«Είναι σαν να μας έχουν καταδικάσει σε θάνατο»: Ο κρατούμενος «χωρίς στοιχεία», ασθενής με Covid-19, Β. Σταθόπουλος, στο TPP

κείμενο: Θάνος Καμήλαλης, Κωνσταντίνος Πουλής

«Καταρχάς για μένα οι φυλακές από μόνες τους είναι ένα έγκλημα που συντελείται συνεχώς» τονίζει ξεκινώντας τη συνέντευξη στο ραδιόφωνο του TPP και εξηγεί ότι «οι περισσότερες φυλακές στην Ελλάδα έχουν τους διπλάσιους κρατούμενους από όσους μπορούν να χωρέσουν. Η Λάρισα, στην οποία είμαι κι εγώ εδώ πέρα, είναι ένα τρανταχτό παράδειγμα. Είναι μία φυλακή κτισμένη για 350 ανθρώπους και είμαστε 800». Το γενικό πρόβλημα του σωφρονιστικού συστήματος στη χώρα, όπως είχε διαπιστώσει η Επιτροπή Πρόληψης Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης (CPT), στην έκθεσή της από το 2019, αφορά «τις συνεχιζόμενες συστημικές αποτυχίες στις φυλακές, συμπεριλαμβανομένων του υπερπληθυσμού, της έλλειψης προσωπικού και των ακατάλληλων υγειονομικών συνθηκών, καθώς και την αναποτελεσματικότητα της διερεύνησης ισχυρισμών κακομεταχείρισης».

Αυτήν τη στιγμή σε έναν θάλαμο των φυλακών της Λάρισας κρατούνται 60 ασθενείς Covid-19. Συνολικά, μας λέει ο Βαγγέλης Σταθόπουλος, οι ασθενείς στη φυλακή είναι 98. Μέχρι να φτάσουν στο σημείο να νοσήσουν αυτοί οι δεκάδες κρατούμενοι, υπήρξε μια πορεία που ξεκινά από την αρχή της πανδημίας και περιλαμβάνει τη διατύπωση αιτημάτων προς το κράτος να υπάρξει μέριμνα για την προστασία τους από τη διασπορά του ιού. Όπως αντιλαμβανόμαστε, αλλά και όπως έχουν τονίσει και ειδικοί αλλά και αρμόδιοι διεθνείς οργανισμοί, οι κλειστές δομές, όπως είναι τα καμπ των προσφύγων αλλά και οι φυλακές, είναι λογικό ότι αποτελούν πρόσφορο έδαφος για τη διασπορά του ιού. Το κράτος αντέδρασε αποκλειστικά με κατασταλτικά μέτρα (κατάργηση επισκεπτηρίων και αποδοχής φαγητού) ενώ την ίδια στιγμή τους εγκατέλειπε απροστάτευτους, ευάλωτους στο να προσβληθούν από τους δεσμοφύλακες.

«Για μένα τουλάχιστον και για τους περισσότερους κρατούμενους ήταν σίγουρο, με μαθηματική ακρίβεια, ότι ο κορονοϊός θα μπει στη φυλακή. Διότι αφενός δεν έχουνε πάρει κανένα υγειονομικό μέτρο από την πλευρά της Διεύθυνσης και του Υπουργείου. Αφετέρου, βιώναμε μία συμπεριφορά από τους ανθρωποφύλακες που μπαίνανε χωρίς μάσκες, πολλές φορές μπαίνανε και χωρίς γάντια κι εμείς τους βάζαμε χέρι να φοράνε τις μάσκες και τα γάντια τους. Δεν υπήρχε κανένα υγειονομικό μέτρο, δεν γίνονταν τακτικές απολυμάνσεις όπως πρέπει και ήταν σίγουρο ότι θα νοσήσουν πολλοί από εμάς καθώς είμαστε σε θαλάμους των 8 και των 10 ατόμων. Στην ουσία παίρναμε μέτρα εμείς καθαρίζοντας τους θαλάμους με χλωρίνες, καθαρίζοντας την ίδια τη φυλακή σε καθημερινή βάση», δηλώνει ο Βαγγέλης Σταθόπουλος, ενώ λίγο αργότερα επιμένει ότι ο ιός μπήκε από την αμέλεια των αρχών, λέγοντας ότι «όχι μόνο αυτά. Δηλαδή ακούγαμε και κάτι ειρωνείες τύπου – όταν τους βάζαμε χέρι – ότι εντάξει, όλα είναι ψέματα, κορονοϊός δεν υπάρχει και τελικά πρώτα αυτοί κολλήσανε και μετά μεταφέρθηκε εδώ». Πλέον βέβαια, μετά τα δεκάδες κρούσματα, οι δεσμοφύλακες προσέχουν «έρχονται με στολές κανονικά, μπαίνουν με γάντια, μας δίνουν κάποια αντισηπτικά και μάσκες. Έστω, τώρα ναι».

Ολόκληρη η συνέντευξη:

Η υπευθυνότητα των κρατουμένων, η πλήρης ανευθυνότητα των Χρυσοχοΐδη – Νικολάου

Παράλληλα, συνεχίζοντας για το πώς μπήκε ο Covid-19 στις φυλακές Λάρισας, υποστηρίζει ότι «υπήρχανε κρούσματα που μας τα είχανε κρύψει» καθώς επίσης ότι γίνονταν μεταγωγές χωρίς «ούτε τεστ ούτε τίποτα» και μετά από μία «υποτυπώδη καραντίνα 14 ημερών μπαίνανε μέσα στην πτέρυγα. Αυτό αποδεικνύεται, γιατί εδώ πέρα, από τους 60 που είμαστε, τρία άτομα είχαν έρθει απέξω και είχαν έρθει από καραντίνα. Και μπήκανε μες στην πτέρυγα και προφανώς εκείνοι δεν το ξέρανε, δεν φταίνε ούτε αυτοί, ήταν ήδη ασθενείς Covid. Οπότε και σ’ αυτό ευθύνη έχει μόνο η Διεύθυνση και το Υπουργείο. Γιατί πολύ απλά αυτές είναι οι οδηγίες που εκτελούνε γενικά».

Όσο για το πώς βρέθηκε τελικά η διασπορά του ιού στις φυλακές Λάρισας, εξηγεί:

«Υπήρχε ένας κρατούμενος που είχε επανειλημμένα συμπτώματα τέσσερις φορές, συγκεκριμένα παρακάλαγε τη διεύθυνση να πάει στο ιατρείο να εξεταστεί. Στις ερχόμενες ημέρες όντως εξετάστηκε και όντως ήταν ασθενής Covid. Βάσει των κατασταλτικών οδηγιών που έχει δώσει το Υπουργείο, έρχονται να μας κλείσουν εσωτερικά όλους. Δηλαδή να κλειδωθούμε μέσα όλο το εικοσιτετράωρο σε όλους τους θαλάμους. Εμείς αρνηθήκαμε και ζητήσαμε επίμονα, πήραμε τηλέφωνα και δώσαμε και έκταση. Αυτό να σημειώσω λίγο, έγινε μόνο στη Λάρισα. Γιατί στις άλλες φυλακές, στην Κέρκυρα και στα Διαβατά περίμεναν 25 μέρες να έρθει ο ΕΟΔΥ για να τους εξετάσει. Επειδή όμως εδώ εμείς δώσαμε έκταση και δημοσιοποιήθηκε το θέμα, ο ΕΟΔΥ ήρθε την επόμενη μέρα, χωρίς να μπούμε εμείς στους θαλάμους. Και τότε όταν έγιναν εξετάσεις, έγιναν μάλλον τα ράπιντ τεστ, βρεθήκαμε στην αρχή 60 κρατούμενοι θετικοί στον κορονοϊό.

Η πρακτική μετά ήταν η εξής. Όσοι ήταν οι κρατούμενοι θετικοί στον κορονοϊό, μπήκαν σε έναν θάλαμο 60 ατόμων, χωρίς να βγαίνουμε από εδώ πέρα, χωρίς να παίρνουμε καθαρό αέρα, να βγαίνουμε σε κάποιο προαύλιο και οι υπόλοιποι κρατούμενοι παραμένουνε κλειστοί στους θαλάμους τους, παρά μόνο βγαίνοντας για είκοσι λεπτά»

Ίσως το πιο συνταρακτικό σε όλα αυτά είναι η κραυγαλέα αντίφαση στην υπευθυνότητα που έχουν δείξει οι κρατούμενοι και στην ανευθυνότητα που έδειξε η αρμόδια Γενική Γραμματεία «Αντεγκληματικής Πολιτικής» και το Υπουργείο «Προτασίας του Πολίτη». Από τη μία πλευρά, ήταν οι κρατούμενοι αυτοί που από το πρώτο κύμα, ζήτησαν σε πολλές φυλακές της χώρας μέτρα προστασίας, ενώ καταλαβαίνοντας τις περιστάσεις δέχθηκαν τους επιπλέον περιορισμούς που τους επιβλήθηκαν, με κατάργηση των επισκεπτηρίων ή μόνο με κλειστά επισκεπτήρια με τζάμι και τηλέφωνα, απαγόρευση αδειών, ακόμα και με απαγόρευση των δεμάτων με ρούχα και βιβλία, θέμα το οποίο λύθηκε στις φυλακές Λάρισας μετά τη δημοσιότητα.

Από την άλλη πλευρά όμως, την πλήρη αδιαφορά του κρατικού μηχανισμού, σχετικά με αιτήματα όπως η αποσυμφόρηση, τα μαζικά και τακτικά τεστ, αλλά και την ιατρική περίθαλψη. Μάλιστα, όπως είδαμε στην υπόθεση του Βασίλη Δημάκη, υπήρξε επιπλέον η τιμωρητική διάθεση από το Υπουργείο, με εκδικητικές μεταγωγές και την προσπάθεια να του κοπεί το δικαίωμα στην εκπαίδευση, αναγκάζοντάς τον ξανά να βάλει το σώμα του μπροστά ξεκινώντας απεργία πείνας, ώστε να κερδίσει πίσω τα στοιχειώδη δικαιώματα.

Ήδη από τον Απρίλιο η Διεθνής Αμνηστία είχε επισημάνει την απουσία μέτρων υγειονομικής προστασίας του πληθυσμού των φυλακών και έθετε ζήτημα αποσυμφόρησης. Tο μέτρο της αποσυμφόρησης ακολουθήθηκε από πολλές ευρωπαϊκές χώρες, ειδικά την περίοδο του πρώτου lockdown. όπως σημειώνει έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης, οι δύο χώρες από τις 43, όπου παρατηρήθηκε αύξηση τον Ιούνιο σε σχέση με τον Ιανουάριο, είναι η Σουηδία και η Ελλάδα

«Εδώ να σημειώσω ότι από τον Μάρτιο απ’ όσο θυμάμαι, έχουν εκδοθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση οδηγίες για την αποσυμφόρηση των φυλακών. Η δημοκρατική Ελλάδα φυσικά όχι μόνο δεν έχει ακολουθήσει, έχει κάνει ακριβώς το αντίθετο. Παίζουνε με τις ζωές μας και στην ουσία είναι σαν να μας έχουν καταδικάσει σε θάνατο. Δηλαδή, εγώ δεν ξέρω… δεν νομίζω ότι υπάρχει ακόμα νόμος θανατικής καταδίκης εδώ πέρα και σίγουρα δεν υπάρχει καμία ενημέρωση. Ούτε καμία ενημέρωση, ούτε νοσηλευτικό προσωπικό που λέει η κυρία Νικολάου δεξιά και αριστερά. Το νοσηλευτικό προσωπικό της φυλακής αυτή τη στιγμή είναι μία νοσηλεύτρια που υπήρχε ούτως ή άλλως στη φυλακή και η οποία έρχεται κάθε βράδυ, που μας παίρνει θερμοκρασία. Και ένας κρατούμενος ο οποίος ήταν γιατρός και δουλεύει στο ιατρείο της φυλακής, ο οποίος έρχεται και μας παίρνει τη θερμοκρασία και μας μετράει το οξυγόνο. Αυτός έρχεται τρεις φορές τη μέρα. Αυτό είναι το νοσηλευτικό προσωπικό αυτής της φυλακής» καταγγελλει ο Βαγγέλης Σταθόπουλος. Προσθέσει ως κορωνίδα και το ότι αυτή τη στιγμή έχουμε ήδη τρεις νεκρούς από κορονοϊό στις φυλακές των Διαβατών.

«Κρατείται γιατί μπορεί να βρεθούν στοιχεία»

Στην περίπτωση του Β. Σταθόπουλου, μάλιστα, προστίθεται ένα ακόμη στοιχείο που κάνει την κατάσταση ακόμη δραματικότερη και την στερεοτυπική μερικές φορές χρήση του επίθετου «καφκικός» για να περιγραφεί μια εφιαλτική δικαστική περιπέτεια να αποκτά νέο βάθος. Όπως είχε αναδείξει σε ρεπορτάζ στο Documento η Δανάη Κισκήρα – Μπαρτσώκα, η δικηγόρος του δηλώνει πως δεν υπήρξε στην περίπτωσή του κανένα απολύτως στοιχείο που να τον συνδέει με το έγκλημα. Ούτε DNA, ούτε αποτύπωμα, τίποτα. Παράλληλα, αυτόπτες μάρτυρες δεν τον τοποθετούν στον τόπο της ληστείας, ενώ άλλοι επιβεβαιώνουν ότι την επίμαχη ώρα βρισκόταν έξω για φαγητό.Όπως μας λέει ο ίδιος στη συνέντευξη στο ThePressProject, αυτήν τη στιγμή κρατείται διότι «μπορεί να προκύψουν στοιχεία στο μέλλον».

«Η δική μου περίπτωση είναι η αλληλεγγύη που έδειξα σε έναν τραυματισμένο άνθρωπο. Είναι επειδή είμαι αναρχικός και επειδή στην ουσία είμαι πολιτικός αντίπαλος του κράτους και αυτό θα συνεχίσω να είμαι. Είτε είμαι από την φυλακή, είτε είμαι εκτός φυλακής. Μέσα από τη δικογραφία όλα αυτά που μου έχουν αποδώσει δεν αποδεικνύονται» υποστηρίζει και προσθέτει στη συνέχεια ότι «στοιχεία δεν υπάρχουνε. Υπήρχε μία κατάθεση από έναν συγκατηγορούμενό μου, η οποία πάρθηκε κατόπιν πίεσης και βίας στη Γενική Ασφάλεια Αττικής, την οποία την πήραν πίσω και τώρα πλέον που μιλάμε έχει πάει να καταθέσει σε ανακριτή και έχει πει ακριβώς την πραγματικότητα. Ότι εγώ πήγα να βοηθήσω έναν άνθρωπο που τραυματίστηκε σε μια ληστεία. Έκανα αίτηση αποφυλάκισης τώρα στους 12 μήνες που κρατούμαι, πριν γίνω ασθενής Covid, και αυτό που πήρα απάντηση είναι  ότι “κρατείται, επειδή μπορεί να βρεθούν στοιχεία”. Ότι “δεν έχουμε στοιχεία και αποδείξεις, αλλά μπορεί να βρεθούν στοιχεία. Γι’ αυτό κρατείται”.  Αυτό ήταν η απάντηση που πήραμε».

«Με αυτό το “δεν ξέρουμε τι θα προκύψει στο μέλλον” λοιπόν ένας άνθρωπος είναι στη φυλακή, μήπως και προκύψουν στοιχεία εναντίον του. Είναι παράνομο να κρατείται, πρόκειται για παράνομη παρακράτηση» τόνιζε η δικηγόρος του, Αντωνία Λεγάκη, στο Documento. «Εχουν έρθει όλες οι εκθέσεις του DNA και το DNA του Βαγγέλη δεν υπάρχει πουθενά, παρά μόνο εκεί όπου ο ίδιος από την αρχή είπε» τονίζει. Στο σημείο δηλαδή που χρησιμοποίησε προϊόντα φαρμακείου για να περιποιηθεί το τραύμα του συγκατηγορούμενού του. «Και εκεί τελειώνει κάθε εμπλοκή του με την ιστορία. Σε ό,τι αφορά την κατηγορία που τον βαραίνει, όλες οι εκθέσεις της αστυνομίας επιβεβαιώνουν τους δικούς του ισχυρισμούς» συμπλήρωνε και αναρωτιέται: «Γιατί είναι αυτός ο άνθρωπος μέσα στη φυλακή; Με ποιο στοιχείο;».

Καταδικάζοντας τους ήδη καταδικασθέντες

Ενώ συμβαίνουν όλα αυτά, την Πέμπτη ψηφίστηκε ένα νομοσχέδιο του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη που οδηγεί το σωφρωνιστικό σύστημα πίσω τουλάχιστον 100 χρόνια, καταργώντας την ισονομία μεταξύ κρατουμένων, περιορίζοντας με αυθαίρετες και τιμωρητικές διατάξεις το καθεστώς των αδειών και το δικαίωμα μεταγωγής στις αγροτικές φυλακές. Μεταξύ άλλων, επί της ουσίας καταργούνται μέσω της σκληρής αυστηροποίησης οι τακτικές άδειες κρατούμενων, περιορίζεται το δικαίωμα μεταγωγής στις αγροτικές φυλακές και γιγαντώνει τον ρόλο της Γ.Γ. Αντεγκληματικής Πολιτικής, δηλαδή εν προκειμένω την κ. Σοφίας Νικολάου, δημιουργώντας ένα υπουργείο μέσα στο υπουργείο και αυξάνοντας τις εξουσίες της. Η συγκεκριμένη Γενική Γραμματεία αποκτά τέσσερις νέες οργανικές μονάδες και 130 νέες οργανικές θέσεις μόνιμου προσωπικού. Μάλιστα, οι 30 θέσεις είναι Δ.Ε. γραμματέων και όχι επιστημονικό προσωπικό, όπως κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι ή εγκληματολόγοι. Όλα αυτά τη στιγμή που τα καταστήματα κράτησης, έχουν τεράστια έλλειψη προσωπικού.

Ως προς το κομμάτι των μεταγωγών σε αγροτικές φυλακές το νομοσχέδιο αυστηροποιεί τα κριτήρια που χρειάζεται να πληρούνται προκειμένου να μεταχθεί κάποιος κρατούμενος σε αυτές. Τροποποιείται διάταξη του 2015 που επέτρεπε τη μεταγωγή βαρυποινιτών σε αγροτικές φυλακές. Η επικείμενη αυτή αλλαγή αφορά όλους τους κρατούμενους όμως όπως φαίνεται είναι φωτογραφική για τον Δημήτρη Κουφοντίνα. Οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, φορείς για τα δικαιώματα των κρατούμενων καθώς και σύσσωμη η αντιπολίτευση με εξαίρεση την Ελληνική λύση έχουν αντιδράσει στις αντισωφρονιστικές διατάξεις που προωθούνται.

Όπως εξηγεί σε ανακοίνωσή της η Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων:

Ενδεικτικά: μέχρι σήμερα ένας κρατούμενος δικαιούνταν άδεια όταν είχε εκτίσει το 1/5 της ποινής του. Αυτό πλέον αλλάζει και πάει στα 2/5. Με την αλλαγή αυτή, ένα μέτρο όπως οι άδειες που βοηθούν στην ομαλή και σταδιακή επανένταξη του κρατουμένου στην κοινωνία στην ουσία καταργούνται. Ο κρατούμενος ουσιαστικά θα δικαιούται να καταθέσει αίτημα για άδεια σε χρόνο που θα έπρεπε να καταθέσει αίτημα για υφ’ όρον απόλυση. Με τον τρόπο αυτό είτε ο κρατούμενος δεν θα παίρνει άδεια είτε θα απορρίπτεται η αίτηση αποφυλάκισης του με την αιτιολογία ότι ακόμα δεν του έχει χορηγηθεί άδεια! Επιπλέον μειώνεται το ανώτατο όριο ημερών άδειας που δικαιούται και από εννιά γίνονται πέντε. Το νέο σχέδιο νόμου κινείται συνειδητά σε μια λογική περιορισμού κεκτημένων δικαιωμάτων, σε μια τιμωριτική και όχι σωφρονιστική λογική.

Επίσης με νέο σχέδιο νόμου επέρχονται αλλαγές και για τη μεταγωγή στις αγροτικές φυλακές. Το άρθρο 3 «Μεταγωγή σε αγροτικές φυλακές» το οποίο τροποποιεί την παρ. 1 του άρθρου 41 του ν. 4356/2015 (Α΄ 181), μεταξύ άλλων αναφέρει: «…….Απαγορεύεται η μεταγωγή σε αγροτικές φυλακές και στην Κ.Α.Υ.Φ. σε όσους κρατούμενους έχουν καταδικασθεί για εγκλήματα τρομοκρατίας, όπως επίσης σε κρατούμενους που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις χορήγησης άδειας ή έχει εκλείψει ο λόγος χορήγησής της ή έχουν υποπέσει σε πειθαρχικό παράπτωμα ή εάν εκκρεμεί σε βάρος τους ποινική διαδικασία για αξιόποινη πράξη σε βαθμό πλημμελήματος που ενέχει πράξεις βίας ή απειλής βίας κατά προσώπων και πραγμάτων ή κακουργήματος ή διαδικασία εκτέλεσης ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης ή έκδοσης σε τρίτη χώρα.

Όπως υποστηρίζει ο Βαγγέλης Σταθόπουλος, το νομοσχέδιο αυτό δεν πέρασε τυχαία τώρα, αλλά η κυβέρνηση εκμεταλλεύεται την πανδημία που έχει μπει και στις φυλακές και την αδυναμία των κρατουμένων να κινητοποιηθούν και να αντιδράσουν. «Αυτό το νομοσχέδιο νομίζω ότι δεν βγήκε τυχαία τώρα. Καταρχάς θεωρώ ότι μέσα στη δίνη της πανδημίας, ειδικά τώρα που είναι και αρκετοί κρατούμενοι ασθενείς Covid, δηλαδή σε διάφορες φυλακές, δεν πέρασε τυχαία τώρα, γιατί ξέραν ότι δεν θα βρουν και μεγάλη αντίσταση. Eίναι ένας νόμος μέσα στο πλαίσιο των κατασταλτικών μέτρων που παίρνει το Υπουργείο. Αυτήν τη στιγμή καταργούν τον θεσμό της άδειας και εκτός από αυτό, αυτοί που έχουν καταδικαστεί ή θα καταδικαστούνε για “τρομοκρατία”, οι πολιτικοί αντίπαλοι δηλαδή δεν πηγαίνουν σε αγροτικές φυλακές. Αν εγώ δηλαδή καταδικαστώ για όσα με κατηγορούνε, δεν θα έχω τη δυνατότητα να πάρω άδεια, να πάω σε μία αγροτική φυλακή και να μειώσω την ποινή μου. Εγώ προσωπικά σαν Βαγγέλης θα προσπαθήσω να ανθίσταμαι και μέσα και έξω από τις φυλακές όσο είμαι ζωντανός και μπορώ να αναπνέω. Αυτό έχω να πω».