Γυμνάσια και τοπικές κοινωνίες στο κόκκινο

*Του Σωτήρη Σιαμανδούρα, αναπληρωτή εκπαιδευτικού, μεταδιδακτορικού ερευνητή και συγγραφέα

Η απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει στη διά ζώσης λειτουργία των Γυμνασίων στις κόκκινες περιοχές είναι εξαιρετικά ριψοκίνδυνη και μπορεί να αποδειχτεί καταστροφική. Ο σημαντικότερος παράγοντας που δεν έχει ληφθεί υπόψη είναι η ιδιαίτερη επιδημιολογική εικόνα της κάθε κόκκινης περιοχής. Κάτω από το κόκκινο αυτό βρίσκουμε πολλές αποχρώσεις, κάποιες από τις οποίες είναι απαγορευτικές για τη διά ζώσης λειτουργία, τουλάχιστον με τα μέτρα προστασίας που εφαρμόζονται αυτή τη στιγμή. Η όψη αυτή αναδεικνύει ότι ο χωρισμός της χώρας σε ζώνες με αυτόν τον τρόπο είναι εξαιρετικά προβληματικός, για να χρησιμοποιήσουμε ένα κόσμιο και κοινότοπο επίθετο.

Χαρακτηριστικό τρέχον παράδειγμα είναι η περίπτωση της Χαλκίδας. Στην Εύβοια, με διακόσιες χιλιάδες κατοίκους, καταγράφηκαν το Σάββατο σαράντα κρούσματα. Τα τριάντα έξι από αυτά καταγράφηκαν στη Χαλκίδα και την ευρύτερη περιοχή (Αρτάκη και Ψαχνά). Το Σάββατο είναι μια μέρα κατά την οποία καταγράφηκαν 256 κρούσματα σε ολόκληρη την Αττική, δηλαδή σε έναν πληθυσμό τεσσάρων εκατομμύριων. Με βάση αυτή την εικόνα αντιλαμβανόμαστε ότι η κατάσταση στη Χαλκίδα είναι πολύ χειρότερη από την κατάσταση στην Αττική. Δεν υπάρχει καν σύγκριση. Και όμως, εφαρμόζονται τα ίδια ακριβώς μέτρα και στη μία και στην άλλη περίπτωση. Με αυτή την εικόνα λοιπόν, ανοίγουν τα Γυμνάσια στη Χαλκίδα. Και η μόνη διαφορά στα μέτρα που λαμβάνονται αφορά στον περιορισμό της κυκλοφορίας.

Ίσως κανείς αντιτείνει ότι τα νούμερα μας δίνουν απλώς ένα στιγμιότυπο. Δεν είναι αλήθεια. Δεν πρόκειται καν για στιγμιότυπο. Τα νούμερα σε αυτή την περίπτωση είναι εντελώς ενδεικτικά. Πραγματικό στιγμιότυπο είναι τα κρούσματα στον Μιμίκο, που είναι ενδεικτικά της κατάστασης στην οποία βρίσκονται οι γύρω βιομηχανίες. Πραγματικό στιγμιότυπο είναι τα κρούσματα στα ειδικά σχολεία, που λειτούργησαν διά ζώσης τις προηγούμενες  εβδομάδες. Έχουν έρθει οι καθαρίστριες των σχολείων σε επαφή με κρούσματα στις υπηρεσίες του Δήμου; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι ένα στιγμιότυπο. Παρακαλούν οι διευθυντές των δημοτικών σχολείων να τους κλείσουν και αντιμετωπίζουν άρνηση; Η απάντηση είναι ένα στιγμιότυπο.

Ένα στιγμιότυπο είναι το αδιέξοδο του κλάδου των εκπαιδευτικών, που καλούνται να διδάξουν με διπλή μάσκα, χωρίς ανταλλαγή χαρτιών, χωρίς επαφή, με ανοιχτά παράθυρα, με αυστηρή επιβολή των αποστάσεων σε μικρά παιδιά μέσα στο κρύο, με τον φόβο και την ανησυχία για τους συναδέλφους να τους περιζώνει, γνωρίζοντας ότι συνάδελφοι έχουν ήδη ασθενήσει ή ελέγχονται, γνωρίζοντας ότι αυτοί οι συνάδελφοι έχουν έρθει σε επαφή και με άλλους συναδέλφους, γνωρίζοντας παιδιά των οποίων οι γονείς έχουν ασθενήσει, γνωρίζοντας ότι σίγουρα υπάρχουν και παιδιά για τα οποία απλώς δεν το γνωρίζουμε ακόμη. Διευθυντές σε απόγνωση προσπαθούν να λειτουργήσουν με αληθινό ηρωισμό σχολικές μονάδες που δεν θα έπρεπε να ανοίξουν. Κανείς δεν τους ακούει. Κανείς δεν τους ρωτά. Αδύναμα τα συνδικαλιστικά όργανα, καθώς περιορίζονται στις αντιδράσεις τους από τη νομοθεσία, δεν ξέρουν τι να περισώσουν, δεν ξέρουν ποιον να πιάσουν από τον λαιμό, απέναντι σε μια απομακρυσμένη εξουσία που λειτουργεί συγκεντρωτικά και αυταρχικά.

Για να αποκτήσει μια κυβέρνηση πλήρη εικόνα από τα επιμέρους στιγμιότυπα, θα μπορούσε να απευθυνθεί στις τοπικές αρχές κάθε είδους. Εκεί συμπυκνώνονται όλες οι πληροφορίες που μπορεί κανείς να αντλήσει σε μια πόλη. Για τα Γυμνάσια, οι άνθρωποι που θα μπορούσαν να δώσουν μια πραγματική εικόνα είναι οι Διευθυντές και βεβαίως οι υπηρεσίες της Δευτεροβάθμιας. Για τα εργοστάσια είναι η επιθεώρηση εργασίας. Για τις υπηρεσίες του Δήμου μπορεί κανείς να ρωτήσει τον Δήμαρχο. Για το ηθικό και την κατάσταση των εργαζόμενων θα μπορούσε να απευθυνθεί στους συνδικαλιστικούς φορείς. Και θα έπαιρνε τις απαντήσεις και τα ερωτήματα που θέτουμε παραπάνω. Αν μάλιστα κανείς δεν είχε και πολύ χρόνο στη διάθεσή του, θα μπορούσε να εικάσει την επιδημιολογική εικόνα μιας περιοχής που συνδυάζει την εγγύτητα στην Αττική με αποτέλεσμα τις συχνές μετακινήσεις και την παρουσία μιας αρκετά σημαντικής βιομηχανικής δραστηριότητας. Για ποιον λόγο να το κάνει όμως κανείς αυτό, όταν λαμβάνει μέτρα οριζόντια για όλες τις κόκκινες περιοχές και όταν οι κόκκινες περιοχές είναι απλώς η μισή χώρα;

Είναι σαφές ότι χρειαζόμαστε έναν πραγματικό επιδημιολογικό χάρτη και ένα σύστημα που να επιτρέπει στοχευμένες παρεμβάσεις. Δεν γνωρίζω για ποιον λόγο δεν διαθέτουμε κάτι τέτοιο ενώ έχει περάσει σχεδόν ένας χρόνος πανδημίας. Αυτό που γνωρίζω όμως με αρκετή βεβαιότητα είναι ότι η απόφαση να ανοίξουν τα Γυμνάσια στις κόκκινες περιοχές τη στιγμή ακριβώς που αυτές οι περιοχές κρίνονται κόκκινες είναι εντελώς ανακόλουθη. Κρατήσαμε ασφαλή τα παιδιά και τις οικογένειές του τόσο καιρό για να τα στείλουμε στα σχολεία ακριβώς τη στιγμή που μια περιοχή κρίνεται επικίνδυνη; Ήδη οι εκπαιδευτικοί συζητούν το ενδεχόμενο να πρέπει να κλείσουν οι ίδιοι τα σχολεία και αναζητούν τον τρόπο. Έχουμε μάλλον αργήσει και αναρωτιόμαστε πότε θα κινηθεί επιτέλους η ΟΛΜΕ, μέλη του ΔΣ της οποίας λέγεται ότι νοσούν. Από τη δυσκολία αυτή θα μπορούσε να μας βγάλει και η κυβέρνηση, αν αποφάσιζε να ακούσει έστω τους δικούς της ανθρώπους σε τοπικό επίπεδο. Πράγμα που δεν κάνει. Ποιον ακούει λοιπόν; Ποιον ακούει;