του Γιάννη Σκλία
Ένα από αυτά τα δημοσιεύματα προέρχεται από το Bloomberg και το υπογράφει ο Justin Fox (2/2/2015). Θεωρεί ότι η κυβέρνηση με την ανάληψη των καθηκόντων της χρησιμοποιεί την τακτική “Colonel Blotto”. Σε αυτό το παίγνιο υπάρχουν δύο προϋποθέσεις:
- Όποιος από τις δυο πλευρές έχει περισσότερους στρατιώτες κερδίζει τη μάχη
- Όποιος κερδίσει περισσότερες μάχες, κερδίζει τον πόλεμο.
Αν υποθέσουμε λοιπόν ότι η μια πλευρά έχει 50 στρατιώτες και η άλλη 33, τότε σύμφωνα με τα παραπάνω αν διεξαχθεί μια και μόνο μάχη τότε η πλευρά με τους περισσότερους στρατιώτες θα κερδίσει.
Υπάρχει τρόπος να κερδίσει η αδύναμη πλευρά;
Σύμφωνα με την τακτική “Colonel Blotto” εάν δημιουργηθούν πέντε μέτωπα και ο αντίπαλος κατανείμει ισόποσα τους στρατιώτες του, τότε η αδύναμη πλευρά κατανέμοντας τις δυνάμεις (10-11), (10-11), (10-11), (10-0) (10-0) μπορεί να κερδίσει τρεις μάχες συνεπώς και τον πόλεμο.
Πράγματι η κυβέρνηση όταν ανέλαβε άνοιξε πολλά μέτωπα (χρέος, λιτότητα, εξωτερική πολιτική, πολιτειακό στην Ευρώπη, διαφθορά και οικονομικές ελίτ) και έτσι κατάφερε ανέλπιστα αποτελεσματικά να ορίσει την ατζέντα σε Ευρωπαϊκό πλαίσιο και να οικοδομήσει συμμαχίες.
Αρχικά αποσυνέδεσε τη λιτότητα από το χρέος και δημιούργησε συμμαχίες για την αποδόμησή της και εν συνεχεία της παρασχέθηκε η πλήρης στήριξη για την αντιμετώπιση της διαφθοράς και της οικονομικής ολιγαρχίας.
Όμως η άλλη πλευρά (κυρίως η Γερμανία) ανασυντάχθηκε επανασυνδέοντας τη λιτότητα με το χρέος, που καθιστά εαυτήν προνομιούχο σε αυτό το πεδίο. Η συνένωση των δύο αυτών πεδίων ήταν αναγκαία για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της ελληνικής πλευράς διότι α)μπαίνει η διάσταση του χρόνου στο παιχνίδι και, β) σύμφωνα με την παραπάνω θεωρία η ένωση δύο μετώπων σε ένα ευνοεί τον ισχυρό.
Η δική μου εκτίμηση είναι λίγο διαφορετική και αρκετά πιο σύνθετη.
Το παίγνιο από ταυτόχρονο μετατράπηκε σε διαδοχικό. Ταυτόχρονο παίγνιο είναι όταν επιλέγεις στρατηγική χωρίς να γνωρίζεις τη στρατηγική του αντιπάλου (π.χ. οι προσφορές για έναν μειοδοτικό διαγωνισμό), ενώ διαδοχικό είναι όταν προσαρμόζεις τη στρατηγική σου ανάλογα με τη στρατηγική των αντιπάλων (σκάκι).
Αυτή η αλλαγή ήταν αναμενόμενη και το θετικό ήταν ότι η κυβέρνηση είχε την πρωτοβουλία των κινήσεων.
Η κυβέρνηση μέσω του Βαρουφάκη προσπάθησε ορθώς να πείσει ότι μια συμφωνία είναι προς όφελος όλων (win-win situation), όμως η άλλη πλευρά θεώρησε και θεωρεί ότι το παιχνίδι είναι διαφορετικό, δηλαδή αν μια πλευρά ωφεληθεί, η άλλη αναγκαστικά θα χάσει (zero-sum game).
Η προσπάθεια της κυβέρνησης βρήκε ευήκοα ώτα παντού εκτός της Γερμανίας, η προσπάθεια δηλαδή για αμοιβαία επωφελή συμφωνία όπου μακροπρόθεσμα θα έλυνε το πρόβλημα χρέους στην Ελλάδα και θα αποκαθιστούσε τη σταθερότητα σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο στην Ευρωζώνη. Γιατί αρνήθηκε η Γερμανία;
Εδώ λοιπόν μπαίνουμε στην ουσία της πολιτικής.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο οικονομικής φύσεως. Το πρόβλημα είναι πρωτίστως πολιτικό. Εάν υποθέσουμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ επιτυγχάνει μια συμφωνία επωφελή για τον ίδιο βγαίνει ένα καθαρό συμπέρασμα. Με πρωτοβουλία του ελληνικού λαού και των αγώνων του μπορεί να δημιουργηθεί ρήγμα στον κυρίαρχο συνασπισμό εξουσίας στην Ευρώπη και η ηγεμονία αυτού να τίθεται υπό αμφισβήτηση. Η οργανωμένη δράση έχει αποτέλεσμα κι ο λαός έχει δυνατότητα να διεκδικήσει και να πετύχει. Αυτό σίγουρα δρομολογεί ένα ντόμινο εξελίξεων και το καρπώνεται σαφώς η Αριστερά πανευρωπαϊκά.
Άρα για την ηγεσία της Γερμανίας το παίγνιο αυτό είναι εμφωλευμένο (nested game). Δηλαδή σε αυτήν την αντιπαράθεση που δημιουργείται ελέω οικονομικών στόχων, υπάρχει ένα άλλο παίγνιο, πολιτικό το οποίο δεν καθιστά την εξεύρεση λύσης βιώσιμη και για τις δύο πλευρές. Φαινομενικά η λύση που προτείνει η πλευρά της Γερμανίας δεν είναι η βέλτιστη ούτε για την ίδια, ούτε για την ελληνική πλευρά (η θεωρία της υποβέλτιστης επιλογής (Tsebelis, 1990). Αν εξετάσουμε το παίγνιο σε όλες του τις εκφάνσεις θα κατανοήσουμε την επιλογή της άλλης πλευράς και θα αναγνωρίσουμε ότι είναι ένα παιχνίδι εξουσίας –πρωτοβουλίας.
Άρα;
Ο στόχος είναι σαφής. Η Κυβέρνηση οφείλει να αποδείξει την ορθότητα των επιχειρημάτων της σε οικονομικό επίπεδο (πράγμα που έχει κάνει σε ικανοποιητικότατο βαθμό) και να αναδείξει το εμφωλευμένο παίγνιο σε πρωτεύον. Να αμφισβητήσει τον κυρίαρχο συνασπισμό εξουσίας της Ευρώπης και να συγκρουστεί μαζί του. Έχει άλλη επιλογή;
Όχι, διότι σε διαφορετική περίπτωση 1) κατασπαταλά ένα κοινωνικό-πολιτικό κεφάλαιο που έχει επενδύσει στον ΣΥΡΙΖΑ, 2) η εσωτερική δομή (μη αρχηγικό κόμμα) αλλά και τα ιδεολογικό-πολιτικά του χαρακτηριστικά (ριζοσπαστικής αριστεράς) δεν «αντέχουν» τέτοιου είδους ελιγμούς και 3) αναιρεί όποια αυτο-αποτελεσματικότητα έχει ο λαός για διεκδικήσεις πανευρωπαϊκά, πράγμα που σημαίνει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ και οι σύμμαχοί του στην Ευρώπη βυθίζονται εκ νέου σε μια αναθεώρηση μέσων και πρακτικών για την επίτευξη των στόχων τους.
Ενώ η ΝΔ, προερχόμενη από τη συντηρητική παράταξη θα μπορούσε ενδεχομένως (και το έκανε) να ελιχθεί εφ’ όσον οι σύμμαχοί της στην Ευρώπη ακολουθούν την ίδια πορεία.
Οδεύουμε λοιπόν στο παιχνίδι της κότας “chicken game” (Krugman, 6/2/2015 NYT).
Κι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να κάνει πίσω. Η Γερμανία;
Αυτές είναι οι αποδόσεις στις στρατηγικές που έχουν οι παίκτες. Οι μετρήσεις δείχνουν ότι ο ελληνικός λαός είναι έτοιμος να στηρίξει μια κυβέρνηση που θα συγκρουστεί στη βάση του προγράμματος της ΔΕΘ, ενώ δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πως θα εκλάβει η γερμανική κοινή γνώμη τυχούσες αναταραχές σε οικονομικό και νομισματικό επίπεδο. Υποθέτουμε ότι οι επιπτώσεις της επιλογής «μη συμβιβασμού» και των δύο παικτών θα είναι καταστροφικές και για τους δύο. Αυτό διαφαίνεται από πολλά δημοσιεύματα αξιωματούχων και αναλυτών.
Το ζήτημα είναι πως η Κυβέρνηση θα πάρει πάλι την πρωτοβουλία των κινήσεων και θα μετακυλήσει το κόστος της σύγκρουσης στην άλλη πλευρά.
Σε αυτήν τη λογική η κυβέρνηση πρέπει να καταστήσει σαφές ότι το πρόγραμμα της ΔΕΘ και η διευθέτηση του χρέους θα εφαρμοστούν με οποιοδήποτε κόστος, αναδεικνύοντας ότι το ζήτημα είναι πολιτικό, ειδάλλως θα είχαμε προχωρήσει σε μια αμοιβαία επωφελή λύση για όλη την Ευρωζώνη.
Θα είναι ένα βάρος για τη Γερμανία που δεν θα μπορεί να σηκώσει ούτε πολιτικά, ούτε οικονομικά.
Υ.Γ. Αυτό σύντροφοι στο σκάκι δεν είναι Ήττα (δεδομένου του συσχετισμού δύναμης)
