Έτσι ξεκίναγε το ρεπορτάζ της ΓΑΛΕΡΑΣ, τον Ιανουάριο του 2006. Το ίδιο ρεπορτάζ, επικαιροποιημένο και με λινκ, το χρησιμοποιούμε στο facthemall για τη βασική περιγραφή της υπόθεσης.

Υπάρχει η διαπλοκή, και πάνω από τη διαπλοκή υπάρχει ο Λάτσης. Η διαπλοκή είναι διακοµµατική, ο Λάτσης είναι υπερκοµµατικός. Είναι γενικά υπέρ πάντων. “Oλοι το ξέρουµε, κανείς δεν τα βάζει µε τον Λάτση, κανείς δεν µιλάει για τον Λάτση…

Το Mall λατρεύτηκε σαν θρησκεία από τα τρισευτυχισµένα media ενώ εκατοµµύρια (κυριολεκτικά) καταναλωτές συνέρρεαν και συρρέουν στα εκατοντάδες µαγαζιά-φίρµες του. Πόσοι όμως από αυτούς ξέρουν ότι αυτό που σήµερα ονοµάζεται Μall, δεν είναι άλλο από το «Χωριό Τύπου», το µεγαλύτερο σκάνδαλο πριν και µετά τους Ολυµπιακούς Αγώνες; Ένα ολυµπιακό έργο που εγκαινιάστηκε ένα χρόνο µετά τους Ολυµπιακούς!

Το κόλπο

Το κόλπο ήταν τόσο απλό, σχεδόν νηπιακό. Πρόσχηµα, το «Χωριό Τύπου» στο Μαρούσι, που θα στέγαζε, κατά τη διάρκεια των Ολυµπιακών, µέρος των ξένων δηµοσιογράφων. Ουσιαστικά, η συµφωνία που έγινε µεταξύ της Lamda Development, εταιρείας του Οµίλου Λάτση, και του κράτους ήταν η εξής: η Lamda θα έφτιαχνε (και θα νοίκιαζε στον «Αθήνα 2004») κατοικίες, προκειµένου 1.600 ξένοι δηµοσιογράφοι να “χουν πού να µείνουν τις 15 µέρες των Ολυµπιακών. Σε αντάλλαγµα, λίγο πιο πλάι, το κράτος θα νοµοθετούσε ώστε η Lamda να χτίσει ένα κτίριο 75.000 τετραγωνικών, σε γη που δεν της ανήκε (43 στρέµµατα του ΟΕΚ), µε τρόπο που (όπως έκρινε το ΣτΕ) απαγορεύει το Σύνταγµα. Θα ήταν το µεγαλύτερο εµπορικό κέντρο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη -και το µεγαλύτερο αυθαίρετο µε βούλα σε όλη την Ευρώπη. Και όµως, το κόλπο έπιασε! Ένα Mall 75.000 τ.µ., για τον ύπνο µερικών δηµοσιογράφων για 15 µέρες…

Οι πρωταγωνιστές

Από τη µία, ο κ. Λάτσης και η εταιρεία του, Lamda. Μαζί τους, όλος ο νεοελληνικός θίασος: η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, ο τότε πρωθυπουργός (που µπλέχθηκε σε διπλωµατικό επεισόδιο µε την Ολλανδία για την υπόθεση) αλλά και ο νυν, Κώστας Kαραµανλής, που κατήγγειλε το σκάνδαλο στη Βουλή, για να το συνεχίσει ο ίδιος ως πρωθυπουργός. Ο Λαλιώτης, η Βάσω, ο Βενιζέλος (που έφτιαχναν φωτο-νόµους κόντρα στους νόµους). Μέσα σε δύο χρόνια, τριπλασίασαν τον συντελεστή δόµησης! Αλλά και οι υπουργοί της ΝΔ, οι οποίοι µε τη σειρά τους βοήθησαν να ολοκληρωθεί το αυθαίρετο. Ο Δήµος Αµαρουσίου (του δηµάρχου Τζανίκου που κατέβασε την ιδέα, και αντιµετωπίζει από τότε σειρά ποινικών διώξεων) και, φυσικά, η Γιάννα(που έστελνε επιστολές υπέρ του «ολυµπιακού» έργου)… Νονοί, που βάπτισαν το έργο «ολυµπιακό», παρότι τι σχέση µπορεί να έχει ένα εµπορικό κέντρο µε τους Ολυµπιακούς, άσε που δεν πρόλαβε να είναι έτοιµο για τους Αγώνες…

Από την άλλη, µόνο κάτι «γραφικοί» πολίτες (καµιά δεκαριά…) και το δίκιο τους. Μερικοί δικαστές και το Δίκαιο τους. Ανάµεσά τους, ξεχωρίζουµε δύο µικρούς ήρωες: τη Σοφία Σακοράφα, τη µόνη Ελληνίδα πολιτικό που φώναξε. Και τον πολίτη Δορύλαο Κλαπάκη, που ξεκίνησε τη δικαστική µάχη αναγκάζοντας τη Lamda σε δικαστικές ήττες. Αλλά φυσικά, το Mall χτίστηκε και, εδώ και πάνω από 3 χρόνια, συνεχίζει να λειτουργεί.

2001: Η αρχή – μια ιδέα του δημάρχου

Και όµως, δεν ήταν ο Λάτσης που τα ξεκίνησε όλα. Την ιδέα για «Χωριό Τύπου» στο Μαρούσι δεν την εισηγείται η κυβέρνηση, ούτε ο Αθήνα 2004, αλλά ο δήµαρχος Αµαρουσίου Παναγιώτης Τζανίκος, που βλέπει µακριά ήδη από το 2000. «Στην πραγµατικότητα, το Χωριό Τύπου στο Μαρούσι δεν υπήρχε στον φάκελο του Αθήνα 2004», λέει η Μαρία Παπασυµεών, της Παρέµβασης Πολιτών Αµαρουσίου, που αντιτάχθηκε από την αρχή στο Mall. Αλλά ο δήµαρχος Τζανίκος ξεκινά να αγοράζει οικόπεδα στην περιοχή γύρω από το Ολυµπιακό Στάδιο, µε στόχο όχι απλώς το «Χωριό Τύπου», αλλά ένα «υπερτοπικό εµπορικό κέντρο».

Το Μάρτιο του 2001, ο Δήµος υπογράφει µνηµόνιο συνεργασίας µε τον Αθήνα 2004 για το «Χωριό Τύπου». Η τελική έκταση θα φτάσει τα 202 στρέµµατα, δίπλα στο Ολυµπιακό Στάδιο στο Μαρούσι. Τα περισσότερα ανήκαν στο Δήµο Αµαρουσίου ή αγοράστηκαν από ιδιώτες. (Η διαδικασία προκάλεσε αυτεπάγγελτη δίωξη εναντίον του δηµάρχου Τζανίκου για κακούργηµα. Η υπόθεση τέθηκε τελικά στο αρχείο).

Τον Οκτώβριο του 2001, o δήµαρχος Αµαρουσίου και η ολλανδική εταιρεία MDC παρουσιάζουν το σχέδιό τους για εµπορικό κέντρο εντός της έκτασης του «Χωριού Τύπου». Όµως, από το παζλ λείπει ένα κοµµάτι: τα 43 στρέµµατα του Οργανισµού Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ), στα οποία θα χτιζόταν το εµπορικό κέντρο. Ο ΟΕΚ συµφωνεί να παραχωρήσει στο Δήµο την έκταση, µε αντάλλαγµα -εκτός από χρήµατα- την κατασκευή γραφείων του στην ίδια έκταση. (Πρόκειται ίσως για το πρώτο σκάνδαλο της υπόθεσης: την έκταση αυτή την είχε απαλλοτριώσει ο ΟΕΚ με σκοπό να κατασκευάσει εκεί εργατικές κατοικίες και όχι εμπορικό κέντρο της Lamda. Τελικά, ο ΟΕΚ δεν πάρει ούτε γραφεία καθώς στο δρόμο η συμφωνία με τη Lamda (ως διάδοχο του Δήμου) θα αλλάξει…

2001: Στο παιχνίδι «Αθήνα 2004″ και κυβέρνηση

Την ιδέα του δηµάρχου και της ολλανδικής εταιρείας για εµπορικό κέντρο την υιοθετούν πάραυτα η κυβέρνηση και ο «Αθήνα 2004».

Ο Κώστας Λαλιώτης, υπουργός ΠΕΧΩΔΕ, φτιάχνει το νόµο 2947/2001 (περί Ολυµπιακής Φιλοξενίας), ο οποίος προβλέπει για πρώτη φορά λειτουργία στο Χωριό Τύπου «χώρου υποδοχής πολεοδοµικού κέντρου» µε συντελεστή δόµησης 1, αλλάζοντας έτσι τη χρήση γης που ήταν αµιγούς κατοικίας. Στις 13.10.2001, ο «Αθήνα 2004» ανακοινώνει την κατασκευή του «Χωριού Τύπου» στο Μαρούσι: «H σύµβαση προβλέπει την κατασκευή υποδοµών που θα φιλοξενήσουν όλες τις βοηθητικές υπηρεσίες (εστιατόρια, ταχυδροµεία, τράπεζες, περίπτερα τύπου, γυµναστήρια, κέντρα αναψυχής)». Βοηθητικές υπηρεσίες… είναι το Mall.

2002: Η ώρα του Λάτση

Λάτσης ακόµα δεν υπάρχει στον ορίζοντα. Αλλά το Δεκέµβριο του 2001, κυκλοφορεί η φήµη ότι «Έλληνας επιχειρηµατίας ενδιαφέρεται για το έργο». Οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες: οι Ολλανδοί ανησυχούν, σύµφωνα µε δηµοσιεύµατα, «ο πρέσβης τους επισκέπτεται κυβερνητικά γραφεία», και τελικά ο ίδιος ο Ολλανδός πρωθυπουργός εκφράζει δηµοσίως τη δυσφορία του προς τον κ. Σηµίτη για τους χειρισµούς της ελληνικής κυβέρνησης. Αλλά ο Σηµίτης είναι αµετακίνητος.

Ο Δήµος Αµαρουσίου παρατάει την «πρόσκληση ενδιαφέροντος» από την οποία θα έβγαιναν νικητές οι Ολλανδοί και προκηρύσσει νέο διαγωνισµό για την εξαγορά του 95% της Δηµοτικής Επιχείρησης (ΔΗΜΕΠΑ, στην οποία έχουν περιέλθει τα στρέµµατα όπου θα χτιζόταν το «Χωριό Τύπου»). «Αιφνίδιος» και µε «ασφυκτικές προθεσµίες» ο διαγωνισµός κατά την «Καθηµερινή», προκηρύσσεται στις 8.2.2002 και µόλις ένα µήνα αργότερα, στις 8.3, ανοίγουν οι προσφορές. Λίγες µέρες αργότερα, γίνεται γνωστό ότι η Lamda έχει κάνει την καλύτερη προσφορά: 129 εκατ. ευρώ, αρκετά πάνω από τον δεύτερο.

2002: Το δώρο της Βάσως

Η «Καθηµερινή» µας προϊδεάζει για τη συνέχεια: «Οι εκτάσεις δεν διαθέτουν τον απαραίτητο συντελεστή δόµησης». «O ιδιώτης πρέπει να πιέσει την πολιτεία να προχωρήσει σε αλλαγή συντελεστή». Από το στόµα του ιδιώτη και στης Βασούλας το αυτί: στη Βουλή έρχεται τροπολογία της Βάσως Παπανδρέου σε νοµοσχέδιο για τα… υδατορέµατα. Εκτοξεύει τον συντελεστή δόµησης στο 2 (από 1) για τα 43 στρέµµατα του εµπορικού κέντρου και µε διάφορα άλλα εφευρήµατα η οικοδοµήσιµη έκταση του εµπορικού κέντρου από 23.000 τ.µ. που ήταν στο νόµο Λαλιώτη φτάνει τα 85.000 τ.µ.!

Η σύµπτωση µεταξύ διαγωνισµού (τον οποίο κερδίζει η Lamda) και τροπολογίας δεν περνά απαρατήρητη στη Βουλή. Σχολιάζει ο… Μητσοτάκης: «Ενώ ο διαγωνισµός είναι σε εξέλιξη, δηµιουργείτε υπεραξίες δισ. και σκάνδαλο που σε άλλες εποχές µια κυβέρνηση µε ευαισθησία θα είχε παραιτηθεί». Και συνεχίζει: «Όλα γίνονται εκ του πονηρού και καλύπτουν σκανδαλώδη συµφέροντα».

Τις ίδιες ηµέρες, δύο γυναίκες στέλνουν δηµοσίως δύο επιστολές στη Βουλή µε αντίθετο µεταξύ τους στόχο. Είναι η Γιάννα Αγγελοπούλου, πρόεδρος του Αθήνα 2004, και η Σοφία Σακοράφα, δηµοτικός σύµβουλος Αµαρουσίου και µέλος της Κ.Ε. του ΠΑΣΟΚ.

Η Σακοράφα κάνει έκκληση στους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ να µην ψηφίσουν την τροπολογία, την οποία χαρακτηρίζει «έγκληµα», µιλώντας για «υλοποίηση σχεδιασµών πέρα από κάθε νοµιµότητα, που µοναδικό σκοπό έχουν τη δηµιουργία κερδών».

Μεταξύ των δύο συνεδριάσεων της Βουλής, επεµβαίνει και η Γιάννα. Υπογραµµίζει την «αναγκαιότητα του Χωριού Τύπου» και θεωρεί την «αλλαγή του σ.δ. απαραίτητη για την κατασκευή του». (Απαραίτητη για ποιον; Η αλλαγή του συντελεστή αφορούσε το… εµπορικό κέντρο και όχι τις κατοικίες των δηµοσιογράφων).

Σύσσωµη η αντιπολίτευση αντιδρά – αλλά οι πιο βαριές κουβέντες ακούγονται από τους βουλευτές της… ΝΔ. Λέει ο… αντεξουσιαστής Αλογοσκούφης: «Υποψιάζοµαι ότι θα δηµιουργηθούν υπεραξίες δισ. Αν κάποιοι είχαν πληροφορίες για την αλλαγή του συντελεστή, ενδεχοµένως να έκαναν άλλες προσφορές στο διαγωνισµό. […] Η Βουλή δεν µπορεί να µετατρέπεται σε πλυντήριο συµφερόντων». Και µετά έρχεται η ώρα της ψηφοφορίας: Οι βουλευτές της ΝΔ εγκρίνουν (!) τη διάταξη.

2003: Η ώρα του Δορύλαου…

Είναι η ώρα για τον Δορύλαο να πάρει το δόρυ του! Τον Δορύλαο Κλαπάκη, αρχιτέκτονα και Μαρουσιώτη, που από χρόνια κυνηγά στη δικαιοσύνη όσους αυθαιρετούν στο Μαρούσι. Ακολουθούν δικαστικές µάχες – και ήττες για την πλευρά της Lamda. Αρχικά, ασφαλιστικά µέτρα που γίνονται δεκτά (04.06.2002) και διακόπτουν το έργο. Και τελικά, ένα χρόνο αργότερα (09.04.2003), η απόφαση 1528/2003 του Συµβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), που είναι καταπέλτης: Η κατασκευή του έργου -λέει- παραβιάζει το άρθρο 24 του Συντάγµατος και επιβαρύνει ανεπανόρθωτα το οικιστικό περιβάλλον. Η Ολοµέλεια ακυρώνει οµοφώνως τις σχετικές αποφάσεις υπουργών και κρίνει αντισυνταγµατικό το νόµο Λαλιώτη. Το ανώτατο δικαστήριο της χώρας διατάζει να σταµατήσει το έργο.

Και ενώ το ΣτΕ έχει αποφασίσει από το Φεβρουάριο (αλλά η απόφασή του δεν έχει δηµοσιοποιηθεί), η Lamda φανερώνει τις προθέσεις της. Δηµοσιεύµατα γράφουν πως το έργο «µε ταχύτατους ρυθµούς υλοποιείται», «το εργοτάξιο δουλεύει σε διπλή βάρδια». Ας λέει το ανώτατο δικαστήριο, όλα συνέχισαν σαν να µην υπήρχε η απόφαση του. Λέει ο δηµοσιογράφος Τάσος Τέλλογλου στο βιβλίο του «Η Πόλη των Αγώνων»: «Στο διάστηµα ενός µήνα, ο Δ. Κλαπάκης γράφει πέντε φορές στον διοικητή του Αστυνοµικού Τµήµατος Αµαρουσίου Χρήστο Σαπουνά και δύο φορές προς τους προϊσταµένους του, ζητώντας τους να εφαρµόσουν το νόµο». Παρά τα αιτήµατα των κατοίκων αλλά και την παραγγελία της Εισαγγελίας, το τοπικό αστυνοµικό τµήµα επικαλείται «οδηγία» υπηρεσίας του ΥΠΕΧΩΔΕ να µη σταµατήσουν. Τα ΜΜΕ -ακόµα κι αυτά που είχαν αναφερθεί στην απόφαση- σιωπούν. Στο κρίσιµο µάλιστα διάστηµα µετά την απόφαση του ΣτΕ και πριν το νέο νόµο Βενιζέλου, στις 16.12.2003, σκοτώνεται σε εργατικό ατύχηµα στο εργοτάξιο ο Αλβανός εργάτης Νταλίπ Ντόκα.

2003: Το πραξικόπημα κατά του ΣτΕ

Όταν είχε γίνει γνωστή η απόφαση του ΣτΕ, ο (συνταγµατολόγος) Ευάγγελος Βενιζέλος δήλωσε πως «θα συµµορφωθούµε». Λίγους µήνες αργότερα, θα είναι αυτός που θα υφάνει τον νόµο 3207/2003 περί «Ολυµπιακής Προετοιµασίας», που θα νοµιµοποιήσει το αυθαίρετο. Μειώνει τον σ.δ. από 2,0 σε 1,9 (!) αλλά επεκτείνει τη χρήση γραφείων και σε άλλο οικοδοµικό τετράγωνο. Συνολικά επιτρέπει το χτίσιµο 121.000 τ.µ. στο «Χωριό» (Mall + κατοικίες + γραφεία)!

Ο νοµοθέτης Βενιζέλος παίρνει αυτή τη φορά τα µέτρα του: ο νόµος έχει το χαρακτήρα οικοδοµικής άδειας και έτσι δεν χρειάζονται υπουργικές αποφάσεις για την εφαρµογή του. «Αυτό έγινε» εξηγεί ο Δ. Κλαπάκης, «ώστε οι πολίτες να µην έχουν πού να προσφύγουν, αφού υπουργική απόφαση δεν υπήρχε και προσφυγή κατά νόµου δεν µπορεί να γίνει…». (Για την πατέντα Βενιζέλου και τη σημασία της, περισσότερα εδώ).

Καθ” όλη τη διάρκεια της περιπέτειας, ο Δορύλαος Κλαπάκης (που ανήκει στο ΠΑΣΟΚ) θα στείλει επιστολές στον πρωθυπουργό Κώστα Σηµίτη. Σε µία απ” αυτές, γράφει: «Επανειληµµένως έχετε προτρέψει τους πολίτες να προσφεύγουν στη Δικαιοσύνη για µη νόµιµες ενέργειες µελών της κυβέρνησης. Τώρα, πιστός στα λόγια σας, θα πρέπει να δώσετε εντολή για εφαρµογή της δικαστικής απόφασης από τους υπεύθυνους υπουργούς, εκτός αν οι δικαστικές αποφάσεις εφαρµόζονται επιλεκτικά. […] Περιμένοντας να πράξετε αμέσως τα δέοντα και να σταματήσει αμέσως αυτό το μη νόμιμο έργο».

Το έργο δεν θα σταματήσει ποτέ. Λόγοι εθνικού συμφέροντος το απαιτούν. Αλλά τελικά στους Ολυμπιακούς της Αθήνας τον Αύγουστο του 2004, το μεν Mall, υπό ανέγερση ακόμα, καλύφθηκε µε πανέλα ώστε να µη φαίνεται το εργοτάξιο (η τρύπα, όπως έλεγαν οι Μαρουσιώτες), και φυσικά ούτε κατά διάνοια εξυπηρέτησε «ολυµπιακές χρήσεις». Το δε Ολυμπιακό Χωριό Τύπου (για χάρη του οποίου έγιναν όλα αυτά) αντί για 5.000 δημοσιογράφους που επρόκειτο να φιλοξενήσει, θα φιλοξενήσει… πόσους; (Η σοκαριστική απάντηση εδώ!)

Λίγο νωρίτερα, το Μάρτιο του 2004, η ΝΔ γίνεται κυβέρνηση µε σηµαία τον πόλεµο κατά της διαπλοκής. Ο Καραµανλής κατονοµάζει τους περίφηµους νταβατζήδες, αλλά σ” αυτούς δεν συγκαταλέγεται ο Σπύρος Λάτσης. Η ΝΔ νοµοθετεί το βασικό µέτοχο κατά επιχειρηµατιών όπως ο Μπόµπολας και ο Κόκκαλης, αλλά για το Μall τσιµουδιά! Και όµως, ένα χρόνο νωρίτερα (04.02.2003) ο Κώστας Καραµανλής δεν µάσαγε τα λόγια του από το βήµα της Βουλής: «Ολυµπιακό Χωριό Τύπου: Περίπτωση αλλαγής όρων διαγωνισµού µετά το άνοιγµα των προσφορών. […] Δόθηκε δώρο µια υπεραξία της τάξεως των 145 δισεκατοµµυρίων περίπου στον ανάδοχο του έργου στο Μαρούσι. Το θυµάστε;»

Ο ίδιος πάντως το ξέχασε, γιατί η κυβέρνησή του συνέχισε όπως οι προηγούµενοι. Ίσως ρόλο να παίζει και η προαναγγελθείσα συνάντηση του πρωθυπουργού µε τον Σπύρο Λάτση µε θέµα ακριβώς το Mall, σύµφωνα µε την εφηµερίδα «Πρώτο Θέµα», την άνοιξη του 2005. «Ο Λάτσης δεν ζητά, απαιτεί» γράφει η εφηµερίδα. Επί των ηµερών ΝΔ, το έργο ολοκληρώνεται και λειτουργεί. Μετά τους µάγους του συντελεστή δόµησης Λαλιώτη, Βασούλα, Βενιζέλο, οι µαθητευόµενοι µάγοι της ΝΔ: ο Πάνος Παναγιωτόπουλος, που, ενώ είναι ο εποπτεύων του ΟΕΚ, αφήνει το σκάνδαλο να συνεχίζεται. Ο Προκόπης Παυλόπουλος, που φτιάχνει τον νόµο 3392/2005, µε τον οποίο ο εποπτεύων υπουργός του ΟΕΚ (ο… Παναγιωτόπουλος) της παραχώρησης της έκτασης στη Lamda.

Το Mall εγκαινιάζεται στις 25.11.2005. Ο υπουργός Ανάπτυξης Δηµήτρης Σιούφας κόβει την κορδέλα. Είναι ο ίδιος που παλιότερα τηλεφωνούσε σε συµβούλους του Μαρουσιού να τους συγχαρεί για την αντίστασή τους. Tώρα αποκαλεί το έργο «κούκλα», αγνοώντας προφανώς πως πολλά από τα καταστήµατα του Mall λειτουργούν χωρίς άδεια…