του Κώστα Ήσυχου *
Λίγες μέρες μετά την νίκη της αριστεράς στην Ονδούρα, η μαρτυρική Χιλή βρίσκεται ξανά στο προσκήνιο. Η νίκη των ενωμένων δυνάμεων της αριστεράς είναι γεγονός. Πέρασε σχεδόν μισός αιώνας. Μια φρικτή αιματοβαμμένη δικτατορία που βασάνισε, σκότωσε, εξαφάνισε και εξόρισε εκατοντάδες χιλιάδες Χιλιανούς άφησε βαθύ στίγμα στην κοινωνία της Χιλής. Η πρώτη χώρα, η Χιλή του Πινοσέτ, που εφάρμοσε την πιο σκληρή εκδοχή του Νεοφιλελευθερισμού στην παιδεία, την οικονομία, την κοινωνική ασφάλιση, στις εργασιακές σχέσεις, ενσωμάτωσε σε θεσμικό και συνταγματικό επίπεδο την άγρια εκμετάλλευση της εργατικής τάξης, της νεολαίας, των ιθαγενών.
Συνδυάστηκε με έναν πρωτόγονο αντικομμουνισμό που ονομάστηκε επιχείρηση Κονδορας». Αρχιτέκτονας ο Χ. Κίσσινγκερ και η ΣΙΑ. Οι ίδιες εγκληματικές φυσιογνωμίες που στήριξαν στην δικτατορία στην χώρα μας και εφάρμοσαν και ενθάρρυναν την εισβολή στην Κύπρο το 1974 από το τότε Τουρκικό καθεστώς. Επιπλέον, η δικτατορία Πινοσέτ, λεηλάτησε τη χώρα πλουτίζοντας έτσι την ολιγαρχία του καθεστώτος, ξεκινώντας από τον ίδιο τον Αουγκούστο Πινοσέτ και την οικογένειά του.
Τότε, με την επιστροφή της «ελεγχόμενης δημοκρατίας» και με την πρωθυπουργία της Μπασελέτ, (σήμερα υπηρετεί τον ιμπεριαλισμό με την «ενδυμασία της προοδευτικής προσωπικότητας», εναντίον της Κούβας και της Βενεζουέλας από την θέση της στον ΟΗΕ ).
Οι καρποί της δικτατορίας του Πινοσέτ, ήταν μια τρομερά άνιση κοινωνία, η οποία έσπασε επίσης τους παραδοσιακούς δεσμούς αλληλεγγύης της (πρώτα ιδιωτικοποίησε της κοινωνική ασφάλιση) και παραδόθηκε στον αντικατοπτρισμό που συνοψίζεται στη αποκρουστική φόρμουλα που επινόησε το καθεστώς: η ιθαγένεια της Χιλής είναι η πραγματική η έστω η «φαντασιακή» κατανάλωση. Ζούμε για να καταναλώνουμε, «ολοι μας είμαστε μικροί, μεσαίοι η μεγάλοι επιχειρηματίες», ένα δόγμα που βρίσκεται σε εξέλιξη και στην ΕΕ, όπου τα μνημόνια δένονται με μια νέα μορφή αποικιοκρατίας στον 21ο αιώνα.
Με άλλα λόγια, επιδιώχθηκε ο θρίαμβος της «αντιπολιτικής» και κατ’ επέκταση η απαξίωση κάθε μορφής συλλογικής δράσης. Η προσπάθεια θανάτωσης της ανθρώπινης κοινωνικής αλληλεγγύης. Το συλλογικό θεωρείται ξεπερασμένο, η ιδιωτική και προσωπική ευθύνη είναι ο «δρόμος». Βλέπουμε την εφαρμογή αυτής εφιαλτικής εικόνας σήμερα, στον τομέα της δημόσιας υγείας, εν μέσω μιας πλανητικής τρομακτικής πανδημίας και στην χώρα μας.
Στα παραπάνω προστέθηκε η λεηλασία του πλούτου της χώρας της Χιλης, (χαλκός, χρυσός, ορυκτές πηγές) και η μεταφορά του σε ισχυρές επιχειρηματικές ολιγαρχίες, η άνευ όρων ευθυγράμμιση της Χιλής με την Ουάσιγκτον, που σκανδαλωδώς έγινε «φωτογραφία και εικόνα» του Σεμπαστιάν Πινιέρα στον Λευκό Οίκο όπου το αστέρι της χιλιανής σημαίας συνέπεσε με τα πενήντα αστέρια του «αυτοκρατορικού» περιπτέρου των ΗΠΑ , απεικονίζοντας τη φιλοδοξία και φαντασιακή λογική της ελίτ της χώρας του να γίνει επίσημη αποικία των Ηνωμένων Πολιτειών. Τριάντα χρόνια άγριου Νεοφιλελευθερισμού όπου υπήρχε συνέχεια και όχι διάλειμμα μεταξύ του Πινοσετισμού και των διαδοχικών κυβερνήσεων.
Το DNA της χιλιανής επαναστατικής, ριζοσπαστικής αριστεράς δεν μεταλλάχθηκε στα κινήματα. Η αριστερά στην Χιλή δεν γονάτισε, δεν συμβιβάστηκε, δεν ενσωματώθηκε.
«Ήταν τριάντα χρόνια, όχι τριάντα πέσος» είπαν οι πρωταγωνιστές των μεγάλων κοινωνικών αγώνων που εξαπολύθηκαν στις 18 Οκτωβρίου 2019. Εκείνη τη στιγμή οι λαϊκές μάζες είδαν την κινηματική, ριζοσπαστική συνέχεια εκείνων των μεγάλων λεωφόρων του μέλλοντος, που είχε επικαλεστεί ο Σαλβαδόρ Αλιέντε στην τελευταία του ομιλία στην «Λα Μονέδα».
Ήταν ένα μεγάλο ταξίδι ανηφορικό και γεμάτο παγίδες και εμπόδια, με αφάνταστα δάκρυα, πόνο και θάνατο δεκάδων χιλιάδων κομμουνιστών, δημοκρατών.
Αλλά παρ’ όλα αυτά, σημειωνόταν πρόοδος: η αποκήρυξη του Συντάγματος του Πινοσέτ, η έκκληση για μια Συνταγματική Συνέλευση και η εφαρμογή της, με τη σημαντική επιρροή που απέκτησαν οι διαδηλωτές και την προεδρία που άσκησε μια ηγέτις των Μαπούτσε, η Ελισα Λονκον Αντιλέο… ήταν τόσα πολλά τα ορόσημα αυτής της ακαταμάχητης προόδου, αλλά υπήρχε ακόμη μια μεγαλύτερη πρόκληση: να οικοδομηθεί ένα κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο, που θα μπορούσε να πολεμήσει μια Ακροδεξιά, που δεν τα παρατούσε και που κατέληγε στην εκλογική μάχη με το γήπεδο να γέρνει υπέρ της, όπως συνέβαινε σε προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις. Το είδαμε την Κυριακή στις 19/12/21.
Τα μέσα ενημέρωσης σε μια λυσσαλέα αντικομμουνιστική εκστρατεία, που καταγγέλλουν τον «ακραίο» Μπόριτς· αποθαρρύνοντας την προσέλευση του εκλογικού σώματος, με αποκαλυπτικές προβλέψεις για ένα κύμα καύσωνα την ημέρα των εκλογών και, ακόμη χειρότερα, η αγενής και αντιδημοκρατική κυβέρνηση διέταξε τα μέσα μαζικής μεταφοράς, κυρίως τα λεωφορεία να μην κυκλοφορήσουν.
Όμως όλα ήταν άχρηστα μπροστά στο κύμα της λαϊκής οργής αλλά και της ελπίδας, που αποτελείται από το Ευρύ Μέτωπο και το Κομμουνιστικό Κόμμα, με την υποστήριξη άλλων ριζοσπαστικών δυνάμεων, που κέρδισε μια συντριπτική νίκη που καμία έρευνα δεν μπορούσε να προβλέψει: ο Μπόριτς συγκέντρωσε το 55,87% των ψήφων έναντι 44,13% του Καστ. Δεν είναι ασήμαντο γεγονός ότι με αυτό το ποσοστό που κέρδισε ο Μπόριτς ουσιαστικά ισοδυναμεί με το μέγιστο ποσοστό νίκης σε προεδρικές εκλογές: το 56,09% που είχε ορίσει τον Εντουάρντο Φρέι Μοντάλβα ως πρόεδρος της Χιλής το 1964.
Υπάρχουν τόσα πολλά να πούμε σχετικά με αυτό το συγκινητικό και ελπιδοφόρο άνοιγμα των μεγάλων λεωφόρων του μέλλοντος, αλλά και οι κίνδυνοι επίσης είναι υπαρκτοί. Πρώτο: η σημασία της απόφασης να αναζητηθούν αυτοί που είχαν πρωταγωνιστήσει στις μεγάλες λαϊκές διαδηλώσεις αλλά δεν είχαν ψηφίσει στον πρώτο ήταν η νικηφόρα επιλογή της αριστεράς. Η συμμετοχή των ψηφοφόρων στις εκλογές ήταν 55,65% και αυτό ήταν το κλειδί για τον θρίαμβο του Μπόριτς. Δεν βγήκε να ζητήσει τις ψήφους του ανύπαρκτου ριζοσπαστικού «πολιτικού κέντρου» ( κάτι που στην χώρα μας αλλά και σε πολλές χώρες της ΕΕ, είναι «θέσφατο» για την χρεοκοπημένη , ενσωματωμένη σοσιαλδημοκρατία) ενώ ανέμιζαν οι μεγάλες κόκκινες σημαίες των ημερών του Οκτώβρη καλώντας στις λαϊκές γειτονιές, τους εργάτες, τους ανέργους, τη νεολαία.
Δεύτερο: την νέα κυβέρνηση την περιμένει ένα πολύ δύσκολο έργο: το κοινωνικό χρέος. Η οικονομική κρίση, η πανδημία και όλα αυτά κάτω από τη σφοδρή επίθεση της δεξιάς πτέρυγας, η ολιγαρχία, τα ΜΜΕ, η ελεγχόμενη δικαιοσύνη, τα σώματα ασφαλείας, οι ένοπλες δυνάμεις.
Ας ελπίσουμε ότι με την είσοδό του στο προεδρικό Μέγαρο το πνεύμα του Σαλβαδόρ Αλιέντε θα εγκατασταθεί στον νεαρό πρόεδρο και θα του μεταδώσει όλη τη σοφία και τις αξίες του των αγώνων της μαχητικής, ηρωικής Χιλιανής αριστεράς. Για παράδειγμα, η απεριόριστη εμπιστοσύνη του στον λαό, στους αγώνες που πρέπει να συνεχιστούν και να δυναμώσουν, και η ουσιαστική οργάνωση του λαού, η μόνη εγγύηση που θα έχει μπροστά στον ανελέητο πόλεμο που θα δεχτεί η νέα κυβέρνηση.
Η βεβαιότητα που είχε ο Αλιέντε ότι η άρχουσα τάξη της Χιλής δεν θα δεχτεί ποτέ μια αριστερή κυβέρνηση, όπως και το απέδειξε (συμβαίνει ήδη στον Μπόριτς: βλέποντας την αντίδραση του Χρηματιστηρίου τη πρώτη Δευτέρα, μετά τις εκλογές πτώση 6% ενώ το δολάριο εκτινάχθηκε στα ύψη). Η ολιγαρχία, θα προσφύγει σε οποιοδήποτε σχέδιο αποσταθεροποίησης η προσφυγής σε κάθε είδους προβοκάτσιας, προκειμένου να ματαιώσει το κυβερνητικό του έργο. Και, τέλος, η απόλυτη πεποίθηση ότι ο νέος Πρόεδρος πρέπει να αντισταθεί στα σχέδια του ιμπεριαλισμού και να μην γίνει υποχείριο της πολιτικής κάστας και των εκπροσώπων της, καθώς και πληρωμένων αρθρογράφων της στα μέσα ενημέρωσης.
Υπάρχουν αρνητικές εμπειρίες και διδάγματα, εδώ στην ίδια την πατρίδα μας πώς ο συμβιβασμός μιας ριζοσπαστικής αριστεράς φτάνει και ξεπερνά την ενσωμάτωση της στην Ευρωατλαντική και νεοφιλελεύθερη , μετά- μνημονιακή πειθαρχία, μετατρέποντας την σε μετά- μοντέρνα και ιδαίτερα ακίνδυνη « αριστερά»…
Η αλληλέγγυα πορεία μιας νέας Χιλης δεν μπορεί να βρεθεί έξω από την μεγάλη οικογένεια της αριστεράς στην ήπειρο, της Patria grande, που σε κάθε εκδοχή, διαφορετική σε ταχύτητα, στρατηγική και τακτική από χώρα σε χώρα( Κούβα, Βενεζουέλα , Μεξικό, Βολιβία , Ονδούρα, Νικαράγουα , Αργεντινη) , έχει έναν κοινό εχθρό , τον Αμερικανικό ιμπεριαλισμό . Σύντομα στις επικείμενες εκλογικές μάχες της Βραζιλιας και της Κολομβίας, τα φαντάσματα του Σαλβαντόρ Αλιέντε, του Σιμον Μπολιβάρ, του Σαν Μαρτιν, του Φιντελ και του Τσέ, θα πλανιόνται πάνω από τις Βουνοκορφές των Άνδεων, από την γη του Πυρός μέχρι το Ριο Γραντε. Ολοι αυτοί και πολύ ανώνυμοι ήρωες υπό τον ήχο της κιθάρας του Βίκτωρ Χαρα θα ξανατραγουδήσουν « El pueblo unido jamas será vencido»……
*Ο Κώστας Ησυχος διετέλεσε πρώην αναπλ. υπουργός εθνικής άμυνας και βουλευτής της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, σήμερα εργάζεται στα πλαίσια της πρωτοβουλίας για διάλογο και κοινή δράση της αριστεράς.