του Μιχάλη Γιαννεσκή
Κυβερνητικοί συνασπισμοί αλά Ολλανδικά
Οι 150 βουλευτές της Βουλής των Αντιπροσώπων της Ολλανδίας εκλέγονται με τη μέθοδο της απλής αναλογικής. Κάθε κοινοβουλευτική έδρα αντιστοιχεί σε περίπου 0,67% των ψήφων. Κυβερνήσεις σχηματίζονταν ανέκαθεν από συνασπισμούς κομμάτων και οι σχετικές διαπραγματεύσεις ήταν συνήθως μακροσκελείς: για παράδειγμα χρειάστηκαν 208 μέρες το 1977, 125 μέρες το 2003 και το 2010, και 53 μέρες το 2012 για να σχηματιστούν κυβερνητικοί συνασπισμοί. Μερικές φορές το κόμμα με τους περισσότερους βουλευτές μένει εκτός κυβέρνησης, όπως το Εργατικό Κόμμα στις κυβερνήσεις του 1971, 1977 και 1982.
Ο μέσος όρος των δημοσκοπήσεων έδειχνε μέχρι το Δεκέμβριο μεγάλη άνοδο του ακροδεξιού κόμματος Ελευθερίας (PVV) του Βίλντερς, που προηγείτο με 23% (34 έδρες). Όμως λίγες μέρες πριν από τις εκλογές το PVV είχε πέσει στο 14% (22 έδρες), ενώ οι Φιλελεύθεροι (VVD) προηγούνταν με 16,5% και τα ποσοστά των Χριστιανοδημοκρατών (CDA), των Κεντρώων (D66) και των Πράσινων (GL) ανέβαιναν.
Η προηγούμενη Βουλή περιλάμβανε 11 κόμματα και 8 ανεξάρτητους βουλευτές. Η απερχόμενη κυβέρνηση αποτελείτο από το κόμμα των Φιλελευθέρων (με 26.6% και 41 έδρες στις εκλογές του 2012) και το κόμμα των Εργατικών (PvdA, με 24.8% και 38 έδρες το 2012), στο οποίο ανήκει ο Γερούν Ντάισελμπλουμ.
Όμως, σύμφωνα με τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις τα δύο κυβερνητικά κόμματα θα συγκεντρώσουν μόνο 23.5% των ψήφων (16,5% το VVD και 7% το PvdA), και θα χρειαστεί συνασπισμός τουλάχιστον 4 ή 5 κομμάτων για να επιτευχθεί η αναγκαία πλειοψηφία 76 βουλευτών. Εφόσον όλα τα κόμματα έχουν αποκλείσει κάθε πιθανότητα συνεργασίας με τον Βίλντερς, η νέα κυβέρνηση θα αποτελείται μάλλον από τα κόμματα των Φιλελευθέρων, Εργατικών, Χριστιανοδημοκρατών, Κεντρώων και τη Χριστιανική Ένωση (CU). Τα πρώτα τέσσερα κόμματα έχουν ήδη την πλειοψηφία στη Γερουσία της Ολλανδίας, η οποία είναι αναγκαία ώστε η νέα κυβέρνηση να νομοθετεί χωρίς κώλυμα.
Οι λαϊκιστές αλληλοενισχύονται
Περίπου 400.000 κάτοικοι της Ολλανδίας είναι τουρκικής καταγωγής. Η ολλανδική κυβέρνηση υιοθέτησε σε μεγάλο βαθμό την ξενοφοβική ατζέντα του Βίλντερς κατά των μουσουλμάνων πριν από μερικούς μήνες, για να ανακόψει την άνοδο του κόμματός του. Αποφάσισε την απαγόρευση της προσγείωσης του αεροπλάνου του Τούρκου υπουργού εξωτερικών και την αποπομπή της υπουργού οικογενειακών υποθέσεων της Τουρκίας για τον ίδιο σκοπό. Αντίθετα, δύο βουλευτές τουρκικής καταγωγής που αποχώρησαν από το Εργατικό κόμμα και αναμένεται να επανεκλεγούν με το δικό τους κόμμα (DENK), τηρούν σιγή ιχθύος σχετικά με τα δρακόντεια μέτρα του Ερντογάν και το τουρκικό δημοψήφισμα, για να μη χάσουν ψηφοφόρους.
Ωστόσο, η διπλωματική κόντρα της Ολλανδίας με την Τουρκία τις τελευταίες μέρες δεν αποκλείεται να ενισχύσει το κόμμα του Βίλντερς. Επιπλέον, φαίνεται να αυξάνει τις πιθανότητες να κερδίσει ο Ερντογάν το δημοψήφισμα του Απριλίου στη Τουρκία, στο οποίο έχουν δικαίωμα ψήφου πολλοί Τούρκοι κάτοικοι της Ολλανδίας. Μέχρι πρόσφατα, οι ενδείξεις των δημοσκοπήσεων για το δημοψήφισμα στην Τουρκία ήταν αντιφατικές. Ωστόσο ο μέσος όρος των δημοσκοπήσεων υποδεικνύει ότι αυτοί που υποστηρίζουν αυξημένες εξουσίες για τον Ερντογάν αυξάνονται σταθερά. Οι έρευνες ανεξαρτήτων εταιρειών δημοσκοπήσεων, όπως και αυτών που υποστηρίζουν το κόμμα των ρεπουμπλικάνων στην Τουρκία, δείχνουν παρόμοιες αυξήσεις. Στην ουσία, ο ολλανδικός και ο τουρκικός λαϊκισμός αλληλοενισχύονται.
Το μόνο σίγουρο αποτέλεσμα είναι ότι το Εργατικό Κόμμα θα έχει μικρό ρόλο στη νέα κυβέρνηση. Ο Ντάισελμπλουμ θα δυσκολευτεί να παραμείνει υπουργός οικονομικών και πρόεδρος του Eurogroup. Ουδέν κακόν αμιγές καλού.