Ενέχυρο στους δανειστές η δημόσια περιουσία

του Θάνου Καμήλαλη

Ανάμεσα στις σελίδες του πολυνομοσχεδίου, που αναμένεται να ψηφιστεί την ερχόμενη εβδομάδα στη Βουλή, συμπεριλαμβάνεται, (από τη σελ 73) και η τροποποίηση της δανειακής σύμβασης του 2015, μεταξύ του ελληνικού Δημοσίου και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, που κατέχει πλέον το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού χρέους. Η τροποποίηση αφορά τον ρόλο του Υπερταμείου, το οποίο, εκτός από την υποχρέωση να καταβάλλει το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων του για την αποπληρωμή του δημοσίου χρέος, μπαίνει πλέον και εγγυητής, δεσμευόμενο ότι σε περίπτωση που το ελληνικό κράτος δεν μπορέσει κάποια στιγμή να αποπληρώσει μέρος του δανείου του, θα τα πληρώνει το ίδιο, μέχρι το ύψος των 25 δισ. Ευρώ.

Όπως αναφέρεται συγκεκριμένα στο πολυνομοσχέδιο, η ΕΕΣΥΠ, «απαρέγκλιτα και άνευ όρων» μάλιστα:

• Θα εγγυάται στον ESM την έγκαιρη εκπλήρωση από το δικαιούχο κράτος μέλος των υποχρεώσεων του δικαιούχου κράτους μέλους βάσει της σύμβασης.
• Θα υπόσχεται στον ESM ότι κάθε φορά που το δικαιούχο κράτος μέλος δεν καταβάλλει ποσό οφειλόμενο βάσει ή σε σχέση με τη Σύμβαση, η Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας μετά από αίτημα θα φέρει την ευθύνη καταβολής αυτού του ποσού σαν να ήταν ο κύριος οφειλέτης, εφόσον τα συνολικά καταβλητέα ποσά βάσει αυτής της εγγύησης δεν θα υπερβαίνουν συνολικά τα 25 δισ. ευρώ. 
• Θα συμφωνεί με τον ESM ότι εάν οποιαδήποτε εγγύηση που εγγυάται είναι ή καθίσταται μη εκτελεστή, άκυρη ή παράνομη, ανεξάρτητα ως αρχική υποχρέωση, αποζημιώνει τον ESM αμέσως μετά από αίτημά του έναντι οποιουδήποτε κόστους, απώλειας ή υποχρέωσης ευθύνης που προκύπτει από το γεγονός ότι το δικαιούχο κράτος μέλος δεν καταβάλλει κανένα ποσό το οποίο θα καταβαλλόταν στο πλαίσιο της σύμβασης, αλλά λόγω μη εκτελεστότητας, ακυρότητας ή παρανομίας δεν καταβάλλεται την ημερομηνία κατά την οποία θα έπρεπε να καταβληθεί.

Με την τροποποίηση αυτή, οι δανειστές κάνουν χρήση ενός «παραθύρου» που είχαν αφήσει ανοικτό από το 2015. Τότε, όπως σημειώνει το cnn.gr που είχε αποκαλύψει την επερχόμενη τροποποίηση, στην αρχική δανειακή σύμβαση για το τρίτο μνημόνιο, αναφερόταν ότι είναι δυνατόν  «να παρασχεθεί στον ESM εγγύηση για την υποχρέωση του δικαιούχου κράτους μέλους να εξοφλήσει τη χρηματοδοτική συνδρομή από οποιαδήποτε μέρος του Ταμείου Ιδιωτικοποιήσεων ενδέχεται να απαιτήσει ο ESM κατά τη διακριτική του ευχέρεια».

Υπενθυμίζεται ότι στο Υπερταμείο (που ενσωματώνει, χωρίς να καταργεί, το ΤΑΙΠΕΔ) πλέον ανήκει το μεγαλύτερο μέρος της δημόσιας περιουσίας, με περίπου 70.000 ακίνητα και οι εξής ΔΕΚΟ: ΟΑΣΑ και οι θυγατρικές του (ΟΣΥ και ΣΤΑΣΥ), ΟAKA, ΕΛΤΑ, Ε.Υ.Α.Θ., Ε.ΥΔ.Α.Π, ΔΕΗ, Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών,  Ελληνικές Αλυκές, ΕΤΒΑ ΒΙΠΕ, Ανώνυμη Εταιρεία Διώρυγας Κορίνθου (ΑΕΔΙΚ),  Οργανισμός Κεντρικών Αγορών και Αλιείας (Ο.Κ.Α.Α. ΑΕ), Κεντρική Αγορά Θεσσαλονίκης (Κ.Α.Θ. ΑΕ), ΔΕΘ -Helexpo και Καταστήματα Αφορολογήτων Ειδών. Ουσιαστικά, η δημόσια περιουσία παύει να είναι υπό τον έλεγχο του Δημοσίου, καθώς σύμφωνα με τον ιδρυτικό νόμο της ΕΕΣΥΠ, αυτή «δεν ανήκει στο δημόσιο ή ευρύτερο δημόσιο τομέα, όπως αυτός εκάστοτε ορίζεται.»

Παράλληλα, στα άρθρα που αφορούν την ΕΕΣΥΠ γίνεται ξεκάθαρος ο ασφυκτικός έλεγχος των δανειστών σε κάθε της δραστηριότητα. Από την αρχή της δημιουργίας του Υπερταμείου, η κυβέρνηση υποστήριξε ότι θα έχει τον πρώτο λόγο για την «αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας», θέτοντας ως επιχείρημα την επιλογή από πλευράς της των 3 από τα 5 μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου. Το επιχείρημα αυτό ήταν εξαρχής έωλο, καθώς , αφενός οι δανειστές είχαν δικαίωμα βέτο στα πρόσωπα που θα επέλεγε η Ελλάδα, αφετέρου απαιτείται πλειοψηφία των τεσσάρων πέμπτων για τη λήψη απόφασης.

Σύμφωνα με το πολυνομοσχέδιο, η ΕΕΣΥΠ και το ελληνικό κράτος θα πρέπει να ενημερώνουν τον ESM για κάθε κίνηση του υπερταμείου, τις προτάσεις, τις «στρατηγικές καθοδηγήσεις» του υπουργού Οικονομικών, εξαμηνιαίες οικονομικές καταστάσεις, ακόμα και για τις συζητήσεις του διοικητικού του συμβουλίου, ενώ δεσμεύονται να παρέχουν στους δανειστέ ς οποιαδήποτε πληροφορία για την ΕΕΣΥΠ η τις ΔΕΚΟ που κατέχει.

Συν τοις άλλοις, για να διασφαλίσουν οι δανειστές ότι καμία νέα κυβέρνηση ή διαφορετική διοίκηση του Υπερταμείου δεν θα έχει τη δυνατότητα να αλλάξει έστω και στο ελάχιστο τον ρόλο του, ο ESM επιβάλλει ότι οποιαδήποτε πρόταση για τροποποίηση του νόμου της ΕΕΣΥΠ θα υποβάλλεται πρώτα αμελητί σε αυτόν, όπως επίσης και ότι δεν έχει τη δυνατότητα να πραγματοποιεί εξαγορές ή επαναγορές μετοχών και γενικά να μειώνει τα διαθέσιμα κεφάλαια του, εκτός από το να δίνει μερίσματα, δηλαδή να χρησιμοποιεί τα έσοδά του για την αποπληρωμή του χρέους.

Στις πρώτες του δηλώσεις αμέσως μετά την ολοκληρωτική παράδοση στις ορέξεις των δανειστών, στις 13 Ιουλίου του 2015, ο Αλέξης Τσίπρας τόνισε, ως πρώτο θετικό μάλιστα, ότι «η συμφωνία είναι δύσκολη αλλά αποτρέψαμε τη μεταφορά της δημόσιας περιουσίας στο εξωτερικό», αναφερόμενος στην πρόταση Σόιμπλε που προέβλεπε το Υπερταμείο να έχει έδρα του το Λουξεμβούργο. Τρία χρόνια μετά, φαίνεται ξεκάθαρα ότι δεν υπάρχει καμία διαφορά.