Έρνεστ Γουίδερς: Η διπλή ζωή ενός ακτιβιστή φωτογράφου που ήταν πληροφοριοδότης του FBI (Α+Β μέρος)

Δημοσιεύτηκε στο The Intercept

Αυτή ήταν μόνο η αρχή, τόσο για το ιστορικής σημασίας κίνημα για τη φυλετική δικαιοσύνη στην Αμερική όσο και για το ρόλο του Γουίδερς ως χρονογράφου αυτού του κινήματος. Είναι μία ιστορία που αφηγείται πολύ γραφικά ο Πρέστον Λάουτερμπακ στο καινούργιο του βιβλίο Bluff City: The Secret Life of Photographer Ernest Withers. Υπάρχει όμως μία κρυφή ιστορία πίσω από τις κλασικές φωτογραφίες του Γουίδερς που εμφανίστηκαν μετά το θάνατό του,  όταν η εφημερίδα Commercial Appeal του Μέμφις αποκάλυψε ότι ο Γουίδερς όλο αυτό το διάστημα εργαζόταν ως πληροφοριοδότης του FBI και έδινε αναφορά στο FBI για τους ίδιους ακτιβιστές που φωτογράφιζε. Με το βιβλίο του ο Λάουτερμπακ αφηγείται αυτήν την ιστορία σε ένα βιβλίο που είναι τόσο για τον Γουίδερς και την περίπλοκη σχέση του με το κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων, όσο και για έναν άλλον πρωταγωνιστή, την πόλη του Μέμφις του Τενεσί και τον ίδιο το μοιραίο ρόλο της στην ιστορία αυτού του κινήματος.

Ο Γουίδερς μεγάλωσε στο μαύρο Μέμφις, ανακάλυψε το ταλέντο του στη φωτογραφία όταν η εντυπωσιακή γυναίκα του πρωταθλητή του μποξ, Τζο Λούις, επισκέφτηκε το σχολείο του, και το καλλιέργησε περαιτέρω όταν τοποθετήθηκε στο εξωτερικό με τον Αμερικανικό Στρατό. Εργάστηκε για ένα μικρό χρονικό διάστημα ως αστυνομικός, μέχρι που κατηγορήθηκε ότι παράλληλα πωλούσε ουίσκι, και έπειτα ξεκίνησε τη ζωή του freelance φωτογράφου, φωτογραφίζοντας τα πάντα, από κηδείες μέχρι διαφημιστικά, καθώς επίσης και το αγαπημένο του θέμα, την οδό Beale. Ο Γουίδερς έμπαινε νωρίς το βράδυ στα κλαμπ για να φωτογραφίσει τους γλεντζέδες της πόλης και μετά έτρεχε να εμφανίσει τις φωτογραφίες για να προλάβει να τις πουλήσει πριν ξημερώσει, για ένα δολάριο.

Στα χρόνια που ακολούθησαν τη δίκη για τη δολοφονία του Έμμετ Τιλ, ο Γουίδερς φωτογράφισε κάποιον νεαρό Έλβις Πρίσλευ, ο οποίος αγαπούσε εξίσου τη νυχτερινή ζωή του Μέμφις, να κάνει παρέα με μαύρους καλλιτέχνες σε ένα τοπικό κλαμπ από τις πρώτες κιόλας μέρες της κοινωνικής ενσωμάτωσης. Ο Γουίδερς συνάντησε τον ακτιβιστή του Μισισιπή, Μέντγκαρ Έβερς, κατά τη διάρκεια της δίκης του Τιλ και οχτώ χρόνια μετά, όταν δολοφονήθηκε ο ίδιος ο Έβερς, ο Γουίδερς φωτογράφισε την κηδεία του. Η αστυνομία τον χτύπησε με γκλοπ, τον συνέλαβε, εξέθεσαν το φιλμ του στο φως για να καταστραφεί. Απτόητος ο Γουίδερς, ταξίδεψε στον Νότο για να καλύψει τη σχολική ενσωμάτωση, πορείες και προεκλογικές καμπάνιες. Στο Μέμφις, φωτογράφισε ιερείς ταγμένους κατά του πολέμου, το πολιτικό και θρησκευτικό κίνημα Έθνος του Ισλάμ (Nation of Islam) και μια καινούργια γενιά ακτιβιστών-φοιτητών οι οποίοι ζητούσαν όχι πια ελευθερία, αλλά Μαύρη Δύναμη.       

Ο Γουίδερς πρωτοφωτογράφησε τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, τον νεώτερο, στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα το 1956, καθώς ο Κινγκ επιβιβαζόταν σε ένα από τα πρώτα κοινά λεωφορεία για λευκούς και έγχρωμους και τον φωτογράφισε και μια τελευταία φορά, σχεδόν μια δεκαετία αργότερα, καθώς ο αιδεσιμότατος δημιουργούσε αλυσίδες περιφρούρησης μαζί με άλλους διαδηλωτές σε μία ταραχώδη απεργία εργατών αποκομιδής απορριμμάτων στο Μέμφις, ακριβώς μια εβδομάδα πριν από τη δολοφονία του  Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στην ίδια πόλη. Την ημέρα της τελευταίας πορείας του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, ο Γουίδερς τράβηξε επίσης την πιο γνωστή φωτογραφία του, αυτή εκατοντάδων απεργών να κρατούν πανό με τη φράση «Είμαι άνθρωπος» («I Am a Man»). Αυτά τα πανό ήταν τοποθετημένα σε ζεύγη κονταριών που αργότερα την ίδια ημέρα μετατράπηκαν σε όπλα. Πίσω από αυτά τα πανό βρίσκεται μια σκοτεινή, ανεπίλυτη ιστορία. Ο Γουίδερς, ο πληροφοριοδότης του FBI, είπε στους ακτιβιστές να νοικιάσουν ένα πριόνι για να κόψουν τα κοντάρια, στη συνέχεια βοήθησε να τα τοποθετήσουν στα πανό. Κατά τη διάρκεια της πορείας, νεαρά αγόρια έβγαλαν τα πανό και χρησιμοποίησαν τα κοντάρια για να σπάσουν παράθυρα. Και τα πανό και η προέλευσή τους παρέμειναν ένα μυστήριο στην έρευνα της Βουλής του 1978 για τη δολοφονία του Κινγκ. Δεκαετίες αργότερα, μιλώντας σε έναν γερμανό κοινωνιολόγο, ο Γουίδερς έδωσε την πρώτη αόριστη πληροφορία για τον ρόλο του σε εκείνο το συμβάν. «Αν κάποιος είναι υπεύθυνος για εκείνη την εξέγερση εκεί πέρα, ίσως να είμαι εγώ», γράφει ο Λάουτερμπακ ότι ο είπε Γουίδερς.

Ο Γουίδερς δεν περίμενε ότι θα έκανε κανείς αυτή τη σύνδεση ανάμεσα στον ίδιο, το FBI και την εξέγερση, προσθέτει ο Λάουτερμπακ. «Καθώς έκανα αυτή τη σύνδεση αναρωτιόμουν μήπως το πανό “I Am a Man”» ήταν απλώς σκηνικό αντικείμενο; Ή υπήρχε μια ακόμη πιο δόλια πρόθεση; Μόνο καθώς ταίριαζαν οι χρόνοι, ο τόπος και οι άνθρωποι γύρω από τον Γουίδερς, αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε πώς κατέληξε να είναι το πρόσωπο-κλειδί σε μία στιγμή που άλλαξε τον ρου της ιστορίας».

Ο Γουίδερς δεν ήταν στο ξενοδοχείο Λοραίν για να αποθανατίσει τις τελευταίες στιγμές του King στις 4 Απριλίου του 1968, αλλά έφτασε εκεί αμέσως μετά και οδήγησε τον νοτιοαφρικανό φωτογράφο Τζόζεφ Λάου, που είχε φωτογραφήσει τη σορό του Κινγκ μόλις έπεσε στο έδαφος, για να εμφανίσει τις φωτογραφίες στο στούντιό του. Ο Λάου ήταν πολύ ταραγμένος για να το κάνει αυτό, λοιπόν τις εμφάνισε αυτός. Στο ξενοδοχείο Λοραίν φωτογράφισε το αίμα του Κινγκ στο μπαλκόνι όπου είχε δολοφονηθεί. Μετά βρήκε ένα μικρό μπουκαλάκι για φάρμακα στο δωμάτιο του ιερέα και το χρησιμοποίησε για να κρατήσει λίγο από το αίμα του μάρτυρα του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα. Όπως γράφει ο Λάουτερμπακ «Δεν ήξερε αν είναι σωστό ή λάθος».

Η ηθική αμφισημία είναι ένα σιωπηλό νήμα που διαπερνά το Bluff City. Το βιβλίο δεν απαντά το γιατί πρόδωσε ο Γουίδερς – και ενδεχομένως τώρα που δεν ζει ο Γουίδερς, έτσι θα έπρεπε να γίνει. Όμως λίγο μετά την πρώτη φωτογραφία του του Κινγκ, ο Γουίδερς άρχισε να εργάζεται στο FBI, πουλώντας φωτογραφίες και ονόματα ακτιβιστών, πληροφορίες για τα σχέδια και τις επαφές τους, και τις δικές του σκέψεις και αναλύσεις για το κίνημα, με χρηματικό αντάλλαγμα. Η δουλειά του ως κατασκόπου κράτησε σχεδόν δύο δεκαετίες.

Η αποκάλυψη, το 2010, ότι ο Γουίδερς εργαζόταν ως πληροφοριοδότης του FBI αντιμετωπίστηκε με έκπληξη και θυμό από πολλούς ακτιβιστές – όμως το Bluff City δεν περιέχει καμία κρίση. Αντ’ αυτού, ο Λάουτερμπακ γράφει ότι πάλεψε με αυτό που θα έκανε αυτή η ιστορία στην κληρονομιά ενός ανθρώπου τον οποίο αποκαλεί «ελατωματικό ήρωα». Ο Γουίδερς δούλεψε στο FBI, εν μέρει, προκειμένου να μπορέσει να στείλει τα όκτω παιδιά του στο κολλέγιο. Όμως ανέπτυξε ένα αυθεντικό ενδιαφέρον και περιέργεια για τους ακτιβιστές για τους οποίους έγραφε, και σε κάποιες περιπτώσεις τους υπερασπίστηκε απέναντι στον προϊστάμενό του στο FBI. Η σταδιοδρομία που έκανε ως πληροφοριοδότης, εξηγεί ο Λάουερμπακ, τέλειωσε μάλλον ειρωνικά όταν τοποθετήθηκε σε μια έρευνα του FBI για τον διεφθαρμένο κυβερνήτη του Τενεσί Ρέι Μπλάντον. Ο Γουίδερς συνελήφθη από την κάμερα την ώρα που κανόνιζε ευνοϊκή μεταχείριση έναντι χρημάτων: προσπαθούσε να πετύχει την απελευθέρωση ενός νεαρού έγχρωμου που αντιμετώπιζε πολύ μεγάλη ποινή για το πρώτο του αδίκημα.

«Δεν μπορούμε να απορρίπτουμε ανθρώπους, ιδίως σημαντικούς ανθρώπους, που δεν ανταποκρίνονται στα δικά μας κριτήρια καθαρότητας. Πολύ περισσότερο ισχύει αυτό στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε ιστορικές προσωπικότητες αφροαμερικανών», γράφει ο Λάουτερμπακ ως τελευταία λέξη για τον Γουίδερς. «Είναι δική μας δουλειά, να αποφασίσουμε πώς θα έπρεπε να πορευτεί ένας έγχρωμος σε έναν ρατσιστικό κόσμο;»

Στο σημείο αυτό τελειώνει το πρώτο μέρος της συνέντευξης όπως δημοσιεύτηκε την περασμένη εβδομάδα.

Mίλησα με τον Λώτερμπακ για το τι μπορούμε να συμπεράνουμε από τις πράξεις του Γουίδερς, τα άλυτα μυστήρια των τελευταίων ημερών του Κινγκ, τη στοχοποίηση ακτιβιστών  από το FBI εκείνης της εποχής καθώς και του σήμερα.

Υπάρχει μια ανεπίλυτη αμφισημία στο βιβλίο, εν μέρει γιατί ο Γουίδερς δεν είναι πια μαζί μας να μας δώσει απαντήσεις για το τι έκανε, και έτσι δε θα μπορέσουμε ποτέ να καταλάβουμε τι τον παρακίνησε. Όμως, παρουσιάζετε τη γνήσια περιέργειά του για το κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων, το γεγονός ότι έκανε όλη αυτή την έρευνα την οποία δεν του ζήτησε το FBI αναγκαστικά και το γεγονός ότι φαινόταν ειλικρινής στις εκτιμήσεις του για αυτούς για τους οποίους έδινε πληροφορίες.  Ακόμα και αν όλα αυτά ήταν μέρος της προδοσίας του, μπορούν αυτές οι ποιότητες του να τον εξιλεώσουν;

Πρέπει να πάρουμε την ιστορία απ’ την αρχή. Όταν εμφανίστηκε η είδηση ότι ήταν πληροφοριοδότης, κάποιοι ήταν εξοργισμένοι λόγω του τι ξέρουμε πως το FBI κάνει σήμερα και το τι πιστεύαμε ότι ξέραμε για αυτόν, ότι δηλαδή ήταν ένας ήρωας στο κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων. Και σαν υποσημείωση: αυτοί που εξοργίζονται για το ότι ο Γουίδερς συμμετείχε σε αυτό πρέπει να αναρωτηθούν: έχουν κάνει έστω το ελάχιστο από ό,τι έκανε αυτός για καλό σκοπό;

Αυτή η διαφορά μεταξύ του ποιος πιστεύαμε ότι ήταν και τι ξέρουμε για το FBI κάνει την όλη ιστορία να φαίνεται άσχημη. Αλλά όταν σκύψετε στις λεπτομέρειες της ιστορίας, συνειδητοποιείτε ότι συνεργάστηκε πολύ πριν γίνει δημοσίως γνωστό το θέμα με τον διευθυντή του FBI Έντγκαρ Χούβερ. Σίγουρα οι ακτιβιστές ήταν εξοργισμένοι με το FBI εκείνη την περίοδο και ήταν ιδιαίτερα σκληροί με αυτό, ιδίως κατά τη διάρκεια της δίκης του Έμετ Τιλ, σχετικά με την απουσία του FBI και την όλη αποτυχία της δίκης. Εκείνη την περίοδο, φυσικά, υπήρχε γενικευμένη δυσφορία με το FBI.

Όμως υπήρχαν και περιπτώσεις στις οποίες το FBI παρείχε τη μόνη αληθινή βοήθεια που το κίνημα μπορούσε να πάρει από οπουδήποτε αλλού στην αμερικανική κυβέρνηση. Επομένως, φαίνεται σαν προδοσία εάν το κοιτάξετε σε έναν τίτλο εφημερίδα λέγοντας «αυτός ο μαύρος ήταν πληροφοριοδότης για το κίνημα». Όμως όταν ψάξετε τις λεπτομέρειες και πραγματικά κατανοήσετε την αλληλουχία των γεγονότων και το κλίμα της εποχής, και δείτε πως ο Γουίδερς ήταν παρών όταν στο λύκειο του LIttle Rock όταν 9 μαύροι μαθητές διεκδίκησαν το δικαίωμα της συνύπαρξης με τους λευκούς συμμαθητές τους και εστάλη το 101o αερομεταφερόμενο τάγμα για να προστατεύσει τους μαθητές και να επιβάλει την ενσωμάτωσή τους – αυτός ήταν εκεί. Νομίζω ότι αυτά τα κινήματα τον επηρέασαν βαθειά. Συμμετείχε επίσης σε μια σημαντική υπόθεση στο δυτικό Τενεσσί που ήταν σημαντικό να καθορίσει τη στρατηγική του προέδρου Kennedy και του εισαγγελέα Kennedy στην προώθηση των πολιτικών δικαιωμάτων. Αυτά ήταν ελπιδοφόρα κινήματα και είχε δίκιο. Φυσικά, τα πράγματα εξελίχθηκαν χειρότερα αργότερα και ο ίδιος συνέχισε να συμμετέχει. Αλλά δε νομίζω ότι είναι δίκαιο να τον «σκοτώσουμε», μεταφορικά, για το ότι είχε συμμετοχή στο FBI.

Από όσο ξέρετε, ο Γουίδερς έδινε απευθείας την αξιολόγησή του για τους ακτιβιστές και τη δράση τους, ακόμα και εάν αυτό δεν ήταν κάτι που το FBI ήθελε να ακούσει; Ποτέ δεν άλλαξε τις ευαίσθητες πληροφορίες ώστε αυτές να ταιριάζουν με το επιθυμητό αφήγημα του FBI;

Πρέπει να αναρωτηθείτε, είχε το Γουίδερς διπλό προσωπείο; Δηλαδή, έλεγε στο FBI αυτά που το γραφείο ήθελε να ακούσει; Επειδή ένα από τα κίνητρά του ήταν τα χρήματα, και χρειαζόταν να διατηρεί την αλληλουχία των πληροφοριών με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε η «αλληλουχία» χρημάτων πήγαινε όπως ήθελε αυτός. Αλλά, βλέπω πιο πολλά παραδείγματα στη μεταφραστική δουλειά που προσπάθησε να κάνει. Το Έθνος του Ισλάμ είναι ένα καλό παράδειγμα. Το FBI είχε την άποψη για αυτό ότι ήταν μια άγρια σέκτα ενάντια στους λευκούς και τον Αμερικανισμό. Ο Γουίδερς συμμετείχε στο τζαμί που ήταν λίγο πιο κάτω από το στούντιό του και προσκάλεσε τους αδελφούς στο στούντιο. Τους άκουσε και τα είπανε και τους επέτρεψε να αφήσουν την πραμάτεια τους στο μαγαζί του. Τελικά είπε στο FBI ότι ουσιαστικά αυτή ήταν μια φιλανθρωπική οργάνωση που βοηθούσε κόσμο, κάποιοι εκ των οποίων είχαν μόλις βγει από τη φυλακή ώστε να αποφύγουν αντικοινωνικές και αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές. Αυτό δεν ήταν ο τρόπος με τον οποίο το FBI είδε την οργάνωση αλλά ο τρόπος του Γουίδερς καθώς συμμετέχει στη μουσική κουλτούρα της Beale Street. Είχε μια διαφορετική οπτική για αυτό. Από την άλλη, σίγουρα κατηγορήθηκε για αυτό, όπως είναι φυσικό για κάποιον που συνεργάζεται με το FBI. Δεν πιστεύω ότι κάποιος πραγματικά μπορεί να ελέγξει αυτή τη σχέση. Μάλλον συμβαίνει το αντίστροφο.

Στο βιβλίο σας, περιγράφετε πόσο κοντά ήταν ο Γουίδερς σε μερικούς ακτιβιστές για τους οποίους έδινε αναφορά. Και φαίνεται ότι η σχέση μεταξύ τους, ακόμα και φιλία, ήταν κάποιες φορές ειλικρινής. Ή ήταν απλώς οπορτουνισμός;

Όχι, πιστεύω πως ο Γουίδερς σχετίστηκε αληθινά με όλους αυτούς που προσπάθησε να αφομοιωθεί και να δώσει αναφορά. Νομίζω πως αυτό ήταν που τον έκανε τόσο αποτελεσματικό πράκτορα, το ότι δεν έψαχνε απλά να χώσει το μαχαίρι σε κάποιου την πλάτη. Έψαχνε στ’ αλήθεια να καταλάβει και να αναλύσει αυτές τις διαφόρων ειδών καταστάσεις, είτε αυτές αφορούσαν το κίνημα των εκλογικών δικαιωμάτων είτε το ακτιβιστικό κίνημα. Ήθελε να είναι σε θέση να παρέχει, νομίζω, έγκυρες πληροφορίες για την κυβέρνηση.

Έχω μιλήσει με μέλη του τεμένους του Έθνους του Ισλάμ, με μέλη των Invaders. Αυτές ήταν ομάδες υπό την παρακολούθηση του Γουίδερς, και τον αγαπούσαν, επειδή ήταν φιλικός τύπος. Επειδή είχε ωραία προσωπικότητα, επειδή ήταν ειλικρινής. Το ανακαλυψα κι εγώ με τη σειρά μου αυτό, γνωρίζοντάς τον λιγάκι. Ήταν αληθινός στο ενδιαφέρον του για τους άλλους ανθρώπους. Ήταν καλός συζητητής. Έκανε ερωτήσεις. Άκουγε. Διατηρούσε οπτική επαφή, καμιά φορά σε πολύ τρομακτικό βαθμό καθώς οδηγούσε.

Έχω υπάρξει φίλος με μέλη των Invaders εδώ και πάνω από 10 χρόνια, και όλοι τον συμπαθούσαν. Πολλοί από αυτους τον υπερασπίζονται. Ένας άνθρωπος ειδικά, με το όνομα Sweet Willie Wine, εκφώνησε επικήδειο στην κηδεία του Γουίδερς. Η εκδοχή του Ουίλι Γουάιν  στο όλο θέμα ήταν ότι γνώριζε πάντα ότι η αστυνομία τον παρακολουθούσε και προτιμούσε να έχει έναν φίλο που να το κάνει παρά έναν εχθρό.

Υπάρχουν ερωτήματα που παραμένουν αναπάντητα στο βιβλίο σας. Το πλήρες κίνητρο του Γουίδερς, το οποίο μάλλον δεν θα μάθουμε ποτέ, όπως επίσης λεπτομέρειες πανω σε συγκεκριμένα περιστατικά, όπως το ποιος ήταν ο ρόλος του,  και τι ρόλο έπαιξε το FBI στην λήψη της απόφασης να τοποθετηθούν τα πανό «I Am a Man» σε κοντάρια που αργότερα θα χρησιμοποιούνταν για όπλα.

Το ερώτημα που σχετιζεται με τα κοντάρια, για μένα, είναι σημαντικό. Γιατί εκεί μέσα μπορεί να υπάρχει κάτι που το FBI προμελετημένα κατέστρεψε αυτήν την τελευταία πορεία του  Κινγκ η οποία έλαβε χώρα στο Μέμφις μια εβδομάδα πριν από τη δολοφονία του. Αυτό είναι το γεγονός που οδήγησε στη δολοφονία του.

Το πιο κοντινό πράγμα που έχω δει και το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει στοιχείο, είχε αποκρυφθεί σε υπερβολικό βαθμό, τέτοιο που δεν μπορούσα να καθορίσω πόσα πράγματα γνώριζαν και τι ακριβώς είχε συμβεί. Αλλά υπάρχει αυτό το αρχείο από τον Χούβερ στο γραφείο του Μέμφις – νομίζω ήταν 2 Απριλίου, 1968 – που δίνει άδεια σε έναν ανώνυμο πληροφοριοδότη να πληρωθεί ένα συγκεκριμένο ποσό για ό,τι έξοδα μπορεί να προκαλέσει. Ήταν ο Γουίδερς; Και αν ναι, για ποιο πράγμα θα πληρωνόταν; Το αρχείο υπονοούσε ότι ο Χούβερ είχε έννομο συμφέρον από αυτό, πράγμα που ήταν ενδιαφέρον για μενα. Αν ο Χούβερ έχει αναμειχθεί, τότε πάμε σε άλλο επίπεδο. Και αν πληρώνουν για τις δραστηριότητες ενός πληροφοριοδότη, τότε δεν γίνεται απλά μια καταγραφή των γεγονότων που εξελίσσονται, και που είναι αυτό που οι πράκτορες πάντα έλεγαν πως κάνουν. Έλεγαν πάντα «είμαστε απλώς εδώ, συγκεντρώνοντας πληροφορίες ή καταγράφοντας παρατηρήσεις». Έκαναν τους εαυτούς τους να ακούγονται σαν ρεπόρτερ εφημερίδων, αντικειμενικοί και και με μόνο ενδιαφέρον τα γεγονότα της υπόθεσης. Αν, λοιπόν, πληρώνεις έναν πληροφοριοδότη ο οποίος ειναι αναμεμειγμένος σε διάφορες δραστηριότητες, για ποιο πράγμα τον πληρώνεις; Και γιατί ο επικεφαλής το γνωρίζει αυτό;

Ύστερα υπάρχει ακόμα ένα αρχείο, σε μεγάλο βαθμό αποσιωπημένο, σχετικό με τα κοντάρια, που καταδεικνύει ότι το FBI γνώριζε ότι τα κοντάρια αποτελούσαν μέρος της πορείας. Γνώριζαν για τα κοντάρια και γνώριζαν την πηγή τους, που ήταν ο πράκτοράς τους, ο Γουίδερς. Η εξάλειψη των στοιχείων είναι αρκετά αποτελεσματική έτσι ώστε να μην μπορεί κανείς να έχει ολοκληρωμένη εικόνα του τι ακριβώς γνώριζαν και ποιες ήταν οι διασυνδέσεις τους, αλλά πάντως είναι κοντά. Είναι τρομακτικά πράγματα αυτά. Σίγουρα με κράτησαν ξύπνιο για μερικές νύχτες.

Το βιβλίο σας ξαναφέρνει στην επιφάνεια κάποιες στιγμές από την τοπική και εθνική ιστορία οι οποίες είναι γενικά ξεχασμένες. Όμως, με το να εστιάζει στην απεργία των εργαζομένων στη καθαριότητα τονίζει επίσης και την κληρονομιά του Κινγκ, τον αγώνα του για οικονομική δικαιοσύνη, η οποία είχε ξεκινήσει να γίνεται πραγματικά προτεραιότητα για αυτόν προς το τέλος της ζωής του και η οποία σπανίως επισημαίνεται όταν αποδίδεται φόρος τιμής στην κληρονομιά του.

Με αυτό το τρόπο «δέθηκε» με το Μέμφις στο τέλος, και πιστεύω ότι ήταν πραγματικά αυθόρμητο. Μίλησε στους εργαζόμενους στη, καθαριότητα και ήταν ιδιαίτερα συγκινημένος από τον αριθμό των ανθρώπων στο κοινό. Αυτό του έδειξε ότι το κίνημα των εργαζομένων στη καθαριότητα ήταν σημαντικό. Όμως το γεγονός ότι ήταν οικονομικό απ’ τη φύση του – και φυσικά ήταν και ριζοσπαστικό – του ενέπνευσε μια νέα κατεύθυνση την οποία έπαιρνε και ο ίδιος εκείνη τη περίοδο. Απλώς δεν έζησε αρκετά για να τη δει με τα μάτια του. Στην αρχή της καριέρας του, όταν ο Γουίδερς έβγαλε τη σπουδαία φωτογραφία του Κινγκ στο Μοντγκόμερι μπροστά στο λεωφορείο, το μόνο που τον ενδιέφερε ήταν να πάρει το λεωφορείο και να κάτσει στις μπροστινές θέσεις. Στο τέλος της καριέρας του, έλεγε «Ποιος νοιάζεται εάν μπορείς να πάρεις το λεωφορείο και να κάτσεις στις μπροστινές θέσεις εάν δεν έχεις εισιτήριο;»

Το FBI φαίνεται μάλλον αμφίθυμο σχετικά με το COINTELPRO. Όταν ήταν διευθυντής του ο Τζέιμς Κόμι, το καταδίκασε. Ο Κρίστοφερ Ρέι το αποκάλεσε μία από τις «σκοτεινές στιγμές» στην ιστορία του θεσμού. Όμως το αρχηγείο του FBI διατηρεί ακόμα το όνομα του από τον Χούβερ και το γραφείο έχει καταδικαστεί έντονα για την παρακολούθηση μαύρων ακτιβιστών στον απόηχο των διαδηλωτών στο Φέργκιουσον και για την κατηγοριοποίηση του «μαύρου εξτρεμιστή» την οποία δημιούργησε. Είναι το παρελθόν του FBI ακόμα μαζί μας σήμερα κατά κάποιο τρόπο;

Αυτό είναι κάτι για το οποίο έχω προσπαθήσει να μιλήσω σε ανθρώπους σχετικά με αυτή την ιστορία, για το πόσο πρόσφατο είναι. Εάν συμμετέχει κανείς σε οποιασδήποτε μορφής ακτιβισμό, είτε αυτό είναι το Black Lives Matter ή το Women’s March, εάν συμμετέχει σε οποιαδήποτε οργάνωση διαμαρτυρίας, δεν πρόκειται να περάσει απαρατήρητος.

Με εξέπληττε και συνεχίζει να με εκπλήσσει το γεγονός ότι τότε υπήρχε ένα τμήμα «πληροφοριών για έγχρωμους». Αυτό είναι τόσο ενοχλητικό. Η ιδέα ότι υπάρχει ένα τμήμα εφαρμογής του νόμου που χρηματοδοτείται από τους φορολογούμενους και που αποτελείται από αστυνομικούς και πράκτορες που διεξάγουν παρακολουθήσεις σε έγχρωμους πολίτες. Γιατί; Αυτό είναι ενοχλητικό και περίεργο. Ελπίζω ότι δεν υπάρχει ένα τέτοιο τμήμα «πληροφοριών για έγχρωμους» σήμερα.

Έχουν ένα “Race Paper,” αν και δε γνωρίζουμε τι λέει.

Ναι, το μυστήριο της ομοιότητας. Συνεχίζουμε και κοιτάμε ακόμα τους ανθρώπους που προσπαθούν είτε να διαμαρτυρηθούν είτε απλά να απαιτήσουν ίσα δικαιώματα ως εχθρούς του κράτους; Διότι αυτός είναι σίγουρα ο τρόπος με τον οποίον τους έβλεπαν τότε. Και το ίδιο συμβαίνει τώρα με το Black Lives Matter, ακριβώς το ίδιο πράγμα. Μιλάμε για ανθρώπους που απαιτούν από την κοινωνία να τους συμπεριφέρεται δίκαια. Εάν το κάνει κανείς με ένα τρόπο που είναι πολύ θορυβώδης και συγκρουσιακός, ή εάν εμποδίζουν την κυκλοφορία των οχημάτων, ξαφνικά διαταράσσουν την ειρήνη. Μα, θέλουν την ειρήνη. Αυτό θέλουν. Το ίδιο ίσχυε και για το Nation of Islam τότε. Εννοώ, σίγουρα, ήταν θυμωμένοι. Και ήταν δικαιολογημένα θυμωμένοι, αλλά δεν τους το επέτρεπαν. Εάν δεν ήταν θυμωμένοι, πως θα κέρδιζαν έστω την ελάχιστη προσοχή;