Συνηθίζεται να λέγεται ότι στις αντιστασιακές οργανώσεις τα πρόσωπα δεν έχουν σημασία. Και αυτό γιατί συνήθως αυτές αφορούν αποκεντρωμένες δομές με χαλαρή και αναλώσιμη ηγεσία. Η περίπτωση της Χεζμπολλάχ με το Νασράλλα στο τιμόνι της επί 32 συναπτά έτη είναι προφανές ότι βρίσκεται πολύ πέρα από αυτό το συμβατικό μοντέλο. Η εμβληματική και χαρισματική φυσιογνωμία του Νασράλλα ήταν ένας από του παράγοντες που συνέβαλαν στην ανάπτυξη της κοινωνικής δράσης, της στρατιωτικής δύναμης και εν τέλει της πολιτικής επιρροής εντός και εκτός Λιβάνου της Χεζμπολάχ. Όμως όσο και αν η απουσία του είναι ήδη αισθητή, το γεγονός ότι η οργάνωση επιβίωσε της ισραηλινής επιθετικότητας κρατώντας μάλιστα τις περισσότερες θέσεις της στο Νότιο Λίβανο δείχνει ότι το βιβλίο της οργάνωσης έχει ακόμα πολλά άγραφα κεφάλαια.
Στο πλαίσιο των ερευνών και των εκθέσεων για την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου κυκλοφόρησε στο Ισραήλ η θεωρία πως αν η Χεζμπολάχ είχε λάβει μέρος στην επιχείρηση, οι άνδρες της θα συναντούσαν τους μαχητές της Χαμάς στο Τελ Αβίβ. Αυτό που υπονοείται είναι πως αν η Χεζμπολάχ την ίδια μέρα κινητοποιούσε χιλιάδες άνδρες κάτω από τη μύτη των Ισραηλινών και τους προσέφερε κάλυψη με το ανεπτυγμένο πυραυλικό της οπλοστάσιο, τότε αυτοί με μεγάλη ευκολία θα καταλάμβαναν στρατιωτικές βάσεις και στη συνέχεια θα προωθούνταν ανενόχλητοι σε μεγάλο βάθος εντός του Ισραήλ με ότι αυτό θα συνεπαγόταν για την ασφάλεια και την ακεραιότητα του ισραηλινού κράτους.
Το παραπάνω σενάριο όμως ήταν και παραμένει εκτός ρεαλιστικού φάσματος για τον απλούστατο λόγο ότι οι υπηρεσίες του Ισραήλ παρακολουθούσαν αποτελεσματικά τους αντιπάλους τους στο Βορρά. Και αυτό πλέον δεν είναι μια εικασία αλλά παραδεδεγμένη γνώση. Όπως έδειξε η επιχείρηση με τους βομβητές (pagers), το Ισραήλ είχε πρόσβαση σε ένα μεγάλο αριθμό μεσαίων και ανώτερων στελεχών της οργάνωσης. Η διείσδυση ήταν τέτοια που επέτρεψε τον εντοπισμό και τη δολοφονία σειρά ηγετικών στελεχών που κορυφώθηκαν με την εξουδετέρωση του Χασάν Νασράλλα στις 27 Σεπτεμβρίου 2024.
Σε μια άλλη ανάγνωση, είναι σαφές πως αν εκείνοι που σχεδίασαν την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου ενημέρωναν τη Χεζμπολάχ για τις προθέσεις τους τότε μάλλον θα πληροφορούσαν ακούσια και τους Ισραηλινούς. Επίσης, με την πολυτέλεια που προσφέρει η θέαση των γεγονότων από το μέλλον, μπορούμε πια να υποθέσουμε με ασφάλεια πως αν ο Νασράλλα ενημερωνόταν για τα σχέδια της Χαμάς να πραγματοποιήσει τέτοιας έκτασης επίθεση, τότε μάλλον θα έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του ώστε η επιχείρηση να αναβληθεί.
Ο Νασράλλα, έχοντας σαφή εικόνα των δυνατοτήτων του λεγόμενου Άξονα της Αντίστασης πίστευε, μάλλον όχι άδικα, ότι η στιγμή και οι συνθήκες δεν ήταν κατάλληλες για γενικευμένη σύγκρουση. Όμως ένας ηγέτης ζυγίζεται και μετριέται τη στιγμή των κρίσεων που δεν έχει διαλέξει αλλά για τις οποίες έχει προετοιμαστεί. Ο Νασράλλα ήταν ένας ηγέτης με όλη τη σημασία της λέξης. Όταν λοιπόν το βράδυ μεταξύ 6ης και 7ης Οκτωβρίου ενημερώθηκε για το τι έμελλε να συμβεί σε λίγες ώρες ήρθε αντιμέτωπος με την ευθύνη και πήρε την κρίσιμη απόφαση να σταθεί στο πλευρό του λαού της Γάζας ελπίζοντας σε αποτροπή της γενοκτονίας μέσω της συγκρατημένης ανάμιξης της Χεζμπολάχ. Ήξερε ότι η Ιστορία δεν θα του συγχωρούσε τη φυγομαχία και πως ενδεχόμενη αδράνεια θα έπληττε σε βάθος χρόνου ανεπανόρθωτα το γόητρο της Χεζμπολάχ. Το τίμημα της συμμετοχής στην αναμέτρηση θα ήταν μεγάλο για το Λίβανο, τη σιιτική κοινότητα, την οργάνωση του, αλλά και τον ίδιο προσωπικά. Είχε άγνοια κινδύνου; Φυσικά και όχι! Δεν μπορούσε όμως να γυρίσει την πλάτη στους Παλαιστίνιους της Γάζας και δεν το έκανε.
Ο Σάγιεντ Χασάν Νασράλλα σκοτώθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2024 από αμερικάνικους πυραύλους της ισραηλινής αεροπορίας σκορπίζοντας ανείπωτη θλίψη στο Λίβανο καθώς η Χώρα των Κέδρων έχανε μια πατρική φιγούρα με τεράστιο πολιτικό εκτόπισμα και σοφία. Στη συνείδηση εκατομμύριων θυσιάστηκε για την Παλαιστίνη στην πιο σκοτεινή ώρα της μάχης και αυτό ήταν ανεκτίμητη προσθήκη στην υστεροφημία του και το μύθο γύρω από το πρόσωπο του.
Επειδή ακριβώς όμως χαρακτηριζόταν από τις σπάνιες αυτές αρετές το κενό που άφησε ήταν σχεδόν δυσαναπλήρωτο. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που πίστεψαν ότι η συγκυρία ευνοούσε τη συντριπτική ήττα της Χεζμπολάχ και πως η εισβολή των Ισραηλινών στο Λίβανο θα ήταν ένας περίπατος προς τον ποταμό Λιτάνι ή και την ίδια τη Βηρυττό. Σε αυτή την ώρα της αλήθειας ήταν οι καρποί του πολυετούς έργου του Νασράλλα που τέθηκαν σε δοκιμασία. Η Χεζμπολλάχ παρά την επιτελική αποδιοργάνωση και τα βαριά χτυπήματα άντεξε την πίεση, κράτησε τις περισσότερες θέσεις της στο Νότιο Λίβανο, κατάφερε σημαντικές απώλειες στις ισραηλινές δυνάμεις και διατήρησε την ικανότητα της να πλήττει με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη το εσωτερικό του Ισραήλ.
Δύο μήνες μετά τη δολοφονία του Νασράλλα επιτεύχθηκε εκεχειρία που, σε αντίθεση με τις προσδοκίες των περισσότερων υποστηρικτών της αντίστασης, δεν ήταν μέρος μιας ευρύτερης συμφωνίας που περιλάμβανε τη Γάζα. Έγινε σαφές πως για την ηγεσία της Χεζμπολάχ προτεραιότητα ήταν η επιβίωση και η αναδιοργάνωση της. Η εκεχειρία προέβλεπε αποχώρηση των Ισραηλινών από το Λίβανο μετά το πέρας 60 ημερών. Οι άνθρωποι της Χεζμπολάχ προφανώς ήξεραν ότι οι Ισραηλινοί δεν θα ήταν πρόθυμοι για πλήρη αποχώρηση αλλά το status quo την ημέρα της κατάπαυσης του πυρός πιστοποίησε την μικρή προώθηση των ισραηλινών δυνάμεων χάρη στην σκληρή αντίσταση των μαχητών της Χεζμπολάχ. Με άλλα λόγια, το δίκτυο άμυνας που είχε αναπτυχθεί υπό την επίβλεψη του Νασράλλλα στο Νότιο Λίβανο αποδείχτηκε σε μεγάλο βαθμό αξιόπιστο.
Λίγο μετά την εκεχειρία η Χεζμπολάχ ήρθε αντιμέτωπη με μια άλλη σημαντική και αναπάντεχη γεωπολιτική αλλαγή, την πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία. Σε αυτό το σκηνικό, η επιταγή της πολιτικής επιβίωσης της οργάνωσης απέκτησε νέα και επείγουσα βαρύτητα. Το πιο σημαντικό για τη Χεζμπολάχ ήταν η εμπέδωση της εμπιστοσύνης της λαϊκής της βάσης. Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο αμέσως μετά την ανακοίνωση της εκεχειρίας, όσο και τη λήξη της διορίας για την αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων η Χεζμπολάχ ενθάρρυνε τους κατοίκους του Νότου να γυρίσουν στα κατεστραμμένα σπίτια τους διεκδικώντας από τις δυνάμεις κατοχής τις νόμιμες ιδιοκτησίες τους. Το γεγονός ότι σε αυτή την πρωτοβουλία υπήρξε μεγάλη ανταπόκριση έδειξε σε εχθρούς και φίλους ότι η Χεζμπολάχ διατηρούσε μεγάλο τμήμα του πρότερου πολιτικού της βάρους.
Το δεύτερο μεγάλο στοίχημα για τους διαδόχους του Νασράλλα ήταν το αξιοπρεπές κατευόδιο του ιστορικού τους ηγέτη. Η Χεζμπολάχ κρατούσε τη σωρό του Νασράλλα επί μήνες σε μυστική τοποθεσία προκειμένου να τον αποχαιρετίσει με τον τρόπο που του άρμοζε. Μετά την εμπέδωση της εκεχειρίας ανακοινώθηκε ότι το «ύστατο χαίρε» θα δινόταν σε ανοικτό στάδιο της Βηρυττού. Το διακύβευμα πάλι ήταν η λαϊκή ανταπόκριση και αυτό που τελικά συνέβη δεν άφησε κανένα περιθώριο παρερμηνείας. Η κηδεία οργανώθηκε με άριστο τρόπο, πέρα από τις αντιπροσωπείες πολλών ξένων χωρών και κινημάτων, τον τόνο έδωσαν οι λαϊκές μάζες εντός και εκτός γηπέδου.
Ο Νασράλλα μαζί με το στενό συνεργάτη και βραχύβιο διάδοχο του Χάσεμ Σαφιγιεντίν έτυχαν της τιμής που σχεδόν κανένας από τους νυν ηγέτες στη Μέση Ανατολή δεν μπορεί να ελπίζει ή να φανταστεί. Το σκηνικό του πάνδημου πένθους μόνο με αυτό της κηδείας του Νάσερ 55 χρόνια πριν μπορεί να συγκριθεί. Και αν δύο στιγμιότυπα ξεχώρισαν από την κηδεία του Νασράλλα αυτά ήταν αφενός η συμμετοχή στο τιμητικό άγημα ανδρών που έφεραν εμφανή τα σημάδια από την επίθεση των βομβητών και αφετέρου το προκλητικό πέρασμα ισραηλινών αεροσκαφών πάνω από το χώρο της εκδήλωσης. Το παράδοξο ήταν ότι, τυφλωμένοι από την ύβρη τους, οι Ισραηλινοί βρέθηκαν να αποδίδουν ακούσια τιμές στον ηγέτη που δολοφόνησαν αλλά που θα τους στοιχειώνει για δεκαετίες.
Το αβίαστο συμπέρασμα είναι πως η Χεζμπολάχ σήμερα είναι λαβωμένη αλλά ζωντανή. Το μεγάλο ερώτημα έχει να κάνει με τα επόμενα άγραφα κεφάλαια της οργάνωσης. Ο σημερινός της ηγέτης Νάιμ Κάσεμ έχει περισσότερο τον ρόλο του τοποτηρητή. Είναι 72 ετών, ανήκει στη γενιά του Νασράλλα και για μεγάλο διάστημα εκτελούσε χρέη αναπληρωτή του. Γενικά ήταν η δεύτερη πιο αναγνωρίσιμη μορφή της οργάνωσης. Αυτή τη στιγμή είναι αμφίβολο αν βρίσκεται στη Βηρυττό ή την Τεχεράνη αλλά είναι σίγουρο ότι είναι και αυτός σημαδεμένος από το Ισραήλ για δολοφονία.
Το μέλλον της Χεζμπολάχ σίγουρα δεν είναι ο Νάιμ Κάσεμ. Αντίθετα πρέπει να αναζητηθεί στα μεσαία στελέχη που επιβίωσαν του πρόσφατου πολέμου. Δεν πρέπει να λησμονείται πως όταν ο Νασράλλα ανέλαβε τα ηνία της οργάνωσης ήταν μόνο 32 ετών. Όλοι στη Χεζμπολάχ θέλουν επανάληψη της πετυχημένης συνταγής ακόμα και αν ο de facto νέος ηγέτης αποφασίσει να κινηθεί στο παρασκήνιο και την ανωνυμία. Σε κάθε περίπτωση, είναι εύλογο να υποθέτουμε πως οι εσωτερικές διεργασίες της οργάνωσης κινούνται στην κατεύθυνση της ανάθεσης της ευθύνης της οργάνωσης σε ένα στέλεχος που, πέρα από όλα τα άλλα, βίωσε από κοντά τόσο τις επιτυχίες, όσο κυρίως τα λάθη των προηγούμενων μηνών. Συνεπώς είναι εύλογο να υποθέτουμε πως αυτός ο νέος ηγέτης, σε αντίθεση με τον Νασράλλα, θα λαμβάνει λιγότερο υπόψη την έξωθεν καλή μαρτυρία της οργάνωσης. Και αυτό γιατί είδε πως η ευαισθησία των δυτικών κοινωνιών, καίτοι μη αμελητέα, αποδείχθηκε εντούτοις μη ικανή να αποτρέψει μια γενοκτονία που λαμβάνει χώρα όχι στο σκοτάδι, αλλά υπό το φως του ήλιου.
Με άλλα λόγια, δεν αποκλείεται να δούμε στο τιμόνι της Χεζμπολάχ ανθρώπους που θα αφιερώσουν όλη τους την ενέργεια και ευρηματικότητα σε βίαιες και επιθετικές επιχειρήσεις χωρίς να δίνουν δεκάρα για το αν θα χαρακτηριστούν τρομοκράτες ή θα χάσουν τη συμπάθεια δυτικών αναλυτών ή διανοουμένων. Και σε ένα τέτοιο σενάριο είναι σίγουρο πως προοδευτικά οι Ισραηλινοί θα μετανιώσουν τη δολοφονία του Νασράλλα όπως ακριβώς μετάνιωσαν τη δολοφονία του Αμπας Μουσάουι το 1992 που έδωσε χώρο στον άνθρωπο που θα εξελισσόταν σε έναν από τους μεγαλύτερους τους εφιάλτες.