Η κατάσταση στο νησί ήταν ήδη πάρα πολύ τεταμένη πριν από τη γεωπολιτική εξέλιξη της μαζικής εισόδου ακόμη περισσότερων προσφύγων, οπότε ότι θα είχαμε τέτοιου τύπου επεισόδια ήταν αναμενόμενο.
Αυτό όμως δεν είναι ένα άρθρο γεωπολιτικής. Αυτή τη στιγμή οι αναλύσεις για τον “τρελό σουλτάνο” είναι το απαραίτητο αντίδοτο ώστε να μη βλέπει κανείς μωρά, αλλά “ασπίδες μπροστά από στρατιώτες”, όπως λένε οι κάτοικοι που ξανασπρώχνουν τη βάρκα στο νερό. Η γεωπολιτική είναι το συναισθηματικό παυσίπονο που χρειάζεται ένας Έλληνας προκειμένου να έχει μπροστά του πρόσφυγες και να βλέπει απόβαση ή ό,τι άλλο ταΐζουν αυτές τις μέρες τα τηλεοπτικά κανάλια.
Έχω να προτείνω μια αντίστροφη πολιτική ηθική: χρειάζομαι μια ανάλυση που να μου εξασφαλίζει ότι όταν βλέπω μωρά να κλαίνε θα απλώνω το χέρι να βοηθήσω για να σταματήσουν να κλαίνε, δεν θα απαγγέλλω αποσπάσματα τηλεοπτικού λόγου για τον Ερντογάν που “ανοίγει την κάνουλα”.
Έχει καταστραφεί το νησί από το προσφυγικό; Έχει διαλυθεί η οικονομική ζωή και οι ντόπιοι υποφέρουν; Δεν είναι απλό. Δεν έχουν ωφεληθεί όλοι το ίδιο, αλλά μπορούμε να βάλουμε κάτω μερικά απλά οικονομικά δεδομένα. Η Λέσβος δεν είναι Μύκονος ή Ρόδος, με τουριστική περίοδο που να εκτείνεται σε όλο το χρόνο. Αυτή τη στιγμή οι πρόσφυγες λαμβάνουν ένα βοήθημα 90 ευρώ τον μήνα από την Ύπατη Αρμοστεία, το οποίο φαντάζομαι ότι δεν ξοδεύεται όλο στο LIDL (δεν φταίνε αυτοί για τον γερμανικό κολοσσό) αλλά ξοδεύεται στο νησί, μαζί με τα χρήματα που στέλνουν σε αυτούς τους 20.000 ανθρώπους οι συγγενείς τους από την κεντρική Ευρώπη. Αυτά τα χρήματα μπαίνουν στο νησί και ο πολλαπλασιασμός είναι απλός. Και μετράω μόνο τα κέρδη από κανονική εμπορική δραστηριότητα, και όχι τη χρέωση της φόρτισης κινητού ή τουαλέτας που ακούγαμε τον πρώτο καιρό.
Παρόμοια ισχύουν και με τις αξιομίσητες και διεφθαρμένες ΜΚΟ: δεν διαχειρίζονται εγχώριο χρήμα, σε αντίθεση με τα κλειστά κέντρα, που θα καταπιούν ελληνικό χρήμα, και επίσης χάρη στις αξιομίσητες ΜΚΟ έχουν ανέβει τα νοίκια στο νησί, δεν βρίσκεις να ενοικιάσεις, και τα μαγαζιά είναι γεμάτα τον χειμώνα από εργαζόμενους που μένουν (δηλ. πληρώνονται και ξοδεύουν) στο νησί. Ήδη εδώ και χρόνια είχαμε προπληρωμές ενοικίων 1500 ευρώ από ΜΚΟ, και ενοικίαση σε τιμές κατά 50% ακριβότερα από τους άλλους ενοικιαστές. Την ανθρωπιστική προσφορά την αφήνω στην άκρη διότι υποθέτω ότι δεν συγκινεί το ακροατήριο για το οποίο μιλάω τώρα.
Είναι εύκολο να βλέπεις ότι σε κάθε δομή που πρέπει να χρησιμοποιήσεις βρίσκεται μπροστά σου μια τεράστια ουρά ανθρώπων που δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν αξιοπρεπώς; Όχι, είναι δυσάρεστο. Αλλά δεν είναι τόσο μεγάλη απαίτηση, να μη ζητάμε τα ρέστα από τον άνθρωπο που βρίσκεται μπροστά μας στην ουρά για να πάει στον γιατρό, αλλά από το κράτος που δεν φρόντισε να μη μαζεύονται εκεί τόσοι πρόσφυγες και όσο μαζεύονται να υπάρχει επαρκής ιατρική φροντίδα. Χωρίς να λέμε ότι η εικόνα είναι μόνο θετική για τα οικονομικά του νησιού (προφανώς, δεν είναι καλή στιγμή για να πουλήσεις ένα σπίτι στο πολύ ωραίο χωριό της Μόριας), είναι σίγουρα πολυπλοκότερη από τα σχόλια του τύπου “έλα εσύ να ζήσεις εδώ και τα λέμε”.
Αυτή τη στιγμή το νησί έχει αποχαλινωμένους φασίστες, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο μέρος. Ενώ στην Αθήνα φαίνεται προς στιγμήν οι επιθέσεις να έχουν υποχωρήσει, στη Λέσβο οι φασίστες αλωνίζουν, βγάζουν μαχαίρια, σπάνε αυτοκίνητα εργαζομένων σε ΜΚΟ και αυτοί οι εργαζόμενοι (ξαναλέω, που πληρώνονται από διεθνείς οργανισμούς και ξοδεύουν στο νησί, χειμώνα) αποφεύγουν τη δημόσια έκθεση, προσέχουν που κυκλοφορούν και σε ποιον λένε τι δουλειά κάνουν. Μιλήσαμε με εργαζόμενους εκεί και πήραμε μια γερή γεύση από το τι θα πει αυτός ο φόβος απέναντι στην ακροδεξιά του νησιού. Μια που δεν είμαστε από εκεί, μας ρώτησαν κι εμάς μήπως δουλεύουμε σε ΜΚΟ. Ειρωνεία του πράγματος, ότι η νίκη εναντίον των ΜΑΤ αυτές τις μέρες ενισχύει ακριβώς αυτά τα ακροδεξιά στοιχεία.
Και τότε γιατί διαμαρτύρονται οι κάτοικοι; Εγώ δεν θα έλεγα ποτέ ότι είναι τρέλα, διότι δεν θέλω να φορτώνω τις αμαρτίες της βιαιότητας και αναλγησίας κάποιων ανθρώπων στους ψυχικά ασθενείς. Όταν ο πρόεδρος της κοινότητας της Μόριας είπε στην κάμερα του TPP ότι οι μετανάστες προκαλούν διότι περπατάνε στον δρόμο του και τρώνε τα φρούτα του, και συμπλήρωσε ότι «μπορεί να πεινάνε, αλλά κι εμείς δεν μπορούμε να το ανεχτούμε αυτό. […] Έχουμε κήπους που έχουν φρούτα και αναγκαζόμαστε να πάμε στο μανάβικο για να αγοράσουμε”, δεν πιστεύαμε στα αυτιά μας. Να πούμε παρεμπιπτόντως ότι σε όλες σχεδόν τις σκηνές βλέπεις ντενεκέδες που μέσα ανάβουν φωτιά με κάρβουνα για μαγείρεμα, επειδή το φαγητό είναι κακό και ανεπαρκές.
Η γεωπολιτική είναι το σπορ των ημερών. Όλοι έχουν από μια ανάλυση για το «τι θα γίνει όταν». Ξαναλέω ότι η δική μου πολιτική λέει ότι πρέπει να σκεφτώ κάτι, κάποια λύση, που όταν αντιμετωπίζει έναν δωδεκάχρονο που μου λέει στη Μόρια σε καλά αγγλικά ότι έμαθε αγγλικά από το ίντερνετ, μόνος του, βλέπω ένα παιδάκι που θέλει να τα καταφέρει και να βγει από τον βούρκο. Και θέλω να με θυμάται ως κάποιον που εκείνη τη στιγμή της ζωής του δεν τον έθαψε, δεν έσπρωξε τη βάρκα του πίσω στη θάλασσα. Το ίδιο με τον πιτσιρικά που θέλει να γίνει ζωγράφος, μας έδειξε τις ζωγραφιές από το κινητό του, και τον φίλο του που θέλει κι εκείνος να γίνει ζωγράφος, προς το παρόν μαθητεύοντας δίπλα στον κολλητό του.
Είδα παιδάκια να χορεύουν μέσα στο καμπ της Μόριας, να χτυπάνε παλαμάκια και να γελάνε. Όταν ο Ερντογάν “ανοίγει την κάνουλα”, αυτή η κάνουλα είναι προσφυής μεταφορά ενός λόγου που δεν νιώθει τίποτα. Χάρισμα των πολεμικών αναλυτών. Για να νιώσω ότι είμαστε σε πόλεμο, χρειάζεται κάτι να έχει κάνει ο άλλος, για να πάρω κι εγώ τα όπλα. Με ποιον πολεμάνε οι ντόπιοι, ας το εξηγήσουν όταν θα υποτιτλίσουμε αυτό το βίντεο από τη Θερμή να το δείξουμε στον πλανήτη και θα εξηγήσουμε με παρρησία ποιος ήταν ο καθένας στη διάρκεια αυτής της κρίσης. Κι εμείς οι ψευδοανθρωπιστές, οι αφελείς αλληλέγγυοι της πρωτεύουσας, και εκείνοι οι νησιώτες που χλεύασαν εγκύους και μωρά. Φαντάζομαι ότι όσοι συγκεντρώθηκαν εκεί δεν ντρέπονται, είναι υπερήφανοι, και μάλιστα θέλουν να δώσουν αυτό ακριβώς το μήνυμα. Πάντως προς το παρόν το μόνο που θα ήθελα να πω είναι πως όσο παράλογο και απάνθρωπο να είναι το να στοιβάζονται οι πρόσφυγες και μετανάστες στη χαβούζα της Μόριας, η εικόνα μιας εισβολής με γεωστρατηγικά χαρακτηριστικά και λεξιλόγιο, ευνοεί τις ορέξεις αυτής της αλλοπρόσαλης και ανίκανης κυβέρνησης, που κάνει τη μία γκάφα μετά την άλλη και μόνο συνδετικό κρίκο στην πολιτική της έχει την ξενοφοβία, αλλά δεν είναι για μένα.
Βάζουμε τα παιδιά μας για ύπνο, χορτάτα και φρεσκοπλυμένα, τα σκεπάζουμε με το πάπλωμά τους και συζητάμε για τις Απόκριες, και καλά κάνουμε, γιατί έτσι πρέπει. Αλλά αυτό που οι ειδήσεις και από χθες το βράδυ και ο επίσημος κρατικός λόγος περιγράφουν ως πόλεμο και εισβολή είναι αναποδογύρισμα των πιο στοιχειωδών αξιών της ζωής μας.
Όταν τα μωρά που κλαίνε περιγράφονται ως ασπίδες στρατιωτών και οι κάτοικοι κάνουν μπλόκα για να μην περνάνε οι πρόσφυγες από το χωριό τους και τους τρώνε τα φρούτα, χωρίζουν οι δρόμοι μας. Όποιος θέλει να οπλίσει το χέρι του φασίστα εμφανίζοντας τους πρόσφυγες ως στρατό κατοχής, με το καλό. Η ΝΔ έχει καταφέρει να συνεισφέρει μόνο στο επικοινωνιακό μέρος της συζήτησης, αυξάνοντας τον δείκτη της αναλγησίας που προωθεί η στρατιωτική γλώσσα. Όσο για τους εχθρούς των αλληλέγγυων: φτάνει πια το αναισθητικό, κανείς δεν τους βγάζει το δόντι. Οπλίζονται με αναλγησία απέναντι σε ανύπαρκτο εχθρό.
Πήραμε συνέντευξη από μια κυρία του νησιού που μας έλεγε ότι ανέχτηκαν τα πάντα, και το πρόβλημα στην ακτοπλοΐα και όλα, αλλά τώρα πια φτάνει. Ξέρω αυτόν τον συλλογισμό – δεν ζει μόνο με το ψωμί ο άνθρωπος. Έχει αξίες: δεν φτάνουν τα λεφτά στη ζωή, χρειάζεται και να μισείς τους ξένους.
Τα μισά παιδάκια στη Μόρια φοράνε τα παπούτσια τους ανάποδα, γιατί ντύνονται μόνα τους και, όταν τα παιδιά ντύνονται μόνα τους, δεν κοιτάνε αριστερό και δεξί. Αν μπορούν αυτά τα παιδάκια να χαμογελάνε και να παίζουν στις δυσκολίες, θα πρέπει να μπορούμε κι εμείς, που ανοίγουν πάνω μας αυτή τη φοβερή κάνουλα με τις ροές.