Στις 3 Ιουλίου του 1988, οι ΗΠΑ κατέρριψαν αεροπλάνο που πραγματοποιούσε την πτήση 655 της Iran Air, από την Τεχεράνη στο Ντουμπάι, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους και οι 290 επιβαίνοντες. Οι πύραυλοι που έπληξαν το αεροπλάνο της γραμμής, δύο SM-2MR, για τους γνωρίζοντες, εκτοξεύτηκαν από το αμερικάνικο πολεμικό ναυτικό. Το αεροπλάνο, τύπου Airbus300, πετούσε στον Ιρανικό εναέριο χώρο, πάνω από τον Περσικό Κόλπο.

Ήταν η εποχή του αμερικανοκίνητου πολέμου Ιράκ – Ιράν. Oι ΗΠΑ στήριζαν παντοιοτρόπως τον παλιό, αγαπημένο τους φίλο, Σαντάμ Χουσεϊν. Αρχικά, και για καιρό, οι Αμερικανοί αρνήθηκαν κάθε ανάμειξη, ο δε τότε αντιπρόεδρος, Μπους πατήρ, είχε δηλώσει «Ποτέ δε θα απολογηθώ για τις ΗΠΑ, δε με ενδιαφέρει ποιά είναι τα γεγονότα» (I will never apologize for the United States – I don’t care what the facts are). Το ίδιο αμετανόητος και ο τότε πρόεδρος, Ρήγκαν (στο βίντεο που ακολουθεί, στο 1:25, ο νεαρός τότε, σημερινός ΥΠΕΞ του Ιράν, που εκπροσωπούσε τη χώρα στον ΟΗΕ – για να γίνει κατανοητός και ο τρόπος που άλλοι οργανώνουν την Εξωτερική Πολιτική τους).

Η αμερικανική αντιμετώπιση σε πολιτικό επίπεδο ήταν κλασσική – και πολύ διαφορετική από την αντίστοιχη Ιρανική σήμερα. Το γεγονός έχει υπερκαλυφθεί αυτές τις μέρες, η στάση και απάντηση της Αυτοκρατορίας έχει υπενθυμιστεί.

Σε στρατιωτικό επίπεδο, όμως, τότε, είχαμε και την είσοδο στο διεθνές λεξιλόγιο ενός νέου όρου, όταν πια οι ΗΠΑ αναγνώρισαν μερικώς την ευθύνη τους και προσπάθησαν περαιτέρω να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα.

Πέρα από το διπλωματικό παιγνίδι, λοιπόν, γύρω από την πολύνεκρη τραγωδία, είχε ενδιαφέρον η χρήση, από τους αμερικανούς στρατιωτικούς που ήθελαν να ερμηνεύσουν την κατάρριψη, του φαινομένου Υλοποίηση Σεναρίου (scenario fulfillment), το οποίο έρχονταν ως φρέσκος ψυχολογικός όρος στην στρατιωτική σκηνή.

Το φαινόμενο, είπαν, εμφανίζεται σε περιπτώσεις, όπως ο στρατός, όπου τα άτομα είναι μέρος ενός καλά οριοθετημένου συστήματος, και η διαρκής και συγκεκριμένη εκπαίδευση των μελών αυτού του συστήματος είναι απαραίτητη. Μεταξύ των ασκήσεων, η άσκηση «επίθεση από εχθρικό πολεμικό αεροσκάφος», ήταν τότε η συχνότερη. Υπολογίζεται ότι, για το συγκεκριμένο πλήρωμα του USS Vincenne, η συγκεκριμένη άσκηση είχε γίνει πάνω από χίλιες φορές. Σε όλες, ο στόχος και η κατάληξη ήταν η κατάρριψη του εχθρικού αεροσκάφους. Όταν, λοιπόν, υπό την πίεση των εξελίξεων, το σενάριο θεωρήθηκε πραγματικότητα, οι 18 εμπλέκόμενοι στρατιώτες έδρασαν βάσει του σεναρίου. Σε περιπτώσεις Υλοποίησης Σεναρίου, η δράση ακολουθεί την διδασκαλία και οι δρώντες αποξενώνονται πλήρως από το περιβάλλον.

Γιατί το παραδέχθηκαν;

Ο στρατηγός Αμίρ αλί Χατζιζαντέχ, επικεφαλής του τμήματος Αεράμυνας των Φρουρών της Επανάστασης, ο οποίος και ανέλαβε την πλήρη ευθύνη για την κατάρριψη του Ουκρανικού αεροσκάφους (δηλώνοντας, στο τέλος, «Εύχομαι να είχα πεθάνει») δε θύμισε ούτε την κατάρριψη του Ιρανικού αεροσκάφους από τις ΗΠΑ, τότε, ούτε το φαινόμενο. Ζήτησε συγγνώμη δημοσίως, υποστήριξε ότι επί τριήμερο ερευνούσαν αν όντως έριξαν οι ίδιοι το αεροσκάφος και η καθυστέρηση αυτή στην ανακοίνωση ήταν λόγω της έρευνας (μπορεί όχι, αλλά είναι λογικό διάστημα), καθώς «Δεν επιθυμούσαμε να κρύψουμε το γεγονός, αλλά έπρεπε να γίνουν όλα τα γραφειοκρατικώς απαραίτητα», είπε.  Τέλος, αποκάλυψε ότι ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεϊ έμαθε την πραγματικότητα λίγο πριν την μάθουμε όλοι μας, κι όχι εξ αρχής.

Η αποδοχή της ευθύνης από τους Φρουρούς της Επανάστασης και για το πλήγμα κατά του Μπόινγκ των Ουκρανικών Αερογραμμών, αποτελεί μια γενναία πράξη, αυτή καθ’ αυτή και στο πλαίσιο όσων ως τώρα έχουμε συνηθίσει από τη διεθνή διπλωματία, σε αντίστοιχες περιπτώσεις, όπως έγραψα και πιο πάνω.

Μια τόσο γενναία πράξη, όμως, όπως η ανάληψη της ευθύνης, είναι πολύ πιθανό να κρύβει πολιτικό παρασκήνιο και να υπάρχει ατζέντα, ειδικά προς το εσωτερικό, και ειδικά λόγω της διάστασης πολιτικής ηγεσίας και ηγεσίας των Φρουρών της Επανάστασης, στην παρούσα φάση.

Σύμφωνα με όσα μεταδίδουν το ιρανικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Φαρς, όπως και το αλ Τζαζίρα, που έχει δικούς του δημοσιογράφους στο Ιράν, η δημοσιοποίηση της πραγματικότητας, έγινε με εντολή του ίδιου του Αγιατολάχ Αλί Χαμενεϊ, ο οποίος για αυτό δέχθηκε και την επίθεση των τηλεοπτικών αναλυτών, στα κανάλια της Τεχεράνης, αφού «το γεγονός θα μπορούσαν να το χρησιμοποιήσουν οι εχθροί του Ιράν [ΗΠΑ και Ισραήλ]».

Η δύναμη και η πίεση που άσκησαν οι Φρουροί της Επανάστασης, μαζί με τη λαϊκή κοινή γνώμη, για άμεση εκδίκηση, μετά τη δολοφονία του στρατηγού Κασέμ Σολεϊμανί, από τις ΗΠΑ, ήταν κάτι, που, όπως έχουμε εξηγήσει και παλιότερα, έφερε σε δύσκολη θέση την πολιτική ηγεσία του Ιράν. Το Ιράν δεν είναι έτοιμο για πόλεμο, ακόμη κι αν οι Φρουροί τον επιθυμούν, δρώντας περισσότερο με το θυμικό, στην παρούσα φάση – κάτι, θεωρητικώς, ανεπίτρεπτο σε στρατιωτικούς. Η σκληρή εκδίκηση, που απαιτούσαν, οδήγησε και στο θάνατο αθώων, και μάλιστα κυρίως Ιρανών πολιτών. Και «μόλυνε» την εντιμότητα της επίθεσης κατά της βάσης Αλ-Ασαντ με αθώων αίμα.

Η δολοφονία του Κασέμ Σολεϊμανί έφερε πολύ κοντά όλο το λαό του Ιράν – ακόμη και άνθρωποι που διαφωνούν με το καθεστώς μας είπαν ότι «μας κάναν όλους μια γροθιά, γιατί σκότωσαν έναν μεγάλο πατριώτη». Η εκδίκηση ήταν παλλαϊκό αίτημα και μπορεί κανείς να υποθέσει σχεδόν ασφαλώς ότι οι Φρουροί της Επανάστασης, έχοντας, στο θέμα αυτό, σύσσωμο το λαό πλέον στο πλευρό τους, εκμεταλλεύτηκαν την ευκαιρία για να αποκτήσουν μεγαλύτερη εξουσία. Η δημοσιοποίηση, με εντολή Χαμενεϊ, με έναν τρόπο τους «τραβάει τα γκέμια», τους επαναφέρει στη θέση τους και εξασφαλίζει το πάνω χέρι στην πολιτική ηγεσία.

Η πορεία στην Τεχεράνη

Η πορεία των χιλίων ανθρώπων που πραγματοποιήθηκε στην Τεχεράνη, μετά την ανακοίνωση της ανάληψης της ευθύνης από τους Φρουρούς της Επανάστασης, δεν είναι κάτι ασυνήθιστο στο Ιράν και είναι λάθος να συνδέεται με τις μεγαλειώδεις πορείες που είδαμε σε ολόκληρη τη χώρα προ μηνός – είτε από άποψη όγκου είτε από άποψη αιτήματος. Άλλωστε, την είδηση μετάδωσε το ίδιο το ημικρατικό πρακτορείο ειδήσεων της χώρας, κάτι που δε συνηθίζει σε περίπτωση συγκεντρώσεων (και, επίσης, κάτι που συνηγορεί με την άποψη ότι ο Αλί Χαμενεϊ ήθελε να φανούν οι αντιδράσεις και να συμμαζευτεί η ηγεσία των Φρουρών). Όπως, το ίδιο πρακτορείο μετέδωσε και τη σύλληψη του Βρετανού πρέσβυ για το ρόλο του στη διαδήλωση (διπλωμάτης γαρ, τον άφησαν ελεύθερο, αφού του έγιναν κάποιες συστάσεις).

Δε θα ασχοληθώ με την παρουσία του πρέσβυ, παρά μόνον για να πω ότι είναι τουλάχιστον ασυνήθιστο διπλωμάτες να παίρνουν μέρος σε διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης του τόπου στον οποίο υπηρετούν. Και μάλιστα, αγρυπνίες υπέρ θυμάτων που,  με την παρουσία του διπλωμάτη εκεί, μετατρέπονται σε διαδηλώσεις. Αυτό που είναι ανάγκη να πούμε, όμως, είναι ότι, παρά την προπαγάνδα στη Δύση, η κοινωνία του Ιράν είναι μια ενεργή πολιτικά κοινωνία, και οι μαζικές διαμαρτυρίες δεν είναι καθόλου σπάνιες. Ειδικά σε μια τέτοια περίπτωση, είναι και απολύτως αναμενόμενες.