Του Κώστα Εφήμερου

Στις 29 Οκτωβρίου 2011, ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Γιώργος Παπανδρέου από την Κρήτη στην οποία βρίσκεται συγκαλεί έκτακτη σύσκεψη στην Βουλή για την επόμενη ημέρα. Στη σύσκεψη συμμετέχει και ο τότε Υπουργός Οικονομικών Ευάγγελος Βενιζέλος, ο οποίος ενημερώνεται για την πρόθεση του ΓΑΠ να ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης. Ο ίδιος ισχυρίζεται ότι ουδέποτε αναφέρεται οποιοδήποτε δημοψήφισμα. Αντιθέτως, λέει, «κάθε φορά που στο παρελθόν γινόταν οποιαδήποτε νύξη περί δημοψηφίσματος απαντούσα εκφράζοντας τη διαφωνία μου».
 
Μετά την ολοκλήρωση της σύσκεψης, ο Παπανδρέου ζητάει από τους Πετσάλνικο, Καστανίδη, Ρέππα και Βάρτζελη να παραμείνουν «για κάτι ακόμα» και τους ανακοινώνει την απόφασή του να προχωρήσει σε δημοψήφισμα. Σύμφωνα με όσα έχουν διαρρεύσει, ο ίδιος ισχυρίζεται ότι έχει ενημερώσει την Μέρκελ αρκετές εβδομάδες νωρίτερα και ότι η καγκελάριος «είπε ναι, αλλά ζήτησε να το κρατήσω μέχρι τις 26 Οκτωβρίου».
 
Ο ΓΑΠ με τους συνεργάτες του κάνει τους υπολογισμούς του και αποφασίζει ότι μπορεί να το περάσει από τη Βουλή αφού πρώτα καταφέρει να εξασφαλίσει την ψήφο εμπιστοσύνης. Αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα είναι ότι υπολογίζει χωρίς τον ξενοδόχο. Και σαν  να μη φτάνει αυτό, το μεγαλύτερο πρόβλημά του είναι ότι ο ξενοδόχος δεν είναι αυτός που νομίζει. Ο Ευάγγελος Βενιζέλος από τη στιγμή που ενημερώνεται για το δημοψήφισμα επικοινωνεί με τον Σόιμπλε και με email ενημερώνει τον ΓΑΠ ότι ο Υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας ισχυρίζεται ότι «η Μέρκελ είναι έκπληκτη από τις εξελίξεις». Ωστόσο, ο Βενιζέλος τελικά φαίνεται να εξουδετερώνεται προσωρινά και όταν ο Παπανδρέου ανακοινώνει την πρόθεσή του στη Βουλή, η πλειοψηφία της πτέρυγας του ΠΑΣΟΚ ξεσπάει σε χειροκροτήματα. Ο Βενιζέλος παίρνει το λόγο ακριβώς μετά τον Παπανδρέου και ουσιαστικά στηρίζει τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος, αφού, απλά επισημαίνει όσα διακυβεύονται.  Αυτό που συνεχίζει να μην υπολογίζει ο ΓΑΠ είναι το πραγματικό κέντρο των αποφάσεων. Παρά την επί δύο χρόνια συναλλαγή μαζί τους, παρά τα «χαστούκια» που έχει υποστεί η ελληνική οικονομία εξαιτίας της απροθυμίας της γερμανικής μηχανής να δράσει άμεσα και αποτελεσματικά, παρά τις επαναλαμβανόμενες αρνήσεις στην προσπάθειά του να αποφασιστεί η έκδοση ευρωομολόγου, για κάποιο λόγο ο Παπανδρέου πιστεύει ότι το δημοψήφισμα θα οδηγήσει στον τελικό συμβιβασμό μεταξύ Ευρώπης και ελληνικής κοινωνίας. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι, άσχετα με τα όσα περνάει ο Έλληνας, το ευρώ καλά κρατεί στην κοινή γνώμη και υπολογίζει στη νομιμοποίηση των αποφάσεων της κυβέρνησής του. 
 
Η συνέχεια είναι εξευτελιστική για την Ελλάδα και οδηγεί ουσιαστικά στην πτώση της κυβέρνησης ΓΑΠ. Η ελληνική αντιπροσωπεία πετάει για Κάννες στις 2 Νοεμβρίου του 2012. Ο Γάλλος πρόεδρος Σαρκοζί επιτίθεται στον Έλληνα πρωθυπουργό από τη πρώτη στιγμή με βαρείς χαρακτηρισμούς. Η Μέρκελ αναφέρει ότι η απόφαση για δημοψήφισμα ουσιαστικά ακυρώνει τις προσπάθειες της Ευρώπης για το PSI (αυτό που εξαφάνισε τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων) και απαιτεί το ερώτημα να είναι «μέσα ή έξω από το ευρώ». Ο ΓΑΠ, ανάλογα με την αφήγηση, φέρεται αλλού να υποστηρίζει την απόφασή του, αλλού να δικαιολογείται ότι η αναφορά στο δημοψήφισμα ήταν για να εξαναγκαστεί ο Σαμαράς να αλλάξει γραμμή και αλλού να ισχυρίζεται ότι η απόφασή του πάρθηκε από το φόβο δημοκρατικής εκτροπής, αναφερόμενος στα επεισόδια της 28ης Οκτωβρίου.  
 
Η ΕΚΤ συμμετέχει στο παιχνίδι, κάνοντας ένα «λάθος» που επισημαίνει το Reuters: σε δελτίο δοκιμής του συστήματος εμφανίζονται συναλλαγές σε «New Drahmas». Η σύσκεψη ολοκληρώνεται και οι Μέρκελ και Σακροζί ουσιαστικά στέλνουν τους Παπανδρέου και Βενιζέλο από τη πίσω πόρτα και δεν δέχονται να κάνουν δηλώσεις μαζί τους. Την ίδια ώρα που ο ΓΑΠ μιλάει στους δημοσιογράφους, ψελλίζοντας ακόμα τη λέξη δημοψήφισμα. Λίγα μέτρα πιο πέρα σε άλλο πηγαδάκι, ο Βενιζέλος το αποκλείει και προαναγγέλλει αναταράξεις στην κυβέρνηση. 
 
Εκείνο το βράδυ ο Γιώργος Α. Παπανδρέου ίσως να κατάλαβε ότι το πιστόλι που ήθελε να χρησιμοποιήσει για να απειλήσει την Ευρώπη αντί να το βάλει στο τραπέζι το είχε αφήσει σε άλλα χέρια. Σε λάθος χέρια, για την ακρίβεια.