Την προηγούμενη εβδομάδα το Facebook «πάγωσε» για περισσότερες από τέσσερις ώρες, πυροδοτώντας εκ νέου την συζήτηση για την τεράστια δύναμη των μονοπωλίων του Ιnternet. Τι θα γινόταν αν το Google ή το Facebook ξαφνικά εξαφανίζονταν από τον χάρτη του διαδικτύου;
 
Η ανακοίνωση του Facebook λίγες ώρες αργότερα δεν προσέφερε καμία ουσιαστική πληροφορία. Σύμφωνα με αυτήν, διεργασίες που έγιναν για την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών προκάλεσαν κάποιο πρόβλημα το οποίο όμως επιλύθηκε, και άρα μπορούμε όλοι να συνεχίσουμε να μοιραζόμαστε με τους φίλους μας τις προσωπικές μας στιγμές χωρίς πρόβλημα.

Κι όμως, δεν είναι λίγοι αυτοί που ανησυχούν ιδιαίτερα με την ισχύ που έχει αποκτήσει το Facebook και με τον τρόπο που διαχειρίζεται αυτήν ακριβώς τη δύναμη.

Πώς βγάζει τα χρήματα ο Ζούκερμπεργκ

Πριν δοκιμάσουμε να απαντήσουμε στο τι αλλάζει στο FB τον τελευταίο καιρό, αξίζει να αναφέρουμε πρώτα πώς λειτουργεί εμπορικά η δημοφιλέστερη πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης.

Το επιχειρηματικό μοντέλο του Facebook στηριζόταν αρχικά αποκλειστικά στις διαφημίσεις. Προκειμένου αυτές να γίνουν πιο αποτελεσματικές, ήδη από το 2008 ξεκίνησε μια σειρά αλλαγών στην ηλεκτρονική σύμβαση που «υπογράφουν» οι χρήστες με την εταιρεία του Ζούκερμπεργκ. Αυτές οι αλλαγές έπλητταν την ιδιωτικότητα των δεδομένων που αναρτά κάθε χρήστης, με απώτερο σκοπό την αξιοποίηση τους. Το FB σε πρώτο επίπεδο είπε ότι ήθελε περισσότερα να μοιράζονται με περισσότερους, αλλά αυτό στο οποίο ουσιαστικά στόχευαν οι αλλαγές ήταν η μεγαλύτερη και βαθύτερη καταγραφή και αξιολόγηση των αναρτήσεων, προκειμένου να παρέχεται πιο στοχευμένη (και άρα πιο αποτελεσματική) διαφήμιση.

Όσο όμως το FB γινόταν όλο και πιο μονοπωλιακό, γινόταν όλο και πιο απαραίτητο στις επιχειρήσεις, κάτι που δεν άργησαν καθόλου να αντιληφθούν οι επικεφαλής του. Έτσι γεννήθηκε το EdgeRank.

Τι είναι το EdgeRank

Το EdgeRank είναι ένας αλγόριθμος, μια αλληλουχία υπολογισμών δηλαδή, που βασίζεται σε κάποιο μαθηματικό τύπο. Βάσει αυτού του αλγόριθμου υπολογίζεται τι θα δείτε στον «τοίχο» σας. Μέχρι να εφευρεθεί βλέπατε ό,τι έγραφαν οι φίλοι σας, από τις πρωινές τους σκέψεις μέχρι τα άρθρα που σας πρότειναν να διαβάσετε. Με το EdgeRank όμως αυτό άλλαξε. Τα τελευταία χρόνια δεν βλέπετε πια όλα όσα ποστάρονται από τα διαδικτυακά σας φιλαράκια, παρά μόνο αυτά που το FB θεωρεί ότι σας ενδιαφέρουν.

Το FB ισχυρίζεται ότι όσο η παρέα σας μεγαλώνει θα ήταν αδύνατο να παρακολουθήσετε τον διαδικτυακό σας κοινωνικό περίγυρο και γι’ αυτό ήταν απαραίτητο να γίνουν κάποιοι συμβιβασμοί. Υποτίθεται λοιπόν ότι το EdgeRank παρακολουθεί αυτά που ποστάρετε και κάνετε Like και μαθαίνει τι ακριβώς σας ενδιαφέρει, προκειμένου να σας προσφέρει όλα όσα πραγματικά θα θέλατε να ξέρετε για τους φίλους σας. Είναι έτσι τα πράγματα; Όχι ακριβώς…

Το FB μαζί με το EdgeRank εισήγαγε ταυτόχρονα ένα νέο επίπεδο οικονομικής συναλλαγής. Όσοι έχουν σελίδες στο FB είτε για να προμοτάρουν τους εαυτούς τους (τραγουδιστές, ηθοποιοί κ.λπ.), είτε για να προβάλουν τα προϊόντα των επιχειρήσεών τους, ανακάλυψαν ξαφνικά ότι τα μηνύματά τους δεν έφταναν σε όλους όσοι είχαν κάνει Like στη σελίδα τους. Γι’ αυτούς το FB πρότεινε μιαν άλλη λύση: Τους έδωσε τη δυνατότητα να κάνουν προώθηση των μηνυμάτων τους με μια μικρή χρέωση. Έτσι, αν μια σελίδα είχε, για παράδειγμα, 10.000 πιστούς και ήθελε να κάνει ένα ποστ που θα το δουν όλοι, θα έπρεπε να κατατεθεί στον Ζούκερμπεργκ ένα ποσό της τάξης των 5 δολαρίων, ενώ εκτός αυτού, με ένα ποσό π.χ. 20 δολαρίων το ποστ θα παρουσιαζόταν στον τοίχο 40.000 χρηστών του FB (δηλαδή και στους φίλους των φίλων τους). Η επιλογή αυτή φάνηκε ελκυστική σε αρκετές επιχειρήσεις και το μοντέλο στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία

Πάει και το EdgeRank;

Αυτό λοιπόν που άλλαξε τις τελευταίες ημέρες είναι ο ίδιος ο αλγόριθμος. Ξεχάστε ό,τι σας είπαμε παραπάνω, το EdgeRank πέθανε! Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο νέος αλγόριθμος που λειτουργεί πλέον στο Facebook είναι τόσο διαφορετικός, που δεν μπορεί καν να χρησιμοποιεί το ίδιο όνομα. (Πρόταση ΤΡΡ: Μήπως θα 'πρεπε να τον ονομάσουν… HedgeRank;) Ο αλγόριθμος υποτίθεται ότι υπολογίζει τώρα πάνω από 100 διαφορετικούς παράγοντες πριν αποφασίσει για το ποιους ενδιαφέρει κάθε ποστ που αναρτάτε.

Κατά έναν περίεργο τρόπο, όμως, το υποτιθέμενο πανέξυπνο σύστημα συμπεριφέρεται στατιστικά με τον ίδιο τρόπο με το EdgeRank, σε άλλη όμως αναλογία. Οι περισσότερες στατιστικές μετρήσεις (το FB έτσι κι αλλιώς δεν δίνει καμία πληροφορία) είχαν δείξει ότι με τον παλιό αλγόριθμο τα ποστ που περιείχαν σύνδεσμο εμφανίζονταν περίπου στο 36% όσων είχαν κάνει Like στη σελίδα. Εδώ και λίγες ημέρες, όμως, παρατηρείται σημαντική μείωση αυτού του ποσοστού κατά 25%. Έτσι, ένα ποστ με σύνδεσμο μιας σελίδας με 10.000 φίλους θα εμφανιστεί σε 3.100 αντί σε 3.800 οι οποίοι θα το έβλεπαν όσο λειτουργούσε το EdgeRank.

Κι αν σας φαίνεται μικρή η διαφορά ακούστε και τη συνέχεια: Μαζί με τον νέο αλγόριθμο άλλαξε ριζικά και ο τιμοκατάλογος του Facebook! Πλέον, για να προωθήσετε ένα μήνυμα σε όλους τους φίλους της σελίδας σας, αντί για 5 θα χρειαστείτε 40 δολάρια, ενώ αν θέλετε να το δουν άλλοι τόσοι θα πρέπει να διαθέσετε ένα ποσό της τάξης των 400 δολαρίων. Η αύξηση δεν είναι απλώς μεγάλη, είναι δυσθεώρητη.

Όλ’ αυτά ενδέχεται σε μερικούς να φαίνονται μάλλον αδιάφορα. Εσείς πιθανότατα δεν είστε ούτε τραγουδιστής ούτε ιδιοκτήτης πολυεθνικής επιχείρησης, οπότε λίγο θα σας ενδιαφέρει αν τα βρήκαν σκούρα αυτοί με τους χιλιάδες φίλους και τα μεγάλα συμφέροντα. Ξανασκεφτείτε το όμως. Το νέο αλγοριθμικό σύστημα του Facebook δεν κάνει διακρίσεις σε «πλούσιους και φτωχούς». Κάθε φορά που κάνετε share ή Like σε ένα θέμα (που περιέχει σύνδεσμο), κάποιος άλλος θα αποφασίζει ποιοι από τους φίλους σας ενδιαφέρονται γι’ αυτά που έχετε να του προτείνετε…

Τι στ’ αλήθεια συμβαίνει με το Facebook.

Την Τρίτη 29 Οκτωβρίου ο Μίκαελ Ζίμερ, διάσημος ακαδημαϊκός ειδικευμένος στα θέματα ιδιωτικότητας, δημιούργησε μια ειδική σελίδα στην οποία υπάρχουν όλες οι δηλώσεις του Μαρκ Ζούκερμπεργκ σχετικά με το Facebook. Όπως λέει ο ίδιος, η σελίδα αυτή δημιουργήθηκε προκειμένου να γίνει σαφές ότι ο CEO της μεγαλύτερης διαδικτυακής πλατφόρμας «μας οδηγεί σε ένα δυστοπικό μέλλον όπου ο αποκλειστικός ρόλος της ανθρωπότητας θα είναι η δημιουργία ενός ίχνους δεδομένων που θα είναι εκμεταλλεύσιμο από γιγάντιες επιχειρήσεις».

Το μέλλον που περιγράφει ο Ζίμερ είναι μάλλον επηρεασμένο από τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας. Είναι σαν να λέμε ότι μια αμερικανική υπηρεσία πληροφοριών θα κατασκοπεύει τους πάντες εντός και εκτός των ΗΠΑ, μέχρι και τους ηγέτες των ξένων κρατών, συμπεριλαμβανομένων και των συμμάχων τους. Τι; Όχι;