του Θάνου Καμήλαλη

Στον πρώτο κόσμο λοιπόν, η κατάσταση είναι δύσκολη, αλλά κυριαρχεί και παπαγαλίζεται ανελλιπώς  ένα «νικάμε αδέρφια». Οι αριθμοί των νεκρών είναι χαμηλοί, τα κρούσματα επίσης. Η Ελλάδα είναι ο φάρος του πλανήτη, που κατάφερε να περιορίσει την πανδημία, εκεί που οι άλλοι, συγκεκριμένα οι μεγάλοι της Ευρώπης, υποφέρουν. Τα νούμερα της χώρας παίζουν μονίμως απέναντι σε τρεις συγκεκριμένες χώρες: Ιταλία, Ισπανία (οι χώρες που μαστίζονται περισσότερο, μέχρι να τις περάσουν οι ΗΠΑ), αλλά και την Ολλανδία, λόγω των ομοιοτήτων σε αριθμό πληθυσμού. Οι ύμνοι προς τα κυβερνητικά στελέχη διαδέχονται ο ένας τον άλλον. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι ο στρατηγός που οδηγεί τον στρατό του (γιατρούς και νοσηλευτές) στη μάχη. Έτυχε βέβαια μια φορά να τους δείρει, την περασμένη Τρίτη στον «Ευαγγελισμό» και γενικά, δεν ακούει και πολύ τις ανάγκες τους, αλλά μην μακρηγορούμε, στο κάτω κάτω αυτά δεν μαθαίνονται πολύ, οπότε ξέρουμε ότι τους οδηγεί στη μάχη νικηφόρα.

Παράλληλα, τα ΜΜΕ όταν δεν γράφουν διθυράμβους, δεν τρομοκρατούν με συνεχείς αναφορές σε θανατους και δεν κυνηγούν ανεύθυνους πολίτες για να μας φορτώσουν ατομική ευθύνη, ασχολούνται με το νέο κούρεμα του κυβερνητικού εκπροσώπου, Στέλιου Πέτσα, αλλά και το 24ωρο του Πρωθυπουργού εν μέσω καραντίνας, που έγινε μάλιστα και πρωτοσέλιδο στα κυριακάτικα «Νέα». Είναι ζήτημα χρόνου, όταν η συζήτηση μεταφερθεί στην οικονομία, να διαβάσουμε το πρώτο άρθρο για τον «τσάρο», Χρήστο Σταϊκούρα. Γενικά, παρά τις δυσκολίες της καραντίνας αυτός ο κόσμος είναι όμορφος, αγγελικά πλασμένος.

Ο κόσμος αυτός αυτοεπιβεβαιώνεται με συγκεκριμένα επιχειρήματα. Τις δημοσκοπήσεις που δείχνουν τεράστια υπεροχή της κυβέρνησης, τα ΜΜΕ που επικροτούν και χαϊδεύουν τις κυβερνητικές πρακτικές, κρύβοντας τα κακώς κείμενα, αλλά και τον, σίγουρα υπαρκτό, περιορισμό της πανδημίας και τα όντως καλά ελληνικά νούμερα. Στέκεται επίσης μονίμως στη σωστή κυβερνητική απόφαση να αρχίσουν νωρίς οι περιορισμοί, παρά τις κερκόπορτες και στη σύγκριση με άλλους. Εδώ όμως ξεκινούν τα πρώτα ζητήματα. Εκτός από τη σύγκριση με τις μεγάλες χώρες της Ευρώπης, υπάρχει και η σύγκριση με τις γειτονικές μας χώρες στα Βαλκάνια. Εκεί, οι αριθμοί δεν είναι κολακευτικοί για την Ελλάδα, που έχει παρόμοια ή και χειρότερα αποτελέσματα με Βόρεια Μακεδονία, Αλβανία, Βουλγαρία, όσον αφορά την αναλογία των νεκρών με τον πληθυσμό. Τα μικρότερα αεροδρόμια, οι πιο κλειστές οικονομίες (δεν είχαμε και τουριστική περίοδο), τα λιγότερα ταξίδια των βαλκάνιων θα μπορούσαν να εξηγούν τα νούμερα, σύμφωνα με αυτήν την ανάλυση. Αυτό είναι κάτι για το οποίο ένας μη ειδικός μάλλον δεν μπορεί να εκφέρει άποψη και συμπεράσματα, αλλά νομίζω ότι το να επιμένουμε στη σύγκριση με τις μεγάλες δυνάμεις της Ε.Ε,  ή μόνο  με τη γειτονική μας Ιταλία, είναι μισή αλήθεια.

Κι αφού περάσαμε τα «σύνορα» των δύο κόσμων, πάμε στην σκληρή πραγματικότητα. Εδώ, τα κυβερνητικά δώρα σε διάφορα συμφέροντα δεν σταματούν, παρά την πανδημία και την οικονομικη δυσχέρεια. Φαίνεται μάλιστα, ότι σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, ο κορονοϊός είναι είτε η αφορμή, είτε το χαλι κάτω απο το οποίο κρύβονται περίεργες ρυθμίσεις. Για τα 30 εκατ. ευρώ στις ιδιωτικές κλινικές έχουν γραφτεί πολλά, για τα 11 εκατ. ευρώ για τη διαφήμιση του «μένουμε σπίτι» σε ΜΜΕ επίσης (κονδύλι στο οποίο υπάρχει και σοβαρό ζήτημα διαφάνειας, συμφωνεί ή διαφωνεί ο οποιοσδήποτε, πρέπει να γίνει γνωστό το πού και πώς μοιράστηκαν τα λεφτά). Στο TPP κάναμε και το δικό μας βίντεο, καταγράφοντας κάποια, πρώτα, κρούσματα χαριστικών ρυθμίσεων και σκανδαλωδών αποφάσεων. Γυρίσαμε επίσης μία ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ, με τα επόμενα. Δεν προλαβαίνουμε να ανασάνουμε κι ετοιμάζουμε καινούριο, αφού αυτή η κυβέρνηση δεν χάνει χρόνο, καταφέρνοντας σε συγκεκριμένες περιπτώσεις να ξεπεράσει τον εαυτό της. Τα 11 εκατ. ευρώ ενημερωτικής καμπάνιας είναι σχεδόν τα μισά από τα 21 εκατ. που χαρίστηκαν για το 2020 (και βλέπουμε) στους καναλάρχες, μέσω της απαλλαγής από τη δόση του τρέχοντος έτους για τις άδειες.

Ακολούθησαν τις τελευταίες μέρες πολλά, κάποια μεγάλα και σημαντικά, κάποια μικρά αλλά ενδεικτικά. Για παράδειγμα, έγινε τόση συζήτηση για τους ανοικτούς χώρους και με τα ΜΜΕ να μεγενθύνουν χυδαία τις εικόνες (και μπράβο τους κατά τον Χρυσοχοϊδη), αλλά ένας άνθρωπος έχασε τη ζωή του από τον κορονοϊό, έχοντας αναφέρει στο νοσοκομείο ότι κόλλησε στο εργοστάσιο όπου δούλευε, στην περιοχή της Σίνδου, στη Θεσσαλονίκη. Σύμφωνα με όσα καταγγέλλονται στο εργοστάσιο είχαν αναφερθεί πιθανά κρούσματα, αλλά η λειτουργία συνεχίστηκε κανονικά και με τους εργαζόμενους σε κίνδυνο. Παράλληλα, επιχειρήσεις όπως η Teleperformance και η COSMOTE e-Value λαμβάνουν μέτρα προστασίας μόνο μετά τις επανειλημμένες καταγγελίες εργαζόμενων που υψώνουν το ανάστημά τους και την αρνητική δημοσιότητα, ενώ άλλες, όπως η Eldorado, συνεχίζουν αμέριμνες, αφού κανένας κρατικός φορέας δεν διατάσσει την αναστολή λειτουργίας.

Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση έχει αγνοήσει προκλητικά δύο μεγάλες πιθανές και επικίνδυνες εστίες διάδοσης της ασθένειας. Τους προσφυγικούς καταυλισμούς και τις φυλακές. Στην πρώτη περίπτωση, έγινε το προφανές. Κρούσματα σε Ριτσώνα και Μαλακάσα, στην πρώτη περίπτωση μάλιστα φαίνεται να εντοπίστηκε τυχαία το πρώτο, με την έγκυο γυναίκα που βρέθηκε στο νοσοκομείο. Τώρα καραντίνα και ευχές να μην είναι αργά. Άμεση αποσυμφόρηση των καταυλισμών και καθολική πρόσβαση στην υγεία ζήτησαν με κοινή τους ανακοίνωση ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ο Διεθνης Οργανισμός Μετανάστευσης και οι αρμόδιες Αρμοστείες του ΟΗΕ.Στη δεύτερη, δεν γνωρίζουμε ακόμα με βεβαιότητα τι έχει συμβεί, αλλά το συμβάν και όσα καταγγέλλονται είναι τραγικά, απάνθρωπα. Στη Θήβα, μία κρατούμενη έχασε τη ζωή της, με τις καταγγελίες να υποστηρίζουν ότι έφυγε αβοήθητη και με συμπτώματα κορονοϊού, παράλληλα με το σοβαρό νόσημα που είχε. Αποσυμφόρηση των φυλακών ζητούν τεκμηριωμένα τα Δίκτυα των κρατουμένων, φορείς όπως ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθήνας, ενώ η Διεθνής Αμνηστία ζητάει μέσα προστασίας, τονίζοντας ότι αυτά δεν υπάρχουν σε πολλές φυλακές της χώρας. Η κυβέρνηση φαίνεται ότι υπολογίζει πιθανό πολιτικό κόστος από την ακροδεξιά της πτέρυγα, ή τις αναφορές σε «μαζικές αποφυλακίσεις εγκληματιών» και κωφεύει.

Την ίδια ώρα, στην οικονομία: Πάνω από 180.000 επιστήμονες βίωσαν έναν πρωτοφανή εμπαιγμό, στο θέμα των «κουπονιών επιμόρφωσης» των 600 ευρώ, αντί του επιδόματος των 800 ευρώ για ενάμισι μήνα. Η κοροϊδία ξεκίνησε με το διάγγελμα του Πρωθυπουργού στις 19 Μαρτίου και συνεχίστηκε σε διάφορες φάσεις, εν έσω δεσμεύσεων και κυβερνητικών διαρροών. Μάλιστα, το πρόγραμμα «τηλεκατάρτισης» (που φαίνεται να είναι εικονικό, καθώς απλώς τα μαθήματα θα γίνονται διαθέσιμα στο διαδίκτυο) θα έχει και καλή αμοιβή για τους μεσάζοντες, τα Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης. 600 ευρώ για τον «ωφελούμενο», περίπου 500 ευρώ για το ΚΕΚ. Επίσης, το πρόγραμμα, δεν χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ, όπως υποστηρίζει η κυβέρνηση, αλλά σύμφωνα με την προκήρυξη, χρηματοδοτείται από εθνικούς πόρους και δύναται να ενταχθεί στο ΕΣΠΑ. Μάλιστα, σύμφωνα με την άποψη ειδικών που έχουν ασχοληθεί με αυτά τα προγράμματα στο παρελθόν και επικαλούνται σχετικά έγγραφα, θα μπορούσε να ενταχθεί στο ΕΣΠΑ το επίδομα των 800 ευρώ, χωρίς χορηγίες σε ιδιωτικά κέντρα.

Παράλληλα, καταλαβαίνουμε ήδη πολύ καλά το πώς οι μεγάλες εταιρείες θα διαχειριστούν την κατάσταση, με το κράτος να είναι σε ρόλο παρατηρητή, Το παράδειγμα της BEAT είναι ενδεικτικό και οι πρακτικές σίγουρα όχι μεμονωμένο περιστατικό. «Εθελοντική» μείωση μισθού, με τελεσίγραφο μάλιστα λίγων ημερών, μαζικές απολύσεις λόγω «μειωμένης απόδοσης», σε μια εταιρεία – κολοσσό στον τομέα της. Ξέρουμε καλά πώς λειτουργεί το μοντέλο. Συσσώρεσυη υπερκερδών στις καλές εποχές, το βάρος όσο γίνεται περισσότερο στους εργαζόμενους στις δύσκολες στιγμές. Τα ίδια και στο αεροδρόμιο της Αθήνας, με τις πάνω από 400 απολύσεις με ένα απλό SMS του ομίλου Swissport-Skyserve, με καταγγελίες για επί χρόνια στυγνή εκμετάλλευση του προσωπικού. Εκεί πάντως που επεμβαίνει η κυβέρνηση είναι σε περιπτώσεις όπως αυτή της ΒΙΟΜΕ, όπου η ΔΕΗ υπό τη συνοδεία των ΜΑΤ έκοψε το ρεύμα σε ένα αυτοδιαχειριζόμενο εργοστάσιο που παράγει υλικά πρώτης ανάγκης στη σημερινή κατάσταση, όπως αντισηπτικά και καθαριστικά. Παρά το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι βρίσκονται σε επαφή με τα αρμόδια Υπουργεία, παρά το γεγονός ότι πρόκειται για μονάδα παραγωγής καθαριστικών, παρά το γεγονός ότι το ζήτημα με τη ΔΕΗ έχει να κάνει με την προηγούμενη κατάσταση και την πτωχευμένη ΦΙΛΚΕΡΑΜ.

Ενώ η πανδημία είναι η καλύτερη αφορμή για να κρύψει εγκληματικές και ιδεοληπτικές κυβερνητικές επιλογές. Ένα από τα πολλά προβλήματα του αντι-Αναπτυξιακού πολυνομοσχεδίου – μαμούθ, που ψηφίστηκε πριν λίγους μήνες, είναι ότι ισοπεδώνει περιβαλλοντικούς και αρχαιολογικούς ελέγχους. Σήμερα καταλάβαμε τι ακριβώς σημαίνει αυτό. Η ανέγερση ενός πολυόροφου ξενοδοχείου στην περιοχή της Ακρόπολης είχε προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις πριν μερικούς μήνες, με το Συμβούλιο της Επικρατείας να ακυρώνει την οικοδομική άδεια, για λόγους προστασίας του Ιερού Βράχου. Αλλά με το νέο καθεστώς, η «επένδυση», σύμφωνα με τις καταγγελίες της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, όχι μόνο συνεχίζεται, αλλά και επιδοτείται κιόλας, με 3,3 εκατομμύρια ευρώ. Mάλιστα, το υπουργείο Περιβάλλοντος έχει στα σκαριά ένα νομοσχέδιο για τον «Εκσυγχρονισμό της Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας», που σύμφωνα με κοινή επιστολή 23 οργανώσεων, υποβαθμίζει και ελαχιστοποιεί τους όρους προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας. Ετοιμάζεται μάλιστα να το ψηφίσει εν μέσω της καραντίνας, της υπολειτουργίας της Βουλής και των περιορισμένων ακροάσεων φορέων. Kι αυτά τα περί πρόληψης και προστασίας της δημόσιας Υγείας αμφισβητούνται έντονα στην ήδη επιβαρυμένη ατμόσφαιρα της δυτικής Θεσσαλονίκης, όπου δρομολογείται σχέδιο καύσης σκουπιδιών στην τσιμεντοβιομηχανία ΤΙΤΑΝ, υπόθεση ανάλογη αυτής του Βόλου από την ΑΓΕΤ, που προκαλεί εδώ και χρόνια μαζικές αντιδράσεις πολιτών και ειδικων φορεών στην πόλη.

Ανάπτυξη, όχι αστεία…Αλλά έχει και χειρότερα: Η κυβέρνηση επιθυμεί να ιδιωτικοποιήσει 10 περιφερειακά λιμάνια της χώρας. Μέχρι εδώ, όχι καλά, ωστόσο σε κανονικούς καιρούς θα είχαμε τη συζήτηση περί ξεπουλήματος, επενδύσεων κλπ. Το εξοργιστικό είναι ότι αυτά τα σχέδια συνεχίζονται κανονικά, ενώ η πανδημία του κορονοϊού θα σαρώσει την οικονομία της χώρας. Στις 31 Μαρτίου το ΤΑΙΠΕΔ προκήρυξε fast track διαδικασία για την επιλογή συμβούλου (που με πολλά που έχουμε δει μέχρι σήμερα θα είναι ευτυχές να μην έχει κάποια σχέση με τον τελικό αγοραστή), για τα λιμάνια Αλεξανδρούπολης, Ηγουμενίτσας, Ηρακλείου και Βόλου. Και τίθεται το πολύ εύλογο ερώτημα: Με ποιο επιχείρημα θα ξεπουλήσουμε τέτοια περιουσιακά στοιχεία, εν μέσω πρωτοφανούς για δεκαετίες παγκόσμιας ύφεσης, που στην Ελλάδα εκτιμάται μέχρι και σε διψήφια νούμερα. Τι εκτίμηση θα γίνει για την αξία των λιμανιών και με ποια στοιχεία; Του τουρισμού και της κίνησης που θα είναι ανύπαρκτα; Με τι προβλέψεις για το μέλλον, όχι μόνο το 2021, αλλά την επόμενη δεκαετία; Ποια οικονομική θεωρία, ποιο βιβλίο γυμνασίου θεωρεί λογικό ή πρόσφορο κάτι τέτοιο;

Τι σημαίνουν όλα αυτα; Σημαίνουν ότι κάτω από το χαλί των περιορισμένων κρουσμάτων και της καλής πορείας στην πρώτη γραμμή της πανδημίας, η κατάσταση ήδη είναι εφιαλτική σε διάφορους τομείς, οιωνός του τι θα ακολουθήσει. Δώρα σε ημετέρους, χαριστικές ρυθμίσεις, επιδοτήσεις δήθεν «ανάπτυξης», αδιαφορία για συγκεκριμένα κομμάτια του πληθυσμού, κλείσιμο των ματιών στην εργοδοτική αυθαιρεσία, εμπαιγμός επαγγελματιών, ακόμα και της περίφημης «μεσαίας τάξης». Όλα κρυμμένα πίσω από ένα μιντιακό τείχος, που θυμίζει τις πιο ζοφερές μέρες «ενημέρωσης» του 2010 ή του δημοψηφίσματος του 2015. Πίσω από ερωτήματα όπως το αν «ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι ο σύγχρονος Μωυσής» (αγαπημένο Liberal), το πώς κουρεύτηκε ο Στέλιος Πέτσας και το πόσο γόης και κομάντο είναι ο Νίκος Χαρδαλιάς.

Να απαντήσουμε σε όλα αυτά δεν λέω, αλλά να ιεραρχήσουμε τα σημαντικά. Οι επόμενοι μήνες είναι κρίσιμοι, αυτό δεν είναι το κλασικό πλέον κλισέ των δύο εβδομάδων που αναφέρεται κάθε μέρα στις 18:00 για την πανδημία. Η μάχη για τη ζωή δεν θα τελειώσει με την καραντίνα, ούτε μετα φάρμακα, ούτε με τα εμβόλια, ούτε με το τέλος του κορονοϊού. Τα κρούσματα δεν θα περιοριστούν στα νοσοκομεια, ούτε η διασπορά θα είναι απαραίτητα ελεγχόμενη. Τα κάστανα από τη φωτιά δεν θα κληθούν να τα βγάλουν μόνο οι γιατροί και οι νοσηλευτές μας. Το ερώτημα είναι, πώς και σε ποιον κόσμο θέλουμε να τοποθετηθούμε.