Σύμφωνα με την μελέτη «Lessons from Financial Assistance to Greece», που διενεργήθηκε για λογαριασμό του ESM, και δημοσιεύει το Reuters, αναγνωρίζονται οι «αστοχίες» και οι «λάθος χειρισμοί» των δανειστών απέναντι στην Ελλάδα κατά την περίοδο των μνημονίων. Αναφέρεται πως η εντολή που είχε δοθεί για την έκθεση ήταν να εστιάσει στη χρηματοδοτική βοήθεια που δόθηκε στην Ελλάδα από το EFSF και τον ESM, συμπεριλαμβανομένου του «κουρέματος» του ελληνικού χρέους το 2012 (PSI), καθώς και στη μεταμνημονιακή περίοδο εποπτείας έως το τρίτο τρίμηνο του 2019.
Ανάμεσα σε άλλα, αναφέρεται πως «εκτός από τις αναγκαστικά φιλόδοξες δημοσιονομικές προσαρμογές για την αποκατάσταση των θέσεων του προϋπολογισμού και του δημόσιου χρέους, η ενίσχυση της ενδογενούς ανάπτυξης πρέπει να είναι ένας από τους βασικούς στόχους κάθε προγράμματος χρηματοδοτικής βοήθειας.
«Ορισμένα από τα σημαντικά στοιχεία που πρέπει να αξιολογηθούν στον σχεδιασμό των προγραμμάτων είναι ο βαθμός της ικανότητας των θεσμών της χώρας. Τα προγράμματα πρέπει, επίσης, να περιλαμβάνουν μία ανάλυση για την προσαρμογή του αρχικού χρονοδιαγράμματος σε μεταβαλλόμενες συνθήκες», προσθέτουν οι συντάκτες της έκθεσης και τονίζουν ότι οι μελλοντικές διασώσεις πρέπει να περιορίζουν τον αριθμό των οικονομικών προβλημάτων που έχουν στόχο να επιλύσουν και να εστιάζουν σε λίγες μόνο προτεραιότητες. Θα πρέπει να υπάρχουν λιγότερες διαμάχες μεταξύ των εμπλεκόμενων θεσμών για τον καθορισμό των όρων της διάσωσης και καλύτερη παρακολούθηση της συνέχισης της εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων μετά τη λήξη των προγραμμάτων.
Η Ελλάδα έχασε την πρόσβαση στις αγορές το 2010, καθώς προέκυψε ότι το έλλειμμα του προϋπολογισμού του 2009 ανερχόταν στο 15,4% του ΑΕΠ, αντί της πρόβλεψης για έλλειμμα 3,7%, που είχε γίνει νωρίτερα. Η Αθήνα χρειάστηκε να στηριχτεί σε φθηνά δάνεια από τις χώρες της Ευρωζώνης, επί σχεδόν εννιά χρόνια, για να καλύψει τις χρηματοδοτικές ανάγκες της. Τα τριετή προγράμματα, που σχεδιάστηκαν από κοινού από την Ευρωζώνη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, επέβαλαν σκληρές μεταρρυθμίσεις και προκάλεσαν μεγάλη δυσαρέσκεια στην Ελλάδα, καθώς εστίασαν ιδιαίτερα στην αποκατάσταση της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών της χώρας, Όντας ήδη σε ύφεση το 2008 και το 2009, η Ελλάδα υπέστη ακόμη τέσσερα χρόνια συρρίκνωσης του ΑΕΠ της, μετά την κατάρρευση των δημόσιων οικονομικών το 2010.
Το 2014, η ελληνική οικονομία κατάφερε να έχει ανάπτυξη, καθώς άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα αποτελέσματα των μεταρρυθμίσεων των προγραμμάτων, αλλά έπεσε ξανά σε ύφεση το 2015 και το 2016, όταν η νέα κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα αποφάσισε να υπαναχωρήσει από ήδη συμφωνημένες μεταρρυθμίσεις. Τα πισωγυρίσματα απογοήτευσαν αξιωματούχους της Ευρωζώνης, οι οποίοι παραπονέθηκαν για την αδυναμία της Ελλάδας να εφαρμόσουν τα συμφωνηθέντα. Στα θετικά της έκθεσης καταγράφονται η αποφυγή εξόδου της χώρας από το ευρώ και η αποκατάσταση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας, με οικονομικό και κοινωνικό όμως κόστος.
Τα μέτρα που ελήφθησαν για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του χρηματοπιστωτικού τομέα συνέβαλαν μεν στη σταθερότητα του συστήματος, όμως το τραπεζικό σύστημα παραμένει αδύναμο. Τα προγράμματα «αύξησαν την ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα. Ωστόσο, η ικανότητα απορρόφησης κραδασμών παραμένει αδύναμη».
Στο κεφάλαιο της ετήσιας έκθεσης του Μηχανισμού για την Ελλάδα, σημειώνεται ότι η πανδημία αναμένεται να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ελληνική οικονομία και για τον λόγο αυτό χρειάζεται να αναληφθούν πολιτικές οι οποίες θα ενισχύσουν την ανάπτυξη, θα διασφαλίσουν την χρηματοπιστωτική σταθερότητα, θα ενισχύσουν την παραγωγικότητα μέσα από μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας και προϊόντων.
«Οι πολιτικές ενίσχυσης της ανάπτυξης είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη μιας αειφόρου αναπτυξιακής πορείας. Η πανδημία αναμένεται να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη του τρέχοντος έτους, η οποία και αν παραταθεί, θα μπορούσε να έχει πιθανές δευτερογενείς επιπτώσεις στον ελληνικό τραπεζικό τομέα», αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Στην έκθεση εκτιμάται ακόμη ότι το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του 2020 θα επηρεαστεί λόγω της πανδημίας, καθώς τα φορολογικά έσοδα θα είναι χαμηλότερα, ενώ οι δαπάνες θα αυξηθούν. Δεν παραλείπει ωστόσο να επισημάνει την ανάγκη να συνεχιστούν οι μεταρρυθμίσεις, προκειμένου να εδραιωθούν τα επιτεύγματα του οικονομικού και χρηματοπιστωτικού τομέα.
Αναλυτικά τα όσα αναφέρει η μελέτη «Lessons from Financial Assistance to Greece», του ESM: