Της Χριστίνας Βασιλάκη
Ανταποκρίτριας του TPP στις Βρυξέλλες

Κόλαφος ήταν -και- για την Ελλάδα η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας, «Μια διεθνής αποτυχία: Η προσφυγική κρίση της Συρίας» που είδε το φως της δημοσιότητας την Παρασκευή. Μεταξύ άλλων, έκανε λόγο για Ευρωπαϊκή «οικτρή» απάντηση στη «μεγαλύτερη προσφυγική εκροή από τη γενοκτονία στη Ρουάντα πριν από 20 χρόνια», όπως την χαρακτήρισε ο Αντόνιο Γκουτέρες , Επίτροπος για τους Πρόσφυγες (UNHCR). 
 
Όσο αφορά την Ελλάδα μάλιστα, η έκθεση κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τα περιστατικά αστυνομικής βίας ακόμα και εναντίον ανήλικων παιδιών και οικογενειών καθώς και παράνομων απωθήσεων προσφύγων.
 
«Στη 1 ή 1.30 περίπου το πρωί φτάσαμε στην όχθη του ποταμού και [η ελληνική αστυνομία ] μας παρέδωσε σε ανθρώπους που φορούσαν μπλε στολές και κάλυπταν ολόκληρα τα πρόσωπά τους με μαύρες κουκούλες. Πήραν τα χρήματα και τα διαβατήριά μας. Στη συνέχεια, μας μετέφεραν με μικρά σκάφη και ανά ομάδες πίσω στην τουρκική πλευρά, αφήνοντάς μας μόνο με τα ρούχα που φορούσαμε,» μαρτυρούν ο J. και ο S., πρόσφυγες από τη Συρία σε συνέντευξη που έδωσαν στη Διεθνή Αμνηστία στην Κωνσταντινούπολη, στις 22 Νοεμβρίου 2013. Οι προαναφερθέντες ανήκουν στα 150 άτομα που οι Ελληνικές αρχές φέρονται να έστειλαν πίσω στην Τουρκία στις 12 Νοεμβρίου 2013. Οι 150 είχαν αναζητήσει καταφύγιο στην αυλή μιας εκκλησίας στο χωριό Πραγγί, στην περιοχή του Έβρου.
 
Ένας 32χρονος άντρας από τη Συρία περιέγραψε πώς ο ίδιος και η μητέρα του ήρθαν αντιμέτωποι με την Ελληνική ακτοφυλακή κοντά στο νησί της Σάμου, τον περασμένο Οκτώβριο. Ήταν μέλος μιας ομάδας 35 ατόμων μεταξύ των οποίων γυναίκες και μικρά παιδιά που εστάλησαν επίσης πίσω στην Τουρκία.
«Έβαλαν όλους τους άντρες ξαπλωτούς μέσα στο σκάφος. Πάτησαν πάνω μας και μας χτυπούσαν με τα όπλα τους για τρεις ώρες. Στη συνέχεια, γύρω στις 10 το πρωί , αφού αφαίρεσαν τη μηχανή της βάρκα, μας έβαλαν και πάλι στο πλαστικό σκάφος και άφησαν στη μέση της θάλασσας, σε τουρκικά ύδατα», δηγήθηκε χαρακτηριστικά.
 
Ο αριθμός των παράνομων απωθήσεων από την Ελλάδα δεν είναι γνωστός. Ωστόσο , σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία τα περιστατικά πρέπει να είναι εκατοντάδες.
 
Η απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
 
«Πρέπει να είμαστε εξαιρετικά προσεκτικοί με την αξιολόγηση της κατάστασης. Μιλάμε μόνο για ισχυρισμούς αυτή τη στιγμή, δεν υπάρχουν στοιχεία,» είπε την Παρασκευή ο Μικέλε Τσερκόνε, εκπρόσωπος της αρμόδιας επιτρόπου για θέματα μετανάστευσης, Σεσίλια Μάλμστρομ κατά τη διάρκεια της τακτικής ενημέρωσης των δημοσιογράφων. Σε σχετική ερώτηση που έκανε το TPP, απάντησε: «Παίρνουμε πολύ σοβαρά τις καταγγελίες , καθώς και την έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας, αλλά οι ισχυρισμοί πρέπει να αποδειχθούν. Κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων ετών υπήρξαν οκτώ περιπτώσεις, τις οποίες η Frontex κλήθηκε να διερευνήσει και οι εθνικές αρχές έδωσαν όλες τις εξηγήσεις που απαιτήθηκαν. Αλλά ακόμα και αν ορισμένες από τις καταγγελίες αποδειχθούν βάσιμες κάποια στιγμή, εναπόκειται στα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι οι διεθνείς και ευρωπαϊκές υποχρεώσεις γίνονται σεβαστές και να ρίξουν άπλετο φως στη δράση των συνοριοφυλάκων. Όσον αφορά τις επιχειρήσεις της Frontex, δεν υπάρχει κανένα αποδεικτικό στοιχείο για πιθανές παραβιάσεις».
 
Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Σεπτέμβριο η Μάλμστρομ είχε δηλώσει, απαντώντας σε γραπτή κοινοβουλευτική ερώτηση, ότι «αν διαπιστωθούν σοβαρές παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων, η αναστολή ή η παύση – εν μέρει ή στο σύνολό τους – των επιχειρήσεων της Frontex σε αυτές τις περιοχές είναι δυνατή, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό κανονισμό». Επίσης, είχε αναφερθεί στο γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει κινήσει από το 2009 διαδικασίες κατά της Ελλάδας σχετικά με πρακτικές που εμποδίζουν την πρόσβαση στην Ελληνική επικράτεια και στη διαδικασία αιτήσεως ασύλου ατόμων που μπορεί να έχουν ανάγκη διεθνούς προστασίας. «Η Επιτροπή δεν θα διστάσει να λάβει πρόσθετα μέτρα, αν χρειαστεί, με σκοπό τη διασφάλιση του σεβασμού του κοινοτικού δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων», είχε πει.
Κατά τα τελευταία δύο χρόνια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διέθεσε 228 εκατομμύρια για την ενίσχυση των ελέγχων στα σύνορα.
Για το ίδιο χρονικό διάστημα, μόλις 12 εκατ. ευρώ χορηγήθηκαν στην Ελλάδα στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Προσφύγων για την υποδοχή των προσφύγων.
 
«Οι ευθύνες της Ευρώπης είναι σημαντικές όσον αφορά την ανεπαρκή αλληλεγγύη προς στα μέλη που επωμίζονται την μεγαλύτερη πίεση. Ωστόσο, οι απωθήσεις αποτελούν ένα επείγον ζήτημα και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να παρέμβει και να κινήσει νομικές διαδικασίες εναντίον της Ελλάδας για τέτοιες παραβιάσεις, αν χρειαστεί. Έχει την ευθύνη και την δύναμη να αντιδράσει», λέει στο TPP, ο Γιώργος Κοσμόπουλος από την Ευρωπαϊκή ομάδα της Διεθνούς Αμνηστίας και συνεχίζει: «Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για τις απωθήσεις και την κακομεταχείριση που καταγγέλλουν οι πρόσφυγες. Πώς μια οικονομική κρίση θα μπορούσε να αποστερήσει ανθρώπινη μεταχείριση προς έναν άνθρωπο σε μεγάλη ανάγκη; Προσφυγές, γυναίκες, μικρά παιδιά που τρέχουν να ξεφύγουν από τον πόλεμο σπρώχνονται με επικίνδυνο τρόπο πίσω την Τουρκία –σκεφτείτε μόνο τι πρέπει να είδαν στην χώρα τους για να κάνουν τέτοιο ταξίδι με τα μωρά στην αγκαλιά και πεινασμένα».
 
Τα λόγια των 28 ηγετών
 
Σε αυτό το πλαίσιο «καταδικαστικής επίθεσης» από τη Διεθνή Αμνηστία, οι ηγέτες της ΕΕ αναμένεται να συζητήσουν την ερχόμενη εβδομάδα την έκθεση που δημοσίευσε πρόσφατα η Προεδρία της Λιθουανίας σχετικά με το έργο της νεοσυσταθείσας «Task Force για τη Μεσόγειο». Η εν λόγω Task Force συστάθηκε στον απόηχο της τραγωδίας στη Λαμπεντούζα, προκειμένου να καθοριστούν «συγκεκριμένες ενέργειες» για την πρόληψη των θανάτων στη θάλασσα και την αποφυγή επανάληψης παρόμοιων ανθρώπινων τραγωδιών. «Η περιφερειακή προστασία, η μετεγκατάσταση και η αφομοίωση των προσφύγων αλλά και η ενίσχυση των νόμιμων οδών προς την Ευρώπη», είναι ανάμεσα στα μέτρα που, όπως ορίζει η έκθεση, πρέπει να προχωρήσουν ενεργά κατά τους επόμενους μήνες. Σύμφωνα πάντως με το προσχέδιο των συμπερασμάτων της επερχόμενης Συνόδου Κορυφής, στο οποίο είχε από τώρα πρόσβαση το TPP, οι 28 ηγέτες της ΕΕ θα περιοριστούν και πάλι στο να «επαναλάβουν τη σημασία που [το Συμβούλιο] αποδίδει στην μετεγκατάσταση των ατόμων που χρήζουν προστασίας και στη συμβολή στις παγκόσμιες προσπάθειες σε αυτόν τον τομέα».