Βρήκε η Ελληνικός Χρυσός μια μαύρη τρύπα για το αρσενικό;

από το Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων

Τελικά, όλοι έχουν κατανοήσει ότι το στοιχείο που “δηλητηριάζει” το Επενδυτικό Σχέδιο της ELDORADO και την Διαιτησία του κ. Σταθάκη είναι το αρσενικό (Αs). Η υψηλή περιεκτικότητα σε αρσενικό του κοιτάσματος Ολυμπιάδας είναι που δημιουργεί τεχνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα στην εφαρμογή της μεταλλουργικής μεθόδου Flash Smelting, πάνω στην οποία έχει στηθεί ολόκληρο το Επενδυτικό Σχέδιο ώστε να παράγεται χρυσός από τον πυρίτη Ολυμπιάδας και δημόσιο όφελος για τη χώρα. Το συμπύκνωμα χαλκού/χρυσού του κοιτάσματος Σκουριών θα εξάγεται συνολικά στην Κίνα αφού μόνο 30.000 t/έτος από αυτό προβλέπεται να χρησιμοποιούνται στη μεταλλουργία, η οποία ήταν τελικά μόνο η θεωρητική επινόηση της εταιρείας προκειμένου να λάβει περιβαλλοντική αδειοδότηση.

Μετά και το ντοκυμαντέρ της ΕΡΤ-1 “η Άγια Σκουριά” έχουν πλέον επιβεβαιωθεί αυτά που γράφουμε σε αυτό το ιστολόγιο από τον Ιανουάριο 2013. Ότι το flash smelting (ακαριαία τήξη) εφαρμόζεται παγκόσμια σε συμπυκνώματα περιεκτικότητας σε αρσενικό 0.3%-0.5% max και ότι το flash smelting σε πυρίτη με αρσενικό >8% της Ελληνικός Χρυσός είναι μια καθαρά πειραματική τεχνολογία («πατέντα» την ονόμασε ο διευθύνων σύμβουλος της Ελληνικός Χρυσός, Δημήτρης Δημητριάδης). Εκείνο που δεν έχει αποκαλυφθεί μέχρι σήμερα είναι η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ περιεκτικότητα σε αρσενικό του μεταλλεύματος Ολυμπιάδας και του παραγόμενου χρυσοφόρου συμπυκνώματος αρσενοπυρίτη/σιδηροπυρίτη. Από αυτή την περιεκτικότητα εξαρτάται όχι μόνο η λειτουργικότητα της «πατέντας» αλλά και η κρίσιμη για τη δημόσια υγεία ποιοτική και ποσοτική σύσταση των παραγόμενων διαφυγών αερίων αρσενικού και των παραγώγων αυτού χημικών ενώσεων.

Δηλώνουμε εξ’ αρχής ότι βασιζόμαστε αποκλειστικά σε δημοσιευμένα στοιχεία ενώ τα πλήρη στοιχεία τα έχει μόνο η ίδια η εταιρεία που έκανε τη μεταλλευτική έρευνα, τις δοκιμές εμπλουτισμού και συνέταξε τις μελέτες. Όμως, δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να διαπιστώσει ασυμφωνίες ανάμεσα στις περιεκτικότητες που δίνονται για το αρσενικό στη ΜΠΕ και σε άλλα έγγραφα της ίδιας εταιρείας ή των προκατόχων της (δεν είναι δα η πρώτη φορά!) και δύσκολα θα αποφύγει τη σκέψη ότι υπάρχει στη ΜΠΕ σκόπιμη υποεκτίμηση του ποσοστού αρσενικού. Για ευνόητους και μάλλον προφανείς λόγους.

Σύμφωνα με την ΜΠΕ της εταιρείας και τον παρακάτω πίνακα, η μέση περιεκτικότητα σε αρσενικό του μεταλλεύματος είναι 4,4% και του συμπυκνώματος πυριτών 9%.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 (ΜΠΕ Ελληνικός Χρυσός, Αύγουστος 2010)

Ακόμα και εδώ φαίνεται ότι υπάρχει κάποια λαθροχειρία με το τελικό ποσοστό του αρσενικού στο συμπύκνωμα. Κι αυτό γιατί, κατά τον πίνακα, η μέση περιεκτικότητα σε χρυσό (Au) αυξάνεται με τον εμπλουτισμό από τα 9,0 g/t (ppm) στο μετάλλευμα στα 24,5 g/t στο συμπύκνωμα, δηλαδή ο συντελεστής εμπλουτισμού είναι 2.7. Θεωρητικά, εφόσον τα στοιχεία βρίσκονται στο ίδιο ορυκτό που δεν διασπάται κατά την επίπλευση, πολλαπλασιάζοντας οποιαδήποτε συγκέντρωση-περιεκτικότητα του μεταλλεύματος σε ένα χρήσιμο ορυκτό με 2.7 βρίσκουμε τη συγκέντρωση-περιεκτικότητα του ίδιου ορυκτού στο συμπύκνωμα.

Όμως 4,4% Χ 2,7 βγάζει σαν περιεκτικότητα του As στο συμπύκνωμα 11,9% και όχι 9%!

Επιπλέον, το 4,4% As στο μετάλλευμα κατά τον πίνακα της ΜΠΕ δεν συμφωνεί με τα στοιχεία από άλλα έγγραφα της εταιρείας που εμφανίζουν ακόμα περισσότερο αρσενικό.

Στην Ολυμπιάδα υπάρχουν δύο μεταλλοφόρα σώματα πολύ κοντά μεταξύ τους, το Ανατολικό και το Δυτικό. Το ανατολικό κοίτασμα είναι πιο πλούσιο σε χρυσό, αλλά και πιο πλούσιο σε αρσενικό (ο χρυσός συγκεντρώνεται κατά προτίμηση στον αρσενοπυρίτη, δηλαδή η ανατολική ζώνη έχει και το πιο υψηλό αρσενικό). Η Α.Ε.Ε.Χ.Π.&Λ κατά το παρελθόν είχε εκμεταλλευτεί κυρίως το δυτικό κοίτασμα. Η νέα εκμετάλλευση από την Ελληνικός Χρυσός αφορά στην ολοκλήρωση της εξόρυξης στις περιοχές αυτές, την επέκταση στους βαθύτερους ορίζοντες του δυτικού κοιτάσματος, αλλά κυρίως στην εξόρυξη του πλήρως ερευνημένου ανατολικού κοιτάσματος.

Στη ΜΠΕ δεν δίνονται αναλυτικά οι περιεκτικότητες ανατολικού και δυτικού κοιτάσματος σε πολύτιμα μέταλλα και προσμίξεις, παρά μόνο μέσοι όροι. Όμως στην «Τεχνική Έκθεση του Υποέργου Ολυμπιάδας», Ιούλιος 2011 της European Goldfields (τότε μητρικής της Ελληνικός Χρυσός, που εξαγοράστηκε από την Eldorado Gold) δίνεται ο εξής πίνακας:

ΠΙΝΑΚΑΣ 2 (Από Olympias Project Technical Report, European Goldfields 14.7.2011)

Ας μας συγχωρήσουν οι έγκριτοι μεταλλειολόγοι της Ελληνικός Χρυσός αλλά τα νούμερά τους απλά δεν βγαίνουν. Το 4,62% και το 8,23% σε κανένα τους συνδυασμό δεν μπορούν να δώσουν 4,4%, όσο λίγα και αν είναι τα αποθέματα του πλούσιου σε αρσενικό ανατολικού κοιτάσματος σε σχέση με το δυτικό! Με συντελεστή εμπλουτισμού 2,7 οι δύο ακραίες τιμές για την περιεκτικότητα του συμπυκνώματος πυριτών σε αρσενικό είναι 12,5% (μόνο δυτικό κοίτασμα) και 22,2% (μόνο ανατολικό). Ο μέσος όρος (μισό δυτικό – μισό ανατολικό) είναι 17,3%, διπλάσιο σχεδόν από αυτό που λέει η ΜΠΕ. Ο εμπλουτισμός θα τροφοδοτείται ασφαλώς με μετάλλευμα από όλες τις υπό εξόρυξη περιοχές, άρα για να κάνουμε ακριβή υπολογισμό θα έπρεπε να γνωρίζουμε το αναλυτικό ετήσιο ή μηνιαίο πρόγραμμα παραγωγής από κάθε περιοχή που η εταιρεία το κρατάει για τον εαυτό της. Πάντως σε καμμία περίπτωση δεν είναι 9% αλλά είναι αρκετά παραπάνω, πιθανότατα κοντά στο 17%. Εκτός και αν οι περίφημοι μηχανικοί της Ελληνικός Χρυσός έχουν κάποια ειδική «πατέντα» και στην αριθμητική ή έχουν εφεύρει κάποια μαύρη τρύπα για το αρσενικό! Επιπλέον, το ερευνητικό πρόγραμμα της Ελληνικός Χρυσός στα έτη 2015-2017 προσδιόρισε νέα αποθέματα στο ανατολικό κοίτασμα, δηλαδή υψηλού αρσενικού. Με την έμφαση στην ανατολική ζώνη, η μέση περιεκτικότητα του εξορυσσόμενου μεταλλεύματος σε αρσενικό αναμενόμενα θα αυξηθεί σε σχέση με τις εκτιμήσεις του 2010 και του 2011.

Είναι σημαντικό ότι η «Τεχνική Έκθεση Ολυμπιάδας» δημοσιοποιήθηκε – μόνο στα ξένα χρηματιστήρια – στις 14/7/2011, μία βδομάδα ΜΕΤΑ την υπογραφή της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων. Η εκτίμηση περιεκτικοτήτων και αποθεμάτων που περιλαμβάνει  βασίζεται στο γεωτρητικό πρόγραμμα που εκτέλεσε η TVX στο τέλος της δεκαετίας του 1990, δηλαδή στα ίδια ακριβώς στοιχεία στα οποία βασίστηκε και η ΜΠΕ της Ελληνικός Χρυσός του 2010. Η εταιρεία περίμενε να εγκριθεί η ΜΠΕ πριν αποκαλύψει (στα χρηματιστήρια και μόνο) πόσο υψηλό είναι πραγματικά το αρσενικό; Η ίδια «κατόπιν εορτής» Τεχνική Έκθεση έκανε και άλλες άβολες αποκαλύψεις: όπως τη δήλωση της Outotec ότι το flash smelting που μόλις πριν από λίγες μέρες είχε εγκριθεί ως «state of the art» και «best practice» ούτε το ένα ήταν ούτε το άλλο, αλλά ήταν μια νέα εφαρμογή σε πολύ πρώιμο πειραματικό στάδιο.

Καθόλου τυχαία, οι ψηλές περιεκτικότητες αρσενικού στο συμπύκνωμα που προαναφέρθηκαν συμφωνούν με τα στοιχεία που έχουμε για την εκμετάλλευση του ίδιου μεταλλείου από την Α.Ε.Ε.Χ.Π&Λ., τριάντα χρόνια πριν. Κατά την “ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΕΞΑΓΩΓΗΣ ΧΡΥΣΟΥ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΡΣΕΝΙΚΟΥΧΟΥΣ ΣΙΔΗΡΟΠΥΡΙΤΕΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ” (Αντ. Κοντόπουλος, καθηγητής ΕΜΠ, Απρίλιος 1988), από την εκμετάλλευση της Ολυμπιάδας (κυρίως δυτικό κοίτασμα) παράγονταν ετησίως 50.000 τόνοι συμπυκνώματος πυριτών με μέση περιεκτικότητα σε Αs 12% (πίνακας 3).

ΠΙΝΑΚΑΣ 3 (από “ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΕΞΑΓΩΓΗΣ ΧΡΥΣΟΥ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΡΣΕΝΙΚΟΥΧΟΥΣ ΣΙΔΗΡΟΠΥΡΙΤΕΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ”, Αντ. Κοντόπουλος, ΕΜΠ, 1988)

Ο σημερινός διευθύνων σύμβουλος της Ελληνικός Χρυσός, Δημήτρης Δημητριάδης, τα γνωρίζει πολύ καλά αυτά τα στοιχεία γιατί είχε συνεργαστεί από πολύ νωρίς με τον Καθηγητή κ. Κοντόπουλο στο πρόγραμμα μεταλλουργίας Χρυσού από τους πυρίτες Ολυμπιάδας της ΜΕΤΒΑ (1987-1989). Πώς εξηγεί ότι στη ΜΠΕ του 2010 μειώθηκε ξαφνικά το As στο συμπύκνωμα στο 9%;

Και τι έγινε αν ένας αριθμός είναι 9 ή είναι 12 ή 17; Για 9% αρσενικό, το Υπουργείο Περιβάλλοντος με βάση τα στοιχεία της Outotec υπολόγισε ότι από την ακαριαία τήξη θα πτητικοποιούνται ετησίως 20.000 τόνοι αρσενικού που οι ενδεχόμενες διαφυγές τους αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για τη υγεία εργαζομένων και περιοίκων. Απλά κάντε τις πράξεις για 12% και για 17% αρσενικό. Και αντιδράστε στο έγκλημα πριν οι «επενδυτές» δηλητηριάσουν όλη τη Χαλκιδική.