Η Ρενάντ τον Οκτώβριο του 2023 είχε μόλις ξεκινήσει την τετάρτη δημοτικού μαζί με τον δίδυμο αδερφό της, τον Άνταμ. Δεν είχε social media και τα απογεύματα έπαιζε στη γειτονιά με τα άλλα παιδιά. Το αγαπημένο της χόμπι ήταν να περνάει ώρες στην κουζίνα με τη μαμά της και να μαγειρεύουν παρέα. “Πριν από τον πόλεμο φτιάχναμε κάθε Παρασκευή κοτόπουλο και κάθε Κυριακή μπάμιες. Πόσο τα λαχταράω όλα αυτά!” λέει σε ένα πρόσφατο βίντεο, ενώ ο πόλεμος μετράει ήδη 10 μήνες.
View this post on Instagram
Φαλάφελ, ρυζόγαλο, κανταΐφι, ντολμαδάκια, σερβίρονται από την Ρενάντ σε φτωχικές εκδοχές προσφυγιάς. Ένας αδιάκοπος ενοχλητικός θόρυβος μπλέκεται κάθε φορά με τη φωνή της – είναι τα ισραηλινά drone που πετάνε από πάνω τους 24 ώρες το 24ωρο. Άλλοτε ακούγονται και πυροβολισμοί.
Ο λογαριασμός της στο instagram έχει 600 χιλιάδες followers ενώ τον άνοιξε μόλις πριν 4 μήνες. Τα πρώτα βίντεο ήταν μόνο στα αραβικά αλλά η δημοφιλία και οι διεθνείς υποστηρικτές που αυξάνονται συνεχώς, την ώθησαν να βάζει και αγγλικούς υπότιτλους.
View this post on Instagram
Για αρκετά βράδια ανταλλάζουμε μηνύματα. Η μεγάλη της αδερφή, η 25χρονη Νουράν, είναι πάντα παρούσα ώστε να ελέγχει την έκθεση της μικρής στα social media. Η Νουράν μόλις είχε αποφοιτήσει από τη Φαρμακευτική Σχολή και ετοιμαζόταν να αναζητήσει δουλειά σε φαρμακεία και νοσοκομεία αλλά την πρόλαβε ο πόλεμος. Και οι δυο τους είναι ευγενικές και πρόσχαρες, με μια πίστη ότι όλα στο τέλος θα πάνε καλά.
Ένα βράδυ η επικοινωνία μας διακόπτεται απότομα. Δεν ξέρω τι έχουν απογίνει μέχρι την επόμενη μέρα που η Ρενάντ ποστάρει ένα βίντεο με τους γείτονές της να ουρλιάζουν πανικόβλητοι μέσα στη νύχτα και με τζάμια σπασμένα που έπεσαν στο κεφάλι της την ώρα που κοιμόταν.
“Το σπίτι που είναι κολλητά στο δικό μας ανατινάχτηκε. Υπάρχουν τρεις νεκροί μάρτυρες. Δόξα τω Θεώ, επιζήσαμε από θαύμα. Νιώθω ότι ζω έναν εφιάλτη και ότι όλα αυτά δεν συμβαίνουν πραγματικά” έγραφε στο ποστ της. “Πιστεύετε ότι θα μείνουμε ζωντανοί μέχρι το τέλος;”
Οι γείτονές της ήταν 3 από τους 39.200 νεκρούς Παλαιστίνιους που έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα, ενώ υπολογίζεται ότι για κάθε έναν θάνατο που προήλθε ευθέως από επίθεση, υπάρχουν ακόμα 3-15 έμμεσοι θάνατοι – άρρωστοι, για παράδειγμα, που λόγω του πολέμου δεν έχουν πρόσβαση σε νοσοκομείο ή άνθρωποι που πεθαίνουν από την πείνα.
Η Ρενάντ, μία εβδομάδα μετά την επίθεση, επέστρεψε στις μαγειρικές της, καταβεβλημένη και σιωπηλή. Έψησε μια πίτσα με τα υλικά να σχηματίζουν την παλαιστινιακή σημαία.
Γεωργοί χωρίς γη, ψαράδες δίχως θάλασσα και άνθρωποι χωρίς φαγητό
Η Ρενάντ Ατάλα και τα 8 μέλη της οικογένειάς της ζουν σήμερα στο κέντρο της Λωρίδας της Γάζας, στην παραθαλάσσια πόλη Ντέιρ αλ-Μπάλαχ.
Ντέιρ αλ-Μπάλαχ θα πει “το μοναστήρι της χουρμαδιάς” καθώς η πόλη φημίζεται για τους χουρμάδες της. Τη δεκαετία του ‘90 είχε περί τα 20.000 δέντρα αλλά κατά τη Δεύτερη Ιντιφάντα (2000-2005), ο ισραηλινός στρατός ξερίζωσε ή κατέστρεψε με μπουλντόζες γύρω στις 3.550 χουρμαδιές, διαλύοντας έτσι μία κρίσιμη πηγή εσόδων για τους ντόπιους. Η γεωργία και η αλιεία είναι σημαντικοί κλάδοι στην πόλη της μικρής Ρενάντ. Τριγύρω από το σπίτι της υπήρχαν πριν τον πόλεμο εσπεριδοειδή, αμυγδαλιές, ροδιές και αμπελώνες. Τώρα υπάρχουν συντρίμμια.
Σήμερα, το 96% του πληθυσμού της Γάζας αντιμετωπίζει επισιτιστική ανασφάλεια και ένας στους πέντε Παλαιστίνιους πλήττεται από λιμό.
Δορυφορικές εικόνες, που αναλύθηκαν από το Al Jazeera, δείχνουν ότι πάνω από το ήμισυ της γεωργικής γης – από την οποία αντλούν την τροφή τους οι Παλαιστίνιοι – καταστράφηκε εν μέρει ή εξ ολοκλήρου από τις επιθέσεις των Ισραηλινών. Στην πόλη της Ρενάντ έχουν καταστρέψει ήδη το 64% των καλλιεργήσιμων εκτάσεων.
Παράλληλα, οι ισραηλινές δυνάμεις έχουν καταστρέψει πηγάδια, αποθήκες με σιτηρά, μονάδες εκτροφής πουλερικών, φάρμες με πρόβατα, κατσίκια, και θερμοκήπια.
“Υποφέρουμε από τεράστια έλλειψη θρεπτικών συστατικών στη διατροφή μας. Τρώμε κυρίως κονσέρβες εδώ και μήνες, και πολύ σπάνια θα φάμε φρούτα και λαχανικά είτε γιατί δεν υπάρχουν είτε γιατί είναι πανάκριβα” μου γράφει η Ρενάντ.
Ένας από τους followers την ρώτησε τι κάνει με τα αποφάγια. Το κορίτσι, με έναν γλυκόπικρα χιουμοριστικό τρόπο, τον ξενάγησε στη λαϊκή αγορά.
Οι ντομάτες έχουν τουλάχιστον δεκαπλάσια τιμή σε σχέση με πριν τον πόλεμο – από 0,30 δολάρια, σήμερα κοστίζουν 4. Το ίδιο τα κρεμμύδια, τα κολοκυθάκια, τα αγγούρια και οι μελιτζάνες. Το κοτόπουλο κόστιζε 3 δολάρια και σήμερα ξεπερνά τα 20. Μια καρτέλα με 40 αυγά πωλείται τώρα στη Γάζα για 20 δολάρια ενώ πριν τον πόλεμο δεν ξεπερνούσε τα 3. Παρόμοιες εξωφρενικές αυξήσεις συναντά κανείς και σε βασικά αγαθά όπως το λάδι, το αλεύρι και η ζάχαρη ενώ οι πάνες για τα μωρά κόστιζαν 5 ευρώ και σήμερα κοστίζουν 50, με τους γονείς να αναγκάζονται να φτιάξουν αυτοσχέδιες.
“Με τέτοιες τιμές, δεν θα ήταν ποτέ δυνατόν να έχουμε αποφάγια” απάντησε στην ερώτηση η Ρενάντ.
View this post on Instagram
Από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος, το Ισραήλ επιτρέπει μόνο σε 5 συγκεκριμένους Παλαιστίνιους εισαγωγείς να εισάγουν προϊόντα στη Γάζα από τα σύνορα με την Αίγυπτο. Η αιγυπτιακή εταιρεία μεταφορών, Abnaa Sinai, είναι υπεύθυνη για τα λογιστικά και τα φορτηγά στα σύνορα και κατέχει το απόλυτο μονοπώλιο. Κατηγορείται ότι έχει ανεβάσει έξι φορές πάνω τις τιμές της ενώ χρεώνει 75 δολάρια έξτρα το κάθε φόρτηγο για κάθε μέρα αναμονής στα σύνορα. Το φακελάκι για την επιτάχυνση των διαδικασιών φτάνει μέχρι και τα 20.000 δολάρια ενώ ένα φορτηγό μπορεί να κολλήσει στα σύνορα, λόγω εξονυχιστικών ελέγχων από τον ισραηλινό στρατό, έως και 50 ημέρες. Εν ολίγοις, ένα φορτηγό με αναγκαία αγαθά μπορεί να κοστίσει έως και 40.000 δολάρια για να φτάσει στους Παλαιστίνιους.
Το κυβερνητικό επιτελείο της Χαμάς αγοράζει την πλειοψηφία αυτών των προϊόντων, μόλις περάσουν τα σύνορα, σε χαμηλή τιμή και τα πουλάει σε ελεγχόμενα σημεία μεταπώλησης στη Λωρίδα της Γάζας. Όποιος ντόπιος έμπορος τα αγοράσει υποχρεούται να τα πουλήσει στους Παλαιστίνιους σε συγκεκριμένη προσιτή τιμή. Παρ’ όλα αυτά, η Χαμάς κατηγορείται ότι δεν διενεργεί από κει και πέρα κανέναν έλεγχο με αποτέλεσμα ο έμπορος να πουλάει 2-3 καρτέλες με αυγά στην τιμή που πρέπει και να βγάζει τις υπόλοιπες 10 στη μαύρη αγορά.
Παράλληλα, η συνεχής κλιμάκωση του πολέμου, το εχθρικό περιβάλλον – πάνω από 200 εργαζόμενοι παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας έχουν σκοτωθεί στη Γάζα, αριθμός που ξεπερνά κάθε άλλο σύγχρονο πόλεμο – και τα περάσματα που κλείνουν, καθιστούν συχνά αδύνατη και τη διανομή τροφίμων από ανθρωπιστικές οργανώσεις.
Δυστυχώς, όμως, ο πόλεμος ήρθε να χειροτερέψει τραγικά την επισιτιστική ανασφάλεια που είχαν ήδη προκαλέσει οι διαχρονικές πολιτικές του Ισραήλ: θέσπιση αυστηρών ορίων στις ζώνες αλιείας, δολοφονία χιλιάδων αγελάδων από τον ισραηλινό στρατό, αποκλεισμός των κατοίκων της Γάζας από τεράστιες εκτάσεις γεωργικής γης με την αιτιολογία ότι είναι “ζώνες ασφαλείας”, απαγόρευση εισαγωγής προϊόντων και εργαλείων που θεωρούνταν ύποπτα για “αμφιλεγόμενη χρήση”, όπως λιπάσματα και τσιμέντο, κ.ά.
Όλα αυτά είχαν οδηγήσει ήδη, το 2022, το 64% του πληθυσμού της Γάζας να αντιμετωπίζει μέτρια ή σοβαρή επισιτιστική ανασφάλεια ενώ το 77% των κατοίκων ανέφερε ότι όλα τα μέλη της οικογένειάς τους είχαν αναγκαστεί να μειώσουν τον αριθμό των ημερήσιων γευμάτων.
View this post on Instagram
Τα υλικά για τις συνταγές της Ρενάντ προέρχονται κυρίως από κουτιά ανθρωπιστικής βοήθειας ενώ κάποια προϊόντα καταφέρνει και τα αγοράζει χάρη σε δωρεές που λαμβάνει από ιδιώτες ως ένδειξη αλληλεγγύης.
“Το φαγητό που μαγειρεύω για το instagram είναι το μοναδικό γεύμα της οικογένειάς μου. Περιμένουν να γυρίσω το βίντεο και μετά τρώμε όλοι μαζί. Κάποιες φορές μοιράζομαι το φαγητό και με τα παιδιά του καταυλισμού ή μαγειρεύουμε παρέα γιατί τους αρέσει πολύ” μου λέει η Ρενάντ.
Εν μέσω του πολέμου, το κορίτσι και η οικογένειά της δημιούργησαν έναν λογαριασμό για crowdfunding προκειμένου να έχουν κάποια χρήματα για να προμηθεύονται τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης.
“Αυτή ήταν η πιο άμεση ανάγκη μας – αν γλιτώσουμε από τις βόμβες, να μην πεθάνουμε από την πείνα. Τα χρήματα που μας στέλνει ο κόσμος, όμως, θέλουμε να τα αξιοποιήσουμε και για να διαφύγουμε από τον πόλεμο. Οι διακινητές ζητάνε 5.000 δολάρια το άτομο για να μας περάσουν από τα σύνορα με την Αίγυπτο. Δεν μας νοιάζει σε ποια χώρα θα πάμε. Αρκεί να μπορέσουμε να ξαναχτίσουμε τη ζωή μας, να ξαναβρούμε τους εαυτούς μας και τα παιδιά να συνεχίσουν το σχολείο” μου λέει η μεγαλύτερη αδερφή της Ρενάντ.
Αυτή τη στιγμή 8 στα 10 σχολεία στη Λωρίδα της Γάζας είναι χαλάσματα. Πάνω από το 60% των εκπαιδευτικών εγκαταστάσεων, συμπεριλαμβανομένων πανεπιστημίων και 13 δημόσιων βιβλιοθηκών, έχουν καταστραφεί και τουλάχιστον 625.000 μαθητές έχουν αποκλειστεί από την πρόσβαση στην εκπαίδευση.
Στο καλύτερο σενάριο, ακόμα και σήμερα να σταματούσε ο πόλεμος, υπολογίζεται ότι θα χρειάζονταν 16 χρόνια για να ξαναφτιαχτούν τα διαλυμένα σπίτια στη Γάζα ενώ το εκπαιδευτικό σύστημα πλήττεται βαριά σε μια περιοχή που ο μισός πληθυσμός είναι παιδιά κάτω των 18 ετών.
View this post on Instagram
“Μαγειρεύω για να μην πεθάνω”
Κάποια στιγμή ομολογώ ότι αναρωτήθηκα, πώς γίνεται να γίνεσαι food blogger μέσα στον πόλεμο;
Στην αρχή του πολέμου, το σπίτι απέναντι από το σπίτι της Ρενάντ βομβαρδίστηκε. Τα παιδιά με τα οποία έπαιζε και μεγάλωνε μαζί τους, ξαφνικά ήταν ανθρώπινα μέλη σκορπισμένα στα πόδια της. Πολλοί συμμαθητές της δολοφονήθηκαν και για πολλούς αγνοεί τι τύχη είχαν. Το κορίτσι υπέστη πολύ σοβαρό σοκ.
Γι’ αυτό έγινε food blogger – για να θωρακίσει όσο γίνεται το μυαλό της και την ψυχή της. Η μεγάλη της αδερφή προσπαθούσε να την κρατήσει μακριά από τις ειδήσεις και τη φρίκη. Χρησιμοποίησε, έτσι, το αγαπημένο χόμπι της Ρενάντ και τα social media προσπαθώντας να διασώσει το παραμικρό από την παιδική της ηλικία.
Στην Παλαιστίνη πάνω από τους μισούς ενήλικες πάσχουν από κατάθλιψη ενώ συναντώνται πολύ υψηλά ποσοστά μετατραυματικού στρες. Τα παιδιά έχουν υψηλά επίπεδα άγχους, αισθάνονται απελπισμένα και αβοήθητα. Σε μια ηλικία που έχουν ανάγκη την αίσθηση του ελέγχου, αυτά βιώνουν μια κατάσταση χωρίς καθόλου έλεγχο.
“Το να μαγειρεύω είναι η μοναδική στιγμή ελπίδας και ελευθερίας για μένα. Αυτή η ελευθερία που τόσο πολύ θέλουμε να έρθει στη ζωή μας. Μαγειρεύω για να νιώθω ζωντανή, για να μην πεθάνω μέσα μου” μου γράφει η Ρενάντ.
“Όταν μεγαλώσω θέλω να γίνω διάσημη σεφ”.
Κανείς δεν ξέρει, όμως, αν αύριο η Ρενάντ θα είναι ζωντανή για να ποστάρει τις συνταγές της και να χαμογελάει, αν δεν σταματήσει οριστικά αυτός ο πόλεμος.