«Γυναικοκρατούμενο», «κεντρώο», «φιλελεύθερο» (με την καλή έννοια), «πολυσυλλεκτικό» και «νεανικό» «μείγμα συμμάχων της αριστεράς και τεχνοκρατών» – είναι οι φράσεις και οι λέξεις που συνόδευσαν την ανακοίνωση, χτες, του υπουργικού συμβουλίου με το οποίο θα κυβερνήσει τη Χιλή ο νεοεκλεγείς Γαβριήλ Μπόριτς, όταν αναλάβει την διακυβέρνηση της χώρας, την 11η Μαρτίου 2022. Η σύγκρισή του με τον Ανδρέα Παπανδρέου των 80ς, από διεθνές Μέσο, είχε γίνει μια μέρα πριν – κι είναι η πιο επιτυχημένη ίσως, καθώς αναδεικνύει και όλες τις αναλογίες μεταξύ των δύο κρατών, που έφερε στο φως και η πρόσφατη αποστολή μας στη Χιλή.
Το υπουργικό συμβούλιο που ανακοίνωσε ο Μπόριτς, υπουργικό συμβούλιο που θα δει τη χώρα υπό νέο Σύνταγμα καλώς εχόντων των πραγμάτων, είναι 24μελές, και 14 από τα μέλη του είναι γυναίκες, οι περισσότερες προερχόμενες από τους φοιτητικούς αγώνες, όπως άλλωστε και ο ίδιος ο νέος Πρόεδρος και ο υπουργός παρά τω προέδρω. Το πρόταγμα της δωρεάν παιδείας είναι και το πιο εμφανές πρόταγμα -χωρίς -λόγια, στη νέα κυβέρνηση, που μάλιστα επέλεξε ως δημόσιο πρόσωπό της την διασημότερη συνδικαλίστρια του φοιτητικού κινήματος στη Χιλή, την Καμίλα Βαγιέχο, στέλεχος του Κομμουνιστικού Κόμματος. Έξι μέλη του υπουργικού συμβουλίου είναι κάτω των 40 ετών, επίσης, όπως και ο ίδιος ο Μπόριτς.
Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες επιλογές του είναι η τοποθέτηση, στο υπουργείο Άμυνας, εγγονής του Σαλβαδόρ Αλλιέντε, Μαγια Φερνάντες Αλλιέντε, από την κόρη του, Μπεατρίζ, και τον κουβανό διπλωμάτη (εκπρόσωπο της Κουβανικής Επανάστασης, δηλαδή) Λουίς Φερνάντες Όνια. Κτηνίατρος, μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Χιλής, με παρουσία στην δημόσια ζωή, η Μάγια Φερνάντες στην κεφαλή της Άμυνας της χώρας – της θέσης που, στρατιωτικά, είχε ο Πινοτσέτ πριν ανατρέψει τον Αλλιέντε – είναι λογικό ότι κουβαλάει βαρύ συμβολικό χαρακτήρα. Επίσης ενδιαφέρουσα είναι η επιλογή του στο υπουργείο Εσωτερικών, που το αναλαμβάνει η γιατρός Ίζκια Σίτσες, η οποία, ως πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου, υπήρξε η ισχυρότερη επιστημονική αντιπολιτευτική φωνή απέναντι στην δεξιά κυβέρνηση την περίοδο της πανδημίας, έχοντας μετατραπεί σε αληθινή νέμεσι του Πινιέρα. Ήταν δεδομένη η υπουργοποίησή της σε περίπτωση εκλογής του Μπόριτς, ήταν από τα ονόματα που άκουγες παντού, ωστόσο οι προβλέψεις την ήθελαν στο υπουργείο υγείας. Αναλαμβάνει όμως το υπουργείο Εσωτερικών, υπουργείο ιδιαίτερα σημαντικό (και νο2 στην κατάταξη των υπουργείων της Χιλής) καθώς έχει και την επίβλεψη της διαβόητης και δολοφονικής αστυνομίας, η φύση και εικόνα της οποίας είναι πολύ δύσκολο να αλλάξει. Η Δρ Σίτσες είναι επίσης εκφρασμένη και θερμή αγωνίστρια υπέρ της δωρεάν υγείας, και ο ίδιος ο πρόεδρος όπως και η Καμίλα Βαγιέχο στέκονται στο θέμα της δωρεάν παιδείας (όταν το επιτρέψει το σύνταγμα). Το τρίτο μεγάλο κεφάλαιο – και τρίτη σημαντική προγραμματική δήλωση του Μπόριτς – είναι αυτό της αντικατάστασης του σήμερα ιδιωτικού ασφαλιστικού συστήματος με δημόσιο και με τον καθορισμό κατώτατης σύνταξης. Και τα τρία είναι εξαρτημένα από τη συνταγματική αλλαγή και την δυναμική συνέχιση των λαϊκών διεκδικήσεων.
Υπουργός παρά τω προέδρω αναλαμβάνει ο πιο στενός συνεργάτης του νέου προέδρου, ο συμπολεμιστής του στις φοιτητικές κινητοποιήσεις και υπεύθυνος για την προεκλογική του καμπάνια, γερουσιαστής Τζόρτζιο Τζάκσον, που σήμερα είναι ο δημοφιλέστερος πολιτικός της αριστεράς στη Χιλή. Είναι ο εξ απορρήτων του Μπόριτς και η συνεργασία τους είναι σημείο αναφοράς στις όποιες εξελίξεις.
«Στόχος του [νέου] υπουργικού συμβουλίου είναι να θέσει τα θεμέλια για τις μεγάλες αλλαγές που έχουμε προτείνει προγραμματικά… έτσι ώστε η ανάπτυξη να συνεχιστεί αλλά με περικοπή των δομικών ανισοτήτων.. Επιδιώκουμε αειοφόρο ανάπτυξη με δίκαιη ανακατανομή του πλούτου», ήταν το σχόλιο του ίδιου του νεοεκλεγέντος προέδρου. Το κομμάτι της ανάπτυξης αναλαμβάνει η συντηρητική επιλογή υπουργού Οικονομικών, με τον Μάριο Μαρσέλ, κεντρικό τραπεζίτη της χώρας στην προηγούμενη κυβέρνηση (Πινιέρα), που πάντως συγκρούστηκε μαζί της, και αγαπημένο παιδί των οικονομικών αναλυτών, πρώην στελέχους της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΟΟΣΑ, μόνιμης οικονομικής επιλογής και των προηγούμενων σοσιαλιζουσών κυβερνήσεων της Χιλής, με συμβουλευτικό ρόλο στην οικονομική πολιτική από τη δεκαετία του ’90 ακόμη. Αντίστοιχη προσωπικότητα, μετριοπαθή, επέλεξε και για το υπουργείο εξορύξεων: η νέα υπουργός, Μαρσέλα Χερνάντο, που θα έχει στα χέρια της το χαλκό και το λίθιο, προέρχεται από τους σοσιαλδημοκράτες.
Η τοποθέτηση Μαρσέλ και Χερνάντο είναι η περίφημη «διαβεβαίωση» που ζητούν οι αγορές όποτε μια νέα εκλογή τις «αναστατώνει», κατά την κλασσική δημοσιογραφική γλώσσα, και, παράλληλα, ένα βήμα προς ευρύτερες συμμαχίες στο Κογκρέσο, όπου η κυβέρνηση έχει μόνο 37 από τις 155 έδρες και άρα θα χρειαστεί όλο το κέντρο και την κεντροαριστερά για να μπορέσει να νομοθετήσει όπως υπόσχεται στα βασικά θέματα της δωρεάν υγείας και δωρεάν παιδείας (παράλληλα και με τις συνεχείς λαϊκές πιέσεις, επίσης). Όσο για την «αντίδραση των αγορών», ήταν θετική, με το πέσο να ανεβαίνει, έναντι του δολαρίου, χθες Παρασκευή, για πρώτη φορά από την εκλογή Μπόριτς.
«Θυμηθείτε την Ελλάδα της δεκαετίας του ΄80»
Ο πιο ενδιαφέρων παραλληλισμός που έγινε για την κυβέρνηση Μπόριτς, και μάλιστα μια μέρα πριν αυτή ανακοινωθεί – τολμώ να πω ότι η ανακοίνωση τον ενισχύει – είναι αυτός του Americas Quarterly, από όπου και η φωτό, το οποίο «προειδοποιεί» πως υπάρχουν πολλές αναλογίες μεταξύ της κυβέρνησης Μπόριτς και της πρώτης κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου στην Ελλάδα. Όπως αναφέρεται ο Μπόριτς, όπως κι ο Αντρέας, είναι «χαρισματικός» και «με ζωντανή τη μνήμη της στρατιωτικής χούντας, ετοιμάζεται για προοδευτικές μεταρρυθμίσεις» και να «χτίσει ένα ασφαλέστερο κοινωνικό δίκτυο». Επίσης, ο Μπόριτς έχει βρεθεί αντιμέτωπος «με τις ίδιες κατηγορίες» που επιφυλάχθηκαν στον Αντρέα Παπανδρέου, όπως «κατηγορίες περί κομμουνισμού», και, βεβαίως με το καυτό ερώτημα «πως να βρεθούν τα χρήματα για τις κοινωνικές παροχές».. Οι αναφορές στις διαφορές τους (η Ελλάδα ήταν στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου, το ΠΑΣΟΚ ήταν ισχυρό στη Βουλή, η ΕΕ έδινε τα περίφημα πακέτα Ντελόρ) γίνεται για να αναδειχθεί ο «κίνδυνος που διατρέχει ο Μπόριτς» να γίνει αιτία «μεγάλου δημοσίου χρέους» αν δεν στηριχθεί στην φορολόγηση των πλουσίων. Όπως αναφέρεται και στο άρθρο «μόνο το 25% των πλουσιότερων χιλιάνων πληρώνει έστω κάποιους φόρους.. Και οι περισσότεροι φόροι πληρώνονται από ένα μικρό ποσοστό των πολύ πλουσίων [top earners]». Σύμφωνα με το άρθρο, αν οι χιλιάνοι, από την ανώτερη μεσαία τάξη και πάνω, δεν φορολογηθούν δίκαια, ο Μπόριτς δεν θα έχει τη δυνατότητα να στηρίξει το πρόγραμμά του – ειδικά, μάλιστα, αν περιορίσει τις εξορύξεις, με πολιτικές υπέρ του περιβάλλοντος, όπως επιθυμεί. Ομοίως, το άρθρο «υποδεικνύει» στο Μπόριτς τις «επιτυχίες» του Παπανδρέου στο κοινωνικό και πολιτιστικό πεδίο αφού «νομιμοποίησε τις αμβλώσεις και το πολιτικό διαζύγιο, κατάργησε την προίκα και τοποθέτησε εντυπωσιακά την τραγουδίστρια και ηθοποιό Μελίνα Μερκούρη στο υπουργείο Πολιτισμού. «Ομοίως και ο Μπόριτς θα βρει λιγότερη αντίσταση, ειδικά από τις αγορές, σε συμβολικές πολιτικές ή θέματα όπως η άμβλωση και τα ιθαγενικά δικαιώματα», καταλήγει το άρθρο λέγοντας πως «δεν θα αποτελέσει έκπληξη αν η κυβέρνηση Μπόριτς κατορθώσει αλλαγές στο πολιτιστικό πεδίο, κι όχι στην κοινωνικο- οικονομική δομή της χιλιανής κοινωνίας»…