Ο ισχυρισμός πως υπάρχει «κενό ασφαλείας» στην ψηφιακή υπηρεσία Υπεύθυνης Δήλωσης είναι ανυπόστατος, αναφέρει σε ανακοίνωσή του το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης βάζοντας στο κάδρο το πρωτοσέλιδο δημοσίευμα της «Εφημερίδας των Συντακτών» της Δευτέρας 24ης Μαΐου.

Πρόκειται για την υπόθεση προβλήματος ασφαλείας που κατήγγειλε η Ένωση Πληροφορικών Ελλάδας για το gov.gr, τονίζοντας μάλιστα πως παρότι έχει ενημερώσει εδώ και τρεις ημέρες το αρμόδιο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, την Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης και την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, δεν έχει λάβει καμία απάντηση, σημειώνοντας με απογοήτευση πως «δεν φαίνεται να υπάρχει πρόβλεψη διόρθωσης στο κοντινό μέλλον».

Συγκεκριμένα, όπως εξηγούν, «παρατηρήσαμε πως μπορεί κανείς να βρει με απλή αναζήτηση στο Google υπερσύνδεσμο (URL) που εμφανίζει την υπεύθυνη δήλωση πολίτη, άσχετου με αυτόν που κάνει την αναζήτηση, ο οποίος έχει δημιουργήσει την δήλωσή του μέσω της πλατφόρμας: https://dilosi.services.gov.gr/create/q/templates. Πρακτικά, αν οποιοσδήποτε βρει από κάποια πηγή ή εντελώς τυχαία τον κωδικό hash key που χρησιμοποιείται για την επικύρωση (validation) τέτοιων εγγράφων εδώ: https://dilosi.services.gov.gr/show/q/validate, αποκτά αυτόματα στην κατοχή του ένα PDF έγγραφο με όλα τα στοιχεία του υπογράφοντος την υπεύθυνη δήλωση. Και όλα αυτά είναι διαθέσιμα με ένα απλό URL, χωρίς κανένα έλεγχο πρόσβασης ή αυθεντικοποίηση (login) του χρήστη. Μπορεί μάλιστα να κατεβάσει το έγγραφο τοπικά με την ψηφιακή υπογραφή του Υπουργείου, δηλαδή έτοιμο προς οποιαδήποτε νόμιμη χρήση».

Μάλιστα, στην ανακοίνωση επισυνάπτουν και σχετικά screenshot, όπου έχουν αποκρυφτεί τα ευαίσθητα στοιχεία, «έχουμε όμως το URL στη διάθεση οποιουδήποτε για επαλήθευση, καθώς και σχετικές αναφορές παρόμοιων περιστατικών από συναδέλφους μας».

Καταγγελία για σοβαρό πρόβλημα ασφαλείας με διαρροή προσωπικών δεδομένων στο gov.gr

Στη συνέχεια το υπουργείο αναφέρει:

Στην ψηφιακή υπηρεσία της Υπεύθυνης Δήλωσης, με τη δημιουργία κάθε νέου εγγράφου γεννιέται και ένας μοναδικός κωδικός για το συγκεκριμένο έγγραφο, με τον οποίο εκείνος στον οποίο απευθύνεται το έγγραφο μπορεί να το αναζητήσει.

O μοναδικός κωδικός, όπως και τα άλλα προσωπικά στοιχεία της δήλωσης, είναι γνωστά μόνο στον ιδιοκτήτη-αποστολέα της δήλωσης και στον παραλήπτη, οι οποίοι έχουν και την ευθύνη διασφάλισής τους, ακριβώς όπως συμβαίνει και στην έντυπη δήλωση. Στην πράξη, η νέα ψηφιακή υπηρεσία της υπεύθυνης δήλωσης συνιστά όχι απλά διευκόλυνση του πολίτη, αλλά και αναβάθμιση της αξιοπιστίας των δημοσίων εγγράφων, αφού ανά πάσα στιγμή η γνησιότητα του ψηφιακού εγγράφου είναι επαληθεύσιμη από τον παραλήπτη του.

Το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης βρίσκεται σε διαρκή συνεργασία με την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα αλλά και με όλες τις αρμόδιες Αρχές και Υπηρεσίες, τηρώντας πάντα όλα τα κατάλληλα τεχνικά μέτρα ασφαλείας και έχοντας ως πρωταρχικό σκοπό τόσο την βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών όσο και την προστασία των προσωπικών τους δεδομένων.

Η ψηφιακή μετάβαση της χώρας είναι μια κατάκτηση όλων των Ελλήνων. Και επειδή αφορά στον πυρήνα των προοπτικών της χώρας, δεν επιβραδύνεται, δεν υπονομεύεται, δεν σταματά. Είναι ευθύνη όλων μας.

Τεχνικές πληροφορίες

Τα έγγραφα με φυσική υπογραφή και σφραγίδα επαληθεύονται μέσω της οπτικής παρατήρησης, κάτι που αυξανόμενα δεν κρίνεται επαρκές. Το ψηφιακό έγγραφο της Υπεύθυνης Δήλωσης που εκδίδεται από το gov.gr διαθέτει ψηφιακή σφραγίδα του Ελληνικού Δημοσίου και 22ψηφιο κωδικό επαλήθευσης. Ο έλεγχος της γνησιότητάς του μπορεί να γίνει με δύο τρόπους:

α) τον αμιγώς ψηφιακό, όταν το έγγραφο διακινείται ψηφιακά και το ανοίγει ο παραλήπτης του μέσα σε έναν υπολογιστή, όπου εκεί αυτόματα το έγγραφο επαληθεύεται ως προς τη γνησιότητά του μέσω της ψηφιακής σφραγίδας

β) και τον μερικώς αναλογικό, όταν ο πολίτης προσκομίζει το ψηφιακά παραγόμενο έγγραφο σε εκτυπωμένη μορφή. Σε αυτήν την περίπτωση, η επαλήθευση της γνησιότητας του εγγράφου γίνεται με τον κωδικό επαλήθευσης 22 χαρακτήρων, ο οποίος αναγράφεται στο έγγραφο, είναι μοναδικός, και απευθύνεται στον παραλήπτη του εγγράφου, προκειμένου αυτός να επαληθεύσει την γνησιότητα του, αποκλείοντας περιπτώσεις πλαστογράφησης. Ο παραλήπτης του εγγράφου εισάγει στο gov.gr τον 22ψηφιο κωδικό ή σαρώνει τον κωδικό QR και επαληθεύει τη γνησιότητα του εγγράφου.

Η διαδικασία αυτή διασφαλίζει τα δεδομένα του πολίτη και φυσικά δεν τα εκθέτει. Αντιθέτως, δημιουργεί έναν κύκλο εμπιστοσύνης που συνιστά βέλτιστη πρακτική, και αποκλείει περιπτώσεις πλαστογραφίας οι οποίες τόσο συχνά έχουν ταλαιπωρήσει τους Έλληνες πολίτες στο παρελθόν στις δικαστικές αίθουσες.

Ο μοναδικός κωδικός κάθε εγγράφου με τα χαρακτηριστικά ασφαλείας του gov.gr αποτελείται από 22 χαρακτήρες που προκύπτουν με την κωδικοποίηση base64 (διαφορετικοί χαρακτήρες Α-Ζ, a-z, 0-9) ενός μη ανιχνεύσιμου αριθμού μήκους 128 bits (2128 διαφορετικοί αριθμοί).

Η μη ανιχνευσιμότητα προκύπτει από την ενσωμάτωση εντροπίας από τους εξυπηρετητές του gov.gr στη γεννήτρια τυχαίων αριθμών /dev/urandom του λειτουργικού συστήματος Linux, κατάλληλη για κρυπτογραφική χρήση.

Μη ανιχνεύσιμος αριθμός 128 bits σημαίνει ότι εάν κάποιος προσπαθήσει να μαντέψει (brute force attack) τον κωδικό ενός εγγράφου με ρυθμό 12000 προσπαθειών ανά δευτερόλεπτο (ο μέγιστος ρυθμός εξυπηρέτησης για την εν λόγω υπηρεσία), τότε για να πετύχει με πιθανότητα 0.1% ένα κωδικό εγγράφου θα πρέπει να προσπαθεί για 4 εκατομμύρια φορές τη χρονική διάρκεια του γνωστού σύμπαντος (δεκάδες εκατομμύρια δισεκατομμύρια έτη). Ουσιαστικά λειτουργεί ως ένα πολύ ασφαλές και μεγάλο σε μέγεθος password που το ξέρει μόνο ο ιδιοκτήτης του εγγράφου και ο νόμιμος παραλήπτης του. Δεν δημοσιεύεται, ούτε υπάρχει αλλού, παρά μόνο στον παραλήπτη που το χειρίζεται ως προσωπικό έγγραφο. Ταυτόχρονα, εάν κάποιος χρήστης επιχειρεί επιθέσεις, υπάρχουν πολλαπλά επίπεδα μέτρων στις υποδομές της ΕΔΥΤΕ ώστε να απομονωθούν οι προσπάθειές του, είτε προέρχονται από συγκεκριμένο σημείο, είτε είναι κατανεμημένες (DDoS attack).

Σε δηλώσεις του στον ΑΝΤ1, ο υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Γιώργος Γεωργαντάς, ξεκαθάρισε πως «είναι αναληθέστατο ό,τι περιλαμβάνεται στο ρεπορτάζ» της εφημερίδας.

«Πραγματικά», τόνισε, «μου προξενεί εντύπωση ο ανεύθυνος τρόπος με τον οποίον παρουσιάζεται το συγκεκριμένο θέμα στο ρεπορτάζ» και εξήγησε αναφορικά με την προστασία των προσωπικών δεδομένων των χρηστών: «Κάθε έγγραφο γεννά έναν κωδικό. Αυτό σημαίνει ότι μόνο ο παραλήπτης αυτού του εγγράφου ξέρει τον κωδικό. Τίποτα δεν είναι προσβάσιμο σε οποιονδήποτε άλλον. Μόνο σε αυτόν που αφορά. Είναι όλα σύμφωνα με την ελληνική και την ευρωπαϊκή νομοθεσία και πάντοτε σε συμφωνία με τις αρμόδιες Αρχές».