«Η ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για τις πρόσφατες νομοθετικές προτάσεις που υπέβαλε η Επιτροπή στον τομέα του ασύλου και των επιστροφών αποτελεί σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση των εσωτερικών προκλήσεων του συστήματος ασύλου και μετανάστευσης της ΕΕ», υποστηρίζουν στην επιστολή τους προς τον επίτροπο Μετανάστευσης, Μάγκνους Μπρούνερ, την επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Κάγια Κάλας, την επίτροπο Μεσογείου, Ντουμπράβκα Σουίτσα, τον επίτροπο Διεθνών Συνεργασιών, Γιόζεφ Σικέλα, και την επίτροπο Διεύρυνσης, Μάρτα Κος οι υπουργοί Εξωτερικών 19 χωρών.
Χαρακτηρίζοντας «καινοτομία» τα κέντρα κράτησης προσφύγων εκτός ΕΕ, ισχυρίζονται ότι «παράλληλα με τη μεταρρύθμιση του συστήματος ασύλου και μετανάστευσης της ΕΕ, η περαιτέρω ανάπτυξη μιας συνεκτικής στρατηγικής της ΕΕ για την εξωτερική διάσταση της μετανάστευσης, συμπεριλαμβανομένων νέων και καινοτόμων λύσεων, είναι υψίστης σημασίας. Στο εσωτερικό επίπεδο, λαμβάνονται σημαντικά μέτρα για την ενίσχυση της νομοθεσίας της ΕΕ για το άσυλο και τη μετανάστευση, τα οποία προβλέπουν καινοτόμες λύσεις όπως οι ρυθμίσεις ασφαλούς τρίτης χώρας και οι κόμβοι επιστροφών. Η ΕΕ ενισχύει επίσης τις νόμιμες οδούς».
Συμπληρώνουν ότι «είναι ουσιώδες η ΕΕ να συνεργάζεται στενά με τις χώρες κατά μήκος των μεταναστευτικών διαδρομών, στο πλαίσιο μιας προσέγγισης “ολόκληρης της διαδρομής”, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα βαθύτερα αίτια της παράτυπης μετανάστευσης, να βελτιωθεί η προστασία και οι βιώσιμες λύσεις για τον εκτοπισμό, να διαχειριστούν οι μεταναστευτικές ροές, να καταπολεμηθεί η εμπορία ανθρώπων και η διακίνηση μεταναστών και να διευκολυνθούν οι επιστροφές».
Διατυπώνοντας, ουσιαστικά, το «αίτημα» της επιστολής, οι 19 κυβερνήσεις που υπογραφουν αναφέρουν: «Αυτό περιλαμβάνει επαρκή διαθέσιμη χρηματοδότηση, παροχή τεχνογνωσίας και ικανότητας για την ανάπτυξη και εφαρμογή, καθώς και τον καθορισμό μιας συνεκτικής διπλωματικής προσέγγισης. Εμείς, οι υπογράφοντες υπουργοί, δηλώνουμε έτοιμοι να υποστηρίξουμε ενεργά αυτόν τον σκοπό».
Σύμφωνα με το Politico, η αναφορά σε πρόσφατες προτάσεις αφορά το πακέτο που συμφωνήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου, το οποίο περιλαμβάνει νέες ρατσιστικές ρυθμίσεις για τη «μεταρρύθμιση του τρόπου με τον οποίο η ΕΕ αντιμετωπίζει τη μετανάστευση», συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας κέντρων επεξεργασίας αιτήσεων ασύλου σε χώρες εκτός ΕΕ. Αν και η επιστολή αποφεύγει να κατονομάσει συγκεκριμένα μοντέλα, αναφέρεται σε αντιμεταναστευτικά εργαλεία που έχουν ήδη ενσωματωθεί στο δίκαιο της ΕΕ, όπως «συμφωνίες για ασφαλείς τρίτες χώρες και κέντρα επιστροφής», και ζητά την εφαρμογή τους μέσω συνεργασιών κατά μήκος των μεταναστευτικών διαδρομών.
Υπενθυμίζεται ότι το ακροδεξιό μοντέλο των «κόμβων επιστροφών», στους οποίους μπορούν να αποστέλλονται πρόσφυγες των οποίων τα αιτήματα ασύλου έχουν απορριφθεί, έχει προωθηθεί έντονα από την Ιταλία. Μάλιστα, η χώρα έχει κατασκευάσει και λειτουργεί —σε διαφορετικό νομικό πλαίσιο— δύο τέτοιες εγκαταστάσεις στην Αλβανία, οι οποίες αναμένεται να αποτελέσουν την πρώτη συγκεκριμένη εφαρμογή αυτού του μοντέλου από τα μέσα του 2026.
Οι 19 χώρες υποστηρίζουν ότι αυτό που αποκαλούν «καινοτόμες λύσεις» θα παραμείνουν θεωρητικές χωρίς σαφέστερες οδούς χρηματοδότησης. «Η αποδοτική χρήση των χρηματοδοτικών πόρων είναι αναγκαία για τη δημιουργία και τη λειτουργία καινοτόμων μορφών συνεργασίας», αναφέρει η επιστολή και απευθύνει κάλεσμα στην Επιτροπή να εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές για το πώς μπορούν να κινητοποιηθούν τα υφιστάμενα και μελλοντικά κονδύλια της ΕΕ.
Οι υπουργοί ζητούν ακόμα μεγαλύτερη εμπλοκή των οργανισμών της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της ενδεχόμενης διεύρυνσης του ρόλου της Frontex και καλούν την Επιτροπή και τους οργανισμούς να διερευνήσουν «αναγκαίες νομοθετικές και πολιτικές αλλαγές», συμπεριλαμβανομένης, «όπου είναι σκόπιμο, της αναθεώρησης της εντολής και των αρμοδιοτήτων της Frontex, ώστε να διασφαλιστεί αποτελεσματική στήριξη και επαρκής ικανότητα» στη συνεργασία με χώρες εκτός ΕΕ.