H Colour Youth – Κοινότητα LGBTQ Nέων Αθήνας, οργάνωση που ασχολείται με την ενδυνάμωση, την παροχή υποστήριξης και την υπεράσπιση των δικαιωμάτων της λεσβιακής, γκέι, αμφιφυλόφιλης, τρανς και queer νεολαίας της Αθήνας, μοιράστηκε τα αποτελέσματα της Πρώτης Πανελλαδικής Έρευνας για το Σχολικό Κλίμα, όπως το αντιλαμβάνονται οι ΛΟΑΤΚ μαθητές/ριες στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Η Έρευνα για το Σχολικό Κλίμα αποτελεί την πρώτη πανελλήνια ερευνητική απόπειρα καταγραφής των εμπειριών των ΛΟΑΤΚ μαθητών και μαθητριών στα σχολεία της χώρας μας. 
 

Τα αποτελέσματα της έρευνας επιβεβαιώνουν αυτό που τονίζουν χρόνια τώρα οι οργανώσεις, δηλαδή ότι η Ελλάδα απέχει αρκετά από αυτό που λέμε «συμπεριληπτική εκπαίδευση», δηλαδή ένα εκπαιδευτικό σύστημα που να επιτρέπει σε όλους τους μαθητές, ανεξάρτητα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, να συμμετέχουν ισότιμα σ’ αυτό.

Παράλληλα, καταδεικνύουν ότι είναι επιβεβλημένο να γίνουν καίριες αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα στην κατεύθυνση της ουσιαστικής συμπερίληψης, οι οποίες άλλωστε είναι και διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας. 
 

Δείγμα για την έρευνα αποτέλεσαν περίπου 2000 ΛΟΑΤΚ μαθητές/ριες, οι ηλικίες των οποίων κυμαίνονται από 13 έως 20 έτη με διάμεσο τα 16 έτη.

 

Τα κυριότερα ευρήματα
 

Σύμφωνα με την έρευνα, σε ποσοστό 84,9%, τα παιδιά ακούν στο σχολείο τη λέξη «γκέι» με αρνητική χροιά. 
 
Ομοφοβικά σχόλια ακούγονται από άλλους μαθητές σε ποσοστό 74,2%, ενώ πάνω από τα μισά παιδιά (58,1%) ακούν τέτοια σχόλια και από καθηγητές ή καθηγήτριες. Παρά την παρουσία τους (το 62,5% δηλώνει ότι τουλάχιστον κάποιες φορές είναι παρόντες), 1 στις 3 φορές (34,3%) οι καθηγητές/τριες δεν παρεμβαίνουν. Το 96% δηλώνει ότι έχει ακούσει σχόλια “για μαθητές που δε συμπεριφέρονται με αρκετά «αντρικό τρόπο» έστω και σπάνια.

Το αντίστοιχο ποσοστό για άτομα που δε συμμορφώνονται στην αναμενόμενη «γυναικεία» συμπεριφορά είναι 86,6%. Περίπου ένα στα δύο άτομα που απάντησαν το ερωτηματολόγιο (51,1%) δηλώνει ότι έχει ακούσει αρνητικά σχόλια για την έκφραση φύλου από καθηγητές έστω και σπάνια. Το 74,4% των μαθητών και μαθητριών δηλώνει ότι ακούει τρανσφοβικά σχόλια έστω και σπάνια, ενώ το 18,3% δηλώνει ότι αυτά τα σχόλια γίνονται συχνά ή πολύ συχνά. Μόνο το 4,1% δηλώνει ότι δεν έχει ακούσει ποτέ ή ακούει σπάνια σεξιστικά σχόλια, με το 74,4% των ατόμων να δηλώνουν ότι ακούν πολύ συχνά κακοποιητικά σχόλια εναντίον των γυναικών.


Λεκτική και σεξουαλική παρενόχληση στα θρανία

Ένα στα τρία παιδιά έχουν δεχτεί κάποιας μορφής λεκτική παρενόχληση (βρισιές, απειλές, χειρονομίες, εκφράσεις προσώπου, κοροϊδευτικές κινήσεις, γελάκια, κλπ.) για το σεξουαλικό προσανατολισμό (32,0%), το φύλο (31,1%), ή/και την έκφραση φύλου τους (50,3%). Περίπου ένα στα επτά παιδιά έχουν δεχτεί κάποιας μορφής σωματική παρενόχληση ή/και σωματική βία (σπρωξιές, σκουντήγματα, φτυσίματα, γροθιές, κλωτσιές, κλπ.) σε σχέση με τον σεξουαλικό προσανατολισμό (14,6%), το φύλο (12,6%), ή/και την έκφραση φύλου τους (19,3%). Ένα στα τρία ΛΟΑΤΚ παιδιά (33,0%) δηλώνουν ότι έχουν δεχτεί σεξουαλική παρενόχληση.


Καθηγητές που δεν παρεμβαίνουν


Από τα άτομα που έχουν δεχτεί βία στο σχολείο, το 27,9% δεν το έχει αναφέρει ποτέ στους καθηγητές/τριες, ενώ όσα ανέφεραν το περιστατικό δηλώνουν ότι η αντιμετώπιση ήταν λίγο (30,8%) ή καθόλου (26,6%) αποτελεσματική. Αυτό είναι ανησυχητικό δεδομένου ότι το 59,2% των ατόμων που συμμετείχαν στην έρευνα δηλώνουν ότι έχουν φοιτήσει ή ακόμη φοιτούν σε σχολεία που κάνουν δράσεις ενημέρωσης για το σχολικό εκφοβισμό.

Φόβοι και απουσίες


Στην έρευνα αναφέρεται ακόμη ότι συνολικά 220 άτομα – περίπου 10 σχολικές τάξεις – δήλωσαν ότι έχουν καθυστερήσει να πάνε ή να φύγουν από το σχολείο, ή να βγουν για διάλειμμα προκειμένου να περάσουν απαρατήρητα από τους συμμαθητές, και να αποφύγουν την έκθεση σε πιθανό εκφοβισμό. 126 μαθητές και μαθήτριες – περίπου έξι σχολικές τάξεις – δήλωσαν ότι έχουν χάσει από μία ημέρα έως μία εβδομάδα μαθημάτων επειδή ένιωθαν ότι το σχολείο δεν μπορεί να διασφαλίσει τη σωματική και ψυχική τους ακεραιότητα. Το 40,0% των ατόμων δήλωσαν ότι αποφεύγουν κάποιον από τους χώρους του σχολείου ή/και κάποιες από τις σχολικές εκδηλώσεις, επειδή δεν αισθάνονται ασφαλή.


 

Σημειώνεται πάντως ότι, κατά την έρευνα, παρά το εν γένει αρνητικό κλίμα που επικρατεί στο σχολείο, οι ΛΟΑΤΚ μαθητές και μαθήτριες φαίνεται να είναι πολύ καλά ενταγμένοι και ενταγμένες στο σχολικό σύστημα και ανταπεξέρχονται πλήρως στις ακαδημαϊκές τους υποχρεώσεις. 
 
Αυτό γίνεται εμφανές από τις υψηλές σχολικές τους επιδόσεις, με το 29,9% να έχει μέσο όρο βαθμολογίας από 18 έως 20 και το 39,8% από 16 έως 18. Επιπλέον, οι ακαδημαϊκές τους φιλοδοξίες εκτείνονται σε ανώτατα ακαδημαϊκά πτυχία και δεν περιορίζονται μόνο στην ολοκλήρωση του Λυκείου.

Τα αποτελέσματά της συγκεκριμένης έρευνας, είναι συνεπή και με τη συγκριτική έρευνα της IGLYO (International Lesbian, Gay, Bisexual, Queer & Transgender Youth and Student Oganization), σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα βρίσκεται πανευρωπαϊκά στις τελευταίες θέσεις σχολικής συμπερίληψης των ΛΟΑΤΚΙ μαθητών/ριών. 


«Eκφοβισμός γενικώς κι αορίστως»

Αξίζει να αναφερθεί αυτό που είχε επισημάνει μιλώντας στο ThePressProject, η υπεύθυνη έργου της γραμμής 11528-ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ, τη μοναδική γραμμή τηλεφωνικής στήριξης για ΛΟΑΤΚΙ, τους γονείς τους και τους εκπαιδευτικούς τους στην Ελλάδα, Κλεοπάτρα Οικονομίδου, πως δηλαδή το 9,8% από τα τηλεφωνήματα που δέχεται η γραμμή είναι ανήλικα παιδιά. «Έχει τύχει να μας καλούν ακόμα και μέσα από το σχολείο, την ώρα του διαλείμματος, γιατί αντιμετώπισαν bullying εκείνη την ώρα. Συνήθως, 8 στα 10 περιστατικά bullying που καταγράφονται στα σχολεία δεν είναι εκφοβισμός γενικώς κι αορίστως, αλλά έχει να κάνει με διακρίσεις λόγω φύλου. Το οποίο, βέβαια, δεν το κατονομάζουμε -λέμε bullying γενικά.»

Σημαντικό ρόλο σε όλο αυτό φαίνεται να παίζουν οι πρωτοβουλίες της Πολιτείας. Για αυτόν τον λόγο τα αποτελέσματα της έρευνας που πραγματοποίησε η Colour Youth περιλαμβάνουν αναλυτικό κεφάλαιο (Κεφάλαιο 6), το οποίο επικεντρώνεται στις κινήσεις που κρίνεται απαραίτητο να γίνουν από την Ελληνική Πολιτεία ώστε να προστατευτούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο οι ΛΟΑΤΚΙ μαθητές και μαθήτριες.

 Ενδεικτικά, τροποποιήσεις και βελτιώσεις που προτείνεται να συμβούν:

  • στην εκπαίδευση εκπαιδευτικών,
  • την σεξουαλική αγωγή,
  • τα σχολικά εγχειρίδια και
  • την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού.

*Δείτε ολόκληρη την έρευνα της Colour Youth – Κοινότητα LGBTQ Nέων Αθήνας