήκες αλλιώς δεν μπορούμε να σπουδάσουμε» αντιδρά με άγχος η κοπέλα.

Η Gresa δεν θα μπορούσε να συμφωνεί περισσότερο. «Υπάρχουν οικογένειες συμφοιτητών μου που δυσκολεύονται καμιά φορά να έχουν φαγητό στο τραπέζι τους. Κι ας μην ξεχνάμε ότι εργαζόμαστε σε μια χώρα με ελάχιστα και αδύναμα εργατικά συνδικάτα. Η μόνη απελευθέρωση για εμάς είναι η παιδεία» λέει η φοιτήτρια που παράλληλα δουλεύει σε εκδοτικό οίκο.

«Αυτές οι μεταρρυθμίσεις επηρεάζουν κυρίως τα κορίτσια γιατί αν δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, εγκλωβίζονται να περάσουν από τον πατέρα στον άντρα τους. Μια κοπέλα από εργατική οικογένεια, αν δεν σπουδάσει είτε θα την πιέσουν να παντρευτεί είτε θα δουλεύει 7 μέρες τη βδομάδα σε ένα εργοστάσιο παπουτσιών που θα την εκμεταλλεύονται. Για τις γυναίκες οι μεταρρυθμίσεις είναι ακόμα πιο κρίσιμες γιατί διακυβεύεται η ύπαρξη και η ανεξαρτησία τους» λέει η Gresa.

Και από δω και πέρα; «Ελπίδα. Αποφασιστικότητα. Δύναμη. Έτσι θα στο περιέγραφα με τρεις λέξεις. Νικήσαμε τον φόβο μας και δεν υπάρχει γυρισμός. Δεν φοβόμαστε τους διεφθαρμένους καθηγητές, τον Ράμα, την κυβέρνηση, την αντιπολίτευση, το σύστημα. Δε θα σταματήσουμε αν δεν ικανοποιηθούν όλα τα αιτήματά μας. Εδώ που βρισκόμαστε μπορούμε μόνο να πάμε μπροστά».

Η Αλβανία είναι μία από τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης, με μεγάλες ανισότητες. Οι νέοι άνθρωποι και η κοινωνία ζητάνε δυνατή δημόσια δωρεάν παιδεία ως αναφαίρετο δικαίωμα όλων για γνώση, ενδυνάμωση και ελπίδα για μια καλύτερη ζωή. Ποιος μπορεί να υποστηρίξει ότι ζητάνε κάτι που δεν το δικαιούνται;

*Οι φωτογραφίες είναι από τη σελίδα του Κινήματος για το Πανεπιστήμιο (Lëvizja Për Universitetin) στο Facebook και δημοσιεύονται με την άδειά τους.