των Marketa Vinkelhoferoa και Jaroslav Fiala για το Political Critique
Ο Ραούλ Γκαλέγο Αμπελάν είναι Ισπανός δημοσιογράφος και κινηματογραφιστής που εργάστηκε για το British Channel 4 News και το The Associated Press Television News. Έχει κερδίσει πολλά βραβεία για τις φωτογραφίες και τις ταινίες του για τη Μέση Ανατολή, τις χώρες της Αφρικής και της Ασίας. Σήμερα ζει στη Βαρκελώνη και καλύπτει την πολιτική της Καταλονίας.
Η Ισπανία βιώνει τη χειρότερη πολιτική της κρίση εδώ και δεκαετίες. Θα μπορούσατε να συνοψίσετε εν συντομία γιατί και πώς η κατάσταση στην Καταλονία έφτασε σε αυτό το σημείο;
Για πάνω από δέκα χρόνια, η ισπανική κυβέρνηση δεν έδινε σημασία στις προσπάθειες της Καταλονίας να βελτιώσει τη δική της περιφερειακή κυβέρνηση.
Προσθέστε σε αυτό την οικονομική κρίση, τις τεράστιες περιπτώσεις διαφθοράς στην Ισπανία και την Καταλονία, τις περικοπές στην κοινωνική πρόνοια και τους αντιδημοκρατικούς νόμους, όπως ο νέος νόμος περί προστασίας ή αλλιώς ο «νόμος-φίμωτρο». Στη συνέχεια, πάνω από όλα αυτά, είναι τα απίστευτα αντιεπαγγελματικά και ανεύθυνα Μέσα με τους πολιτικούς να χειραγωγούν και τις δύο πλευρές, να παίζουν με τα συναισθήματα των ανθρώπων και να δημιουργούν ψευδαισθήσεις. Ο αγώνας για την ανεξαρτησία είναι ο τέλειος μηχανισμός αποπροσανατολισμού για να κάνει τον πληθυσμό να νοιάζεται μόνο για τις σημαίες που κουβαλάει και για τις φωνές του, ακόμη και αν τελικά μαλώνουν μεταξύ τους αντί να διαμαρτύρονται για την τεράστια διαφθορά. Εάν η ισπανική κυβέρνηση είχε αποδεχθεί τη συμφωνία που είχε εγκριθεί στην Καταλονία το 2006 ή είχε δεχθεί ένα νόμιμο δημοψήφισμα, όπως στη Σκωτία ή το Κεμπέκ, δεν θα είχαμε το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε τώρα.
Γιατί η Καταλονία επιθυμεί την ανεξαρτησία της από την Ισπανία; Όταν ήμασταν στη Βαρκελώνη, οι άνθρωποι συχνά υποστήριζαν ότι η Καταλονία είναι πλούσια και ότι δεν θέλουν να πληρώσουν για τις φτωχότερες περιοχές της Ισπανίας.
Διαμαρτυρήθηκαν επίσης για δεκαετίες ισπανικής καταπίεσης και ούτω καθεξής.
Η καταπίεση είναι μια πολύ ισχυρή λέξη. Η Καταλονία δεν είναι η Παλαιστίνη ή η Δυτική Σαχάρα. Το Λαϊκό Κόμμα όμως, χρησιμοποιεί πάντα μια ρητορική μίσους εναντίον της Καταλονίας για εκλογικούς λόγους. Η Καταλονία έχει τη δική της ιστορία και γλώσσα με τη δική της κοινοβουλευτική παράδοση και στην ουσία μια από τις παλαιότερες στον κόσμο. Ταυτόχρονα, οι Καταλανοί ζουν στην Ισπανία εδώ και πολύ καιρό σε μια ειρηνική και πολύ φυσική συνύπαρξη, με δύο γλώσσες και πολιτισμούς. Είναι αλήθεια ότι ιστορικά η Καταλονία έχει υποστεί καταπίεση και διάφορες κακομεταχειρίσεις από την Ισπανία, αλλά αυτό συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό λόγω της αιώνιας σύγκρουσης των «δύο Ισπανιών» που εξακολουθούμε να βλέπουμε τόσο καθαρά μέχρι και σήμερα: η δημοκρατική, ανοιχτόμυαλη, ρεπουμπλικανική αριστερή Ισπανία και η δεξιά, συντηρητική, μοναρχική Ισπανία που οφείλει μεγάλο μέρος της κληρονομιάς της στο καθεστώς του Φράνκο. Φυσικά εκτός από αυτό υπάρχει μια σιωπηρή πλειοψηφία που θέλει απλώς να ζήσει μια ειρηνική και δημοκρατική ζωή. Αλλά καθώς δημιουργείται περισσότερη ένταση και η κοινωνία γίνεται πιο πολωμένη, θα είναι δύσκολο να παραμείνει στη μέση και να μην πάρει κάποια πλευρά. Δυστυχώς, φοβάμαι ότι τώρα θα δούμε μια πραγματική καταπιεστική κατάσταση.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του καταλανικού εθνικισμού; Είναι σωστό να πούμε ότι ο καταλανικός εθνικισμός προέρχεται από την Αριστερά ή είναι μια λάθος υπόθεση;
Ο καταλανικός εθνικισμός έχει πολλά διαφορετικά χαρακτηριστικά. Υπάρχουν εκείνοι που αισθάνονται Καταλανοί, αλλά δεν θέλουν ανεξαρτησία. Άλλοι είναι νεοφιλελεύθεροι και συντηρητικοί, αλλά θέλουν την ανεξαρτησία τους και επίσης υπάρχουν εκείνοι που θέλουν την ανεξαρτησία και είναι εθνικιστές, αλλά με ισχυρή δημοκρατική ή σοσιαλιστική ιδεολογία. Θεωρούν αυτήν τη διαδικασία ανεξαρτησίας ως μια ευκαιρία για να κάνουν μια επανάσταση και να δημιουργήσουν ένα νέο μοντέλο δημοκρατίας με ισχυρές κοινωνικές αξίες.
Η βαρβαρότητα της ισπανικής αστυνομίας στην Καταλονία ήταν συγκλονιστική. Εκατοντάδες άνθρωποι τραυματίστηκαν την περασμένη εβδομάδα και συνελήφθη ο γραμματέας του αντιπροέδρου. Πώς είναι τώρα η κατάσταση;
Οι εντάσεις αυξάνονται γρήγορα. Το μήνυμα του βασιλιά, το οποίο αναμενόταν να είναι πιο συμφιλιωτικό, είχε εξοργιστικά σθεναρή στάση ενάντια στον λαό της Καταλονίας, που ζητούσε μόνο μια ευκαιρία για να ψηφίσει ναι ή όχι σε ένα δημοψήφισμα. Ήταν εντελώς μονόπλευρο! Η ισπανική κυβέρνηση έχει γίνει ένα είδος μηχανής για τη δημιουργία υποστήριξης για την ανεξαρτησία. Πολλοί αστυνομικοί και η Guardia Civil, η παραστρατιωτική δύναμη, συμπεριφέρονται με έναν απίστευτα αντιεπαγγελματικό τρόπο, καλύπτοντας τα οχήματά τους με ισπανικές σημαίες σαν να ήταν κατοχική δύναμη. Δυστυχώς το μήνυμα του Βασιλιά δεν βοήθησε. Αντί να ηρεμήσει τα πράγματα, η ομιλία του δημιούργησε μια ακόμα πιο διαιρημένη και πολωμένη κοινωνία. Τώρα αυτή η σύγκρουση έχει γίνει μια σύγκρουση μεταξύ της ισπανικής υπερηφάνειας και της καταλανικής αξιοπρέπειας.
Φαίνεται ότι μετά από αυτή την αστυνομική βία, ακόμα περισσότεροι άνθρωποι στην Καταλονία θα ήθελαν την ανεξαρτησία τους. Είναι πραγματικά δυνατό να παραμείνει η Καταλονία υπό την ισπανική κυβέρνηση;
Το πιο τρομακτικό είναι ότι είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς μια λύση ή μια διέξοδο από αυτό το πρόβλημα.
Από την άλλη πλευρά, δεν νομίζετε ότι είναι άχρηστο να δημιουργηθεί ένα νέο έθνος-κράτος στην Καταλονία σε εποχές όπως αυτές; Κάτι τέτοιο θα οδηγούσε ενδεχομένως σε περισσότερο κατακερματισμό και όχι μόνο στις δυνάμεις της Αριστεράς…
Τόσο η δημοκρατία όσο και το καπιταλιστικό σύστημα βρίσκονται σε αποσύνθεση και έχω την αίσθηση ότι σε όλες τις δυτικές κοινωνίες περιορίζονται ή χάνονται σταδιακά τα βασικά μας δικαιώματα και η κοινωνική μας ευημερία. Αν η διαδικασία ανεξαρτησίας είχε γίνει διαφορετικά και από τις δύο πλευρές, θα μπορούσε να υπάρξει μια ευκαιρία για ανάκαμψη και αναβάθμιση του μοντέλου της δυτικής δημοκρατίας. Αλλά και οι δύο πλευρές έκαναν κακές επιλογές ή δεν κατάφεραν να εξετάσουν τις συνέπειες των ενεργειών τους ή απλώς εστίασαν στο να τραβήξουν την προσοχή μακριά από την πολιτική διαφθορά. Οι ελπίδες και τα αιτήματα του λαού και των κινήσεων της κοινωνίας των πολιτών είναι ένα πράγμα και εντελώς διαφορετικό είναι το πώς οι πολιτικοί και τα μέσα ενημέρωσης αναλαμβάνουν να τα διαστρεβλώσουν.
Τι περιμένετε να συμβεί τις επόμενες δύο εβδομάδες; Πιστεύετε ότι υπάρχει η δυνατότητα ενός νέου δημοψηφίσματος ανεξαρτησίας; Ή ίσως ένα είδος συμβιβασμού μεταξύ των Καταλανών και των κεντρικών κυβερνήσεων;
Το πιο σοφό θα ήταν να διαπραγματευτούν και να οργανώσουν ένα νομικά αναγνωρισμένο δημοψήφισμα όπως αυτό που συνέβη στη Σκωτία. Δυστυχώς, η ισπανική κυβέρνηση δεν θέλει να διαπραγματευτεί και φοβάμαι ότι θα υπάρξει ρήξη μεταξύ των ηγετών του κινήματος ανεξαρτησίας. Ίσως ορισμένα πολιτικά κόμματα απαγορευτούν και κηρυχθούν παράνομα. Θα υπάρξουν συλλήψεις, πρόστιμα και δίκες. Αυτό θα δημιουργήσει ακόμα μεγαλύτερη ένταση και περισσότερη διαίρεση.
Περιμένετε από την ΕΕ να παρέμβει, για παράδειγμα με κυρώσεις;
Η Ισπανία δημιούργησε αυτό το πρόβλημα γιατί δεν έκανε διαπραγματεύσεις. Το καταλανικό κίνημα υπέρ της ανεξαρτησίας και οι πολιτικοί του επέλεξαν να προχωρήσουν στο δημοψήφισμα. Το λάθος τους είναι ότι τα τελευταία χρόνια υπήρξε μια εκστρατεία θυματοποίησης στα Μέσα, όπου το δημοψήφισμα παρουσιάστηκε ως η λύση σε όλα τα προβλήματα που στην ουσία υπάρχουν σε όλη την Ευρώπη. Το σχέδιο πορείας για το δημοψήφισμα και την ανεξαρτησία δεν ήταν ρεαλιστικό ούτε παρουσιάστηκε με υπεύθυνο τρόπο. Άλλο είναι να προσφέρεις ένα δημοψήφισμα βασισμένο στην αυτοδιάθεση, για να συμμετέχουν όλοι ανεξάρτητα από το τι ψηφίζουν και είναι κάτι το εντελώς διαφορετικό εάν βομβαρδίζεις την κοινωνία, χρησιμοποιώντας συνεχώς δημόσια Μέσα για να προωθήσεις την ιδέα ότι το δημοψήφισμα θα είναι η διέξοδος μας από την «καταπίεση», να μιλάς για ιστορικές μάχες και αγώνες με ρομαντικό τρόπο, χωρίς να λες ποιο είναι το πραγματικό σχέδιο. Ή αν διαβεβαιώνεις ότι η ανεξαρτησία του
λαού θα έρθει χωρίς συνέπειες, κοινωνική διαίρεση ή βία.
Ένα κομμάτι της καταλανικής κοινωνίας αισθάνεται απογοητευμένο, κουρασμένο από τη ρητορική μίσους, τη διαφθορά και την αθλίως βρώμικη πολιτική της Ισπανίας, αλλά δεν υπέφερε από μια κατοχή όπως στην Παλαιστίνη ή μια καταπίεση όπως οι Ροχίνγκια. Δυστυχώς, αν δεν βρούμε λύση τις προσεχείς ημέρες, θα δούμε εικόνες για τις οποίες πιθανόν να μετανιώσουν και οι δύο πλευρές κάποια στιγμή. Είναι πολύ λυπηρό και ανησυχητικό το γεγονός ότι πράγματα που έχω δει σε τόσες πολλές χώρες που έχουν χτυπηθεί από τον πόλεμο αρχίζουν τώρα να συμβαίνουν στο σπίτι μου.