Πράγματι, η ιστορία δεν είναι παρά μία αλληλοδιαδοχή ανάλογων κρίσεων (Σοκ), όπως είναι τα σοκ των πολέμων, των φυσικών καταστροφών, των οικονομικών κρίσεων και των επακόλουθων αποτελεσμάτων τους. Αυτές φέρουν μαζί τους τις υπολογισμένες λύσεις της «ελεύθερης αγοράς», οι οποίες οξύνουν τις κοινωνικές ανισότητες. Στη Δύση, για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση, προτείνονται ως μέτρα πακέτα περικοπών, που θα περιλαμβάνουν φόρους στις επιχειρήσεις και στις αμοιβές των μισθωτών αλλά και πακέτα βοήθειας στις βιομηχανίες, που θα παρουσιάσουν ελλείμματα. «Αυτές τις ενέργειες δεν τις εφαρμόζουν επειδή πιστεύουν πως θα είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να απαλύνουν τα δυσάρεστα αποτελέσματα στη διάρκεια της πανδημίας, αλλά είχαν ήδη έτοιμα ανάλογα σχέδια και τώρα βρήκαν την ευκαιρία να τα εφαρμόσουν», λέει η Κλάιν. Οι ελίτ θα εκμεταλλευτούν την πανδημία ως «τέλεια καταιγίδα», υποστηρίζει.
Σε τέτοιες κρίσεις οι ιδιωτικές βιομηχανίες βρίσκουν πάντα την ευκαιρία να κερδοσκοπήσουν στο και να συσσωρεύσουν κεφάλαια, ενώ το πολιτικό προσωπικό χρησιμοποιεί στρατηγικές συστηματικής διεύρυνσης της ανισότητας. Σε στιγμές κρίσης, οι άνθρωποι εξωθούνται να εστιάζουν στις καθημερινές τους ανάγκες, για να επιβιώσουν, και εμπιστεύονται περισσότερο τους ειδικούς και όσους κατέχουν την εξουσία – ιδιαίτερα στα πλαίσια μιας υγειονομικής κρίσης, που κινδυνεύει η υγεία και η ζωή τους. Αδυνατούν δηλαδή να αναστοχαστούν κριτικά τις σχεδιαζόμενες από την ελίτ, λαϊκά αντιδημοφιλείς, πολιτικές.
Οι κυβερνητικές στρατηγικές, που ακολουθούνται σήμερα, μεγιστοποιούν την σύγχυση και ελαχιστοποιούν την προστασία. Μιλάμε για μία λανθασμένη αντιμετώπισης της κρίσης, αφού, πλέον, η εξάπλωση του ιού γίνεται από άνθρωπο σε άνθρωπο, μέσα από τα παγκοσμιοποιημένα οικονομικά και κοινωνικά ανθρωποδίκτυα. Όπως όλα τα πλανητικά δίκτυα, έτσι και τα ανθρωποδίκτυα είναι τόσο πολύπλοκα συστήματα, που λειτουργούν χαοτικά (με την μαθηματική έννοια του όρου) και ανεξέλεγκτα. Το χαρακτηριστικό, βέβαια, των σημερινών καπιταλιστικών κοινωνιών, είναι η ευαλωτότητα τους σε «κινδύνους που δεν μπορούν να διαγνωστούν», χαρακτηριστικό που τις μετατρέπει σε κοινωνίες της διακινδύνευσης. Αυτό συμβαίνει, Ιδιαίτερα, όταν οι κοινωνικές συνθήκες περιλαμβάνουν την υποβάθμιση της δημόσιας υγείας και την ανυπαρξία προστασίας των εργαζομένων.
Αυτός ο συνδυασμός προκάλεσε σήμερα και το σοκ στους «από κάτω». Και αυτό θα το εκμεταλλευτούν οι «από πάνω», για να διασώσουν τις βιομηχανίες τους -που βρίσκονται στο επίκεντρο της πιο ακραίας κρίσης που αντιμετωπίζουμε σήμερα, της κλιματικής κρίσης- τη βιομηχανία αερομεταφορών, πετρελαίου και αερίου, τη βιομηχανία πολυτελούς τουρισμού κ.λπ. Επιθυμούν, απαραιτήτως, να υποστηρίξουν και να διατηρήσουν όλους αυτούς τους τομείς, που κλυδωνίζονται μετά τη συμφωνία του Παρισιού.
Μη ξεχνάμε πως ο καπιταλισμός δεν έχει μόνο παγκοσμιοποιήσει την ασθένεια αλλά έχει οξύνει την κλιματική, οικολογική και διατροφική κρίση, τη συγκέντρωση υπερπληθυσμών σε μολυσματικές τερατουπόλεις, την χρήση της γης εις βάρος της χλωρίδας και της πανίδας και την υποβάθμιση της μέσω των βιομηχανοποιημένων καλλιεργειών.
Από αυτή την όξυνση, βγαίνουν πάντα κερδισμένοι και χαμένοι. Από την όξυνση της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 π.χ. μάθαμε ότι ιδιωτικοποιούνται τα κέρδη, ενώ οι ζημίες κοινωνικοποιούνται: διασώζονται οι τράπεζες, με ποσά που αριθμούν σε τρισεκατομμύρια δολάρια και μεταφέρεται το πραγματικό κόστος στη μεσαία τάξη και τους «από κάτω», μέσω πολιτικών και «μνημονίων» λιτότητας. Έτσι, πλέον, οι πολιτικές και οικονομικές επιλογές σχετίζονται με το «πώς θα αποπληρωθούν αυτά τα κόστη όταν έρθει η ώρα του λογαριασμού».
Την κρίση του Κορονοϊού μάλιστα, οι ΗΠΑ την χρησιμοποιούν και σαν μοχλό πίεσης για να αλλάξουν εχθρικά τους καθεστώτα, όπως της Βενεζουέλας ή του Ιράν, ενισχύοντας τις κυρώσεις εναντίον τους γνωρίζοντας ότι ο κοροναϊός θα διαλύσει την ήδη κατεστραμμένα συστήματα υγείας τους.
Αντιστοίχως, σε τέτοιες κρίσεις οι «από κάτω» είτε οπισθοχωρούν και διαλύονται, είτε ανασυντάσσονται και βρίσκουν τη δύναμη για αντίσταση, αλληλεγγύη, και συνεργασία, αξίες τις οποίες ανακαλύπτουν ξανά ότι κατέχουν. Ο λόγος που υπάρχει η ελπίδα πως αυτή τη φορά θα πετύχουν, είναι πως από το 2008 και μετά, απομυθοποιήθηκε η υπόσχεση του καπιταλιστικού μοντέλου κοινωνικής «ανάπτυξης, ευημερίας και ασφάλειας» . Έχει δημιουργηθεί «από τα κάτω» ένα παγκόσμιο κίνημα που προτείνει μία εναλλακτική αντιμετώπιση στην κρίση και απαιτεί τη ριζική αλλαγή του συστήματος. Προς την κατεύθυνση της αποανάπτυξης-τοπικοποίησης, του κοινοτισμού και της άμεσης δημοκρατίας, με στήριξη στα συλλογικά και κοινωνικά αγαθά, καθώς και στις αξίες της αλληλεξάρτησης, της ενσυναίσθησης και της συνεργατικότητας.
Η υγειονομική κρίση που θα εξελιχθεί σε οικονομική μεγαλύτερη από αυτή του 2008, μας δείχνει καθαρά την άμεση εξάρτηση που έχουμε όλοι μεταξύ μας. Ανακαλύπτουμε πως είμαστε πολύ περισσότερο κοινωνικά διασυνδεδεμένοι, παρά τον ατομικισμό στον οποίο μας ωθεί το υπάρχον οικονομικό σύστημα. Μέχρι τώρα εναποθέταμε την ευημερία μας σε μια καλή ιδιωτική ασφάλεια και υγειονομική περίθαλψη. Ωστόσο, τώρα συνειδητοποιούμε ότι, αν ο διανομέας του φαγητού που παραγγείλαμε ή ο υπάλληλος σούπερ μάρκετ δεν έχει ασφάλεια και ικανή υγειονομική περίθαλψη, δεν θα είμαστε ποτέ ασφαλείς. Είμαστε όλοι μας αλληλο-συνδεδεμένοι, καθώς αποδείχθηκε ότι δεν υπάρχει ατομική υγεία, αλλά μόνο συλλογική. Όταν ο καθένας κάνει αυτά που πρέπει χάριν της υγείας της κοινότητας και η κοινότητα θα φροντίσει αυτόν, γιατί η συλλογική υγεία εξαρτάται από την ατομική.
Στον καθένα μας υπάρχουν διαφορετικές πλευρές του εαυτού μας. Αν συμμετέχουμε σε ένα σύστημα, όπου ξέρουμε πως δεν υπάρχει αλληλεγγύη και φροντίδα για τους ανθρώπους και ισότιμη κατανομή των αγαθών, θα επικρατήσει το άπληστο κομμάτι του εαυτού μας, που για να επιβιώσει θα «αδειάσει τα σουπερμάρκετ». Γνωρίζοντας κάτι τέτοιο όμως, μπορεί να φανταστεί κανείς εύκολα, ένα εναλλακτικό σύστημα, στο οποίο η πλεονεξία θα δώσει χώρο στην συλλογικότητα, στην ανακατανομή των αγαθών και την φροντίδα της κοινότητας ακόμα και για τους πιο ευάλωτους. Απλά χρειάζεται να επανανοηματοδοτήσουμε τη ζωή μας. Μας χρειάζεται ένα σύστημα που θα προωθεί τη θετική μας πλευρά, αυτή της συλλογικής συνύπαρξης. Της πλευράς μας εκείνης που θα μας οδηγήσει σε κοινωνίες αποανάπτυξης , αποφεύγοντας την επερχόμενη κατάρρευση!
http://www.topikopoiisi.eu/
*H στήλη (φιλ≠) ελευθέρως παίρνει θέση σε ζητήματα επικαιρότητας από ριζοσπαστική σκοπιά. Η σύνταξη της στήλης γίνεται συλλογικά από τη συντακτική της ομάδα και είναι ανοιχτή σε κάθε ενδιαφερόμενο. Μπορείτε να βρείτε τα άρθρα της στήλης: εδώ. Για επικοινωνία με τη συντακτική ομάδα της στήλης μπορείτε να μας αποστέλλετε e–mail στο editorial@peernet.gr