Ειδικά από την έναρξη της Γενοκτονίας στη Γάζα, οι χρόνοι διαβάσματος για όλους εμάς, που ασχολούμαστε με τα Διεθνή, μας κλείνουν σπίτι, σχεδόν σε επίπεδο καραντίνας. Να ξεχωρίσεις την αλήθεια από το ψέμα, την πληροφορία από τη χάσμπαρα των γενοκτόνων, να φτάσεις στις ειδήσεις…

Ώσπου, ανακαλύπτεις ότι είσαι άχρηστος… Η Τέχνη, και ειδικά η Τέχνη που κουβαλάει το βίωμα, γίνεται ο δρόμος να τα πει όλα αυτά πέρα ακόμη και από το χρόνο και τον τόπο – και τότε οι γκαλερί, τα σινεμά, οι χώροι τέχνης γίνονται τόποι προσκυνήματος του Μαρτυρίου του Παλαιστινιακού Λαού.

Μαζί με το Φεστιβάλ Παλαιστινιακού Κινηματογράφου, η Μπιενάλε της Γάζας ήταν ο άλλος τόπος αποκάλυψης της αλήθειας, πιστή στα βήματα του πρώτου συναδέλφου φωτορεπόρτερ μας, του Γκόγια, και εκείνου του συνταρακτικού Yo Lo Vi, Αυτό Το Είδα, μέρος του συνόλου Οι Συμφορές Του Πολέμου (Desastres De La Guerra)…

Το Ελληνικό Περίπτερο της Μπιενάλε της Γάζας φιλοξενήθηκε στο, πάντα ανοικτό στην αλήθεια, Λόφος Art Project, στην Κυψέλη, και είχε υπότιτλο «Στη ζώνη του πυρός. Θαύματα μέσα στα ερείπια». Ήταν η ελληνική συνδρομή σε μια Μπιενάλε διασκορπισμένη σε 14 γκαλερί και πόλεις ανά τον κόσμο, που φιλοξένησαν αυτό που είδαν, αυτό που κατέγραψαν, από τις Συμφορές της Γενοκτονίας και του επί δεκαετίες άνισου πολέμου, οι αγωνιζόμενοι καλλιτέχνες της Γάζας. Οι εντός της Γάζας, οι εξόριστοι, οι γεννημένοι στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τα στρατόπεδα προσφύγων…

Το ελληνικό κομμάτι επιμελήθηκαν η Φαίη Τζανετουλάκου και ο Δημήτρης Σαραφιανός, συνεργαζόμενοι με ομάδα καλλιτεχνών και επιμελητών της Γάζας και το Απαγορευμένο Μουσείο του Λόφου Al Risan της Παλαιστίνης. Από τον ένα Λόφο στον άλλο, τα θαύματα μες στα ερείπια έδωσαν μια μοναδικής αξίας διέξοδο σε όσους αναζητούν την αλήθεια, ειπωμένη με τον πιο κατηγορηματικό και σπαραχτικό τρόπο, και μαζί έδωσαν τρόπο σε όλους εμάς να δείξουμε την αλληλεγγύη μας.

Βρέθηκα στην έκθεση τρεις φορές. Δεν υπήρξε μέρα που να μην είναι γεμάτη η αίθουσα. Δε θα μιλήσω για την πρώτη φορά, τα εγκαίνια, γιατί εκεί αναμένεται το αδιαχώρητο. Όμως και τις «απλές μέρες» ο Λόφος ήταν γεμάτος. Ρώτησα το Δημήτρη Σαραφιανό για τους αριθμούς, μου είπε πως δεν υπήρχε μέρα που να μην γεμίσει η αίθουσα από επισκέπτες. Όχι το σύνηθες art crowd, ας μου επιτραπεί να παρατηρήσω, κρίνοντας από τις ημέρες που βρέθηκα εγώ εκεί. Νέα παιδιά και ώριμες κυρίες, μεσήλικοι εργάτες και καλοντυμένοι κυψελιώτες του τζεντριφικέησον, ήταν εκεί, με καφίγιες ή χωρίς, με σκουλαρίκια και μενταγιόν καρπουζάκια, με την καρδιά τους στα χέρια.

Αυτό αρκεί για να αποδείξει την επιτυχία της έκθεσης. Μα δεν αρκεί για να αποδείξει την κατάθεση της Αλήθειας που ήταν τα συγκεκριμένα έργα. Μια κατάθεση που, μέσα στα άλλα, ανέδειξε και την συγγένειά μας, την πραγματικότητα της βαθιάς σχέσης μας με τον λαό της Παλαιστίνης και τους λαούς της Ανατολικής Μεσογείου.

Η ΜαίρηΑνν Χαϊρασί ( MaryAnn Jairasy), ήταν για μένα η αγκαλιά των λαών μας, και ας μου επιτραπεί να ξεχωρίσω το έργο της Πλακάκια Μαζικής Κατασκευής (Tiles of Mass Construction), από τα λοιπά έργα. Το έργο, έμαθα, δεν ήταν επιλογή της κεντρικής Μπιενάλε, αλλά των δύο ελλήνων επιμελητών – οι καρδιές έχουν πάντα το δικό τους δρόμο.

Μες στα έντονα, καταγγελτικά, σπαρακτικά έργα, τα ήρεμα πλακάκια της ΜαίρηΑνν μοιάζαν υποτονικά. Ώσπου πήγαινες κοντά. Να δεις όσα χτίζει σιωπηλά και για πάντα η αγάπη. Όσα κάνουν ένα έργο κλασσικό.

Τα πλακάκια… Τα πλακάκια είναι η κουζίνα της μαμάς, η κουζίνα της γιαγιάς, ο πρώτος καμβάς σου για ζωγραφική, του είδους που φέρνει το τρυφερό μάλωμα. Τα πλακάκια είναι τα ένδυμα της κουζίνας, του τόπου όπου παράγεται η αγάπη, μεταμφιεσμένη σε μυρωδιά, σε φαγητό, σε ένα ποτήρι νερό. Όσα λείπουν σήμερα από τη Γάζα. Τα πλακάκια είναι οι ήσυχοι καθημερινοί εορτασμοί της ζωής. Τα πλακάκια είναι μέρος της ρουτίνας της αγάπης.

Τα πλακάκια είναι γη και φωτιά αναμεμειγμένα, μια γη όπου οι ρίζες της ελιάς φυτρώνουν στο χώμα το φτιαγμένο από τις σορούς των μαρτύρων μας για γενιές.

Τα πλακάκια της ΜαίρηΑνν είναι η μνήμη της αγάπης και ο όρκος μνήμης στην παράδοση της αντίστασης, που έτσι κι αλλοιώς είναι προϊόν της αγάπης. Όσων δηλαδή είναι η πραγματική μας δύναμη: η αγάπη που τρέφει ο ένας για τον άλλον και για το χώμα μας, η αγάπη για την ελευθερία, η αγάπη που μας κάνει μοναδικούς και ίδιους, ταυτόχρονα. Φέρουν τα συνήθη μικροαστικά μας άνθη, όμως μαζί φέρουν τα drones, τα όπλα, τα όργανα της ισραηλινής cult του Θανάτου, για να τα κάνει η ΜαίρηΑνν κι η Παλαιστίνη ξανά ζωή, μνήμη, σπόρο που θα ανθίσει αντίσταση. Αμήν.

Ας μου επιτραπεί κι αυτή η σημείωση; Στον τίτλο του άρθρου βρίσκεται το Λόφος Art Project όχι μόνο γιατί φιλοξένησε τη Μπιενάλλε αλλά γιατί φιλοξένησε σειρά εκδηλώσεων για την Παλαιστίνη, αφιλοκερδώς, χωρίς δεύτερη κουβέντα, από την διωγμένη από το Πάντειο εκδήλωση, μέχρι την εκδήλωση του Δικτύου Δημοσιογράφων για την Παλαιστίνη- Ελλάδα. Έγινε το μεγάφωνο της φωνής λαού, ενός λαού, του δικού μας, που η κυβέρνηση του αρνείται το δικαίωμα στην αλληλεγγύη και εργαλείο της υπεράσπισης της ελευθερίας της έκφρασης. Έγινε κομμάτι μας.