Δικαστική απόφαση επιβεβαιώνει την «ομηρία» περίπου 100 προσφύγων στο νέο κέντρο – φυλακή της Σάμου

του Θάνου Καμήλαλη

Από τα μέσα Νοεμβρίου, στο νέο κέντρο της Σάμου, που έχει χαρακτηριστεί ως «φυλακή» από διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις, απαγορεύεται πλήρως η έξοδος σε πρόσφυγες που δεν έχουν ενεργή κάρτα αιτούντος άσυλο. Αυτό σημαίνει ότι οι περίπου 100-150 πρόσφυγες δεν μπορούν καν να εγκαταλείψουν τη φυλακή τους, ακόμα και στο «ελεγχόμενο» ωράριο που ισχύει στο κέντρο, με την είσοδο και έξοδο να ελέγχεται από δρακόνται μέτρα «ασφαλείας». Πρόκειται περίπου για το 25% των προσφύγων που κρατούνται στο νέο, πολυδιαφημισμένο κέντρο, που εγκαινιάστηκε μόλις πριν 3 μήνες και κόστισε 43 εκατομμύρια από ευρωπαϊκά κονδύλια.

Όπως κατήγγειλαν στις αρχές Δεκεμβρίου το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και η Διεθνής Αμνηστία, η αυθαίρετη κράτη έχει κοινοποιηθεί στους πρόσφυγες μόνο προφορικά, ενώ οι ίδιοι δεν ευθύνονται για το γεγονός ότι η κάρτα τους δεν είναι ενεργοποιημένη. Όπως είχε αναφέρει το TPP σε προηγούμενο ρεπορτάζ, ο λόγος της παράνομης κράτησης  έχει να κάνει με μία σειρά από ζητήματα σε διαφορετικά στάδια της διαδικασίας ασύλου, που αφορούν, μεταξύ άλλων, στην αναμονή έκδοσης ή εκ νέου ενεργοποίησης της κάρτας τους αλλά και στην αναμονή κατάθεσης ή εξέτασης νέας αίτησης ασύλου. Για παράδειγμα, στις 4 Σεπτεμβρίου δημοσιεύτηκε μία απόφαση του Υπουργείου Μετανάστευσης, όπου προβλέπεται η καταβολή παραβόλου 100 ευρώ για κάθε μεταγενέστερη αίτηση ασύλου μετά την πρώτη. Το πώς όμως θα εκδίδεται όμως το παράβολο, δεν έχει οριστεί ακόμα επομένως η διαδικασία μπλοκάρεται.

Στην ανακοίνωση – καταγγελία της μάλιστα, η Διεθνής Αμνηστία αναφέρθηκε σε «αδημοσίευτη απόφαση» του υπουργού Μετανάστευσης, Νότη Μηταράκη, σύμφωνα με την οποία «απαγορεύεται σε όσες/ους δεν διαθέτουν έγκυρες ταυτότητες που έχει εκδώσει η κυβέρνηση (κάρτες ασύλου) να εγκαταλείψουν το camp για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα». Η Διεθνής Αμνηστία είχε μεταφέρει τη μαρτυρία του Α., ενός Αφγανού από την Καμπούλ, που διαμένει στο camp μαζί με τη γυναίκα και τα παιδιά του, βρίσκεται στην Ελλάδα από τον Ιανουάριο του 2020. Μιλώντας από το κοντέινερ όπου ζει με την οικογένειά του, είπε στη Διεθνή Αμνηστία ότι υπάρχει περισσότερη ασφάλεια στο νέο camp, αλλά τόνισε: «Μας φέρονται σαν φυλακισμένους… Πραγματικά τρελαίνεσαι σε αυτό το μέρος. Δεν μπορείς να πας πίσω. Δεν μπορείς να πας μπρος… Δεν μπορώ να κοιμηθώ… Ζούμε συνεχώς ζωή χωρίς σκοπό, με πάρα πολύ άγχος».

Ένα Αφγανός αιτών άσυλο, προσέφυγε στη Δικαιοσύνη, με εκπροσώπηση από το Ελληνικό Συμβούλιο για τους πρόσφυγες, ενάντια στην παράνομη κράτησή του. Την Παρασκευή, 17 Δεκεμβρίου, το Διοικητικό Πρωτοδικείο Σύρου έκρινε τη de facto και αυθαίρετη κράτησή του παράνομη και «διατάσσει την άρση απαγόρευσης εξόδου του αντιλέγοντος από την Κλειστή Ελεγχόμενη  Δομή Ζερβού Σάμου.»

Εύλογα, ο χαρακτηρισμός αυτής της πρακτικής ως παράνομης ισχύει και για τους 100-150 πρόσφυγες που έχουν στερηθεί πλήρως την έξοδο από το κέντρο – φυλακή, χωρίς καμία δικαιολογία. Σχολιάζοντας στο TPP την απόφαση, η Άλκηστις Αγραφιώτη, Υπεύθυνη Συνηγορίας του Ε.Σ.Π., σημείωσε πως «αρχικά, είναι η πρώτη δικαστική απόφαση που αναγνωρίζει ότι η απαγόρευση εξόδου που επιβάλλεται στην ΚΕΔ Σάμου συνιστά de facto κράτηση, για αυτό και το Διοικητικό Πρωτοδικείου Σύρου έκρινε ότι είναι αρμόδιο να εξετάσει το ένδικο βοήθημα των αντιρρήσεων κατά της κράτησης. Στη συνέχεια, το Δικαστήριο κρίνει το μέτρο της απαγόρευσης εξόδου παράνομο και διατάσσει την άρση της απαγόρευσης για τον Αφγανό αιτούντα άσυλο, εξυπηρετούμενο του ΕΣΠ».

Τονίζει πως δεν πρόκειται για μεμονωμένη υπόθεση, καθώς «λαμβάνοντας υπόψη ότι η συνθήκη αυτή παράνομης κράτησης δεν αφορά σε μεμονωμένη υπόθεση αλλά σε πρακτική της Διοικήσεως που επιβλήθηκε αρχικά σε ένα ποσοστό περίπου 25% του πληθυσμού των διαμενόντων στη δομή, η απόφαση αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει πρόκριμα για την άρση της αυθαίρετης κράτησης για όλους. Το σημαντικό είναι ότι αποφάσεις σαν κι αυτή έρχονται να μας υπενθυμίσουν τα αυτονόητα, ότι δηλαδή το κράτος δεν είναι υπεράνω του νόμου, η εκάστοτε Διοίκηση δεν έχει το ελεύθερο να πράττει κατά πως «βολεύει» και «επιθυμεί» αλλά δεσμεύεται και έχει υποχρέωση να συμμορφώνεται με την εθνική, ενωσιακή και διεθνή νομοθεσία».

Συνεχίζοντας η Α.Αγραφιώτη προσθέτει πως το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) ζητά από την Διοίκηση να συμμορφωθεί με την δικαστική απόφαση, να εγκαταλείψει και να μην επαναλάβει στο μέλλον παράνομες πρακτικές. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Ένωση, που όχι μόνο επέτρεψε αλλά χρηματοδότησε 100% τις νέες κλειστές ελεγχόμενες δομές, δεν είναι άμοιρη ευθυνών, θα πρέπει τουλάχιστον να διασφαλίζει ότι δεν εφαρμόζονται παράνομα μέτρα και ότι δεν παραβιάζονται τα δικαιώματα των διαμενόντων σε αυτές. Αναμένουμε τις αντιδράσεις της Διοικήσεως και του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου»

Ενώ καταλήγοντας, σημειώνει πως «μέχρι στιγμής, η εμπειρία από το πεδίο δείχνει ότι η Διοίκηση δεν διστάζει (το αντίθετο!) να παραβιάζει τις προβλεπόμενες διαδικαστικές εγγυήσεις και τα δικαιώματα των μεταναστών, αιτούντων άσυλο και προσφύγων – είναι σημαντικό να υπενθυμίζεται στη Διοίκηση ότι ελέγχεται και αυτή».

Ολόκληρη η απόφαση, όπως τη δημοσίευσε το Ε.Σ.Π