«Οι μηχανισμοί της μικρής πόλης είναι αποτελεσματικοί, μέχρι τα όρια των ανθρώπων να εξαντληθούν. Μάλλον τα πράγματα δεν μπορούν να μείνουν όπως έχουν…». Η θεατρική Ομάδα Πάλσαρ βρίσκει τις υπόγεις διαδρομές ανάμεσα σε 15 διηγήματα του Φραντς Κάφκα, πλάθοντας έναν κόσμο δύσμορφο και τρομακτικά όμοιο με τον δικό μας.
Ανεβάζετε για δεύτερη φορά φέτος την παράσταση «Έπρεπε να είχα» που βασίζεται σε 15 μικρά διηγήματα του Κάφκα.
Σωστά. Τα διηγήματα που συνθέτουν το κείμενο της παράστασης είναι της μιας ανάσας – μισή, μία, το πολύ δύο σελίδες. Το μεγαλύτερο και πιο βασικό διήγημα είναι ένα από αυτά στα οποία ο Κάφκα δεν είχε δώσει τίτλο, κάποιοι το ονομάζουν «Η απόρριψη» άλλοι «Η μικρή μας πόλη δεν βρίσκεται». Είμαστε σε μια μικρή πόλη μακριά από την πρωτεύουσα. Ίσως σε κάποια κεντροευρωπαϊκή χώρα, ίσως κάπου στην Ανατολή. Αυτή η απομονωμένη πόλη διοικείται από έναν οικονομικό συνταγματάρχη, τον Αρχιφοροεισράκτορα, ο οποίος εξουσιάζει τους κατοίκους της. Πάνω στη συγκεκριμένη ιστορία αναπτύσσονται τα υπόλοιπα 14 διηγήματα και δημιουργούνται οι σχέσεις των έξι προσώπων που εμφανίζονται στο έργο.
Ποια είναι αυτά τα πρόσωπα;
Ο Βουκεφάλας, η Προϊσταμένη και οι Πολίτες Α, Β, Γ και Δ. Ο Βουκεφάλας, το μόνο πρόσωπο που αναφέρεται αυτούσιο σε διήγημα του Κάφκα, είναι ένας νέος δικηγόρος, το κλασικό παράδειγμα του ανθρώπου που ενώ ως παιδί έχει όλες τις προοπτικές να διεκδικήσει, να ανοιχτεί, να ψάξει, εκπαιδεύεται για να κάνει το ακριβώς αντίθετο και γίνεται ο πιο ισχυρός θεματοφύλακας της καθεστηκυίας τάξης.
Πώς γίνεται αυτό;
Όταν ήταν μικρός, κάποια στιγμή τόλμησε. Επειδή τόλμησε, φυλακίστηκε. Μεγάλωσε στην απομόνωση και κατέληξε να εναρμονιστεί πλήρως με τους κανόνες της πόλης.
Τα υπόλοιπα πρόσωπα πώς προέκυψαν;
Μέσα από το κείμενο «Σχετικά με το ζήτημα των νόμων», προέκυψε ο ρόλος της Προϊσταμένης. Η Προϊσταμένη είναι ο εκπρόσωπος της εξουσίας, ένα πρόσωπο που οφείλει να υπερασπίζεται τον εαυτό του γιατί αλλιώς δεν έχει λογο ύπαρξης. Παραδίδει ένα σεμινάριο και διδάσκει πώς πρέπει να κυλά η ζωή στη μικρή πόλη. Είναι ο άνθρωπος που έχει τη μεγαλύτερη δύναμη μετά τον Αρχιφοροεισπράκτορα, ο οποίος δεν εμφανίζεται ποτέ στη σκηνή.
Και οι Πολίτες;
Οι Πολίτες Γ και Δ είναι οι ενδιάμεσοι, αυτοί που είναι κοντά στην Προϊσταμένη και τον Βουκεφάλα αλλά δεν έχουν τη δύναμή τους. Η Πολίτης Δ θα ήθελε να γίνει Προϊσταμένη αλλά δεν μπορεί και ο Πολίτης Γ, ο σύζυγός της, απλώς ακολουθεί. Η Πολίτης Β είναι ένα πρόσωπο αντίστοιχο του Βουκεφάλα που όμως είχε διαφορετική εξέλιξη – αντί να πειθαρχήσει όπως εκείνος συνέχισε προς την περιοχή της περιέργειας. Η Πολίτης Α είναι αυτή που εξαρχής αντιδρά και θέλει να αλλάξουν τα πράγματα, ώστε οι κάτοικοι να έχουν πρόσβαση στη γνώση και τον νόμο και να θεσπιστεί ένα άλλο είδος δικαιοσύνης στην πόλη. Προσπαθεί πολύ δυναμικά να προκαλέσει αλλαγές, με αποτέλεσμα να εξαφανιστεί, να υποστεί βασανιστήρια, να, να, να. Αυτά είναι τα πρόσωπα του έργου. Δύο υποστηρικτές της μικρής πόλης, δύο άβουλοι και δύο που προσπαθούν να φέρουν την αλλαγή.
Γιατί επιλέξατε να ανεβάσετε αυτή την παράσταση και μάλιστα για δεύτερη χρονιά;
Όταν διαβάσαμε το κεντρικό διήγημα ήταν σαν κάποιος να μας έκλεινε το μάτι. Είναι ανατριχιαστικό πόσα απ’ αυτά που κριτίκαρε ο Κάφκα συμβαίνουν στην Ελλάδα, σχεδόν γελάς με το πόσο μοιάζει με τη σημερινή κατάσταση κάτι που γράφτηκε τότε. Πέρα από το τραγικά ή γελοία επίκαιρο συναίσθημα που προκαλεί το διήγημα της μικρής πόλης, το πιο σημαντικό για μας είναι ο τρόπος με τον οποίο ξεκινάει το έργο: υπάρχει μία σκάλα που οι ήρωες πρέπει να αντιμετωπίσουν. Μέσα σε συνθήκες πίεσης και εξάρτησης, το πιο κρίσιμο απ’ όλα είναι τι κάνει ο καθένας με τη σκάλα του. Τι σχέση αποφασίζει να αναπτύξει με την πραγματικότητα που τον περιβάλλει, πόσο προσπαθεί να αλλάξει ή να μην αλλάξει τα πράγματα, πόσο μαχητικός ή παρατηρητής παραμένει.
Θα λέγαμε δηλαδή ότι ο Κάφκα είναι διαχρονικός.
Σχεδόν μελλοντολογικός.
Είστε μια απ’ τις πολλές θεατρικές ομάδες της Αθήνας, γέννημα της οικονομικής κρίσης. Βιοπορίζεστε από την ομάδα;
Προς το παρόν καταφέρνουμε να βγάζουμε τα έξοδα της παραγωγής, το οποίο από μόνο του είναι κάτι πάρα πολύ καλό. Όχι δεν βιοποριζόμαστε από την ομάδα, αν και ευελπιστούμε ότι κάποια στιγμή θα μπορέσουμε. Μέχρι στιγμής όλοι κάνουμε παράλληλα και αλλα πράγματα, μαθήματα υποκριτικής, θεατρικό παιχνίδι, ταξιθεσία, σέρβις.
Πόσο δραστήριοι επαγγελματικά μπορείτε να είστε μέσα στο σημερινό περιβάλλον, που μοιάζει λίγο με τους εφιάλτες του Κάφκα;
Μπορούμε να κάνουμε ό,τι θέλουμε. Όχι, αλήθεια. Υπάρχουν πολύ μεγάλες πρακτικές δυσκολίες, αλλά ποτέ και σε καμία χώρα δεν υπήρξε κάποια ομάδα που να δημιουργήθηκε από νέους ανθρώπους και να βρέθηκε κάποιος να της δίνει χρήματα αφειδώς. Με την καθημερινή δουλειά, την πρόβα, τις παραστάσεις κερδίζονται τα πράγματα. Από εκεί και πέρα, οι δυνατότητες είναι όπως τις βλέπει ο καθένας. Δεν θέλουμε να κάνουμε θέατρο με όρους πρωταθλητισμού, η αίσθηση της Α’ Εθνικής, της Dream Team, δεν μας αρέσει. Εμείς φτιάξαμε την ομάδα γιατί μας ενδιαφέρει να δουλεύουμε μαζί.
Info: Η Ομάδα Πάλσαρ παρουσιάζει την ανανεωμένη μορφή της παραγωγής «Έπρεπε να είχα» κάθε Τετάρτη, Πέμπτη και Παρασκευή στις 21:00, έως 30 Νοεμβρίου, στην Knot Gallery (Μιχαλακοπούλου 206 και Πύρρου). Για κρατήσεις θέσεων 6984055568 και 6940808727. Αντί καθορισμένου εισιτηρίου, προτείνεται η ελεύθερη συνεισφορά των θεατών. www.pulsartheatre.com