Η σημερινή συνεδρίαση της ΕΚΤ σε κανονικές συνθήκες θα κατέληγε στην ανακοίνωση ενός νέου ορίου για την δανειοδότηση των ελληνικών τραπεζών μέσω του έκτακτου συστήματος ρευστότητας (ELA). Σχεδόν κάθε εβδομάδα εδώ και μερικούς μήνες, από τότε δηλαδή που η ΕΚΤ σταμάτησε να αγοράζει απευθείας τα ελληνικά κρατικά ομόλογα, ανεβάζει το όριο δανεισμού στις ελληνικές τράπεζες κατά μερικά εκατομμύρια προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες ρευστότητας.
Όλοι γνωρίζουμε άλλωστε ότι το ελληνικό τραπεζικό σύστημα φυλλοροεί και σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία περίπου 80.000 φυσικά πρόσωπα με καταθέσεις άνω των 200.000 € έχουν ήδη μεταφέρει τα χρήματά τους σε τράπεζες του εξωτερικού. Επιπλέον αυτών των χρημάτων η αστάθεια και η αβεβαιότητα έχει οδηγήσει και πολλούς μικροκαταθέτες να αποσύρουν τα χρήματά τους ενώ το παζλ συμπληρώνει και το ίδιο το δημόσιο αφού οι ρυθμίσεις χρεών που έχει εξαγγείλει έχει οδηγήσει πολλούς πολίτες να μεταφέρουν χρήματα από τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς προς το κράτος και την ΤτΕ κατ' επέκταση.
Μέχρι σήμερα η ΕΚΤ λοιπόν δίνει τις απαραίτητες δόσεις ρευστότητας στις τράπεζες που ωστόσο μοιάζουν σαν πρόγραμμα απεξάρτησης αφού η ρευστότητα έρχεται με το σταγονόμετρο και αυτό δεν επιτρέπει στις τράπεζες να ρίξουν χρήματα στην στεγνωμένη αγορά.
Σαν να μην έφταναν αυτά πριν μερικές ημέρες, όταν ο εκπρόσωπος της Gazprom επισκέφτηκε τον Έλληνα πρωθυπουργό, για πρώτη φορά ακούστηκε ανεπίσημα ότι η ΕΚΤ «ίσως να επιβάλει κούρεμα στα αντισταθμίσματα (collateral) των ελληνικών ομολόγων» ακόμα και στο 75% της αξίας τους. Τι σημαίνει αυτό;
Σημαίνει ότι η ΕΚΤ προκειμένου να δανείσει χρήματα στις ελληνικές τράπεζες δέχεται ως αντάλλαγμα (αντισταθμίσματα) ελληνικά κρατικά ομόλογα τα οποία ως γνωστόν δεν χαίρουν ιδιαίτερης εκτίμησης στην πραγματική αγορά. Αν λοιπόν η κεντρική τράπεζα της Ευρώπης αποφασίσει να δίνει 25 εκατομμύρια για κάθε κρατικό ελληνικό ομόλογο αξίας 100 εκατομμυρίων τότε είναι πιθανό οι τράπεζες να αναγκαστούν να επιβάλλουν όρια στις αναλήψεις προκειμένου να συνεχίσουν να λειτουργούν.
Κάτι τέτοιο θεωρείται ότι έχει χαρακτηριστικά «πυρηνικού οικονομικού πολέμου» από την ΕΚΤ και μέχρι σήμερα είχαμε την εντύπωση ότι ο Ντράγκι δεν ήταν διατεθειμένος να προχωρήσει σε πράξεις σαν αυτή χωρίς προηγούμενα την πολιτική στήριξη της Ευρώπης και του ΔΝΤ.
Την ίδια ώρα πάντως που ακούγονταν τα σενάρια τρόμου του κουρέματος της ανταποδοτικής αξίας των ελληνικών ομολόγων άλλες διαρροές έκαναν λόγο για την πιθανότητα η ΕΚΤ να αποφασίσει αν διευκολύνει την Ελλάδα ανεβάζοντας το ανώτερο όριο δανεισμού της χώρας μέσω βραχυπρόθεσμου δανεισμού. Τι σημαίνει αυτό;
Σημαίνει ότι η Ελλάδα έχει από την ΕΚΤ ένα όριο 15 δισεκατομμυρίων ευρώ τα οποία μπορεί να δανειστεί από τις αγορές εκδίδοντας βραχυπρόθεσμα εξαμηνιαία ομόλογα. Μπορεί τα 10ετή μας ομόλογα να μην διαπραγματεύονται πια αλλά αυτά των λίγων μηνών συνήθως φέρνουν τα απαραίτητα χρήματα με επιτόκια μεταξύ 2,5 και 3%. Η κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά προχώρησε στην έκδοση του συνόλου των βραχυπρόθεσμων δανείων στις αρχές του χρόνου λίγο πριν τις εκλογές και ουσιαστικά με αυτό τον τρόπο έδεσε τα χέρια του Τσίπρα όσον αφορά τουλάχιστον στο συγκεκριμένο εργαλείο ρευστότητας. Η κυβέρνηση ζητάει από την πρώτη στιγμή από την ΕΚΤ να επιτρέψει να γίνει μεγαλύτερος δανεισμός από τα 15 δις, κάτι που δεν θα συνέβαινε για πρώτη φορά, αφού αντίστοιχη απόφαση είχε παρθεί όταν την είχε ζητήσει ο Αντώνης Σαμαράς το 2012.
Η εκτίμησή μας είναι ότι τίποτα από τα δύο δεν είναι εύκολο να αποφασιστεί σήμερα αφού αφενός η ΕΚΤ δύσκολα θα προχωρούσε σε μια τόσο έντονα πολιτική κίνηση όπως το κούρεμα των ελληνικών αντισταθμισμάτων χωρίς πρώτα ένα πολιτικό ναυάγιο και αφετέρου υπό αυτή την πολιτική συγκυρία ακόμα και αν το όριο δανεισμού για εξάμηνα ομόλογα ανέβαινε θα ήταν σχετικά δύσκολο να βρεθούν αγοραστές πριν να υπάρχει πρώτα μια ένδειξη πολιτικής συμφωνίας. Και όπως είναι σαφές τίποτα από τα δύο δεν συμβαίνει αυτή τη στιγμή.
Ωστόσο η κυβέρνηση πολύ φυσιολογικά περιμένει με αγωνία το αποτέλεσμα του ΔΣ της ΕΚΤ και για αυτό έστειλε χθες τους Δραγασάκη και Τσακαλώτο να μιλήσουν με τον Ντράγκι αφού όπως έχουμε ήδη αποκαλύψει στην υπόθεση της Κύπρου η κεντρική τράπεζα δεν δυσκολεύτηκε να παίξει πολιτικά παιχνίδια.