«Είναι μια εκπληκτική επαναστάτρια, η δουλειά της είναι άριστη, αλλά σπαταλά πολύ χρόνο μιλώντας για το σεξ».
Ο Πέτρος Κροπότκιν είχε σοκαριστεί με την επιμονή της Έμμας Γκόλντμαν να μιλά για την ερωτική αυτοδιάθεση όλων των ανθρώπων και το δικαίωμα στον ελεύθερο Έρωτα. Σου λέει, για να το μεταφράσω ελεύθερα, εδώ έχομε ολόκληρη επανάσταση να προετοιμάζουμε, κουκλίτσα μου, με έρωτες θα ασχολούμεθα;
Η Έμμα όμως, ήταν αφιερωμένη στην Επανάσταση. Απλώς, και δικαίως, πίστευε πως η Επανάσταση είναι Έρωτας κι ο Έρωτας είναι Επαναστατικός κι Αναστάσιμος.
Όταν έμαθε ότι ο αγαπημένος Πιότρ την είχε δει στραβά με την στάση της, αποφάσισε ότι έπρεπε να τον μεταπείσει. Οπότε έφτιαξε το σακίδιο, το φόρτωσε στον ώμο, για το δρόμο, και πήγε να τον βρει, για να υποστηρίξει αυτό τον άρρηκτο δεσμό έρωτα κι επανάστασης μπρος στον πιο ερωτικό Επαναστάτη που γέννησε η Αναρχία (για το χορό και την επανάσταση, αργότερα και μια επανάληψη πιο κάτω).
Η Έμμα η Κόκκινη είχε, τότε που έφτιαξε σακκίδιο και πήγε να τον βρει, τα μισά του χρόνια. Ήταν δεν ήταν τριάντα. Και, όπως κάνουν τα κορίτσια της κατηγορίας της, δεν τα φύλαξε τα λόγια της. Οι αναρχικοί δε δέχονται αυθεντίες, όμως οι αναρχικοί σέβονται αδελφούς και συντρόφους, οπότε ναι μεν του τα έχωσε, ναι δε του τα έχωσε πολύ αγαπητικά του Κροπότκιν.
«Αγαπημένε μου σύντροφε, όταν θα φτάσω στην ηλικία σου, μπορεί κι εμένα να μη μου λέει τίποτε το ζήτημα σεξ. Αλλά σήμερα μου λέει και μου παραλέει κι αποτελεί έναν τρομακτικής σημασίας παράγοντα για χιλιάδες, για εκατομμύρια νέων ανθρώπων».
Κι ο άγιος Πέτρος σώπασε για μια στιγμή απέναντι σε αυτό το γενναίο κορίτσι. «Κοίτα να δεις, που δεν το χα σκεφτεί έτσι! Βρε, ίσως και να χεις δίκηο τελικά!» της είπε.
«Έλαμπε ολόκληρος τρυφερότητα προς το πρόσωπό μου, κι είχε μια περιπαικτική λάμψη στα μάτια του», λέει η Έμμα, όταν γράφει όπως θυμάται.
Έτσι κι αλλοιώς, για την Έμμα, ο έρωτας ήταν συντροφική υπόθεση.
«Θέλω ελευθερία και το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης, το δικαίωμα του καθενός στα όμορφα, λαμπερά πράγματα».
«Η Εμμα Γκόλντμαν έφτασε στη Νέα Υόρκη το 1889, μια νεαρή αναρχική χωρίς φράγκο στην τσέπη. Είχε μια επαφή εκεί, έναν φίλο φίλου, και κανόνισαν να συναντηθούν στο καφενείο Sach’s. Την πρώτη εκείνη μέρα της στην πόλη, κάθισε στο τραπέζι με έναν νεαρό αναρχικό που δεν είχε ξανασυναντήσει ποτέ της, και που τον έλεγαν Αλέξανδρο Μπέργκμαν. Εκείνη την πρώτη μέρα της συνάντησής τους, η Έμμα είχε σκοντάψει κι ο Αλέξανδρος την έπιασε να μη πέσει. «Σου έσωσα τη ζωή!», της είπε, κι η Έμμα του απάντησε «Ελπίζω κάποτε να μπορέσω κι εγώ να σώσω τη δική σου».
Αυτό διηγούνται οι Chumbawamba, όταν χρειάζεται να εξηγήσουν τη συγκίνηση του τραγουδιού τους When Alexander met Emma. Το πιο γλυκό ερωτικό τραγούδι της κομμούνας που κάποτε μας έδωσε νέα φωνή.
Η Έμμα τον φώναζε Σάσα. Ρώσοι εμιγκρέδες, ρώσικες φωνές, ρώσικη αγάπη. Όταν ο Σάσα κι η Έμμα γνωρίστηκαν, λες και ήξεραν πως οι ζωές τους θα γίνουν ένα. Πως μαζί θα μέναν ζωντανοί, ηθικά, επαναστατικά, σωματικά, θα κρατούσαν ζωντανό ο ένας τον άλλο. Και χόρευαν συχνά – κρατώντας ο ένας τον άλλο να μη πέσει.
«Όταν πηγαίναμε για χορό, ήμουν πάντα από τους πιο χαρούμενους και ακούραστους στην αίθουσα. Ένα απόγευμα, ένας ξάδελφος του Σάσα, ένα νεαρό αγόρι, με πήρε παράμερα. Με αυστηρή έκφραση, σαν να επρόκειτο να μου ανακοινώσει το θάνατο κάποιου μικρού σε ηλικία συντρόφου, μου ψιθύρισε ότι, ε, δεν ταιριάζει σε μίαν αγκιτάτορα να χορεύει. Ή, τουλάχιστον, δεν πρέπει να χορεύει με τέτοιαν εγκατάλειψη, αδιαφορώντας για τις συνέπειες. Ήταν ατιμωτικό για κάποιον που γινόταν δύναμη στο Αναρχικό Κίνημα. Η Ελαφρότητά μου θα έπληττε την Υπόθεση.
Εξαγριώθηκα από την αυθάδη ανάμειξη του αγοριού. Του είπα να κοιτάει τη δουλειά του. Είχα βαρεθεί να μου πετάνε την Υπόθεση κατάμουτρα κάθε λίγο και λιγάκι. Δεν πίστευα ότι μια Υπόθεση που υπερασπίζεται το ωραίο ιδανικό, τον αναρχισμό, τη λύτρωση και την ελευθερία από συμβάσεις και προκαταλήψεις, μπορεί να απαιτεί την άρνηση της ζωής και της χαράς. Επέμεινα ότι η Υπόθεσή μας δεν μπορούσε να απαιτεί να μετατραπώ σε καλόγρια και το κίνημά μας δεν μπορεί να μετατραπεί σε μοναστήρι. Αν ήθελε αυτό, τότε δεν την ήθελα. «Θέλω ελευθερία και το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης, το δικαίωμα του καθενός στα όμορφα, λαμπερά πράγματα». Αυτό σημαίνει για μένα αναρχισμός, και θα τον ζήσω σε πείσμα όλου του κόσμου – φυλακών, διώξεων, των πάντων. Ναι, ακόμη και σε πείσμα της καταδίκης από τους ίδιους μου τους συντρόφους θα ζήσω το όμορφο ιδανικό μου».
*Τα αποσπάσματα από την αυτοβιογραφία της Έμμας Γκόλντμαν Living My Life, εκδόσεις Dover, 1970, απέδωσε τα ελληνικά η υπογράφουσα. Ο τίτλος πειραγμένος, αλλά από δω. Η Έμμα κι ο Σάσα παραβρέθηκαν μαζί στην κηδεία του Πέτρου Κροπότκιν, την τελευταία μεγάλη αναρχική πορεία στην Σοβιετία. Και μετά συνέχισαν να χορεύουν.