Ραδιοφωνική συνέντευξη στον Μηνά Κωνσταντίνου και τον Ορέστη Βέλμαχο*

Ο Βύρωνας Θεοδωρόπουλος βρέθηκε να αναζητεί τον δρόμο του στο stand up comedy το 2011, και έχοντας πίσω του κοντά μια δεκαετία σταδιοδρομίας ως καθηγητής μαθηματικών. Ο ίδιος, μαζί με μία σειρά από ταλαντούχους και εμπνευσμένους καλλιτέχνες του είδους του, έχουν καταφέρει τα τελευταία χρόνια να βάλουν το stand up comedy στις επιλογές του ελληνικού κοινού για διασκέδαση, ξορκίζοντας με επιτυχία μία -για χρόνια- στερεοτυπική και συντηρητική εικόνα του χώρου.
 
Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για να ανακαλύψεις το stand up comedy, από το να απευθυνθείς σε έναν κωμικό που βρίσκεται σε διαρκή αναζήτηση και τον ανακαλύπτει μαζί σου.

Βύρωνα, τι δουλειά κάνει ένας stand up κωμικός;

Για το ΙΚΑ θεωρούμαι διασκεδαστής, μαζί με γελωτοποιούς, ζογκλέρ,  κλόουν, μίμοι και θηριοδαμαστές. Εγώ είμαι stand up κωμικός. Βγαίνω και λέω αστεία σε κοινό.  Έχω παίξει σε πάρα πολλά μέρη, σε καφέ, μπαρ, ρακάδικα, σε πιο θεατρικές συνθήκες. Το μόνο που χρειάζεται είναι ένα μικρόφωνο, ένα φως και ένας άνθρωπος.
 
Εσύ ξεκίνησες από μαθηματικός…

Σπούδασα μαθηματικά, δίδαξα για δέκα χρόνια. Ξεκίνησα το stand up το 2011, έβλεπα φανατικά stand up. Με την ίδια όρεξη που κάποιος «καταναλώνει» μουσική ή βιβλία, εγώ κατανάλωνα κωμωδία, βίντεο ή ηχητικά. Όταν πρωτοείδα stand up comedy σκέφτηκα πως αυτή θα μπορούσε να είναι η καλύτερη δουλειά στον κόσμο. Με συγκινούσε πάντα.
 
Και τι ήταν αυτό που σου έδωσε την τελική ώθηση;

Η πρώτη σκέψη που σε ωθεί, όταν δεις κάποιον να κάνει κωμωδία, είναι ότι «θα ήθελα να είμαι εγώ εκεί πάνω (στη σκηνή)». Στα 28 μου, μετά από ένα πάρα πολύ ωραίο καλοκαίρι, καθάρισαν κάποια πράγματα μέσα μου, και τότε είδα την προκήρυξη για έναν διαγωνισμό. Εκεί, με την απουσία κάποιας άλλης δημιουργικής διαδικασίας, καθώς είχα μόνο τα μαθήματα που δίδασκα, σκέφτηκα πως έχω τον χρόνο και είναι κάτι που αξίζει να το δοκιμάσω. Περισσότερο για να μην κλαίγομαι στα 50 ότι υπήρχε κάτι που ήθελα να κάνω και δεν το έκανα.

Το πρώτο πράγμα που κατάλαβα, πριν καν συμμετάσχω σε εκείνον το διαγωνισμό αφού γνώρισα τον Χριστοφορίδη και τον Τσαλαπάτη, είναι πως για να κάνεις αυτή τη δουλειά, το πρώτο πράγμα που έχεις να κάνεις είναι να την κάνεις. Κάπου να παίζεις. Προφανώς δεν συνέβη κατευθείαν, αλλά από εκείνη τη στιγμή κυνηγούσα συνεχώς να έχω χρόνο στη σκηνή. Πρέπει να έχω επικοινωνήσει με περισσότερα από 500 μαγαζιά στην Ελλάδα, γενικώς, για παράσταση.
 
Έχοντας ως μαθηματικός κυκλοφορήσει ένα μικρό μαθητικό λεξικό για μαθητές, ασχολήθηκες και με τη μουσική παίζοντας μπάσο σε δύο μπάντες.
 
Βρέθηκα στην ουσία εκεί, δεν το επέλεξα. Μπήκα από το παράθυρο αλλά είχα το αίσθημα του λαθραίου, το αίσθημα πως δεν ανήκω εκεί, αν και είχαμε βγάλει δίσκο και τα live ήταν καλά. Το καταλάβαιναν και γελούσαν με τα άγχη μου, ήταν πολύ ταλαντούχοι μουσικοί. Ήταν πάρα πολύ αφιερωμένοι στη δουλειά τους και κατάλαβα το πόσο αφιερωμένοι ήταν στην μουσική, όταν πέρασα στο stand up και αφοσιώθηκα απόλυτα.

Πως μπορεί κάποιος να γίνει stand up κωμικός;

Οι περισσότεροι κωμικοί, σε Ελλάδα και εξωτερικό, ξεκινάνε από ένα open mic (ανοιχτό μικρόφωνο). Πολλοί κάνουν μόνο stand up comedy. Υπάρχουν συνάδελφοι, όπως ο Λάμπρος Φισφής, που έχει γράψει επιθεώρηση, σενάρια, ασχολείται με την κωμωδία ποικιλοτρόπως, όπως και η Κατερίνα Βρανά. Επίσης, ο Δημήτρης Χριστοφορίδης έχει σπουδάσει σκηνοθεσία και έχει βρεθεί στο stand up, ο Μιχάλης Μαθιουδάκης έχει σπουδάσει ηθοποιός. Οι υπόλοιποι που κάνουν stand up κάνουν μόνον αυτό. Αλλά, επίσης, μπορεί να σε οδηγήσει σε οποιοδήποτε είδος κωμωδίας, κόμικ, αρθρογραφία, τηλεοπτικές εκπομπές…

Τι είναι οι παραστάσεις open mic; Παρουσιάζεις συχνά μία τέτοια παράσταση, τι σημαίνει για σένα;

Είναι μία ερασιτεχνική παράσταση κωμωδίας, με την έννοια ότι αυτοί που συμμετέχουν δεν είναι επαγγελματίες και δεν πληρώνονται. Υπάρχει κάποιος που παρουσιάζει, και είναι μια παράσταση για το πώς γεννιέται η κωμωδία. Μπορεί να ανέβει στη σκηνή ο οποιοσδήποτε. Έχεις πέντε λεπτά για να πεις ότι θέλεις. Θέλεις να πεις ένα ποίημα, μια ιστορία, να διαβάσεις ένα άρθρο ή να κάνεις stand up. Οπότε, ο καθένας έχει πέντε λεπτά, η παράσταση είναι πάντα διαφορετική, όπως και εκείνοι που συμμετέχουν την κάθε φορά. Είναι πάντα και ένα ερώτημα, ποιος θέλει να δει αμφιβόλου ποιότητας κωμωδία. Στην παράσταση συμμετέχουν δώδεκα άνθρωποι, ακόμα και οι τέσσερις να μην είναι καλοί, θα ευχαριστηθείς τους υπόλοιπους.

Προσωπικά πιστεύω πως είναι απαραίτητο να υπάρχει open mic για να επιβιώσει η σκηνή του stand up στην Ελλάδα, για να αυξάνεται η κωμική γονιδιακή βιοποικιλότητα του συστήματος. Δηλαδή πρέπει να έχουμε πολλούς κωμικούς για να υπάρχει υγιής ανταγωνισμός, επιρροές, συμβουλές…

Τα τελευταία χρόνια η σκηνή του stand up στην Ελλάδα ανθίζει. Πως νιώθεις που όταν ήσουν μικρός αναγκαζόσουν να αναζητάς το stand up κυρίως στο εξωτερικό, ενώ σήμερα αποτελείς μέρος της πανσπερμίας που επικρατεί στη σκηνή;

Χαίρομαι πρώτα σε ατομικό επίπεδο που κάνω αυτή τη δουλειά. Ωστόσο, για όλους μας είναι κάτι που μαθαίνουμε, ο ένας από τον άλλο. Οι επαφές με τα μαγαζιά, η προώθηση της παράστασης… Μπορώ να πω με υπερηφάνεια πως διεκδικήσαμε και φτιάξαμε μόνοι μας τη θέση εργασίας μας. Όχι μόνο από όταν ήμασταν παιδιά, αλλά και μέχρι πριν λίγα χρόνια, οι μόνοι που πληρώνονταν για να μιλάνε ήταν ο Χριστόφορος Ζαραλίκος και Σεραφείμ Σίλας, οι οποίοι όταν βγήκαμε είχαν ήδη δέκα χρόνια στην πλάτη τους. Γι’ αυτό το γεγονός είμαι πάρα πολύ υπερήφανος, και για τον εαυτό μου και για τους συναδέλφους που είμαστε μαζί σε αυτό.

Πως περιγράφεις το κατακόρυφο και αυξανόμενο ενδιαφέρον του κοινού για το stand up comedy;

Αν θέλουμε να το δούμε σαν οικοσύστημα, όπως έχει πει ο Μιχάλης Μαθιουδάκης, η σύγχρονη ελληνική κωμωδία διεκδικεί το μερίδιο που αφήνει το πτώμα της ελληνικής επιθεώρησης. Δηλαδή, η επιθεώρηση πέθανε το 1990, δεν της το είπε κανένας, και αυτό τράβηξε μέχρι το 2000 και βάλε.

Όμως, όταν ως κοινό βρέθηκες το 2009 και το 2012-13 και την αναζητούσες, μεσούσης της κρίσης, δεν υπήρχε κωμωδία για να στραφείς. Η σάτιρα είχε ευτελιστεί στο twitter σε κακόγουστα πολιτικά σχόλια και τα λοιπά, από την άλλη υπήρχαν όλα τα άνευ συναισθήματος τσιτάτα στους τοίχους των social media με εύκολα αστεία.

Οπότε, δεν ξέρω εάν το έψαχνε ο κόσμος, όμως εμείς βρεθήκαμε, δώσαμε αυτό στον κόσμο, τα μαγαζιά το θέλησαν επειδή είναι φθηνό. Επίσης, η πρωτοβουλία του Γιώργου Χατζηπαύλου με τη Unicef σε μια παράσταση που προβλήθηκε στην τηλεόραση και έδωσε ισχυρή ώθηση σε αυτό που κάνουμε. Τα social media, το Youtube βοήθησαν πολύ. Η επιστροφή του Φισφή κα της Βρανά, που είχαν το βάρος να γεμίσουν μαγαζιά. Το Comedy Lab που προέβαλε πολλές δουλειές νέων ανθρώπων.
 
«Ο κωμικός δεν είναι αναγκαστικά ο αστείος της παρέας»

Έχοντας ακούσει από φίλο του να τον ρωτάει «μα πως θα κάνεις κωμωδία αφού δεν είσαι αστείος», δηλώνει ότι ο κωμικός δεν χρειάζεται να είναι αναγκαστικά αστείος, ούτε να νιώθει έτσι. «Ουσιαστικά θα πρέπει να έχεις έφεση στο χιούμορ και να το δέχεσαι. Το βασικό είναι να είσαι ο πομπός, δεν χρειάζεται να είσαι ο πιο αστείος της παρέας για να γίνεις κωμικός. Το να είσαι ο αστείος της παρέας προϋποθέτει ότι ξέρεις πάρα πολύ καλά την παρέα σου».

Πως διαλέγεις το υλικό για τις παραστάσεις σου;
 
Διαλέγω θέματα που μου κάνουν εντύπωση και άλλα που προκύπτουν ξαφνικά. Υπάρχουν βέβαια και πράγματα που τα έχω βιώσει και θέλω να τα μεταφέρω με έναν κωμικό τρόπο. Ας πούμε τα «νοσοκομεία» έτσι γράφτηκαν. Βίωσα μια κατάσταση και θεωρώντας πως έχω τα εργαλεία να το κάνω το μετέφερα. Το ίδιο και με το καράβι το Άγιος Ραφαήλ, εκεί βέβαια έχω υπερβάλει κιόλας για αυτό καμάρι της ναυσιπλοΐας. Δεν είναι 32 οι ώρες που κάνει, είναι 22.

Και πως φτάνει το αστείο στο κοινό;
 
Αρκετά μπιτ έχουν έρθει από φίλους μου που εμπιστεύομαι τα κριτήρια τους και μου έχουν ζητήσει να ψάξω κάποιο θέμα που τους φαίνεται ενδιαφέρον. Θεωρεί ότι το πιο άβολο πράγμα επί σκηνής είναι η «βαβούρα» και όχι ενδεχόμενη παγωμάρα. Η παγωμάρα είναι θέμα του κωμικού. Πρέπει να ζεστάνει το κοινό, η βαβούρα είναι πολύ πιο άβολο πράγμα. Το να σε προσέχουν και να υπάρχει παγωμάρα, λες οκ δεν είσαι καλός στη δουλειά σου, αν δεν σε προσέχουν δεν βγάζεις κανένα συμπέρασμα.

Υπάρχουν συνάδελφοί σου που πιστεύουν πως ο κωμικός πρέπει απλά να κάνει τον κόσμο να γελάσει και να μην αγγίξει ευαίσθητα ζητήματα.
 
Τα ακανθώδη ζητήματα είναι περίεργη υπόθεση, και κυρίως έχει να κάνει με το πώς τα αντιμετωπίζει η κοινωνία. Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ σε μεγάλο βαθμό διαχωρίζονται σε συντηρητικούς και φιλελεύθερους και ξέρεις πάνω κάτω με τι έχεις να κάνεις. Εδώ είμαστε πιο Βαλκάνιοι και η αλήθεια είναι πως τα πράγματα είναι πιο περίεργα. Μπορεί να δεις κομμουνιστή και να είναι φανατικά ορθόδοξος ή εργάτη που ψηφίζει την Δεξιά. Δεν παίρνω πολιτική θέση γιατί δεν τίθεται κάποια πολιτική ερώτηση, ο κόσμος δεν έρχεται να μας δει για να πάρει απαντήσεις. Θέλω να πιστεύω ότι μέσα από την κωμωδία μου περνάει μια σωστή συμπεριφορά πολίτη.

Περί political correct

Αναφερόμενος στα θέματα του σεξισμού και του ρατσισμού απαντά πως σίγουρα υπάρχουν όρια και παραδέχεται πως έχει βάλει «κόφτη» σε μερικές σκέψεις του, ενώ εξιστορεί το περιστατικό που έζησε σε μια αντιρατσιστική γιορτή.  «Μεγάλωσα σε μια οικογένεια που μου έμαθε να μεταχειρίζομαι τα φύλα ως ίσα. Δεν έχω ρατσιστικά αστεία. Έχω βάλει κόφτη σε κάποιο αστείο που σκέφτηκα και λέω είναι μπούρδα, είναι μια πρώτη σκέψη που έκανα και την πέταξα. Μπορεί να γράψω αστείο που να βγει λίγο πιο “βρώμικο” ή πιο σεξουαλικό απ’ ότι θα ήθελα στην πραγματικότητα να είναι».
 
Έχεις βρεθεί σε παρεξήγηση επειδή κάτι «ακούστηκε λάθος».

Σε εκδήλωση του Κυριακάτικου Σχολείου, ενεπλάκην σε μια παρεξήγηση με μέλος της  ΛΟΑΤ κοινότητας. Έκανα ένα μπιτ που ήθελα να δείξω πόσο δύσκολο είναι να αλλάξεις ομάδα μέσα στην ελληνική κοινωνία. Ήταν η περίοδος  που ψηφιζόταν ο νόμος που έδινε τη δυνατότητα αναγνώρισης ταυτότητας φύλου. Και πριν μπω στο μπιτ, θέλοντας να κάνω εισαγωγή, είπα πόσο θετικό είναι και πολύ σωστή κίνηση και ότι θα το δεχτεί σιγά σιγά η ελληνική κοινωνία. Κάπως έτσι το χρησιμοποίησα σαν εισαγωγή και δεν άσκησα καμία κριτική στην απόφαση. Χρησιμοποίησα λάθος τον όρο.
 
Μίλησα για αλλαγή φύλου, ενώ το σωστό είναι φυλομετάβαση, κάτι που εγώ δεν γνώριζα. Δέχτηκα μια επίθεση που δεν θα δεχόταν κανένας ηθοποιός που παίζει έναν ρόλο και κλήθηκα εν μέσω παράστασης να δώσω εξηγήσει σε ανθρώπους που εκείνη την στιγμή ήταν σε αλλόφρονα κατάσταση εκείνη την ώρα. Όταν τους ρώτησα «από την ώρα που είπα τη φράση αλλαγή φύλου μέχρι την ώρα που σας πείραξε  τι ακριβώς μεσολάβησε», δεν πήρα απάντηση. Τους το είπα γιατί εγώ δεν έλεγα τυχαίες λέξεις, τις διάλεγα για να καταλήξω κάπου, οπότε από το σημείο που ξεκίνησα να μιλάω για τις ομάδες μέχρι το σημείο που προσβληθήκανε γενικά δεν πήρα απάντηση για το τι μεσολάβησε. Γενικά είχε γίνει μεγάλο θέμα, ελπίζω τώρα να είναι όλοι οκ.
 
Καταλαβαίνω ότι το stand up δεν είναι κάτι το εδραιωμένο και υπάρχει κόσμος που ταυτίζει τον κωμικό επί σκηνής με τον άνθρωπο που θα κατέβει κάτω. Δεν έχω κανένα πρόβλημα να συζητήσω μετά την παράσταση κάποιο θέμα που προσέβαλε κάποιον.
 
Πως νιώθεις που ο Αμβρόσιος αθωώθηκε ενώ, παλιότερα, έχουν τιμωρηθεί περιπτώσεις όπως του γέροντα Παστίτσιου;

Δεν ξέρω αν είναι η λέξη Σκάνδαλο είναι η σωστή. Είναι ντροπή. Είχαμε και άλλο παρόμοιο περιστατικό. Είναι εκπληκτικό ότι αθωώθηκε ο Αμβρόσιος και δεν έδειξε κιόλας καμία μεταμέλεια και καμιά συστολή στο δικαστήριο. Σκοταδισμός.

Έχει χώρο για την εκκλησία σε μια παράστασή σου;

Δεν το φοβάμαι το θέμα. Το πρόβλημα με την εκκλησία είναι ότι μιλάς για ένα σύνολο ιδεών, πραγμάτων, καταστάσεων και δεν ξέρεις από πού να το πρωτοπιάσεις και σε ποιον απευθύνεσαι. Όταν γράψεις κείμενο για ένα περίπτερο, ο άλλος ξέρει συγκεκριμένα για ποιο πράγμα μιλάς. Όταν λες θα γράψω ένα κείμενο για την εκκλησία είναι σαν λες θα γράψω ένα κείμενο για τη ζωγραφική γενικά και αόριστα. Ωστόσο, αν μου προκύψει κάποια ιδέα δεν θα διστάσω.

Μαθιουδάκης και συνεργασίες


Από το προφίλ του Μιχάλη Μαθιουδάκη στο facebook

Μέχρι και την Μεγάλη Τετάρτη, μαζί με τον Μιχάλη Μαθιουδάκη θα βρίσκεστε στο Six Dogs με την παράσταση «Στα πλάγια 2». Τι είναι για σένα η σχέση σου με τον Μιχάλη και ποια είναι τα επόμενα βήματα;

Η ζωή μου είναι πολύ καλύτερη από την μέρα που τον γνώρισα, λόγω της προσωπικής και επαγγελματικής μας σχέσης. Μετά την ολοκλήρωση των παραστάσεων «Στα Πλάγια 2» την Μεγάλη Τετάρτη, θα συνεχίσουμε σε μαγαζιά στην Αθήνα για να δουλέψουμε το καινούργιο μας υλικό, θα κάνουμε περιοδεία το καλοκαίρι για να εμφανιστούμε από Σεπτέμβρη με καινούργιο υλικό.

Τι είναι το Athens comedy festival;

Το Athens comedy festival είναι ένα πρωτοποριακό για τα ελληνικά δεδομένα εγχείρημα. Είναι η δεύτερη χρονιά που διοργανώνεται. Θα έχει πάρα πολλούς μονολόγους, δηλαδή οι κωμικοί θα παρουσιάσουν ένα ολοκληρωμένο έργο, δεν είναι αποσπάσματα δουλειάς και μιξάρισμα 4-5 κωμικών. Εγώ θα δουλέψω πάνω στο καινούργιο υλικό, δεν θα είναι το υλικό που παρουσιάζω τώρα. Είναι μια πολύ ωραία γιορτή, με πολλούς κωμικούς και σύντομα θα βγει και το πρόγραμμα.

*Η συνέντευξη δόθηκε στην ραδιοφωνική εκπομπή του TPP, Το ΜηνΌρε του TPP.