της Μαρίας Απατζίδη
Βουλευτή Ανατολικής Αττικής με το ΜέΡΑ25
Η πλέον σημαντική βρίσκεται στο πρώτο μέρος του νομοσχεδίου (άρθρα 1 έως 16) με το οποίο καταργείται ο Ε.Ο.Δ.Υ., δηλαδή ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (νόμος 4600 του 2019), για να συσταθεί ο … Ε.Ο.Δ.Υ., δηλαδή ο … Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας. Αν διερωτάσθε γιατί χρειάζεται να καταργηθεί και να επανασυσταθεί ένας οργανισμός, που φέρει το ίδιο όνομα, η απάντηση είναι ότι ο αυτός που καταργήθηκε είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, ενώ αυτός που συστάθηκε είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου. Η αλλαγή αυτή έχει δυσμενείς συνέπειες στα εργασιακά ζητήματα, όπως στις προσλήψεις και τις απολύσεις, τη διαχείριση των πόρων, τη δυνατότητα μείωσης δαπανών. Και ο πλέον ανησυχητικός κίνδυνος είναι ότι η αλλαγή αυτή ανοίγει τον δρόμο για να στηθεί ένα νέο ΚΕ.Ε.Λ.Π.ΝΟ. Δεν πέρασαν ούτε λίγοι μήνες από την ανάληψη καθηκόντων της νέας κυβέρνησης και κινδυνεύουμε να επιστρέψουμε στη δεξιά «κανονικότητα», μια κανονικότητα σπατάλης και διασπάθισης του δημόσιου χρήματος. Αντί να επικεντρώσουμε στο πώς θα επιλυθούν το πολύ σημαντικά προβλήματα στελέχωσης, εξοπλισμού και λειτουργίας, που παρατηρήθηκαν επί ΣΥ.ΡΙΖ.Α., προχωράμε στην ίδρυση ενός νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου, το οποίο θα κληθεί να λειτουργήσει σε ένα νοσοκομειοκεντρικό / ιατροκεντρικό σύστημα με χρόνια αλλά και πρόσφατα προβλήματα, με κίνδυνο για μία περαιτέρω τελμάτωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Το νομοσχέδιο εντάσσεται στη λογική της κυβέρνησης περί «επιτελικού κράτους», με υπερεξουσίες του υπουργού και άμεση αναφορά αποκλειστικά σε αυτόν, στη λατρεία της ανάπτυξης και των επενδύσεων.
Ένας οργανισμός που χρηματοδοτείται από τον ελληνικό λαό αυτονομείται στο όνομα της «επιτελικότητας» σε βάρος και του λαού και της «αριστείας», την οποία επαγγέλλεται μεν η κυβέρνηση αλλά παγίως θυσιάζει, όταν συγκρούεται με τον συγκεντρωτικό έλεγχο που είναι η κύρια μέριμνά της. Η «αριστεία» ή έστω η «αξιοκρατία» δεν βοηθάται από το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, που έχει παραθυράκια για αποφυγή του Α.Σ.Ε.Π. με πρόσχημα τις «έκτακτες» συνθήκες. Φαίνεται ότι η αριστεία είναι σημαντική μόνο για τους μαθητές του Δημοτικού, καθώς σύμφωνα με τροπολογία που κατέθεσε ταυτόχρονα το Υπουργείο Παιδείας, θεσπίζεται και πάλι οι σημαιοφόροι του Δημοτικού να ορίζονται βάσει βαθμού και όχι κλήρωσης. Η αριστεία είναι, λοιπόν, καλή για την κυβέρνηση όταν οι μαθητές καλούνται να εμπεδώσουν μια αμφιλεγόμενη σύνδεση των εθνικών συμβόλων με τον ενδοσχολικό ανταγωνισμό. Λησμονείται, όμως, όταν οι επαγγελματίες καλούνται να στελεχώσουν έναν από τους πλέον σημαντικούς τομείς του κράτους. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι ο Ε.Ο.Δ.Υ. στη νέα του μορφή εμφανίζεται σε πολλές περιπτώσεις ως υποκατάστατο της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας στην Υγεία. Μάλιστα, ως δικαιολογία για τον χαρακτήρα του Ε.Ο.Δ.Υ. ως νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου έγινε επίκληση και των προσφύγων και των μεταναστών και των ιδιαίτερων και άμεσων αναγκών τους, από μία κυβέρνηση που τους στέρησε τον Α.Μ.Κ.Α., προκαλώντας κινδύνους ανθρωπιστικής αλλά ταυτοχρόνως και υγειονομικής καταστροφής.
Μία πάγια τακτική της κυβέρνησης είναι να συνδέει στο ίδιο σχέδιο νόμου παρόμοιες αρνητικές εξελίξεις με δευτερεύουσες προοδευτικές βελτιώσεις, ώστε η προσοχή των φιλικών μέσων επικοινωνίας να επικεντρώνει στις δεύτερες. Έτσι και στο νομοσχέδιο αυτό υπάρχουν βελτιώσεις στον αντικαπνιστικό νόμο, τις οποίες το ΜέΡΑ25 υποστήριξε, καθώς αποτελούν ένα αναγκαίο βήμα στην αντιμετώπιση των συνεπειών του καπνίσματος σύμφωνα και με τα διεθνώς ισχύοντα. Ακόμη και εδώ όμως, η κυβέρνηση δεν μπορούσε παρά να συνδέσει ένα βασικά προοδευτικό μέτρο με την οικεία σε αυτήν συντηρητική αντίδραση. Τον αντικαπνιστικό νόμο θα επιτηρεί πλέον η ΕΛ.ΑΣ. σύμφωνα με τη βασική νοοτροπία της κυβέρνησης να εμπεδώνει παντού ένα θέαμα αστυνομοκρατίας. Με θλίψη διαπιστώσαμε ότι μετά την υπαγωγή του Μεταναστευτικού, αλλά και των φυλακών στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, τώρα ακόμη και η υγεία του λαού αντιμετωπίζεται ως ζήτημα αστυνομικής καταστολής, όχι πρόληψης και παιδείας. Διερωτώμαστε αν θα δούμε σόλοικες σκηνές αστυνομικών να σβήνουν τα τσιγάρα πολιτών και να επιβάλουν απευθείας τα πρόστιμα.
Η κριτική πάντως του ΜέΡΑ25 επικεντρώνεται κυρίως στο τρίτο μέρος του νομοσχεδίου για τη φαρμακευτική δαπάνη. Συγκεκριμένα, το άρθρο 20 για την «εθελούσια μείωση τιμών φαρμακευτικών προϊόντων». Αυτό που επιχειρείται είναι να καταστούν ανταγωνιστικά των γενοσήμων τα πρωτότυπα σκευάσματα της ίδιας δραστικής ουσίας. Δεν μπορούμε να μην παρατηρήσουμε ότι η ελληνική φαρμακοβιομηχανία παράγει κατά συντριπτικό όγκο γενόσημα σκευάσματα. Υπάρχει επομένως ο κίνδυνος τα εισαγόμενα πρωτότυπα φάρμακα να καταστούν ανταγωνιστικά σε βάρος του ελληνικού γενόσημου φαρμάκου. Είναι, επίσης, εξόχως προβληματική η απουσία προσδιορισμού συγκεκριμένων χρονικών περιόδων για την εφαρμογή των μειώσεων των τιμών, καθώς εκτιμάται ότι θα επηρεάζονται ανά πάσα στιγμή και οι τιμές αποζημίωσης. Το επόμενο άρθρο 21 προβλέπει «συμψηφισμό αυτόματης επιστροφής φαρμακευτικής δαπάνης με τις δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης» και ουσιαστικά καταργεί την ουσία του λεγόμενου «clawback». Το «clawback» σημαίνει επιστροφή χρημάτων από τις φαρμακευτικές εταιρείες προς το δημόσιο, όταν υπάρχει υπέρβαση στο προκαταβολικά συμφωνημένο όριο για τη δαπάνη. Το πνεύμα του «clawback» είναι το να διατηρηθεί σε ένα συγκεκριμένο και προκαθορισμένο ύψος η φαρμακευτική δαπάνη, αλλά χωρίς να πληγεί η ικανοποίηση των φαρμακευτικών αναγκών του γενικού πληθυσμού. Με το άρθρο 21, όμως, δίνεται πλέον η δυνατότητα στις φαρμακευτικές να συμψηφίσουν το κλόμπακ (clawback) με κόστος για έρευνα και ανάπτυξη. Πρέπει όμως να λάβουμε υπ’ όψη ότι τα ερευνητικά πρωτόκολλα των φαρμακευτικών εταιρειών ουσιαστικά σκοπεύουν στην προώθηση του δικού τους φαρμάκου. Η ρύθμιση που προβλέπει το άρθρο 21 αποσκοπεί στο να απαλλάξει τις εταιρείες από το κόστος του πρωτοκόλλου και να μεταφέρει τα βάρη στον φορολογούμενο. Ο ιδιωτικός τομέας προωθείται έτσι με τρόπο τοξικό σε βάρος της ίδιας της υγείας του λαού, καθώς και του δημοσίου χρήματος που εκείνος προσφέρει. Παράλληλα, στο άρθρο 26 για την «Επιτροπή Διαπραγμάτευσης Τιμών Φαρμάκων» προβλέπεται η πλειοψηφία των μελών να είναι από τον ιδιωτικό τομέα. Δηλαδή μία επιτροπή θα αποτελείται από αυτούς ακριβώς με τους οποίους πρέπει να διαπραγματευτεί. Αυτό αποτελεί μια πάγια πρακτική της κυβέρνησης που συνηθίζει να βάζει τους λύκους να εκπροσωπούν τα πρόβατα στη διαπραγμάτευση με τους λύκους.
Σε αντίθεση με το πνεύμα του νομοσχεδίου που προτείνει η κυβέρνηση, το όραμα του ΜέΡΑ25 προτάσσει μια Δημόσια, Καθολική, Ανθρωποκεντρική και Δωρεάν Υγεία, με έμφαση στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) ως θεμέλιο του Ε.Σ.Υ. και με γενναία ενίσχυση της Δευτεροβάθμιας. Για τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα χρειάζονται κατ’ αρχήν μόνιμα μισθολογικά και μοριοδοτικά κίνητρα σε περιοχές, όπως στους ορεινούς νομούς, τα νησιά και τις μεθοριακές περιοχές. Είναι επίσης απαραίτητο ένα πανελλήνιο ενιαίο ψηφιακό σύστημα διαχείρισης ασθενών με πλήρη ιατρικό φάκελο και ψηφιοποίηση όλων των αρχείων σε βάθος πενταετίας. Οι Τοπικές Ομάδες Υγείας χρειάζεται να υποστηριχθούν με ανάπτυξη της ομάδας επιστημόνων της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και επέκταση με έμφαση στο αστικό περιβάλλον και εξασφάλιση σταθερής χρηματοδότησης τους. Είναι επίσης σημαντικό να υποστηριχθούν κεντρικά εργαστήρια όπου θα εκτελούνται οι εργαστηριακές εξετάσεις της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Η ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας θα βοηθήσει μέσα από την πρόληψη και τη φροντίδα να κλείσουν τα ψυχιατρικά νοσοκομεία που απέμειναν και να ολοκληρωθεί έτσι μια σημαντική ψυχιατρική μεταρρύθμιση.
Σε πλήρη αντίθεση με τις προτεραιότητες της κυβέρνησης, το ΜέΡΑ25 προτείνει να νομοθετηθεί ειδικός φόρος 2% στον κύκλο εργασιών των ιδιωτικών νοσοκομείων και κλινικών καθώς και νέος φόρος σε ζαχαρώδη, επεξεργασμένα προϊόντα κρέατος και γαλακτοκομικά. Οι πόροι αυτοί μπορούν να κατευθυνθούν στο Ε.Σ.Υ. για να συν-χρηματοδοτηθούν ζωτικές ανάγκες, όπως: Η προκήρυξη όλων των θέσεων επικουρικών γιατρών που καλύπτουν πάγιες ανάγκες. Η αύξηση εισακτέων Νοσηλευτικής Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι. και να γίνουν άμεσες προσλήψεις προσωπικού. Να μειωθεί το ποσοστό συμμετοχής των ασθενών στο κόστος ιατροφαρμακευτικής τους περίθαλψης στο προ του 2010 επίπεδο. Να αυξηθούν οι μονάδες εντατικής θεραπείας και να επαναλειτουργήσουν όσες σταμάτησαν από έλλειψη γιατρών, νοσηλευτών και μηχανημάτων.
Στη Δευτεροβάθμια/ Τριτοβάθμια περίθαλψη το ΜέΡΑ25 υποστηρίζει την εκπαίδευση με κρατική επιδότηση και όχι μέσω φαρμακευτικών εταιρειών και εταιρειών υγειονομικού υλικού, με επικαιροποίηση των προγραμμάτων εκπαίδευσης και αυστηρή εποπτεία σε πανελλήνιο επίπεδο. Χρειάζεται να καθιερωθούν οι ειδικότητες: Επειγοντολογία, Γηριατρική και Αθλητική Ιατρική. Είναι πολύ σημαντική η ουσιαστική εφαρμογή της ομάδας διαλογής στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών όλων των Γενικών Νοσοκομείων. Οι πανεπιστημιακές κλινικές και εργαστήρια χρειάζεται να στελεχώνονται αποκλειστικά από πανεπιστημιακούς ιατρούς. Οι διοικητές γενικών νοσοκομείων πρέπει να διορίζονται μέσω Α.Σ.Ε.Π. και να υπάρχουν ετήσιες κρίσεις. Το ΜέΡΑ25 προτείνει, τέλος, τη θεσμοθέτηση του δωρεάν ελληνικού γενοσήμου και επιστροφή στις συμμετοχές του 2010. Πρόκειται για ένα όραμα που αντιτίθεται σθεναρά στην ιδιωτικοποίηση, η οποία δυστυχώς προωθείται με την ψήφιση νομοσχεδίων, όπως αυτό που ψηφίστηκε στις 15 Οκτωβρίου και υποστηρίζει την ανθρωποκεντρική προτεραιότητα, καθώς η υγεία του λαού δεν μπορεί να κρίνεται αποκλειστικά με όρους κέρδους, αγορών και «μείωσης της δαπάνης».