Οι Βόσνιοι μουσουλμάνοι απέτισαν φόρο τιμής στο νεκροταφείο του χωριού Ποτουτσάρι, στην είσοδο της πόλης της Σρεμπρένιτσα, στο οποίο έχουν ενταφιαστεί οι σοροί περισσότερων από τρεις χιλιάδες αμάχων, εκ των οχτώ χιλιάδων που σφαγιάστηκαν στα γύρω δάση και χαράδρες.
Τις εκδηλώσεις στο Ποτουτσάρι οργάνωσε η κεντρική κυβέρνηση της Βοσνίας και δεν παρέστησαν Σέρβοι επίσημοι, καθώς πριν από δύο χρόνια, μουσουλμάνοι συγγενείς των θυμάτων είχαν επιτεθεί στον τότε πρωθυπουργό της Σερβίας Αλεξάντερ Βούτσιτς, ο οποίος μετέβη στο νεκροταφείο σε μια κίνηση συγγνώμης και συμφιλίωσης, αλλά χρειάστηκε να φυγαδευτεί από τον χώρο.
Ο Σέρβος δήμαρχος της μαρτυρικής πόλης Βλάντεν Γκρούιτσιτς -για πρώτη φορά στη Σρεμπρένιτσα εξελέγη Σέρβος δήμαρχος- οργάνωσε στο κέντρο της πόλης επιμνημόσυνη δέηση για τους 3.500 ομοεθνείς του, που η σερβική πλευρά υποστηρίζει ότι εξοντώθηκαν από μουσουλμάνους παρακρατικούς στα γύρω χωριά, ενόσω η κοιλάδα της Σρεμπρενιτσα βρισκόταν (1922-1995) υπό τον έλεγχο των βοσνιακών στρατευμάτων.
Στο Βελιγράδι οργανώθηκαν μπροστά στο σερβικό κοινοβούλιο δύο συγκεντρώσεις, γυναικών η μία, από τη ΜΚΟ «Γυναίκες με τα Μαύρα», που κατήγγειλε ως γενοκτονία τη σφαγή των αμάχων και η άλλη από συγγενείς Σέρβων που σκοτώθηκαν από τα μουσουλμανικά στρατεύματα.
Στον ίδιο χώρο, από συγγενείς των Σέρβων νεκρών του εμφυλίου στη Βοσνία, έχει «ανεγερθεί» με τη χρήση σιδερένιων κιγκλιδωμάτων το αποκαλούμενο «τείχος των δακρύων», στη μνήμη των θυμάτων. Δύο δεκαετίες μετά και παρά τις διεθνείς προσπάθειες για συμφιλίωση, τα γεγονότα της Σρεμπρένιτσα δεν έχουν φωτιστεί πλήρως και εξακολουθούν να διχάζουν Σέρβους και Βόσνιους μουσουλμάνους.
Μολονότι και το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης για εγκλήματα στην πρώην Γιουγκοσλαβία έχει χαρακτηρίσει την σφαγή ως γενοκτονία -το ίδιο και η διεθνής κοινότητα- οι Σέρβοι αρνούνται αυτόν τον χαρακτηρισμό, υποστηρίζοντας ότι τα θύματα ήταν σαφώς λιγότερα και στην πλειονότητά τους ένοπλοι μουσουλμάνοι μαχητές. Προβάλλουν, ταυτόχρονα, τα δικά τους θύματα των μουσουλμανικών παραστρατιωτικών οργανώσεων στην περιοχή.
Ο πρωτεργάτης της Σφαγής στρατηγός Ράτκο Μλάντιτς και ο πολιτικός του προϊστάμενος Ράντοβαν Κάρατζιτς συνελήφθησαν μετά από χρόνια φυγοδικίας και δικάζονται στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Οι 200 Ολλανδοί στρατιώτες της δύναμης του ΟΗΕ που φρουρούσαν τον χαρακτηρισμένο ως «ασφαλή» θύλακα της Σρεμπρένιτσα δεν προέβαλαν καμία αντίσταση και τα στρατεύματα του Μλάντιτς προέβησαν σε χιλιάδες συλλήψεις αμάχων, τους οποίους εκτέλεσαν στα γύρω δάση και χαράδρες.
Η σφαγή της Σρεμπρένιτσα
Στις 11 Ιουλίου, οι δυνάμεις των Σερβοβοσνίων, υπό τον στρατηγό Ράτκο Μλάντιτς και την πολιτική κάλυψη του Ράντοβαν Κάρατζιτς και του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, ολοκλήρωσαν τη σφαγή 8.000 αρρένων αμάχων μουσουλμάνων σε μία περιοχή που κυριαρχούσε το σερβικό στοιχείο.
Η Σρεμπρένιτσα έγινε το σύμβολο της ντροπής, όχι μόνο για το μέγεθος του μακελειού, αλλά και για το γεγονός ότι η σφαγή έλαβε χώρα σε μία πόλη που ήταν υπό την απόλυτη προστασία τωνΗνωμένων Εθνών.
Η πόλη είχε κηρυχθεί ασφαλής περιοχή από τα στρατεύματα του ΟΗΕ δυο χρόνια νωρίτερα και φυλασσόταν από Ολλανδούς στρατιώτες.
Όταν οι Σέρβοι την κατέλαβαν, οι πολύ λιγότεροι σε αριθμό Ολλανδοί, δεν έριξαν ούτε μια τουφεκιά για να υπερασπίσουν την πόλη.
Πολλοί Βόσνιοι πήγαν στο στρατόπεδο του ΟΗΕ για να ζητήσουν προστασία και αρκετοί δεν έγιναν δεκτοί.
Οι στρατιώτες του ΟΗΕ ζήτησαν απεγνωσμένα υποστήριξη, η οποία δεν τους δόθηκε ποτέ.
Οι Σέρβοι ξεχώρισαν τους άνδρες και αγόρια από τις γυναίκες και τους σκότωσαν, περίπου 8.000 ανθρώπους, ρίχνοντας τα πτώματά τους σε ομαδικούς τάφους.
Αξίζει να σημειωθεί πως μετά από την εξέταση των όσων συνέβησαν, η Ολλανδική κυβέρνηση παραιτήθηκε.
Η πτώση της Σρεμπρένιτσα σήμανε και την αντίστροφη μέτρηση στη βοσνιακή σύγκρουση. Η ταπείνωση των δυνάμεων του ΟΗΕ ανάγκασε τη διεθνή κοινότητα να πάρει σκληρά μέτρα και να βομβαρδίσει σερβοβοσνιακές περιοχές. Ακολούθησε η συνθήκη του Ντέιτον, που έφερε την ηρεμία, αλλά δεν έλυσε το βοσνιακό ζήτημα.
Μόνο δύο χαμηλόβαθμοι σερβοβόσνιοι αξιωματικοί έχουν καταδικασθεί σε ποινές πρόσκαιρης κάθειρξης γι’ αυτό το διαρκές έγκλημα κατά της ανθρωπότητας.
.
Η συμμετοχή Ελλήνων εθνικιστών
Σύμφωνα με αναφορά ολλανδικού ινστιτούτου, στις σφαγές πήραν μέρος και 12 Έλληνες. Ανήκαν στην Ελληνική Φρουρά Εθελοντών και ήταν είτε μέλη της νεοναζιστικής οργάνωσης «Χρυσή Αυγή» ή μισθοφόροι.
Μάλιστα, ο Ράτκο Μλάντιτς τους ζήτησε να υψώσουν την ελληνική σημαία στην καθημαργμένη Σρεμπρένιτσα, ενώ ο Ράντοβαν Κάρατζιτς τους παρασημοφόρησε.
Οι έλληνες εθελοντές στη Βοσνία πίστευαν, όπως και η πλειονότητα των συμπατριωτών μας, ότι αγωνίζονταν για ιερό σκοπό, υπερασπιζόμενοι την Ευρώπη και τον Χριστιανισμό από τη «λαίλαπα «του Ισλαμισμού.