του Κωστή Μηλολιδάκη, Αν. Καθηγητή Τμ. Μαθηματικών ΕΚΠΑ
Όπως βλέπουμε να συμβαίνει συνεχώς σε αυτήν τη σύγκρουση, οι ΝΑΤΟικοί υπουργοί εξωτερικών είναι συχνά πολύ επιθετικότεροι των στρατιωτικών (π.χ. οι δηλώσεις της Αγγλίδας υπουργού εξωτερικών ήταν που προκάλεσαν τη Ρωσία να θέσει σε καθεστώς προχωρημένης ετοιμότητας το πυρηνικό της οπλοστάσιο και οι κατά καιρούς δηλώσεις του Αμερικανού ΥΠΕΞ είναι πολύ επιθετικότερες του υπουργού άμυνας των ΗΠΑ). Σημείο των καιρών…
Στη χορωδία των πολεμοκαπήλων ξεχωριστό ρόλο παίζει ο ΥΠΕΞ της Ουκρανίας, Dmytro Kuleba, άρθρο του οποίου στο έγκριτο Foreign Affairs (10-12-2021) παρουσιάζει με διαύγεια τις θέσεις της Ουκρανικής Κυβέρνησης. Το άρθρο με τίτλο «Μην πουλήσετε την Ουκρανία» και υπότιτλο «Η Δύση πρέπει να απαντήσει στη Ρωσία δια της ισχύος και όχι με ειρήνευση» αξίζει πραγματικά να διαβαστεί προσεκτικά επειδή με διάφανη επιχειρηματολογία παρουσιάζει τις (υποθέτω) κυρίαρχες απόψεις της Ουκρανικής κυβερνητικής ομάδας. Η γνώση από πρώτο χέρι αξίζει, διότι οι απόψεις της αποκρύπτονται από τα ΜΜΕ.
Στο άρθρο του, λοιπόν, ο Kuleba θεωρεί ότι η μη στρατιωτική εμπλοκή του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία συνιστά “ξεπούλημα” της, αποκαλύπτοντας έτσι ότι εξαρχής στόχος της Ουκρανικής Κυβέρνησης ήταν να προκαλέσει πολεμική σύρραξη ΝΑΤΟ-Ρωσίας. Σταχυολογούμε κάποιες σκέψεις του, αλλά και πάλι συνιστούμε στον (σγγλομαθή) αναγνώστη οπωσδήποτε να διαβάσει το άρθρο.
Γράφει: Οι προτάσεις του Πούτιν για ειρήνη με αντάλλαγμα την μη περαιτέρω επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς είναι ίσως ελκυστικές για τους Δυτικούς, αλλά η αποδοχή τους απλά θα ανοίξει την όρεξη στον Πούτιν. Οφείλουν να αγνοηθούν. Οι προτάσεις του Πούτιν για συλλογικό σύμφωνο ασφάλειας στην Ευρώπη αποτελούν προσπάθεια ανατροπής των κεκτημένων της Δύσης. Για μεγάλο διάστημα οι διαθέσεις του Πούτιν αντιμετωπίστηκαν με αδράνεια και αναποφασιστικότητα από τη Δύση. Έφτασε η ώρα να αντιμετωπιστούν δια της ισχύος.
Ο Kuleba συνεχίζει με μία εξιστόρηση των γεγονότων από το 2014 κ.ε. Ενδιαφέρον δεν έχει ότι παρουσιάζει το πραξικόπημα του 2014 σαν λαϊκή επανάσταση, αυτό είναι αναμενόμενο. Ενδιαφέρον όμως έχει ότι παρουσιάζει την αντίσταση των ρωσόφωνων πληθυσμών της Αν. Ουκρανίας ως κήρυξη πολέμου από τον Πούτιν στην Ουκρανία. Θεωρεί ότι ο πόλεμος αυτός Ρωσίας-Ουκρανίας κατέληξε στη συντριβή της Ρωσίας μετά από παλλαϊκό ξεσήκωμα (προφανώς εννοεί τις νεο-ναζιστικές συμμορίες). Αλλά η αφήγηση Kuleba για Ρωσο-Ουκρανικό πόλεμο το 2014 έχει μεγάλη σημασία, όπως θα δούμε στην συνέχεια, επειδή οδηγεί τη σκέψη του σε σημαντικά συμπεράσματα, τα οποία αποκρύπτονται από τα mainstream ΜΜΕ.
Ο Kuleba συνεχίζει υπογραμμίζοντας ότι το 2018 η Ουκρανία συμπεριέλαβε στο Σύνταγμά της την εισδοχή στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ ως στρατηγικούς στόχους. Αληθεύει, λέει, ότι μέχρι το 2013 η Ουκρανία με νόμους είχε καθεστώς ουδετερότητας, αλλά αυτό δεν εμπόδισε τον Πούτιν να της επιτεθεί το 2014, άρα τι να την κάνει την ουδετερότητα; Με άλλα λόγια, αφού η αντίσταση των ρωσόφωνων πληθυσμών στο πραξικόπημα του 2014, ήταν, κατά τον Kuleba, επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία και εφόσον αυτό συνέβη παρά το ουδέτερο status της Ουκρανίας, συνεπάγεται ότι υπό ουδέτερο καθεστώς η Ουκρανία θα είναι έρμαιο των διαθέσεων της Ρωσίας και επομένως λογικά προκύπτει η αναγκαιότητα αυτή να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ για να προστατεύεται.
Σημαντικές είναι επίσης οι λογικές συνέπειες της αφήγησης Kuleba για Ουκρανο-Ρωσικό πόλεμο το 2014 και όσον αφορά τις συμφωνίες του Μινσκ. Όπως θα δούμε, αυτές τις πετά χωρίς προσχήματα στον σκουπιδοτενεκέ με βάση το σκεπτικό ότι η διαφορά δεν είναι μεταξύ των κατοίκων της ίδιας της Ουκρανίας αλλά μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας, την οποία η πρώτη νίκησε στον πόλεμο αν και η τελευταία ακόμη έχει κατειλημμένο Ουκρανικό έδαφος στο Ντονμπάς. Επομένως, δεν τίθεται θέμα συνομιλιών με τις Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονμπάς, αυτές δεν υπάρχουν κατά τον Kuleba. Ενδεχόμενες συνομιλίες μαζί τους μόνο που θα ανοίξουν περαιτέρω την όρεξη της Ρωσίας. Είναι εντελώς χαρακτηριστικό ότι το άρθρο δεν αναφέρεται ούτε μία φορά στις συμφωνίες του Μινσκ, και αυτό—όπως θα δούμε και στη συνέχεια—ενισχύει τις πρόσφατες πληροφορίες ότι προετοιμαζόταν άμεσα στρατιωτική επίθεση στο Ντονμπάς από τον Ουκρανικό στρατό (πληροφορίες που φυσικά ερμηνεύουν και την παρούσα διάταξη του κύριου όγκου των Ουκρανικών στρατευμάτων η οποία επέτρεψε την άνετη προέλαση της Ρωσίας από Βορρά).
Όσο αφορά την επέκταση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς και την υπενθύμιση από τους Ρώσους των δυτικών υποσχέσεων περί μη επέκτασής του προκειμένου να γίνει αποδεκτή η επανένωση της Γερμανίας, και παρόλο που τα σχετικά ντοκουμέντα είναι δημοσιευμένα και τα επιβεβαιώνουν σημαντικοί παράγοντες της εποχής (π.χ. ο τότε πρέσβης των ΗΠΑ στη Μόσχα, Jack F. Matlock Jr.), ο Kuleba γράφει ότι απλά πρόκειται για παραμύθια. Έτσι ακριβώς, αυτολεξεί!
Σύμφωνα με την αφήγηση του Kuleba, τα αιτήματα της Ρωσίας για νομικές εγγυήσεις ασφάλειας στην Ευρώπη αποτελούν ένα μεγάλο ψέμα του αποτελματωμένου Πούτιν, ο οποίος καταλαβαίνει μόνο τη γλώσσα της ισχύος και κάθε συμφωνία μαζί του απλώς του ανοίγει την όρεξη για παραπέρα επίθεση. Κατά τον ίδιο, ο Πούτιν σχεδίαζε να επιτεθεί την Άνοιξη του 2021, αλλά η δυναμική παρέμβαση των Δυτικών τον ανάγκασε σε υποχώρηση. Επομένως, λέει, ο τρόπος αντίδρασης της Δύσης οφείλει να περιλαμβάνει (α) τη σαφή αποδοχή της ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ ώστε να σταλούν τα σωστά μηνύματα στη Μόσχα. (β) Θα πρέπει από τώρα να σχεδιαστούν μέτρα αντιποίνων που θα γονατίσουν τη Μόσχα σε περίπτωση εισβολής (εδώ το άρθρο είναι ασαφές εάν ζητά την επιβολή τους άμεσα, δηλαδή πριν από την “εισβολή”). (γ) πρέπει άμεσα να σταλεί σημαντική στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, κυρίως αεροπλάνα και αντι-αεροπορικοί πύραυλοι (το άρθρο δεν απαντά στο ποιος θα τα χειρίζεται δεδομένου ότι οι Ουκρανοί δεν γνωρίζουν τα δυτικά συστήματα).
Το άρθρο καταλήγει σε πολύ σημαντικά συμπεράσματα, τα οποία έχω ήδη υπαινιχθεί όταν παρουσίασα την αφήγηση Kuleba για Ρωσο-Ουκρανικό πόλεμο το 2014, ο οποίος—κατά τον ίδιο—κατέληξε σε συντριβή της Ρωσίας. Κατά τον ΥΠΕΞ της Ουκρανίας, ο στόχος της πολιτικής της Ουκρανίας και των συμμάχων της οφείλει να είναι απλός: Ειρήνη δια της ισχύος. “Προς το παρόν”, γράφει, “οι συνομιλίες των ΗΠΑ και των Ευρωπαίων συμμάχων τους έχουν νόημα προκειμένου να κερδηθεί χρόνος για την [στρατιωτική] ενδυνάμωση της Ουκρανίας σε βαθμό που να μην είναι εφικτή η εκδοχή της στρατιωτικής εισβολής [από τη Ρωσία]. Όταν συμβεί αυτό, τότε πλέον θα είναι δυνατή η δίκαιη επίλυση [ενν. δια της ισχύος] του προβλήματος του Ντονμπάς και η εν τέλει εισδοχή της Ουκρανίας στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ. Και οι δύο αυτοί στόχοι μοιάζουν τώρα μακρινοί, αλλά μακροπρόθεσμα ο Ουκρανικός λαός δεν είναι διατεθειμένος να δεχθεί τίποτα λιγότερο. Αυτή την πορεία δεν θα την εγκαταλείψουμε όση πίεση και αν δεχτούμε από τη Ρωσία-ή από τις ΗΠΑ ή από τους Ευρωπαίους εταίρους μας. Όταν ακούω μερικούς Δυτικούς σχολιαστές να λένε ότι η γειτνίαση με το ΝΑΤΟ αποτελεί ευαίσθητο ζήτημα για τον Πούτιν, έχω μόνο μια ερώτηση να τους κάνω: οι ζωές και το μέλλον 44 εκατομμυρίων Ουκρανών δεν είναι επίσης ευαίσθητο θέμα;”
Από το άρθρο του ΥΠΕΞ της Ουκρανίας, που δημοσιεύτηκε πριν δυόμιση μήνες στο έγκριτο Foreign Affairs, αντιλαμβανόμαστε με κρυστάλλινη διαύγεια τις επιδιώξεις της Ουκρανικής κυβέρνησης, που ήταν και είναι η πρόκληση πολέμου ΝΑΤΟ-Ρωσίας. Όμως, παραμένει ανοικτό το ζήτημα της κάλυψης και της ενθάρρυνσης που έδωσαν σε αυτές οι ΝΑΤΟικές κυβερνήσεις, ιδιαίτερα η Γερμανία και η Γαλλία. Τι προσδοκούν από τη σύγκρουση στην Ουκρανία; Είναι απολύτως σαφές ότι η λογική της “ειρήνης δια της ισχύος”, δηλαδή οι επιλογές της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και της επίλυσης του προβλήματος Ντονμπάς με πόλεμο θα οδηγούσαν αναγκαστικά τη Ρωσία στην στρατιωτική επέμβαση, πριν τα πράγματα χειροτερέψουν. Όπως και έγινε. Αν τα πράγματα ακολουθούσαν την πορεία που προδιάγραφε ο Kuleba στο άρθρο του, τότε δεν βλέπω πώς θα αποφεύγαμε τον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο ενώ τώρα μπορεί και να υπάρξει ελπίδα να τον αποφύγουμε.
Και να προσθέσω ότι η λογική αυτού του τρόπου επιβολής της “ειρήνης δια της ισχύος” δεν διαφέρει από την οπτική των ναζί πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Που, παρεμπιπτόντως, για τους ναζί της Ουκρανίας ο Kuleba δεν βρίσκει να πει τίποτα άλλο παρεκτός να τους εκθειάσει για τη συμμετοχή τους στον “λαϊκό ξεσηκωμό” του 2014.