Μια σειρά συμφωνιών που έχουν ως στόχο την από κοινού αξιοποίηση των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου υπογράφουν Τουρκία και Λιβύη, δημιουργώντας νέα ένταση στην περιοχή της νοτιανατολικής Μεσογείου, μετά την διήμερη επίσημη επίσκεψη του Λίβυου πρωθυπουργού, και πλήθους υπουργών και στρατιωτικών, στην Άγκυρα.
Χθες Δευτέρα, ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, συναντήθηκε με τον νέο πρωθυπουργό της Λιβύης, Αμπντουλχαμίντ Ντμπεϊμπα, και είπε στις δηλώσεις του, κατά την καθιερωμένη συνέντευξη Τύπου, ότι και οι δύο χώρες «δεσμεύονται και θα εφαρμόσουν την διμερή θαλάσσια συμφωνία» του 2019 για την ανατολική Μεσόγειο.
«Η θαλάσσια συμφωνία που υπέγραψαν Τουρκία και Λιβύη διασφαλίζει τα εθνικά συμφέροντα και το μέλλον και των δύο κρατών .. Επιβεβαιώσαμε σήμερα την αποφασιστικότητα μας στο θέμα», δήλωσε ο τούρκος ηγέτης.
Υπενθυμίζεται ότι το τουρκολιβυκό μνημόνιο, που υπεγράφη το Νοέμβριο του 2019, παραβιάζει κατάφωρα μέρος τόσο της ελληνικής όσο και της κυπριακής ΑΟΖ.
Ο ίδιος ο νέος πρωθυπουργός της Λιβύης πάντως, εμφανίστηκε πιο μετρημένος στη συνέντευξη Τύπου, αν και επανέλαβε τα περί κοινών συμφερόντων. «Οι συμφωνίες μεταξύ των δύο κρατών, μεταξύ των οποίων και οι συμφωνίες για τη θάλασσα, ακολουθούν συγκεκριμένο σκελετό (framework), την νομιμότητα του οποίου επιβεβαιώνουμε.. αφού φτιάχτηκαν για να επιτύχουν τα συμφέροντα και των δύο κρατών ταυτοχρόνως».
Η κυβέρνηση του Αμπντουλχαμίντ Ντμπεϊμπα ορκίστηκε στις 15 Μαρτίου με στόχο να οδηγήσει στην ειρηνική διεξαγωγή εκλογών τη χώρα, τον ερχόμενο Δεκέμβριο, μετά την καταστροφική δεκαετία που ακολούθησε τις νατοϊκές επιθέσεις. Η ειρήνευση στη Λίβυη παραμένει εύθραυστη, ωστόσο, καθώς οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές ούτε έχουν εγκαταλείψει τις θέσεις τους ούτε έχουν παραδώσει οπλισμό.
Γι αυτό και, από Ελληνικής πλευράς, ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, που συναντήθηκε χθες, Δευτέρα, στη Βεγγάζη με τον αναπληρωτή πρωθυπουργό, Χουσεϊν Ατίγια Αμπντούλ Χαφέζ αλ-Κατρανί, επανέλαβε την κοινή θέση ΗΠΑ-ΕΕ για αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων και των ξένων μισθοφόρων από το λιβυκό έδαφος, κάτι που αφορά και ρωσικής επιρροής δυνάμεις που, αφού αποχώρησαν για λίγο, επέστρεψαν και πάλι στις θέσεις τους.
Ο Νίκος Δένδιας υπενθύμισε, επίσης, την ελληνική θέση επί του τουρκολιβυκού μνημονίου, αναφέροντας ότι η συγκεκριμένη συμφωνία δεν έχει επικυρωθεί από το Λιβυκό κοινοβούλιο, και άρα δεν έχει νομική ισχύ.
Ο υπουργός Εξωτερικών επισκέφθηκε την βορειαφρικανική χώρα μετά την αποτυχημένη προσπάθεια του πρωθυπουργού της Ελλάδας, Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, να δεσμεύσει την νέα Λιβυκή κυβέρνηση σε αναθεώρηση της συμφωνίας Λιβύης – Άγκυρας. Μετά τη συνάντηση του με τον αναπληρωτή πρωθυπουργό, ο κος Δένδιας δήλωσε ότι «η Ελλάδα είναι στη διάθεση της Λιβύης για να συμφωνήσουμε τις θαλάσσιες ζώνες μας».
Στην Άγκυρα, η διήμερη επίσημη επίσκεψη του Αμπντουλχαμίντ Ντμπεϊμπα που ολοκληρώθηκε σήμερα, χαιρετίστηκε ως απαρχή εφαρμογής μας σειράς συμφωνιών, εμπορικών, επενδυτικών και οικονομικών, στην υπό ανοικοδόμηση χώρα, ενώ ο Ερντογάν ανέφερε και τη βοήθεια που θα προσφέρει η χώρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας, με τη μορφή 150.000 δόσεων εμβολίων.
Τον Λίβυο πρωθυπουργό συνόδεψαν στην Άγκυρα δεκατέσσερις υπουργοί, πέντε υφυπουργοί και κορυφαίοι αξιωματούχοι των ενόπλων δυνάμεων της Λιβύης. Η επίσκεψη έγινε στο πλαίσιο διαβουλεύσεων για τις συναντήσεις του πρώτου Συμβουλίου Στρατηγικής Συνεργασίας Τουρκίας-Λιβύης. Στο περιθώριο της συνάντησης της Δευτέρας, υπήρξε και τριμερής Τουρκίας – Λιβύης και Μάλτας.
Ως ειδικής βαρύτητας ξεχωρίζει η συνάντηση του υπουργού Ενέργειας της Τουρκίας, Φατίχ Ντονμέζ με τον Λίβυο ομόλογό του, Μοχάμεντ Αχμαντ Αούν. Μετά τη συνάντηση, ο Φατίχ Ντονμέζ μίλησε για την «κοινή απόφαση συνεργασίας ειδικά σε θέματα ενέργειας, πετρελαίου και φυσικού αερίου».
Σήμερα, Τρίτη, τελευταία ημέρα της επίσκεψης, η τουρκική εταιρία Ρόνεσανς (Ronesans Holding) υπέγραψε συμφωνίες, με τη Λιβύη, για την κατασκευή ενός νέου τέρμιναλ στο αεροδρόμιο της Τρίπολης, τριών εργοστασίων παραγωγής ενέργειας και ενός εμπορικού κέντρου. Η τελετή της υπογραφής μςταδόθηκε από την τουρκική τηλεόραση. Συμφωνία για την κατασκευή ενός ακόμη εργοαστασίου ενέργειας υπέγραψε και η τουρκική Ακσα (Aksa Enerji).
Την κατάργηση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες και το άνοιγμα Λιβυκής πρεσβείας στην Άγκυρα «το γρηγορότερο δυνατόν», όπως και τουρκικού προξενείου στη Βεγγάζη, ανακοίνωσε, επίσης, ο Λίβυος πρωθυπουργός, την Τρίτη. «Επιθυμούμε οι επιχειρηματίες του ιδιωτικού τομέα Λιβύης και Τουρκίας να συνεργαστούν, ακόμη και να δημιουργηθούν όμιλοι… θα κάνουμε τα πάντα ώστε να διευκολύνουμε την τουρκική επιχειρηματικότητα στη Λιβύη, σε όλους τους τομείς», είπε και προανήγγειλε συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ των δύο κρατών.
Υπενθυμίζεται ότι ο νέος Λίβυος πρωθυπουργός προέρχεται και ο ίδιος από τον επιχειρηματικό κόσμο, και ειδικά τον τομέα των κατασκευών.
Η Τουρκία υποστήριξε, στον εμφύλιο της Λιβύης, την πλευρά της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας (Government of National Accord, GNA) που ήλεγχε την Τρίπολη, με όπλα, μισθοφορικό στρατό και χρηματοδότηση. Η Λιβύη αποτέλεσε, μαζί με τη Συρία, την «γενική δοκιμή» της επιθετικής τουρκικής πολιτικής στην περιοχή, που στη συγκεκριμένη περίπτωση φαίνεται να φέρνει αποτελέσματα.
Ωστόσο, με την συνεχιζόμενη παραμονή των ξένων στρατευμάτων στη χώρα και τις διχαστικές γραμμές να μην έχουν αμβλυνθεί, η κατάσταση στη Λιβύη παραμένει εύθραυστη και η ενδιάμεση κυβέρνηση Ντμπεϊμπά δεν είναι βέβαιο ότι θα καταφέρει να φέρει εις πέρας το έργο της, ασχέτως υπογραφών και συμφωνιών. Είναι υποχρεωμένη να κρατά ισορροπίες, μέσα σε ένα κλίμα υποτιθέμενης ειρήνευσης, με άπαντες να έχουν το όπλο παρά πόδα. Δεν μπορεί να αγνοήσει κανείς την φιλοτουρκική της γραμμή, πάντως.
Με δεδομένο το εύθραυστο της κατάστασης, πάντως, θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει ότι υπάρχουν αναλογίες με την περίοδο μετά το 2015, στο Ιράν, οπότε πολλοί έτρεξαν να υπογράψουν συμφωνίες, μετά την πενταμερή για το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου της χώρας, αλλά οι περισσότερες νέες συμφωνίες μείνανε στα χαρτιά, λόγω της μονομερούς αποχώρησης Τραμπ.