Ricard Gonzalez, δημοσιογράφος της El Pais – Γράφει από τη Βαρκελώνη για το ThePressProject
Εδώ και επτά χρόνια ζω σε χώρες του αραβικού κόσμου, δουλεύοντας ως ανταποκριτής για ισπανικά Μέσα. Στις 20 Σεπτεμβρίου προσγειώθηκα στη Βαρκελώνη και είχα την αίσθηση ότι παρατηρούσα ένα πολύ γνώριμο τοπίο. Την ίδια μέρα, η ισπανική αστυνομία συνέλαβε 14 κυβερνητικά στελέχη της Καταλονίας, εισέβαλε σε γραφεία της καταλανικής κυβέρνησης και ως αντίδραση, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους της Βαρκελώνης για να διαμαρτυρηθούν. Περισσότεροι από δώδεκα χιλιάδες αστυνομικοί -οι περισσότεροι από την ισπανική Πολιτοφυλακή (Guardia Civil: στρατιωτική δύναμη επιφορτισμένη με αστυνομικά καθήκοντα)- αναπτύχθηκαν στην Καταλονία για να αποτρέψουν τη διοργάνωση του δημοψηφίσματος αυτοδιάθεσης του καταλανικού λαού την 1η Οκτωβρίου. Η βάση τους είναι τουριστικά κρουαζιερόπλοια διακοσμημένα με καρτούν, όπως ο Τουίτυ. Η Βαρκελώνη, αυτή η επαναστατική και γεμάτη τόλμη πόλη, που υπήρξε παγκόσμια πρωτεύουσα της αναρχίας στις αρχές του 20ου αιώνα, σαρώνεται για μια ακόμη φορά από τον άνεμο της εξέγερσης.
Η φωτογραφία είναι από τον λογαριασμό @a_vishnevskiy στο twitter.
Η ένταση σιγόβραζε εδώ και κάποιο καιρό στην Καταλονία, μια περιοχή 7,5 εκατομμυρίων κατοίκων που αποτελεί το 18% του ισπανικού ΑΕΠ. Στις 11 Σεπτεμβρίου της προηγούμενης χρονιάς, την εθνική ημέρα της Καταλονίας, περίπου ένα εκατομμύριο πολίτες διαδήλωσαν στη Βαρκελώνη, στηρίζοντας το δημοψήφισμα που η ισπανική κυβέρνηση και τα δικαστήρια θεωρούσαν παράνομο. Ήταν η έκτη συνεχόμενη χρονιά που πάνω από το 10% του καταλανικού πληθυσμού διαδήλωνε, διεκδικώντας το δικαίωμα του σε μια ψήφο αυτοδιάθεσης -ένα μέγεθος κινητοποίησης που δεν το συναντάμε στη σύγχρονη ιστορία της Ευρώπης. Παρ' όλα αυτά, ο ισπανός πρωθυπουργός Ραχόι, του συντηρητικού και εθνικιστικού Λαϊκού Κόμματος, επέλεξε να τους αγνοήσει, όπως είχε κάνει κάθε προηγούμενη χρονιά.
Η συμπεριφορά του Ραχόι μπορεί να μοιάζει ανόητη στους διεθνείς παρατηρητές, αλλά ο ίδιος είναι απολύτως συνεπής στην πολιτική του διαδρομή. Στα μέσα της δεκαετίας του '00, υποκίνησε την καταλανοφοβία ως ένα μέσο για να ξαναπάρει την εξουσία. Ηγήθηκε μιας εκστρατείας ενάντια σε έναν νέο νόμο αυτονομίας που εγγυόταν περισσότερες εξουσίες στην Καταλονία, ενώ η ίδια εκστρατεία περιελάμβανε μποϋκοτάζ στα καταλανικά προϊόντα και συλλογή υπογραφών ενάντια σε αυτόν τον νόμο. Μόλις τελικά εγκρίθηκε ο νόμος, το κόμμα του Ραχόι πίεσε τους δικαστές του Συνταγματικού Δικαστηρίου να τον αμφισβητήσουν. Και τα κατάφερε. Μερικά από τα βασικά του άρθρα κρίθηκαν αντισυνταγματικά το 2010. Με αυτές τις κινήσεις, η Ισπανία είχε ήδη αρχίσει να χάνει την Καταλονία…
«Δεν έχω ενδιαφερθεί ποτέ για την πολιτική και δεν υποστήριζα την ανεξαρτησία. Αλλά όλα αυτά τα χρόνια, με το μποϋκοτάζ, τις υπογραφές κλπ., άγγιξαν την καταλανική μου αξιοπρέπεια. Στην πρώτη μεγάλη διαδήλωση του 2012, είχα ήδη τεθεί υπέρ της ανεξαρτησίας» λέει η Μάρτα, μία νοσοκόμα 39 ετών από το Σαν Αντριάν ντε Μπεζός, μια εργατική συνοικία της Βαρκελώνης. Η αλλαγή της στάσης της είναι κάτι που συναντάω αυτές τις μέρες πολύ συχνά στους Καταλανούς. Πριν από το 2010, τα καταλανικά κόμματα υπέρ της ανεξαρτησίας έπαιρναν από 10% έως 15% των ψήφων και, σύμφωνα με όλες τις δημοσκοπήσεις, οι περισσότεροι άνθρωποι δήλωναν ότι έχουν μια διπλή ταυτότητα: ένιωθαν τόσο Καταλανοί όσο και Ισπανοί. Παρ’ όλα αυτά, στις τελευταίες τοπικές εκλογές το 2015, τα κόμματα υπέρ της ανεξαρτησίας έφτασαν στο 48% και το ποσοστό των πολιτών που αισθάνονται «μόνο Καταλανοί» κορυφώθηκε.
Η τελευταία πράξη στο διαζύγιο μεταξύ Καταλονίας και Ισπανίας μάλλον ξεκίνησε στις 20 Σεπτεμβρίου, την ημέρα που ο Ραχόι αποφάσισε να αποτρέψει το δημοψήφισμα μέσω της καταστολής. Από τότε, αρκετές ιστοσελίδες έχουν κλείσει, η αστυνομία προσπάθησε να εισβάλει στα γραφεία ενός ακροαριστερού καταλανικού πολιτικού κόμματος χωρίς δικαστική απόφαση και απαγορεύτηκαν ακόμα και ορισμένες εκδηλώσεις που θα πραγματοποιούνταν σε άλλες περιοχές της Ισπανίας για να υποστηρίξουν το δημοψήφισμα. «Δεν πρόκειται για την ανεξαρτησία μας, αλλά για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες μας», είπε η δήμαρχος της Βαρκελώνης, Άντα Κολάου, η οποία είναι μέλος του συνασπισμού της καταλανικής αριστεράς που συνδέεται με το Podemos. Το κόμμα του Πάμπλο Ιγκλέσιας είναι το μοναδικό από τα κύρια ισπανικά κόμματα που υποστηρίζει ένα νόμιμο δημοψήφισμα για την επίλυση της διαμάχης στην Καταλονία, όπως αυτό που έγινε στη Σκωτία το 2014.
Ωστόσο, το παιχνίδι δεν έχει τελειώσει ακόμα. Η ισπανική κυβέρνηση εξακολουθεί να απολαμβάνει τη στήριξη των άλλων κυβερνήσεων της ΕΕ, οι οποίες είναι επιφυλακτικές απέναντι σε μια μονομερή απόσχιση που θα μπορούσε να δημιουργήσει προηγούμενο, ειδικά σε μια στιγμή που το ευρωπαϊκό σχέδιο βρίσκεται στην πιο κρίσιμη φάση του. Επιπλέον, η κυβέρνηση της Καταλονίας έχει κάνει κι αυτή τα λάθη της, όπως το να μη δημιουργήσει μια πραγματική συμμαχία με τα αριστερά κόμματα που τάσσονται υπέρ του δημοψηφίσματος, αλλά δεν υποστηρίζουν την πλήρη ανεξαρτησία. Το μέλλον της Καταλονίας και της Ισπανίας θα εξαρτηθεί από τις κινήσεις του κάθε εμπλεκόμενου παίκτη μετά την 1η Οκτωβρίου.
Εκείνη την ημέρα, το πιο πιθανό είναι ότι η ισπανική αστυνομία θα αποτρέψει τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος πάση θυσία. Η ψηφοφορία θα καταστεί, έτσι, μια απλή πράξη ανυπακοής προς τη Μαδρίτη. Η σύγκρουση που θα ακολουθήσει ίσως να είναι μεγάλη, και ήδη ορισμένοι Καταλανοί ακτιβιστές καλούν στη δημιουργία ενός κινήματος πολιτικής ανυπακοής, εάν η Μαδρίτη παραμείνει ανένδοτη.