Το πρώτο διθυραμβικό εργαλειακό πόνημα της μετασοβιετικής πραγματικότητας, όπως την αντιλαμβανόταν η Δύση, ήταν «Το Τέλος της Ιστορίας». Για τον Φουκουγιάμα, είχε πια βασιλεύσει παντού η pax americana, το τελικό στάδιο της ιστορίας ήταν η Δύση, νικήτρια αποδείχθηκε η δυτική αντίληψη της δημοκρατίας και οικονομικά νικητής ο (νεο)φιλελευθερισμος. Στην ουσία επρόκειτο για ένα εγχειρίδιο τύπου «ο Χέγκελ για Ηλίθιους» – η χεγκελική άποψη που θεωρούσε ότι αποκορύφωμα της ιστορίας ήταν το πρωσσικό κράτος της εποχής του, ντυνόταν την επικαιρότητα.
Το δεύτερο εργαλειακό πόνημα ακολούθησε δύο τρία χρόνια μετά. Ήταν η διαβόητη «Σύγκρουση των Πολιτισμών» με το Χάντιγκτον να δικαιολογεί τις παρεμβάσεις του ηγεμόνα χτίζοντας το ιδεολογικό υπόβαθρο για τις νέες σταυροφορίες της Αυτοκρατορίας, που την κράτησαν απασχολημένη δεκαετίες, μοιράζοντας καταστροφή και θάνατο.
Και τα δύο υιοθετούσαν την άποψη που ακούσαμε από νεοφιλελεύθερα χείλη ανά τον κόσμο κατά την πρόσφατη νεκρανάσταση του Ψυχρού Πολέμου που ακολούθησε τον εμπορικό πόλεμο του Τραμπ στην Κίνα και εδραιώθηκε με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία: η σωστή πλευρά της Ιστορίας είχε αποφασιστεί και καταγραφεί από Φουκουγιάμα και Χάντιγκτον, κι όλοι οι άλλοι είναι λάθος.
Οι δικοί μας πόλεμοι είναι καλοί κι οι δικοί τους άδικοι. Εμείς εξάγουμε δημοκρατία σκοτώνοντας, αυτοί έχουν λάθος να αμύνονται. Εμείς, η Δύση, αποφασίζομεν και διατάσσομεν. Εμείς φέρνουμε την «διεθνή τάξη των κανόνων» (rules based order) τους οποίους κανόνες αποφασίζουμε εμείς, και ανατρέπουμε κατά το δοκούν το διεθνές δίκαιο (law based order) γράφοντας τον ΟΗΕ εκεί που δεν πιάνει μελάνι.
Όλα αυτά, η αναμενόμενη κοσμική εκδοχή της ιδέας περί «έκδηλου πεπρωμένου» (manifest destiny), μιας θεωρίας δηλαδή που κυριαρχεί εδώ και αιώνες στις ΗΠΑ για τους ίδιους ως εκλεκτό λαό του Θεού, που προορίζεται από τον ίδιο για να εξαπλώσει σε όλο τον πλανήτη την κυριαρχία του και το «σωστό» τρόπο ζωής και διακυβέρνησης.
Όπως και να έχει, η ρητορική περί της «σωστής πλευράς της Ιστορίας» που αναπαρήγαγαν όλοι στο δυτικό στρατόπεδο κατά τους πρώτους μήνες, υποβαθμίστηκε αργότερα, όταν αντελήφθησαν ότι απομάκρυνε το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων και των κυβερνήσεων του πλανήτη, που δεν μπορούσαν να θεωρήσουν «σωστή πλευρά της Ιστορίας» αυτούς που επί αιώνες τους εκμεταλλεύονταν, τους βομβάρδιζαν, τους βασάνιζαν, και τους κατάκλεβαν. Ούτε πιστεύουν τα κροκοδείλια δάκρυα των πρώην υποστηρικτών των στυγνότερων δικτατόρων (από τον Πινοσέτ έως τον Σουχάρτο, χωρίς να ξεχνάμε και τα δικά μας φυντάνια της 21ης Απριλίου, μήνας που είναι..) για την «δημοκρατία» και την «ελευθερία».
Και που, παράλληλα, θεωρούν την Κίνα, κι όχι αδίκως, ως χώρα που έχει υποστεί τα ίδια και χειρότερα από Άγγλους, Γάλλους, Πορτογάλους κι Ολλανδούς και που μπορεί να διαπραγματεύεται οικονομικά με αυτές με γνώμονα τα συμφέροντα της, αλλά δεν τους βομβαρδίζει, δεν μπλέκεται στην πολιτική τους ζωή, και δεν τους επιβάλλει «πως να ζήσουν», αρνούμενη το δικαίωμά τους στην ιστορία και την παράδοση τους, όπως είπε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της Ναμίμπιας στον πρόεδρο της Γερμανικής βουλής.
Αυτό ακριβώς το ζήτημα, περί «ηγεμονίας» της Δύσης, αναδεικνύουν πλέον όχι μόνο οι συνήθεις ύποπτοι όπως η Ρωσία (ο υπεξ της οποίας, από την Τουρκία όπου βρίσκονταν, χρησιμοποίηση ακριβώς τον ελληνικό όρο «ηγεμών»), και αναπτυσσόμενες χώρες της Αφρικής, της Ασίας, και της Λατινικής Αμερικής (η οποία τα τελευταία χρόνια βάφτηκε πάλι “ροζ”), αλλά και ανερχόμενες υπερδυνάμεις όπως η Κίνα και η Ινδία.
Ειδικά με αφορμή την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, και με υπόβαθρο τον εμπορικό πόλεμο Κίνας-ΗΠΑ που σιγόβραζε από το τέλος της θητείας του Ομπάμα και ανέβασε θερμοκρασία επί προεδρίας Τραμπ, έχει οδηγηθεί μέσα σε 1,5 μόλις χρόνο σε πλήρη αναδιάταξη το παγκόσμιο σκηνικό. Κάποιοι διεθνείς αναλυτές σχολιάζοντας θυμίζουν την φράση του Λένιν πως «Υπάρχουν δεκαετίες στις οποίες δε συμβαίνει τίποτε, και εβδομάδες στις οποίες συμβαίνουν δεκαετίες»…
Έτσι, την ώρα που ο Εμμανουέλ Μακρόν κρυβόταν από τη γαλλική πραγματικότητα στο Πεκίνο, οι κινέζοι φιλοξενούσαν και τους υπουργούς Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν, σε συνέχεια και κυβερνητική κλιμάκωση της μεγάλης επιτυχίας τους, της ειρήνευσης και αποκατάστασης των διπλωματικών σχέσεων των δύο κρατών, ενώ στις ειδήσεις εμφανιζόταν αναγγελίες για αποχώρηση στρατευμάτων και επιτέλους ειρήνευση στην πολύπαθη Υεμένη, των χιλιάδων νεκρών και του πολυετούς λιμού, ενώ η αποκατάσταση των σχέσεων των αραβικών κρατών με τη Συρία φαίνεται μονόδρομος σήμερα.
Μπορεί να μην έχουν προβλεφθεί όλα, και τόσο το Ριαντ όσο και η Τεχεράνη να πρέπει να λύσουν δεκάδες μεταξύ τους ζητήματα, αλλά και εσωτερικά τους (λχ η Τεχεράνη φαίνεται να παγώνει πλήρως τα πυρηνικά της σχέδια) για να φτάσουν σε αληθινή και μόνιμη ειρήνευση, όμως τα πρώτα βήματα έχουν γίνει και τα πρώτα σημάδια δείχνουν ότι το πράγμα προχωράει.
Παράλληλα, οι πληροφορίες έφεραν εκπροσώπους κρατών που εμπλέκονται σε άλλες, μακροχρόνιες και οδυνηρές, κρίσεις να καταφεύγουν στο Πεκίνο ζητώντας τη μεσολάβηση του. Μπορεί να ειπωθεί πως, ακόμη και η επίσκεψη Μακρόν είχε (και) έναν τέτοιο χαρακτήρα, αφού εμφανίζεται να συζητάει την πρόταση 12 σημείων του Πεκίνου ως βάση ειρηνευτικών συνομιλιών στο Ουκρανικό.
Ένα ακόμη πολύ ενδιαφέρον σημείο στην συμφωνία Ιράν – Σαουδικής Αραβίας, είναι η πλήρης άγνοια των ΗΠΑ – αστείο, αλλά η παραδοχή έρχεται από τις ίδιες τις υπηρεσίες …πληροφοριών τους. Ο επικεφαλής της CIA, Ουίλιαμ Μπερνς, που επισκέφθηκε χωρίς ανακοίνωση τη Σαουδική Αραβία, παραπονέθηκε εκεί γιατί οι ΗΠΑ «αιφνιδιάστηκαν» (blindsided) – βγάζοντας στον τάκο έτσι τον επικεφαλής του Στέητ Ντηπάρτμεντ, Άντονυ Μπλίνκεν, ο οποίος δήλωνε γνώστης και χαρούμενος που επιτεύχθηκε η συμφωνία με την ανακοίνωσή της…
Όσο για το μπιν Σαλμάν, οι δηλώσεις του ήταν δηλώσεις απατημένης ερωμένης που κρατάει και το πορτοφόλι στα χέρια της, κι αυτό μόνο καλό δεν είναι για την συνέχεια των όποιων σχέσεων με τις ΗΠΑ. Ήδη το δείχνει, κτυπώντας την πόρτα τόσο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης όσο και των BRICS, και μειώνοντας την παραγωγή ενέργειας για να ενισχύσει έμμεσα τη Ρωσία και βοηθά την ανάπτυξη των νέων Δρόμων του Μεταξιού της Κίνας (BRI, Belt Road Initiative), στους οποίους το Ιράν αποτελεί σημαντικότατη «στάση». Και, βεβαίως, ήδη η ενέργεια εγκαταλείπει το – ακόμη πολύ ισχυρό αλλά κλιμακούμενα πιο αδύναμο πετροδολάριο, και δίνει τον πρώτο ρόλο στα εθνικά νομίσματα, με την Ινδία να επιθυμεί να χτίσει εκεί την δική της έξοδο από τη φτώχεια.
Ο θρόνος του Ηγεμόνα εκεί αρχίζει να τρίζει, και τα σημάδια έρχονται από παντού. Αρκεί να θυμίσουμε και τον βασικό ρόλο που φαίνεται να επιθυμεί να παίξει στην αποκαθήλωση του δολαρίου (και) η Βραζιλία. Ειδικά η Βραζιλία του Λούλα, θα είναι οδηγός και για τις άλλες οικονομίες της Λατινικής Αμερικής, που βρίσκονται σε «ροζ» χέρια και κατέχουν σημαντικές πρώτες ύλες. H Βραζιλία ανέλαβε και τα ηνία της τράπεζας των BRICS, η στήριξη της οποίας αποτελούσε σημαντική επιδίωξη και της Ινδίας.
Με απλά λόγια, ένας πολυπολικός κόσμος ήδη αναδύεται και εξελίσσεται με ιδιαίτερα μεγάλη ταχύτητα. Τα σημάδια του είχαν ήδη φανεί από τις αρχές του πολέμου. Κι είναι ένας κόσμος που αμφισβητεί τον δυτικό εξεπσιοναλισμό, αμφισβητεί τις συγκρούσεις των πολιτισμών, και ξαναγράφει Ιστορία.
Απομένει να φανεί αν, σε αυτή τη σύγκρουση των ελεφάντων θα την πατηθούν οι λαγοί, ή αν μια μεγαλύτερη ισορροπία δυνάμεων θα οδηγήσει, όπως φαίνεται προς το παρόν, σε περισσότερη ελευθερία κινήσεων για τους μικρότερους παίκτες.