Του Μαρουάν Εμιλ Τουμπασι*
Είναι μια μέρα πένθους. Ομως είναι και η μοίρα του λαού μας, στην Παλαιστίνη, που έχει υπάρξει μάρτυρας της θυσίας των ηγετών του, πάνω από εβδομήντα χρόνια τώρα… Σε αυτό το οδυνηρό αλλά αναπόφευκτο πλαίσιο οποιουδήποτε εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος, η θυσία** του Διοικητή Γιαχια Σινουάρ, ενός πολεμιστή που έπεσε μαχόμενος στο πεδίο, ήρθε να ενταχθεί σε αυτό το πλαίσιο. Η συγκεκριμένη επιχείρηση των δυνάμεων κατοχής, που ξεκίνησε σαν μια ξαφνική αντιπαράθεση, μετά από ένα χρόνο πολιορκίας και καταδίωξης [του Σινουάρ], στην οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες ισχυρίζονται ότι συνέβαλαν, έχει βαθιές επιπτώσεις και επιφέρει αλλαγές που μπορεί να επηρεάσουν θεμελιακά τον συνεχιζόμενο αγώνα για τον τερματισμό της κατοχής και την εξασφάλιση των αναφαίρετων δικαιωμάτων.
Τους τελευταίους μήνες, η κλιμάκωση των επιχειρήσεων δολοφονίας που πραγματοποιεί το κατοχικό κράτος κατά των παλαιστινίων ηγετών της αντίστασης, είτε στην Παλαιστίνη είτε στον Λίβανο, είναι αξιοσημείωτη. Οι ρίζες της εγκληματικής αυτής πολιτικής βρίσκονται στην έναρξη της νεώτερης παλαιστινιακής εξέγερσης, με επικεφαλής την PLO, τον μοναδικό εκπρόσωπο του λαού μας. Οι νέες συνεχιζόμενες επιχειρήσεις αποτελούν τμήμα ευρύτερης στρατηγικής που στοχεύει στην εξουθένωση της ηγεσίας της αντίστασης, ώστε να παραλύσει την ικανότητά της να ανταποκρίνεται στις εκάστοτε συνθήκες ή να κατευθύνει δράσεις.
Η σημερινή θυσία του Σινουάρ, ενός από τους εξέχοντες ηγέτες της αντίστασης και επικεφαλής της Χαμάς, μετά την πρόσφατη δολοφονία του Ισμαήλ Χανιγιέ, εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο και αντανακλά την πρόθεση του Ισραήλ να αποδυναμώσει την αντίσταση τόσο σε απήχηση όσο και στην πράξη. Αυξάνει επίσης την πίεση στη Γάζα, στην εν εξελίξει προσπάθεια να επιβληθεί ο εκτοπισμός, ο ξεριζωμός, και να αναγκαστεί σε παράδοση η αντίσταση, αφού το Ισραήλ έχει καταστρέψει τους ανθρώπους, τα δέντρα και τις πέτρες της, μετατρέποντάς την σε κρανίου τόπο, με τις καταστροφικές του επιθέσεις.
Η θυσία του Γιαχια Σινουάρ ήρθε ξαφνικά και απροσδόκητα, τόσο με τον τρόπο όσο και με την τοποθεσία, μέσα στην ηρωική και σταθερή αποφασιστικότητα του λαού μας, και παρά την κλίμακα των θυσιών και την αποτυχία όλων των προσπαθειών εκτοπισμού. Ο Διοικητής Σινουάρ πολέμησε στην πρώτη γραμμή, κουβαλώντας το όπλο του κατά τη διάρκεια της άμεσης αντιπαράθεσης, αφού οι δυνάμεις κατοχής δεν είχαν κατορθώσει να τον εντοπίσουν, σε ένα τόπο που οι Ισραηλινοί δεν περίμεναν και δεν είχαν εξαρχής ως στόχο. Αυτό αναδεικνύει πολλά και βασικά:
Πρώτον, ο Σινουάρ ήταν αφοσιωμένος στον σκοπό μέχρι τέλους, παρών στην πρώτη γραμμή, δίπλα στους μαχητές, φορώντας τη στρατιωτική του στολή, ένοπλος, ένα ζωντανό σύμβολο των προκλήσεων και της ετοιμότητας για αντίσταση, σύγκρουση και θυσία. Η εικόνα του, ως ηγέτη επί του πεδίου, ενισχύεται, κι είναι ξένη με την εικόνα ηγετών που διευθύνουν τις μάχες από τα παρασκήνια. Θυμίζει τις ηγέτες όπως ο Γιάσερ Αραφάτ, ο Τσε Γκεβάρα και ο Έλληνας επαναστάτης Άρης Βελουχιώτης, ηγέτες των οποίων η εικόνα εμπνέει τους μαχητές και τονώνει το ηθικό, στο πεδίο της μάχης.
Δεύτερον, ο απρογραμμάτιστος χαρακτήρας της δολοφονίας του, σε αυτό το συγκεκριμένο μέρος, αντανακλά το χάος και την τυχαιότητα των στρατιωτικών επιχειρήσεων του Ισραήλ στη Γάζα, με στόχο κυρίως αμάχους, τον αβέβαιο χαρακτήρα τους που μπορεί να οδηγήσει σε απροσδόκητες εξελίξεις. Η δολοφονία του, υπό αυτές τις συνθήκες, συμβολίζει επίσης την αποτυχία των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών να τον εντοπίσουν με ακρίβεια, και αποδεικνύουν ότι ο Σινουάρ δρούσε σε περιοχές μακριά από τις προσδοκίες της κατοχής.
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η δολοφονία του Διοικητή Σινουάρ θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην πορεία της συνεχιζόμενης γενοκτονίας στη Γάζα. Από τη μία πλευρά, μπορεί να οδηγήσει σε άμεση κλιμάκωση από τους εναπομείναντες πυρήνες της Παλαιστινιακής αντίστασης, οι οποίοι ενδέχεται να ξεκινήσουν επιχειρήσεις αντιποίνων εναντίον ισραηλινών στόχων. Αυτοί οι αντιστασιακοί πυρήνες συνεχίζουν να πολεμούν κάτω από εξαιρετικά περίπλοκες συνθήκες, με περιορισμένους πόρους, που θα μπορούσαν να αναζωπυρώσουν τη σύγκρουση και να εντείνουν τις συγκρούσεις. Από την άλλη πλευρά, η δολοφονία του μπορεί να δημιουργήσει προσωρινή εσωτερική αναταραχή στις διάφορες ομάδες της αντίστασης, λόγω του κενού ηγεσίας που άφησε η θυσία του Σινουάρ, με την αβεβαιότητα της διαδικασίας επιλογής νέου ηγέτη στη Χαμάς, καθώς μεγάλο μέρος της ηγεσίας βρίσκεται στο εξωτερικό, ή να οδηγήσει και σε επανεκτίμηση τόσο των στρατιωτικών όσων και των πολιτικών στρατηγικών.
Σε αυτό το ρευστό πλαίσιο, το θέμα των Παλαιστινίων κρατουμένων στις ισραηλινές φυλακές, όπως και όσων κρατά η Χαμάς στη Γάζα, αναδεικνύονται ως μία ιδιαίτερα ευαίσθητη πλευρά του ζητήματος, που θα μπορούσε να επηρεαστεί από την απουσία του Σινουάρ. Ήταν αυτός, άλλωστε, που έπαιξε καθοριστικό ρόλο, τον κύριο ρόλο, στη διαχείριση των φακέλων των κρατουμένων και στη διαπραγμάτευση των συμφωνιών. Η απουσία του μπορεί να περιπλέξει τις ήδη αδιέξοδες διαπραγματεύσεις σχετικά με τους κρατούμενους και μπορεί να ανοίξει την πόρτα σε νέα σενάρια, που κυμαίνονται από την κλιμάκωση των στρατιωτικών επιχειρήσεων έως το άνοιγμα νέων διαύλων διαπραγμάτευσης.
Μετά τη δολοφονία του Σινουάρ, μια πρώτη ανάγνωση αναδεικνύει πολλά πιθανά σενάρια για το τι μπορεί να συμβεί στη Γάζα:
1. Ευρεία στρατιωτική κλιμάκωση: Η περιοχή μπορεί να γίνει μάρτυρας εκτεταμένων στρατιωτικών επιχειρήσεων μεταξύ των παρατάξεων της Παλαιστινιακής αντίστασης και του Ισραήλ, ως αντίποινα για τη θυσία ενός ηγέτη τόσο σημαντικού όσο ο Σινουάρ. Το σενάριο αυτό θα μπορούσε να εμβαθύνει τη γενοκτονία, που επιβάλλει το Ισραήλ, μαζί με την αμερικανική κυβέρνηση, οδηγώντας σε περιφερειακές και διεθνείς επεμβάσεις.
2. Αλλαγή στην πολιτική και στρατιωτική ηγεσία: Η απουσία του Σινουάρ θα μπορούσε να οδηγήσει σε αναδιάρθρωση της ηγεσίας εντός της Χαμάς, επιτρέποντας πιθανώς την ανάδυση νέων ηγετών που θα μπορούσαν να υιοθετήσουν διαφορετικές πολιτικές, είτε σε στρατιωτικό είτε σε πολιτικό επίπεδο.
3. Διαπραγματεύσεις υπό πίεση: Το Ισραήλ ενδέχεται να εκμεταλλευτεί το περιστατικό, για να πιέσει τη Χαμάς σε διαπραγματεύσεις με στόχο την ηρεμία, με αντάλλαγμα ορισμένες τακτικές παραχωρήσεις, ιδίως όσον αφορά τους κρατούμενους ή τη μείωση των στρατιωτικών δυνατοτήτων των αντιστασιακών ομάδων στη Γάζα. Κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε αποδυνάμωση του εσωτερικού μετώπου, κάνοντας τη Λωρίδα της Γάζας πιο ευάλωτη σε εξωτερικές επεμβάσεις ή περαιτέρω επιδείνωση της ανθρωπιστικής κρίσης.
Καταλήγοντας, η επιβληθείσα απουσία ενός μάχιμου ηγέτη με εθνικό όραμα, όπως ο Γιαχια Σινουάρ, αποτελεί κομβικό γεγονός στην ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση και στην συνεχιζόμενη εθνοκάθαρση. Είναι μια παλαιστινιακή απώλεια, κυρίως ως προς την ενότητα. Οι επιπτώσεις της μπορεί να επεκταθούν πέρα από τη Γάζα, επηρεάζοντας ολόκληρη την περιοχή, είτε από την άποψη της στρατιωτικής κλιμάκωσης είτε των πολιτικών αλλαγών που μπορεί να προκύψουν.
* Ο Μαρουάν Τουμπασι είναι πρ. πρέσβης της Παλαιστίνης στην Ελλάδα και συνιδρυτής του Προοδευτικού Φόρουμ για την Ελληνοπαλαιστινιακή Αλληλεγγύη.
** Η λέξη θυσία επιλέχθηκε για την μετάφραση της λέξεως martyrdom. Ο πρωτότυπος τίτλος του κειμένου είναι The Martyrdom of Yahya Sinwar: A Quick Look at the Facts and Changes. Την απόδοση στα ελληνικά έκανε η Λαμπρινή Θωμά.