Οπως υποστηρίζει η ανθρωπιστική οργάνωση, έχει λάβει αξιόπιστες πληροφορίες που καταδεικνύουν ότι η Τουρκία παραβίασε το ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο με την εξαναγκαστική επιστροφή στην Καμπούλ Αφγανών αιτούντων-άσυλο, οι οποίοι φοβούνται τις επιθέσεις από τους Ταλιμπάν, χωρίς να τους δοθεί πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου.
«Το μελάνι δεν είχε ακόμη στεγνώσει από την υπογραφή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας όταν δεκάδες Αφγανοί αναγκάστηκαν να επιστρέψουν σε μια χώρα που η ζωή τους μπορεί να βρίσκεται σε κίνδυνο. Αυτό το τελευταίο περιστατικό επισημαίνει εμφατικά τον κίνδυνο της επιστροφής αιτούντων-άσυλο στην Τουρκία και τις πιθανές αλυσιδωτές επιπτώσεις της συμφωνίας για τους πρόσφυγες που διασχίζουν την Τουρκία», δήλωσε ο John Dalhuisen, Διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία.
Στις 23.40μμ της Παρασκευής 18 Μαρτίου, μόλις λίγες ώρες αφότου οι ηγέτες της ΕΕ και της Τουρκίας υπέγραψαν τη συμφωνία στις Βρυξέλλες, η Διεθνής Αμνηστία έλαβε ένα τηλεφώνημα από τον Χ.Ρ. (αλλαγμένα τα αρχικά του ονόματός του για λόγους ασφαλείας), έναν Αφγανό αιτούντα-άσυλο που ήταν σε κατάσταση πανικού. Μας είπε πως βρισκόταν σε ένα αεροπλάνο προς την Κωνσταντινούπολη και μετά από μια ώρα περίπου μας ξανατηλεφώνησε όταν η πτήση του είχε κάνει στάση στην Άγκυρα. Μας δήλωσε πως τον επέστρεφαν με την βία στην Καμπούλ μαζί με περίπου ακόμα 30 Αφγανούς άνδρες, γυναίκες και παιδιά καθώς το αίτημά τους για υποβολή αιτήματος ασύλου στην Τουρκία είχε απορριφθεί.
Ο Χ.Ρ. είπε πως ήταν μέλος μιας ομάδας που προσπαθούσαν να φτάσουν στην Ελλάδα με μια βάρκα. Είχαν συλληφθεί από την τουρκική ακτοφυλακή και στη συνέχεια τέθηκαν σε κράτηση στη Σμύρνη. Μετά από 5 ημέρες κράτησης, μας δήλωσε ότι, με τη χρήση σωματικής βίας αναγκάστηκε να βάλει το αποτύπωμα του αντίχειρά του σε ένα έγγραφο με το οποίο «συμφωνούσε» με την εθελοντική του επιστροφή στο Αφγανιστάν. Δεν του δόθηκε αντίγραφο του εν λόγω εγγράφου. Ο Χ.Ρ. δήλωσε τηλεφωνικά στη Διεθνή Αμνηστία: «Δεν θέλουμε να γυρίσουμε πίσω γιατί στο Αφγανιστάν κινδυνεύουμε. Αν γυρίσουμε πίσω θα μας σκοτώσουν οι Ταλιμπάν».
Η πτήση από την Άγκυρα προς την Καμπούλ έφυγε στη 1.30πμ το Σάββατο, στις 19 Μαρτίου. Η Διεθνής Αμνηστία είδε τη φωτογραφία της κάρτας επιβίβασης του Χ.Ρ. καθώς και ένα ταξιδιωτικό έγγραφο που εκδόθηκε από τις Αφγανικές αρχές στην Τουρκία, στο οποίο φαινόταν ότι «απελάθηκε εξαιτίας παράνομης εισόδου (στην Τουρκία)».
Παρότι ο Χ.Ρ. απαντούσε σε μηνύματά μας μέχρι και το μεσημέρι της Κυριακής στην Καμπούλ, οι όποιες προσπάθειες στη συνέχεια να επικοινωνήσουμε μαζί του απέτυχαν και το τηλέφωνό του μοιάζει να είναι κλειστό έκτοτε.
Όταν η Διεθνής Αμνηστία επικοινώνησε με τον Τούρκο Γενικό Διευθυντή για τη Διαχείριση της Μετανάστευσης, σχετικά με το θέμα των επιστροφών, εκείνος αναγνώρισε την επιστροφή 27 Αφγανών, αλλά επέμεινε στο ότι όλοι επιστράφηκαν οικειοθελώς και ότι κανένας δεν είχε ζητήσει άσυλο.
Τα γεγονότα, όπως τα περιέγραψε ο Χ.Ρ. είναι ακριβώς ίδια με τις εξαναγκαστικές επιστροφές και άλλες παραβιάσεις που έχουν καταγραφεί από τη Διεθνή Αμνηστία στην έκθεσή της τον Δεκέμβριο του 2015. Η οργάνωση ανακάλυψε ότι πρόσφυγες και αιτούντες-άσυλο συλλαμβάνονταν στα δυτικά σύνορα, βρίσκονταν υπό κράτηση χωρίς πρόσβαση σε δικηγόρους και έπειτα επιστρέφονταν εξαναγκαστικά στη Συρία και το Ιράκ, ενώ είχαν αναγκαστεί να υπογράψουν χαρτιά για την «εκούσια επιστροφή τους». Παρά το γεγονός ότι εκείνη την χρονική περίοδο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε απαντήσει πως θα «εξέταζε αυτό το τόσο σοβαρό ζήτημα», ακόμα και σήμερα δεν αναγνωρίζει τις παραβιάσεις που έχει καταγράψει η οργάνωσή μας.
Τους τελευταίους μήνες, αυξανόμενοι αριθμοί προσφύγων που αναχαιτίζονται κατά τη διάρκεια της διαδρομής τους προς την Ελλάδα μεταφέρονται στο Προαναχωρησιακό Κέντρο Erzurum, το οποίο χρηματοδοτείται από την ΕΕ και από το οποίο εξαναγκαστικά επιστρέφονται στις χώρες καταγωγής τους, χωρίς δυνατότητα πρόσβασης σε δικηγόρους και διαδικασίες ασύλου. Με το δεδομένο πως δεν υπάρχει αξιολόγηση ως προς τα ανθρώπινα δικαιώματα ή ανεξάρτητος φορέας παρακολούθησης της υλοποίησης της συμφωνίας μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι παρόμοιες παραβιάσεις δεν θα επαναληφθούν.
«Οι επιστροφές στην Τουρκία δεν μπορούν να συνεχιστούν στη βάση ότι η Τουρκία αποτελεί μια ασφαλή χώρα για τους πρόσφυγες. Η ΕΕ θα πρέπει να υιοθετήσει ένα ανεξάρτητο σχέδιο επανεγκατάστασης και να συνεργαστεί με τον εταίρο της, την Τουρκία, ώστε να σταματήσουν οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων των προσφύγων» δήλωσε ο John Dalhuisen.