Το Ίδρυμα Ανθρωπιστικής Βοήθειας της Γάζας (GHF), το οποίο άρχισε να λειτουργεί στο τέλος Μαΐου, είναι προϊόν συνεργασίας του Ισραήλ με Αμερικανούς ευαγγελικούς και ιδιωτικές εταιρείες ασφαλείας. Ο σημερινός επικεφαλής του έχει στενούς δεσμούς με τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου. Το GHF λειτουργεί τέσσερα σημεία διανομής τροφίμων, τρία στο νότιο και ένα στο κεντρικό τμήμα της Γάζας. Χιλιάδες, και κατά διαστήματα δεκάδες χιλιάδες, κάτοικοι της Γάζας καταφθάνουν καθημερινά για να παραλάβουν τρόφιμα από αυτά τα σημεία, τα οποία λειτουργούν μόλις για μία ώρα καθημερινά.
Αντίθετα με τις αρχικές υποσχέσεις του ιδρύματος, η διανομή εξελίσσεται σε χαοτική διαδικασία, με πλήθη να ορμούν στα κιβώτια. Στρατιώτες δήλωσαν ότι ο IDF πυροβολεί άτομα που πλησιάζουν εκτός ωραρίου για να τα απομακρύνει. Από την έναρξη λειτουργίας των κέντρων ταχείας διανομής, η Haaretz έχει καταγράψει 19 περιστατικά με πυροβολισμούς κοντά τους.
Ένας στρατιώτης δήλωσε: «Εκεί που ήμουν, σκοτώνονταν από έναν έως πέντε ανθρώπους κάθε μέρα. Οι εντολές ήταν σαφείς: να αντιμετωπίζουμε το πλήθος σαν εχθρό. Δεν χρησιμοποιήθηκαν μέσα ελέγχου πλήθους – μόνο πραγματικά πυρά, με πολυβόλα, όλμους, ακόμη και εκτοξευτές χειροβομβίδων. Το πρωί, όταν άνοιγε το κέντρο, οι πυροβολισμοί σταματούσαν.» Είπε επίσης ότι δεν υπήρχε απειλή για τους στρατιώτες και δεν γνώριζε ούτε ένα περιστατικό ανταλλαγής πυρών: «Δεν υπήρχε εχθρός, δεν υπήρχαν όπλα».
Ένας έφεδρος που επέστρεψε πρόσφατα από τη βόρεια Γάζα δήλωσε: «Η Γάζα δεν ενδιαφέρει πια κανέναν. Έχει γίνει τόπος χωρίς κανόνες. Οι απώλειες ζωών δεν λογίζονται ούτε ως “ατυχή περιστατικά”, όπως παλιά». Ένας στρατιώτης χαρακτήρισε την κατάσταση «πλήρη ηθική κατάρρευση του ισραηλινού στρατού στη Γάζα». Αξιωματικός ασφαλείας που υπηρετεί σε κέντρο διανομής χαρακτήρισε τη στρατιωτική προσέγγιση «ανήθικη και αντιδεοντολογική»: «Η μόνη μορφή επικοινωνίας είναι τα πυρά. Το να προσεγγίζει κάποιος μια ανθρωπιστική ζώνη υπό απειλή από άρματα, ελεύθερους σκοπευτές και όλμους δεν είναι αποδεκτό.»
Σύμφωνα με μαρτυρίες διοικητών και μαχητών, ο IDF όφειλε να τηρεί ασφαλή απόσταση από τις κατοικημένες περιοχές της Παλαιστίνης και τα σημεία διανομής τροφίμων. Ωστόσο, οι ενέργειες των δυνάμεων στο πεδίο δεν ακολουθούν με το επιχειρησιακό σχέδιο. Ρόλο-κλειδί φαίνεται να είναι ο ταξίαρχος Γιεχούντα Βαχ, διοικητής της 252ης Μεραρχίας του IDF, ο οποίος, σύμφωνα με αξιωματικό της μονάδας, διέταξε να ανοίγουν πυρ για να διαλύσουν τις ουρές βοήθειας. Παρότι η μεραρχία του δεν είναι η μόνη στην περιοχή, η επιρροή του θεωρείται καθοριστική.
Εκτός από τα πυρά του IDF, στρατιωτικές πηγές αναφέρουν ότι μερικά από τα θύματα κοντά στα σημεία διανομής βοήθειας προκλήθηκαν από πυρά ομάδων που υποστηρίζει και οπλίζει ο στρατός. Σύμφωνα με έναν αξιωματικό, το IDF συνεχίζει να υποστηρίζει την ομάδα του Άμπου Σαμπάμπ και άλλες φατρίες. «Υπάρχουν πολλές ομάδες που αντιτίθενται στη Χαμάς – o Άμπου Σαμπάμπ προχώρησε αρκετά βήματα παραπέρα», είπε. «Ελέγχει εδάφη που η Χαμάς δεν εισέρχεται, και το IDF τον ενθαρρύνει.»
Σε κλειστή σύσκεψη αυτήν την εβδομάδα με ανώτατους αξιωματικούς από το Γραφείο του Στρατιωτικού Εισαγγελέα, που πραγματοποιήθηκε ενόψει των καθημερινών θανάτων δεκάδων αμάχων κοντά στις ζώνες βοήθειας, οι αξιωματούχοι διέταξαν τα περιστατικά να ερευνηθούν από τον Μηχανισμό Διερεύνησης Περιστατικών του Γενικού Επιτελείου του IDF. Το σώμα αυτό έχει ως αποστολή την εξέταση υποθέσεων όπου υπάρχει υποψία παραβίασης των κανόνων πολέμου, ώστε να αποτραπούν διεθνείς έρευνες εναντίον στρατιωτών του IDF για εγκλήματα πολέμου. Κατά τη διάρκεια της σύσκεψης, ανώτατοι αξιωματούχοι τόνισαν ότι οι παγκόσμιες επικρίσεις για το θάνατο αμάχων αυξάνονται. Ωστόσο, ανώτατοι αξιωματικοί του IDF και της Διοίκησης Νότου ισχυρίστηκαν ότι πρόκειται για μεμονωμένα περιστατικά και ότι η χρήση πυρών απευθυνόταν σε ύποπτους που απειλούσαν τις δυνάμεις.
Πηγή που παρακολούθησε τη σύσκεψη δήλωσε στην Haaretz ότι οι εκπρόσωποι του Γραφείου του Στρατιωτικού Εισαγγελέα απέρριψαν τους ισχυρισμούς του IDF. «Ο ισχυρισμός ότι πρόκειται για μεμονωμένα περιστατικά δεν συμφωνεί με τα γεγονότα στα οποία ρίχτηκαν χειροβομβίδες από τον αέρα και εκτοξεύτηκαν όλμοι και πυροβολικό εναντίον αμάχων», είπε ένας αξιωματούχος. «Δεν πρόκειται για λίγα θύματα, αλλά για δεκάδες απώλειες καθημερινά».
Παρότι ο Στρατιωτικός Εισαγγελέας διέταξε τον Μηχανισμό Διερεύνησης Περιστατικών να εξετάσει πρόσφατα περιστατικά πυροβολισμών, αυτά αντιπροσωπεύουν μόνο ένα μικρό μέρος των υποθέσεων όπου σκοτώθηκαν εκατοντάδες άμαχοι πολίτες. Ανώτατοι αξιωματικοί του IDF εξέφρασαν απογοήτευση επειδή η Διοίκηση Νότου δεν έχει ερευνήσει σε βάθος αυτά τα περιστατικά και δεν ασχολείται με τους θανάτους αμάχων στη Γάζα. Σύμφωνα με στρατιωτικές πηγές, ο αρχηγός της Διοίκησης Νότου, Υποστράτηγος Γιανίβ Άσορ, διενεργεί συνήθως μόνο προκαταρκτικές εξετάσεις, βασιζόμενος κυρίως στις μαρτυρίες των διοικητών πεδίου. Δεν έχει επιβάλει πειθαρχικά μέτρα σε αξιωματικούς των οποίων οι στρατιώτες προκάλεσαν βλάβες σε πολίτες, παρά τις σαφείς παραβιάσεις των διαταγών του IDF και των νόμων του πολέμου.
Εκπρόσωπος του IDF υποστήριξε:
«Η Χαμάς είναι μια βάρβαρη τρομοκρατική οργάνωση που επιβάλλει τον λιμό στον πληθυσμό της Γάζας και τον θέτει σε κίνδυνο για να διατηρήσει την εξουσία της στη Λωρίδα της Γάζας. Η Χαμάς κάνει τα πάντα για να αποτρέψει την επιτυχή διανομή τροφίμων στη Γάζα και να διαταράξει την ανθρωπιστική βοήθεια. Ο IDF επιτρέπει στον αμερικανικό οργανισμό κοινωνίας πολιτών (GHF) να λειτουργεί ανεξάρτητα και να διανέμει βοήθεια στους κατοίκους της Γάζας. Ο IDF δρα κοντά στις νέες περιοχές διανομής για να διευκολύνει τη διανομή, συνεχίζοντας παράλληλα τις επιχειρησιακές δραστηριότητες στη Λωρίδα.
Στο πλαίσιο της επιχειρησιακής τους συμπεριφοράς στην περιοχή των κύριων οδών πρόσβασης προς τα κέντρα διανομής, οι δυνάμεις του IDF διεξάγουν συστηματικές διαδικασίες εκμάθησης για τη βελτίωση της επιχειρησιακής τους ανταπόκρισης στην περιοχή και για τον περιορισμό, όσο το δυνατόν, της πιθανής τριβής μεταξύ του πληθυσμού και των δυνάμεων του IDF. Πρόσφατα, οι δυνάμεις εργάστηκαν για την αναδιοργάνωση της περιοχής με την τοποθέτηση νέων φρακτών, σημάνσεων, το άνοιγμα επιπλέον διαδρομών και άλλα. Μετά από περιστατικά όπου αναφέρθηκαν βλάβες σε πολίτες που προσέρχονταν στα κέντρα διανομής, διενεργήθηκαν εις βάθος έρευνες και δόθηκαν οδηγίες στις δυνάμεις στο πεδίο βάσει των διδαγμάτων. Αυτά τα περιστατικά παραπέμφθηκαν για εξέταση στον μηχανισμό απολογισμού του Γενικού Επιτελείου».
Σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας της Γάζας από τις 27 Μαΐου έχουν σκοτωθεί 549 άτομα και πάνω από 4.000 έχουν τραυματιστεί κοντά σε σημεία διανομής βοήθειας και σε ουρές αναμονής για φορτηγά του ΟΗΕ.